NIEU W E
Donderdag 3 JMaart 1881,
6e Jaargang.
Een schadelijke gewoonte.
BUITENLAND.
Nt. 462.
Engeland.
Duitschland.
Frankrijk.
Italië.
ABOHNEMESTTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem J 0,85
Buiten Haarlem franco per post. 1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
QESSEggU
AGÏTE MA NON AG-ITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
Eenige jaren geleden deelden Eagelsche
bladen mede, dat de admiraliteit, de hoogste
waardigheid der Britsche Marine, aan al
in staatsdienst aangestelde zeelieden
beneden de achttien jaar ten strengste het
tabakrooken heeft verboden.
Wij moeten in dit verbod een uiterst
v9rstandigeu maatregel van de Britsche
admiraliteit begroeten, daar waarschijnlijk
door de ondervinding is gestaafd geworden,
dat het eerst sedert eenige tientallen ja-
reu in Engeland meer ingrijpende tabak
rooken der nog onrijpe jeugd in geeueu
deele voor jongelui voordeelig is te achten.
Aangezien dergelijke ervariugen reeds
ang ook in verdere kringen voorzeker ook
Iu Nederland opgedaan zijn, en reeds zeer
rele geneesheeren den wezenlijken grond
C'er ia het oog vallende verslapping onzer
°Pgroeiende jeugd in het te vroegtijdig
gebruik van tabakrooken zoeken en meenen
gevonden te hebben, is het, dunkt ons,
aiet ondienstig deze kwade gewoonte in
ort te bespreken en ouders en voog
den, maar bovenal de moeders er opmerk-
m °P maken, hoe weinig tabak en
garen een verstandige opvoeding in de
w ^er en* Niet zelden toch ontmoeten
teSenwoor(%en tijd mannen van
toeb- vJare!> *n c'e *Honste van
c suijghenal heel ver gebracht
nebben; i» u
Ja t is geen vreemd verschijnsel
anneer men in onze hedendaagsche bier-
pa eizen kereltjes van dien leeftijd, in ge-
ze schap hunner respectieve vaders, gewaar
Wordt, die onder 't drinken van een glas
Beiersch en het rooken eener sigaar zich
met een sans gêne bewegen, welke onzé
verbazing opwekt en een medelijdend
schouderophalen veroorzaakt. Inderdaad kan
den jongelieden niet te dikwerf de uit
spraak van Dr. B. Seemanns, deu be
roemden reiziger, in het geheugen worden
geroepen. Deze geleerde zegt o a. »Er
ligt iets hoogst bespottelijks in de gedachte,
dat een verstandig mensch er zich uren
lang mede kan bezig houden, om met be
hulp van atmospherische lucht een wal
gelijk giftkruid langzaam te verbranden
daardoor zijne spraak- en reukorganen
ln een rookkamer en schoorsteen te ver
anderen
Het tabakrooken behoort tot de kunst
middelen en met deze bewering wordt te
gelijk gezegd dat het daar het nadeeligste
moet werkenwaar buitendien reeds een
oogere graad van prikkelbaarheid bestaat.
Waar en wanneer is dit echter meer
et geval dan in de jaren der ontwikke-
lng van het menscheiijk lichaam, in het
jongelingsiijdperk? Bij gezonde mensclieii
18 dan alles opwekking; sneller vliet het
FEUILLETON.
MOZARTS OSSENWALS.
Mozart was, zoo als algemeen bekend is, zeer
gevoelig en prikkelbaar van aard, en als hij aan
het componeeren was, verdiepte hij zich zoo ge
heel daarin, dat hij niets hoorde of zag van alles
wat om hem heen gebeurde.
Op zekeren dag was bij bezig een zijner
schoonste arias te schrijven, toen de slager kwam,
°m betaling van een lang openstaande rekening
te vragen. De vrouw van den componist was
naar zijn kamer gegaan om zijn aandacht te
trekken, maar Mozart bleef ijverig voortschrij
den, zonder iets van hare tegenwoordigheid te
bemerken.
De arme vrouw moest onverrichter zake weêr
naar beneden gaan en verzocht den slager een
anderen keer terug te komen, omdat haar man
hem nu niet spreken kon. Maar hij liet zich
niet bepratende rekening moest betaald worden j
bloed door de aderen, levendiger is de
werkzaamheid der zenuwen, voller en meer
opgezwollen zijn alle vochtvaten des li-
chaams, voornamelijk van de hersenen
want de natuur is in hare voorbereidings
periode waaruit de jongeling zich tot een
krachtig en bedaard man moet ontwik
kelen.
En op dezen even zoo gewiebtigen als
gevaarlijken leeftijd, op den leeftijd dat
de goede hand des Scheppers reeds in
ruime mate opgewektheid, frischheid en
reine vreugde voor den jongeling heeft
weggelegd, juist iu dezen tijd wil men het
toestaan, dat de onrijpe knaap, de prik
kelbare opgewonden jongeling naar de
tabak of naar de nog nadeeliger sigaar
grijpe, om zich te overspannen, de sappen
die tot zijne verdere lichamelijke volma
king benoodigd zijn, te verkwisten en daar
door wellicht den grondslag te leggen tot
een voortdurende ziekelijkheid, of ten
minste tot de verwelking van de schoone
en frissche bloesems, waaruit ieder gezond
meuschenleven zich naar Gods wil moet
ontwikkelen.
Ea dat willen ouders toelaten, die toch
overigens hunne kinderen wel goed op
voeden en met angstige zorgen er op be
dacht zijn, hen voor gevaren en ziekten
te behoeden! Neen, 't zou niet te gelooven
zijn, zoo de treurige ondervinding het ons
niet dagelijks bewees en juist daarom
achten we ons gerechtigd, u te bidden,
gij vaders en moeders, waakt over uwe
zonen, dat zij niet al te vroeg d. i. niet
vóór de noodwendige algebeele volmaking
van bun lichaam, zich aan de schadelijke
gewoonte van het tabakrooken overgeven
en zoo door overprikkeling zich niet vroege
uitputting en verslapping op den bals
halen.
De stem van het verstand spreekt hier
even luid als de geneeskundige wetenschap
en als de ondervinding; zij getuigt, dat
vroegtijdig gebruik van tabak bijna altijd
zonder eenige uitzondering van nadeeligen
invloed op de gezondheid is.
Daarom waakt, wanneer gij uwe zonen
tot gezonde, krachtige bloeiende jonge
lingen en mannen, gezond aan ziel en
lichaam, wilt zien opgroeien; want het
is buitendien een niet te betwisten waar
heid, dat het al te vroege tabakrooken
ook de zedelijke ontwikkeling der jonge
mensckeu wezenlijk in den weg staat. Hij
ontkenne het die liet kan met de eerste
sigaar of pijp ontbranden in den onrijpen
knaap of jongeling dikwijls eene menigte
wenschen, begeerten en donkere opwellin
gen, die tot daartoe nog in hem gesluimerd
hadden; terwijl daarentegen zelfs menige
deugd, die tot hiertoe hem sierde, dik
wijls met den eersten tabaksdamp ver
bij wilde den beer Mozart zelf spreken, en ging
de trap op, naar boven.
Mozart, die toch een flauw vermoeden had dat
er iets gaande was, werkte intusschen ijverig
voort. Toen hij zware voetstappen op de trap
boorde, greep hij zonder op te zien, zijn stok,
die bij hem stond, en hield dien tegen de deur,
om den indringer er buiten te houden.
De voetstappen kwamen al nader en nader. Mozart
werd boe lar.ger hoe anstiger; zijn pen vloog over
het papier. Daar werd vrij bard aan de deur
geklopt. De heerlijke compositie liep gevaar ver
loren te gaan. De componist wierp een vluch-
tigen blik naar zijn stok; hij was te kort. Ang
stig, bijna wanhopig zag hij de kamer rond, en
ontdekte een ijzeren stang, die in een hoek stond,
In een oogwenk had hij dien opgenomen en ste
vig tegen de deur geplant, terwijl hij als een
razende voortschreef.
Er werd op de klink van de deur gedrukt,
maar den stang weerstond den eersten aanval,
dwijnt. De bewijzen voor deze bewering
kunnen iu alle straten en op alle open
bare plaatsen gevonden worden, want het
kwaad heeft reeds zeer sterk ingevreten.
Wie erkeut iu het kind, in den knaap,
die dikwerf onder geweldig kampen met
zijne nog gezonde natuur, de tabaks- of
sigarendamp om zich been verspreidt, wie
erkent nog in hem die bescheidenheid en
ootmoedigheid, die kinderlijkheid, welke
der jeugd nog als een erfdeel uit het ver
loren Paradijs door God zijn nagelaten
geworden.
Vormt zich niet met de eerste tabaks
wolk bij velen dier vroegtijdige rookers
tegelijk ook een onheilspellende wolk vol
donkerheid, grootspraak en onbeschaamd
heid, om het tot dusver nog vroolijke
eu onbewolkte voorhoofd? En wordt niet
de mond, terwijl hij wolken van tabaks
damp doet opstijgen, ook door wispeltu
rige, verwaande, ja dikwerf gemeene praat
ontsierd, doordien men gelooft, dat men
bet vuurteeken, de vlag van vrijheid en
gelijkheid, die men in de brandende sigaar
meent te hebben opgestoken, ook door
bet hooge woord moet bekrachtigen
Die bet kan, ontkenne verder dat de
sigaar en tabakspijp voor de onrijpe kna
pen en jongelingen niet de noodigeude,
verlijdelijke wegwijzer is naar het bier
huis, iu de mindere klasse der maatschappij
naar de jeneverkroeg, dewijl het uitge
droogde, overprikkelde gehemelte naar
een tegeuprikkeling smacht en de natuur
hare rechten laat gelden. Heeft de tabak
een begin gemaakt, het bier of het ge
bruik vau audere sterke dranken voleindt
bet dan; de overprikkeling stijgt hoe lan
ger hoe meer eu met haar het gevaar
voor de zedelijkheid.
En men zou zulke ingrijpende gevolgen
nog als iets onverschilligs kunnen beschou
wen, als niets dan een kleine verkeerdheid
van jeugdige, natuurlijke begeerten? Dat
zij verre. Alles toch heeft ziju tijd, en
zou dan eeue gewoonte, die op het licha
melijk en zedelijk welzijn der menscken
zulk een grooten invloed moet uitoefenen,
hierop eene uitzondering maken? Neen de
natuur geeft ook hierin op haar gewone
welwillende wijze ons wenken genoeg en
toont duidelijk en verstaanbaar aan zoo
ver als bij een zoo onnatuurlijke gewoonte
als het tabakrooken vau natuur kan sprake
wezeu, wanneer de juiste tijd voor dit ge
not is aangebroken; dat is echter geen
andere, dan diewanneer het menscheiijk
lichaam zijne volle ontwikkeling heeft be
reikt en het groeien ophoudt.
Wij ziju geen afschaffers, gunnen veeleer
gaarne deu volwassenen het matig gebruik
vau den tabak. Maar 't kan ons hinderen
als we ventjes van zes of zeven jaren op
Daarop volgde een pauze. Er werd buiten de
deur luid gesproken, en toen volgde een tweede,
heftiger poging. Maar de kracht van den com
ponist scheen met zijn angst toe te nemen.
Dikke zweetdroppels parelden op zijn voorhoofd.
Met de borst tegen de stang gedrukt, hield hij
den indringer nog altijd buiten. Nog één oogen-
blik, dan had hij overwonnen? Het was een
kostbaar oogenblikDaar stond de aria geheel
op het papier. Zij was gered!
Mijnheer Mozart! begon de slager. Hol.
wacht even! riep de componist, terwijl hij met
het manuscript naar de piano 6nelde. En daar
klonk een, van de heerlijkste aria's die ooit ge
hoord kunnen worden.
De slager, die gevoel voor muziek bleek te
hebben, had tranen in de oogen en zeide toen
Mozart het stuk afgespeeld en nog eenige veran
deringen gemaakt hadMijnheer Mozart, ik ga
eerstdaags trouwen, en gij zijt mij geld schuldig
voor vleesch. Maak nu een mooie wals, voor
straat of op openbare plaatsen on": uoeten
die met het brutaalste gezicht der wereld
ous den tabaksdamp iu het aangezicht
blazen. Dergelijke eigenaardigheden vau
de hedendaagsche opvoeding stuiten ons ge
weldig tegeu de horst.
Wie het niet kan laten, die rooke, maar
eerst dan wanneer de ontwikkeling haar
culminatiepunt heeft bereiktvoor dien tijd
is het in meer dan één opzicht tegen de
natuur eu het verstand en daarom scha
delijk, zoowel moreel als lichamelijk te
achteu.
Volgens berichten uit de Transvaal zijn
de Engelschen van den Spitskop teruggesla
gen, met groote verliezen aan beide kanten.
Verscheidene Engelsche officieren, eenigen
van hoogen rang, zijn gedood of gekwetst.
Al de gekwetsten die naar het Engelsche
kamp terugkeeren, zeggen dat Colley ge
sneuveld is, eu dat er niet meer dan 100
Engelschen ontsnapt zijn. De Boeren liepen
viermaal op den heuvel storm, en waren
op het punt het op te geveu, toen de En
gelschen genoodzaakt werden zich terug te
trekken, bij gebrek aan ammunitie.
Latere berichten omtrent het gevecht op
den Spitskop melden dat toen de ammunitie
der Engelschen uitgeput geraakte, de slach
ting vreeselijk was. Ten slotte dedeu de
Britsche troepen een wanhopigen aanval
met de bajonet. Toen echter was het te
laat. De Boeren schoten met doodelijke
uitwerking. Het 60e regiment sloeg zich
wakker strijdend er door heen naar het
kamp. Het 58e regiment Hooglanders is
bijna geheel vernield: er bleven slechts
zeven man van over. De artillerie dekte
den terugtocht zoo goed mogelijk. Er zijn
geen kanonnen verloren. Hot kamp wordt
versterkt.
De officieele lïeichs-Anzeiger meldt, dat
graaf E uien burg het koninklijk besluit beeft
ontvangen, waarbij hem op zijn verzoek
eervol ontslag wordt verleend als minister
van biunenlandsche zaken. Hij behoudt
deu raug en titel van minister van staat.
Er is sprake van het stichten eener
nieuwe Fransche orde, die voor verdienste.
Het ridderlint zal lichtblauw en de Pre
sident der Republiek het hoofd der orde ziju.
De Senaat heeft de urgentie uitgespro
ken vau het ontwerp tot opheffing vau den
gedwongen koers. De afdeelingen zullen
het 10 Maart iD behandeling nemen.
miju bruiloft dan zal ik de schuld als afgedaan
beschouwen, en u nog een jaar lang voor niet
vleesch leveren.
Aangenomenriep Mozart opgewekt uit, ging
weer aan de piano zitten en speelde een wals,
zoo als de slager er nog nooit een gehoord had.
De man was verrukt, en riep: Een jaar vleesch
heb ik gezegd? Neen, honderd dukaten zult gij
voor die wals hebben. Maar ik moet ze met
pauken, trompetten, hoorns en violen hebben Gij
weet wel hoe en gauw
Gij zult ze hebben, antwoordde Mozart die
zijn ooren bijna niet gelooven kon. Over een uur
kunt ge de wals laten halen.
De slager ging heen, en betaalde een uur later,
toen de wals voor vol orkest gezet was, zijn
honderd dukaten voor het schoone muziekstuk,
een pnjs dien Mozart van den Keizer niet voor
zijn grootste opera', ontvangen heeft.
Dat is de geschiedenis van de beroemde
„Ossenwals."
