NIEUWE
No, 477.
Zondag 24 April 1881.
6e Jaargang.
Sparen.
BUITENLAND.
i cpöm
-
Het eind van een welbesteed leven.
Salade.
Duitschland.
Frankrijk.
HAARLEMSCBÏ
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden roor Haarlem J 0,85
Buiten Haarlem franco per post. 1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
II
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÊN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
Sparen is niet alleen een goede zaak,
öiaar het geeft ook genot en daarom moest
^der het eens beproeven. Men beginne
slechts met kleinigheden, 't Is er net meê
al8 met de schapenals 't eerste over de
brug is, volgen er meer. Verreweg de meeste
üienschen hebben van familie-betrekkingen
mets te verwachten, gewoonlijk heeft ieder
genoeg te doen met zijn eigen wagen recht
^e houden. Dat hoeft dan ook niet. Kin
deren kan men wat geven, maar volwas
senen moeten sparen van hun eigen geld
en niet van giften of gaven, waarop knappe
inenschen dan ook niet gaarne azen zou
den. Geen mensch is er echter, die wel
niet eens een extraatje heeft, een bizonder
goede week, een gelegenheidsgeschenk of
iets dergelijks en ieder zal het zelf wel
ondervinden, men zal dat buitenkansje ge
bruiken voor iets dat wel nuttig is,
daar blijven we nu eenmaal bij, maar
dat toch niet zoo dringend noodig is. Is
iüen echter aan 't sparen begonnen, dan
zal men aanstonds geneigd zijn het bij
t kapitaal te voegen, want het is niet te
2eggen, hoeveel genoegen men in 't sparen
viudt als men er eenmaal meê aan den
gang is en langzamerhand zijn schat ziet
groeien, vooral als die in de spaarbank
geplaatst is, en dan hoe langer hoe meer
rente gaat geven.
»Onder de vele inrichtingen, zegt de schrij
ver van een ingezonden stuk in hetNieuwsbl.
V. Oosterhout, die reeds in ons kleine Ne
derland bestaan, mag zeker wel die van de
Postspaarbank als eene der nuttigste ge
rekend worden. Met levendigen bijval werd
dan ook net voornemen der Regeering, om
zulk eene instelling in het leven te roepen,
begroet en nauwelijks was het plan wer
kelijkheid geworden, of de vele aanvragen
om spaarboekjes toonden, dat de sympathie
verbazend groot was. Het ligt in den aard
der zaak, dat de aanzienlijken niet of al
thans weinig gebruik zullen maken van
deze gelegenheid tot geldbelegging. Bij
eene eenigszins aandachtige lezing van het
reglement komt men dan ook spoedig tot
het besluit, dat het hoofddoel der inrich
ting is, de mingegoeden tot sparen aan te
sporen en hun dit zoo gemakkelijk mogelijk
te maken.
FE U1LLE TON,
Wat er van de paarden wordt die niet meer bruik
baar zijn, is eene vraag, waarmede weinigen zich
bet hoofd breken. Gewoonlijk vervangt men die
°ude dienaars zonder zich over hun verder lot
te bekommeren, 't Is zeker niet onbelangrijk te
vernemen hoe te Parijs de nijverheid er in allen
deele partij var. weet te trekken.
Wanneer een paard geen dienst meer kan doen
en die tijd komt als het tusschen de twintig en
dertig jaar is neemt de fabriek van chemische
voortbrengselen het in ontvangst en herschept het
10 eene groote verscheidenheid van fabrikaten.
Men begint met het paard staande te scheren;
en het haar dient om kussens en zadels mee op
'e vullen; daarna wordt het geslacht en ge
vild. De hoeven worden bewaard om er karn
ton van te maken. Nu wordt het geheele dier
lr> een cilinder van gietijzer gelegd en gekookt
Biet stoom van eene spanning van twee of drie
atmosferen. Zoodra dit is afgeloopen, opent men
eene kraan aan het ondereinde van den cilinder
°m bet vet op te vangen, en wordt het lichaam
er uitgehaald en aau stukken gehakt. De been
deren met een fijn weefsel, zooals van de poolen,
Worden aan schrijnwerkers, kunstdraaiers en knoo-
penfabriekanten verkochtterwijl die met een
Rrof weetsel, zooals de ribben, de kop en de rug-
gegraat dienen om beenzwart of lijm van te maken.
Hoewel in een groot aantal gemeenten
de boekjes, die de bepaling der instelling
bevatten, met kwistige band zijn rondge
deeld, en men dus gerust kan aannemen,
dat bet meerendeel der bevolking op de
boogte der zaak is, valt bet tocb niet te
betwijfelen, of velen zullen er nog hoege
naamd geen begrip van bebbenzij zullen
of de bepalingen niet verstaan of bet boekje
ongelezen ter zijde leggen, meenende dat
zij op financieel gebied machteloos zijn.
Wij durven evenwel de hoop koesteren, dat
overal weldenkende menscben met de pers
zullen samenwerken om hunne medebroe
ders voor te lichten, hun bet nuttige der
inrichting te doen gevoelen en ben aan te
sporen om nu en dan iets af te zonderen,
ten einde zij na verloop van tijd over een
klein kapitaal zouden kunnen beschikken.
Dat de spaarbank een uitmuntend mid
del is om onze schooljeugd de spaarzaam
heid te leeren beoefenen, wie zal het be
twijfelen? Niets is hier dus meer noodig,
dan dat er krachtige pogingen worden
aangewend om den kinderen een goed
denkbeeld te geven, waarop zij het hun
geschonken geld op eene gemakkelijke en
voor hen aangename manier kunnen spa
ren. Ware het mogelijk gedurende een jaar
alle centen, die door de kleinen en door
aankomende jongelingen en jonge dochters
nutteloos uitgegeven worden in ééne ge
meente, onverschillig welke, te vereenigen,
wij zouden verbaasd staan over de aanzien
lijke som en met zoo'n sprekend bewijs
voor oogen, zouden we zeker medelijdend
de schouders ophalen bij de gedachte, dat
de kinderen reeds van hunne prilste jeugd
af een verkeerd gebruik van het geld leeren
maken. Om hierin eene gunstige verande
ring te brengen is o. i. geen persoon beter
geschikt dan de onderwijzer. Deze toch
kan zeker het best op 't gemoed zijner
leerlingen werken.
Naar wij uit goede bron vernemen,
is dan ook reeds op sommige scholen het
doel der inrichting breedvoerig besproken
en ongetwijfeld zullen de meesten onzer
onderwijzers dat prijzenswaardig voorbeeld
volgen.
Een paar voorbeelden uit het dagelijksch
leven mogen duidelijk maken, dat de spaar
bank waarlijk nut kan stichten.
Een jeugdig paar zal zich in den echt
Om het beenzwart te verkrijgen, dat in de
suikerraffinaderijen tot ontkleuring der suikerhou
dende sappen wordt gebruikt, gloeit men de
beenderen in daartoe ingerichte cilinders van
gietijzer; die gloeiing levert nog verscheidene
andere voortbrengselen op: water, dat ammoni-
um-carbonaat bevat, en de dierlijke olie, bekend
onder den naam van Dippel-olie. Het amraonium-
carbonaat is het uitgangspunt voor de bereiding
van ammoniumzouten, zoo nuttig in de genees
kunde en den landbouw. De Dippel-olie dient om
de oogen en ooren van alle huisdieren te wrij
ven tot verjagen van de vliegenzij is ook een
der krachtigste wormafdrijvende middelen.
Bij de vervaardiging van lijm uit de beenderen,
verkrijgt men phosphorus en calciumphosphaat,
dat gebruikt wordt bij de bereiding van mest
voor den landbouw.
Het vleesch wordt gedistilleerd om nog meer
ammonium-carbonaat te verkrijgen, en daarna ge
gloeid. Dan wordt de kool fijngestampt en ver
mengd met potasch, oude spijkers en stukken
oud ijzer. Gloeit men dit mengsel opnieuw, dan
wordt het ijzer omgezet in staal, en men verkrijgt
Pruisisch blauw, cyankalium en Pruisisch zuur,
welke beide laatstgenoemden tot de zwaarste ver
giften behooren, die in de scheikunde bekend
zijn.
Welke goede diensten doet dus een oud paard
met al nog na zijn dood
begeven. Dikwijls is door onze verloofden
niet tijdig bedacht, dat hierbij geld zal
noodig zijn: er moeten een menigte zaken
voor het huishouden aangeschaft worden en
om ook maar even fatsoenlijk voor den dag
te kunnen komen, dienen zij over eene
aardige som te kunnen beschikken. Wie
zou nu niet met voorbeelden kunnen aan-
toonen, hoe véle jonggehuwden zelfs het
hoogstnoodige huisraad missen? Nu moet
er gewerkt, gezwoegd worden en met hoe
weinig opoffering hadden zij, door eenige
jaren te sparen, zich aanstonds vrij goed
kunnen neerzetten.
Op tien of elfjarigen leeftijd zal een kind
van Roomsch Katholieke ouders zijn eerste
heilige Communie doen. Het is de gewoonte,
eene zeer loffelijke trouwens, zoo'n kind
van top tot teen in 't nieuw te steken.
Dit eischt natuurlijk vrij groote uitgaven.
Kan men nu niet alle jaren opmerken,
hoeveel moeite vele ouders hebben, hun
kind naar behooren te kleeden? Worden
zij niet door een medelijdende gesteund,
dan ziju zij menigmaal gedwongen, willen
zij geen schulden maken, een deel van hun
huisraad, ja soms hun beste kleedingstuk-
ken, hunne gouden en zilveren sieraden te
verpanden of te verkoopen. En toch zou
den zulke ouders onbezoml dien overigens
O O
zoo vurig gewensckten dag tegemoet kun
nen gaan. Gerust kunnen we aannemen,
dat velen met eene som van vijf en twintig
gulden het ver zouden brengen. Begint nu
een kind op zesjarigen leeftijd tc sparen
en houdt het dit vol tot zijn elfde jaar,
dan kan het, wekelijks tien cents uitleg
gende, in die vijf jaren tot de gestelde som
komen. Nu zullen misschien enkelen zeg
gen »ja, maar wij kunnen niet alle weken
geld afzondereu,en we gelooven dit; er
zullen echter ook weken komen waarin er
wel iets meer is ter zijde te leggen en het
achtergeblevene kan dan weder worden in
gehaald. Ook durven wij verzekeren, dat vele
menschen den kinderen voor geringe dien
sten meermalen eene geldelijke belooning
zullen scheuken, als zij overtuigd zijn, dat
deze niet dan aan beuzelingen wordt be
steed.
Dat deze beide voorbeelden met tal van
andere zijn te vermeerderen, spreekt als
een boek. Laat ons intusschen hopen, dat
ieder, zooveel in zijn vermogen is, zal me-
Johnston zegt in zijne „scheikunde van het da
gelijksch leven", dat, als men salade eet, men
tegelijk met de bladeren een melkachtig sap ge
bruikt, dat in zijne werking het opium zeer na
bij komt. Velen zullen misschien, bij nauwkeuri
ge opmerking, ondervonden hebben, dat een rij
kelijk gebruik van salade merkbaar op hunne
hersens werkt, 's Avonds gebruikt, bevordert de
salade den slaap, terwijl zij overdag een kal
meerenden invloed heeft en de prikkelbaarheid
der zenuwen tegengaat. De meeste liethebbers
van salade zullen het echter zeer kwalijk
nemen als men hun zegt, dat zij er juist zooveel
van houden om diezelfde eigenschappen, waarom
de Ghineezen en Turken zoo op hun opium ge
steld zijn-, dat zij r.iet veel beter dan de opium
eters en opiumrookers zijn.
Reeds bij de Grieken en Romeinen werd de
salade in eere gehouden. Toen bij de belegering
van Troje de past in de stad woedde, verbood
Palamedes alle vleeschspijzen en beval den Grie
ken groenten aan, inzonderheid salade, door welke
verordening het Grieksche leger van de ziekte ver
schoond bleef.
In de middeleeuwen was de salade een zeer
gezochte spijs voor groot en klein, en nog in onzen
tijd neemt zij eene voorname plaats in bij alle
gastmalen. Faszmann verhaalt in zijn „Leven van
Eriedrick Wilhelm", dat Zijne Majesteit er ver
maak in vond aan de officierstafel zelf een scho-
iel salade toe te bereiden, en dat deed hij op een
dewerken tot ondersteuning van 't goede
doel en dat allen het spreekwoord indachtig
ziin: »alle dagen een draadj'e is een hemds
mouw in het jaar.
Vooral ouders en allen die in overheid
zijn gesteld, dienen de deugd van sparen
te laten beoefenen door hunne kinderen
en ondergeschikten. Zij zullen er de schoonste
vruchten van zien rijpen en deze met de
grootste zelfvoldoening genieten.
We hebben zelden gezien, dat iemand
die begonnen was met sparen, er weer
meê ophield, en nog nooit hebben we iemand
ontmoet die er spijt van had, dat hij er
meê begonnen was. Neen, ieder had er ge
noegen in, en dat zal ieder hebben, die er
de proef van neemt. Men beproeve de zaak
en zonder fout zal ieder het zelf onder
vinden.
Sparen geeft niet alleen voordeel, spa
ren geeft ook genot.
Wegens een gezegde van v. Bismarck, waar
uit bleek dat hij gunstig dacht over een
verbod op de vervaardiging van kunstwijn,
zal dr. Buhl, naar de National Zeitung ver
neemt, bij den Rijksdag een ontwerp van
dit verbod indienen. Inmiddels hebben reeds
eenige Kamers van Koophandel zich bij
den Rijkskanselier ten gunste van zoodanig
verbod verklaard.
De Regeering zal bij den aanvang der
nieuwe Kamerzitting op 12 Mei a. s. me-
dedeelingen doen omtrent den oorsprong
en de oorzaken der expeditie naar Tunis.
Een dubbele gelegenheid biedt zich daar
toe aan. Eerstens zal zij genoodzaakt zijn,
suppïetoire credieten aan te vragen om de
kosten der expeditie te dekken, daar de eerste
6 millioeu, door de Kamer toegestaan, reeds
verbruikt zijn. Ten tweede wordt haar de
gelegenheid geboden door de openbaarma
king van het Gele Boek dat bij het Minis
terie van Buitenlandsche Zaken in bewer
king is en al de stukken betreffende de
Tunesische zaak zal bevatten.
Te Parijs ontvangen berichten uit
St. Petersburg melden, dat de kennisneming
van de papieren, die men daar in de wo-
wijze, dat men er met den grootsten smaak van
at; want Zijne Majesteit wiesch zijn handen wel
drie- of viermaal en droogde ze even dikwijls
aan drie of vier servetten af.
In het laatst der vorige eeuw ging er in Londen
een groote roep uit van een Franschen réfugié,
Gaudet genaamd, als eerste kunstenaar in het
toebereiden van salade. Hij reed in zijn eigen
cabriolet van het eene diner naar het andere, en
liet zich voor het toebereiden van een schotel
salade tien guinjes betalen. Baron von Boerst,
die dit heeft medegedeeld, verklaart een briefje
van Gaudet aan den hertog van Devonshire ge
zien te hebben, waarin hij hem raadt zijn diner
een uur later te geven, omdat hij te acht uur
verzegd was, en een tweede briefje, waarin hij
verzoekt hem acht dagen vóór het diner er ken
nis van te geven, omdat hij gewoonlijk zooveel
tijd vooruit reeds verzegd was. Het bekende ge
zegde van Jules Janin: „ik wil de geschiedenis ge
looven, ofschoon ze mij door een ooggetuige verteld
is, zou hier misschien niet ontoepasselijk zijn-
Gastronomen uit de laatste tien jaar der vo
rige eeuw gewaagden met roem van eene kun
stenares in het toebereiden van salade, zekere
Madame Drake, in het Hotel de Rome onder de
Linden te Berlijn. Zij waren verrukt ais zij, nadat
die dame aan de table d'hote, met lange witte
handschoenen aan, gegeten had, deze uittrok, de
schoone, ronde, blanke armen en de fijne handen
voor aller oogen wiesch, en daarna met allen ernst
aan het „fatigeeren" van de salade ging.
