NIEUWE
No, 478.
Donderdag 28 April 1881.
6e Jaargang.
Benjamin d' Israëli,
Het vest.
IllKLEHSC
ABONNEMENTSPBIJS
Per 3 maanden roor Haarlem J 0,85
Buiten Haarlem franco per post1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
B TJB EAU: St. Jansstraat Haarlem.
iv-dl
AGITE MA NON AGITATE.
ui Mini.
PBIJS DEB ADVEBTENTIÈN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
In het jaar 1748 kwam een Israëliet in
ingeland, die, uit Spanje verdreven, naar
Venetië was gevlucht en nu in Londen een
nieuwe verblijfplaats zocht. Zijn zoon Isaac
d' Israëli werd auteur en huwde in het
jaar 1802. Het tweede kind uit dit huwe
lijk werd in 't laatst van 1805 in den Jood-
schen bond opgenomen en ontving den
naam Benjamin. Wie had het kunnen den
ken, dat deze kleinzoon van den Spaanschen
Israëliet, eenmaal de gevierde premier van
Engeland zou worden? 't Kleine Joodje heeft
thans zijne merkwaardige loopbaan vol
bracht. Den 19den April 11. stierf Lord Bea
consfield; het koninklijke huis, de adel,
gansch Engeland treurt over dezen buiteu-
gewonen man, die met een wonderbaar
talent en geluk zich van niets, tot het
hoogste ambt in Engeland heeft opge
merkt.
d'Israëli was reeds lang sukkelende. De
geneesheeren spraken van jicht; de sloopiug
yan het oude lichaam vond haren grond
echter ook in de nederlaag bij de verkie-
2lngen en hare gevolgen. In zijne gezonde
'lagen had de overledene, wel is waar, met
de meeste standvastigheid de bitterste teleur
stellingen verdragen. Maar op den leeftijd
Van 76jaren verkroptmen het niet zoo gemak
kelijk als men van de hoogte der macht
plotseling wordt afgerukt en tot jarenlange
Werkeloosheid wordt gedoemd. De Engelsche
kiezers hebben den man vermoord toen zij
hem na de hartstochtelijkste ovatie, de wran
ge nederlaag brachten.
Van Julius Caesar, den grooten Romein,
verhaalt men, dat hij op zekeren dag bij
gelegenheid van een zwaren storm, den sid
derenden schipper toeriep: vrees niets, wij
zullen niet vergaan, gij hebt Caesar en zijn
geluk aan boord! Benjamin d'Israëli had
een soortgelijk onwrikbaar geloof in zijn
gesternte; nederlagen konden hem niet ont
moedigen; met ongelooflijke taaiheid, met
Joodsch geduld en handigheid streefde hij
Haar zijn doel en hij bereikte het.
Toen Benjamin twaalf jaren oud was
kreeg zijn vader een geschil met de Joodsche
gemeente; dientengevolge trad hij uit de
Synagoge. Een huisvriend nam deze gele
genheid waar den vader te overreden dat
de jonge Benjamin gedoopt zou worden en
eene christelijke opvoeding zou ontvangen.
Pe j°nge d' Israëli studeerde aanvankelijk
Jn de rechten, later in de letteren. Op den
leeftijd van 21 jaren gaf hij een roman
lQ t licht, die veel opgang maakte. Benja-
111111 was nu een man van beteekenis ge
morden en hij meende dat hem nu wel
Mies zou gelukken. Nadat hij gedurende
eenige jaren de wereld had bereisd, ver
overde hij een zetel in het parlement en
mei door middel van eene aanbeveling van
aniël O' Connel. De groote Iersche agita-
FEUILLETON.
Een marskleedingstuk, dat tegenwoordig zeer
Scheiden is, omdat het meestal niet te zien
®t, vras in de vorige eeuw een artikel van
0 zinnige weelde. Het vest heeft dwaasheden in
öe wereld gebracht.
aanspraak maakte op den naam van een
egant man, telde zijn vesten niet slechts bij
zijnen^ maar bij meer dan honderd. Zoo was
m Irankrijk, en in Dnitschland was het nog
rger. Daar had de weelde in kleeding het top-
t bereikt. Een minister van het koninkrijk
sen bezat 300 vesten en evenveel pruiken.
ooveel pruiken en zoo weinig hoofd!" zeide
de Groote> van den graaf van Brühl
prekende.
tor meende in den levendigen jongeling, die
toenmaals als een radicaal vrijheidsman
optrad, een fliuken steun voor de liberale
partij te hebben gevonden. Doch d' Isra
ëli maakte fiasco. Hij deed nogmaals eene
poging, doch leed opnieuw schipbreuk. Zon
der zich te laten ontmoedigen, ging hij over
tot de conservatieven, wisselde met zijn
vroegeren beschermer eenige schimpbrieven,
stelde zich op nieuw candidaat en werd
werkelijk gekozen. Na zijne eerste nederlaag
ontmoette hij toevallig den toenmaligen Mi
nister Melbourne, die hem vroeg wat hij
eigenlijk van plan was te worden. En de
verslageu candidaat antwoordde zonder zich
te bedenken: »ik wil eerste Minister van
Engeland worden.Melbourne verklaar
de hem voor gek.
In het jaar 1837 hield d' Israëli zijne
eerste rede in het Lagerhuis, de zoogenaamde
maidenspeech. In gewone gevallen placht
het Lagerhuis dergelijke eerste proeven
hoogst genadig te beoordeelen; de redenaar
wordt aangemoedigd en op elke wijze be
gunstigd. d' Israëli echter werd geheel an
ders behandeld. De storm, die door zijne
woorden ontstond, was ontzaglijk. Het
Hui3 raasde en tierde; bij eiken volzin ont
stond er een geweldig rumoer, zoodat hij
zijne redevoering niet kon voleindigen.
Te midden van een volzin moest hij op
houden. Toen stond de redenaar op. Met
donderende stem riep hij den voorzitter toe?
gij wilt mij thans niet hooren, goed mijn
heer, maar ik verklaar u dat er een tijd
zal komen, waarin gij mij zult moeten
hooren.Een algeraeene hilariteit begeleid
de deze op dreigenden toon uitgesproken
woorden.
De liberalen van die dagen geloofden
O O
met een zwetser te doen te hebben, die
de aandacht op zich wilde doen vestigen.
Trouwens zijn toilet gaf aanleiding hen in die
meening te versterken. Een ooggetuige be
schrijft het uiterlijk van d' Israëli op de
volgende wijze:» hij was opvallend gekleed, hij
droeg namelijk een groene jas en een wit vest
waarop een reusachtige horlogeketting bom
melde. Yoorts had hij een geruite pantalon
aan, terwijl een zeer hooge cravate zijn
zonderling toilet voltooide. Zijn aangezicht
was vaal, de oogen glinsterden onnatuur
lijk; langs zijn breed doch niet zeer hoog
voorhoofd, hingen koolzwarte haarlokken,
die zeer kunstig gearrangeerd en sterk
gepommadeerd en geoliedzijn gansche
linker wang bedekten. Daarbij gesticuleerde
d' Israëli op ongewone wiize met de han
den, zijne stem was schril, in een woord
zijne verschijning was theatraal, vreemd,
on-Eugelsch. En toch vervulde hij de pro
fetie, dat hij het Huis zou dwingen naar
hem te luisteren.
Hij sprak spoedig veel en goed en waagde
het zelfs t6gen den conservatieven Minister
Peel oppositie te voeren. Hij vormde met
Om in de achttiende eeuw naar de mode te
zijn, moest men dus een museum van vesten
bezitten. Zij waren van laken, van zijde, van
satijn, van fluweel of van goudlaken. Dit klee-
dingstuk was een waar kunstwerk, een schilderij
tot in t oneindige gestoffeerd. Van boven tot be
neden waren er persoontjes, grappige tooneelen,
jachten, en herderinnen, de Fabelen van La Fon-
tainen, enz. op geborduurd.
Op de borst van een financier, van een land
heer, van een parvenu was Mercurius of Mars
voorgesteldop die van een maarschalk in bur-
gerkleedingeen wapenschouwing over cavalerie.
Het vest van zekeren saletjonker trok inzonder
heid de bewondering aau het hof van Lodewijk
XV. Dat vest stelde tooneelen voor uit opera's
die toen het meeat opgang maaktenLe Huron,
Le Tableau parlant, van Grétry, enz.
eenige vrienden de partij van het »jonge
Engeland,die zichten doel stelde nieuw
leven in de saaie Torry-partij te brengen.
Daarin werd hij terdege geholpen door Lord
Bentiuk en de weduwe van het parlements
lid Lewis. De eerste gaf hem den socialen
steun, de tweede gaf hem met hare ha >d
het noodige geld om in Engeland eene
politieke rol te spelen. Toen Peel de op
heffing van de belastig op de granen ter
sprake bracht, stelde d'Israëli zich aan het
hoofd der grondbezitters die tegen het ont
werp ageerden. Het wetsvoorstel werd aan
genomen, maar d' Israëli werd toch in het
jaar 1848, toen Lord Bentink stierf, de
leider der Torries in het Lagerhuis. In het
jaar 1852 kwam hij voor de eerste maal
in het Ministerie. Lord Derby was premier,
d' Israëli kanselier der schatkist. Maar deze
glorie duurde niet lang. Zijn eerste oeco-
nomisch ontwerp werd door Gladstone on
barmhartig gegeeseld; het Ministerie moest
aftreden. Niettegenstaande deze nieuwe ne
derlaag wist d' Israëli toch steeds zich als
leider zijner partij te lanceeren en haar
met nieuwe geestkracht te bezielen. Nog
O O
twee malen werd hij kanselier der schatkist;
eindelijk in het jaar 1868 bereikte hij de
hooge waardigheid van premier.Maar
in December van het zelfde jaar bezweek
hij bij de verkiezingen en wel door zijn
afkeer tegen hervormingen in Ierland. Hij
was «geavanceerdin alle dingen; aan twee
zaken echter wilde hij nimmer tornen, na
melijk aan de Engelsche staatskerk en aan
de heerschappij van het grondbezit. Glad
stone streed met succès voor de kerkelijke
en agrarische hervormingen en versloeg
daardoor in 1868 zijn mededinger d'Israëli.
Ook in 1880 speelden de Iersche toestan
den bij den verkiezingsstrijd op eene merk
waardige wijze een groote rol en d' Israëli 's
val wei'd ook toen door zijn afkeer tegen
alle Iersche hervormingen veroorzaakt.
Tot in het jaar 1874 moest d' Israëli
werkeloos blijven. Toen echter verkregen
de conservatieven plotseling eene verras
send groote meerderheid, en nu eerst begon
de ware tijd zijner heerschappij.
d' Israëli had zich vroeger bij schier elke
partij aangesloten en zijne denkbeelden over
binnenlandsche politiek waren dikwijls ver
anderd. De binnenlandsche aangelegenhe
den waren voor hem bijzaken, hij kende ze
weinig en beschouwde ze als middelen voor
zijn doel. Macht en glorie was het stre
ven van den zone Israels, rijkspolitiek was
zijn stopwoord. Hij zag dat de Whigs zich
niet uit den Engelschen prullenwinkel kon
den helpen, daarom liep hij tot de Torries
over. Na een veertigjarig streven en wach
ten, had hij eindelijk de opperste macht
in handen, en toen sleurde hij de koningin
en de partij in eene kolossale wereldpoli
tiek. Engeland trad op den voorgrond der
gebeurtenissen, in de eerste rij der mach-
De mode van zulke vesten hield aan tot het
einde der regeering van Lodewijk XIV.
En dan de knoopen aan die vesten Zij hadden
den omvang van iets meer dan een tegenwoor-
digen Rijksdaalder. Zij waren van gewerkt staal,
van marcassiet, van edelgesteenten en zelfs van
diamant.
De Graaf van Artois, later Karei X, trok de op
merkzaamheid door zijne knoopen van edelge
steente of geëmailleerd, met miniatuurportretten
van beroemde schoonheden, antieke bustes,
gedaanteveranderingen van goden enz. De salet
jonkers hadden op hunne knoopen het portret
van hunne schoonen en haar naamcijfer.
Toen het tijdperk der revolutie kwam, veran
derden de onderwerpen van versiering met den
vorm van het vest, dat korter werd. De knoopen
waren tooneelen uit de revolutie, de portretten
ten in Europa, aan de spitse der koloniale
mogendheden
De Engelsche troonopvolger werd naar
Indië gezonden om de groote plannen van
Beaconsfield voor te bereidenop deze reis
volgde spoedig de proclamatie van het kei
zerrijk Indië. De keizerskroon was de uit
drukking eener nieuwe keizer-politiek. Nu
volgde de annexatie van het Suez-kanaal
door aankoop van de aandeelen een
slimme streek van den Minister en zoo
karakteristiek voor zijn Joodsche afkomst.
Toen kwam het Turksche conflict. Enge
land waagde het sinds vele jaren nog eens,
zelfstandig tegen den Russischen kolossus
op te treden. Beaconsfield kon natuurlijk
den oorlog niet voorkomenmaar hij wist
toch de vruchten der overwinning voor de
Russen tot een minimum te leiden. Op het
Berlijnsche congres was hij de held van
den dag en het verminken van den vrede
van St. Stefano was hoofdzakelijk zijn werk.
Ten slotte trok de sluwe diplomaat een
acte uit den zak, waarin de Sultan het
eiland Cyprus aan Engeland afstond. d'Israëli
keerde als een triumphator naar Londen
terug. Ilij bracht den Engelschen een
prachtig eiland en den hooggeroemden vrede
met eere« en zij droegen hem daarvoor
op de handen. De koningin had hem
vroeger reeds benoemd tot graaf van Bea
consfield en tot lid van het Hoogerhuis. Wat
kon hij meer verlangen Maar de bedwel
ming was niet van langen duur. In Zuid-
Afrika had Beaconsfield de Engelsche heer
schappij over de Transvaal uitgebreid; dat
beviel velen Engelschen geenszins en de
gevolgen hebben hen recht doen weder
varen. De kostbare en bloedige krijg in
Afghanistan gaf geenszins het geweuschte
resultaat. Gladstones woorden en Roth
schilds geld hadden op de kiezers zulk
eene uitwerking, dat d' Israëli een jaar
na zijn triomftocht eene totale nederlaag
leed. Zijn vierde en laatste ministerie be
hoorde tot de geschiedenis.
Nu moest hij machteloos aanschouwen,
hoe ziju opvolger alles afbrak, wat hij had
opgebouwd. Dat was hard. Geen wonder
dat hij zijn graf met rassche schreden na
derde. Hij ademde op nieuw toen onlangs
de macht der liberalen een schok ontving;
doch hij vergiste zich in hare ziekte en in
zijne gezondheid. Zijn gehate mededinger
Gladstone zou hem overleven.
d' Israëli was geen groot man, volgens
onzen geest, maar hij was een wonderlijk
diplomaat die de deugden en gebreken van
den Jood en die van een zoon van het
Zuiden in zich vereenigde. Het heete bloed
van het zuiden, dat zijn stam uit Spanje
had meegebracht, gaf hem zijne bovenma
tige phantaisie die in zijne romans en in
zijne keizer-politiek zoo helder aan het
daglicht treedt. De wijze waarop Beacons
field zijn doel bereikte, was echt Joodsch.
der mannen van den dag: van Robespierre, den
best gepoeierden man van Frankrijk, Couthon,
Henriot, Saint-Just, Louquier-Tinville, Joseph
Lebon, Jourdan, Marat, enz.
Op sommige vesten zag men aardige guillotti-
netjes achter bolle horlogeglazen. De getrouwe
bezoekers der pleiziertuinen, zooals de Folies
d'Orleans, de Folies Saint-James en dergelijke
plaatsen van losbandig vermaak onder het Direc
toire, hadden knoopen waarop het portret van
eene wulpsche danseres geschilderd was.
Nog niet veel jaren geleden kon men eeu
aantal van die merkwaardige vesten en knoopen
zien in wde ethnographische verzameling uit de
Revolutie" van den kolonel der genie Morin, die
in 1830 in eene eenzame straat in de wijk
Saint-Victor, te Parijs, de Rue des Boulan-
gers, woonde.
