6e Jaargang.
No, 480.
Donderdag 5 Mei 1881,
De aera der misdaden.
BUITENLAND.
Iets over de Handschoenen.
Handig.
PRIJS DER ADVERTENTIÈN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS li AU EET.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlemj 0,85
Buiten Haarlem franco per post1,—
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG,
BUREAU: St. Jansstraat - Haarlem. AO-ITE MA NON AGITATE.
Het is een bedenkelijk teeken des tijus,
dat de misdaden, zoowel in aantal als in
gehalte, toenemen. Daarom achten we het
onzen plicht nu en dan op die.t vreeselij-
ken kanker te wijzen, die het maatschap
pelijk lichaam ondermijnt, en de oorzaken
op te sporen waaraan hij zijn ontstaan
ontleent. Onze tijd laboreert aan velerlei
kwalen, misdaden, gevaren en gebreken:
kier is het de sociale ellende onder welke
fflillioeuen zuchten en versmachten, ginds
is het de geest van verzet, van bloedige
revolutie, van ontevredenheid, die als
een demon rondgaat en alles tracht te
doen instorten. De politiek is in alle Sta
ten van Europa eene zwevende, onzekere;
de tegenpartijen, die haat en nijd voort
brengen, worden steeds scherper en nemen
in uitgebreidheid toe; de cultuurstrijd, het
ongeloof en de godverzaking worden meer
en meer algemeen, en naast deze groote,
algemeene rampen voert de misdaad van
ket individuhet verzet tegen de maat
schappij en de door God gewilde orde der
dingen, tegen leven en eigendom van zijn
oiedemensch, met reuzenschreden naar den
afgrond eener algemeene ellende.
Men spreekt in onze dagen veel van be
schaving, verlichting en vooruitgang, van
humaniteit en verdraagzaamheid. Doch, wij
willen het gevraagd hebbenwaarin be
staat dan toch eigenlijk die zoo hoog ge
prezen beschaving? Volgens onze beschei
den meening bestaat de ware civilisatie
daarin, dat de menschen zedig en gods
dienstig gemaakt worden, want slechts
brave menschen kunnen goede sociale toe
standen provoceeren. Wanneer het individu
immoreel, slecht, bedorven, oneerlijk, ge
wetenloos en wraakgierig is en zijne booze
hartstochten den vrijen teugel laat vieren,
dan kan de maatschappij niet gezond zijn.
Heeft de zoogenaamde moderne beschaving
kaar doel bereikt, of heeft zij niet veeleer
ket tegendeel van hetgeen zij wenschte
ontvangen? Beschaving, wat de moderne
Wereld ten minste daaronder verstaat, na
melijk een gladde tong, conversatiestijl en
kevallige manierengeeft nog geen mora
liteit en degelijkheid. Beschaving zonder
godsdienst is dikwijls een gevaarlijk twee-
lijdend zwaard, want de Nihilisten iu
Rusland, die de springbommen uitvinden
eQ mijnen leggen, zijn ook beschaafd;
moordenaar Thomas in Bremerhaven
Was een beschaafdmanen Dr. Nobeling
op den Duitschen keizer schoot insge
lijks. Ook gewetenlooze woekeraars die het
v°lk op geraffineerde wijze bedriegen, be-
kooren tot de beschaafde lui.« Doch hoe
Ver we het met de moderne beschaving
brengen, dat leert ons de ondervinding,
dat bewijzen ons de feiten dag aan dag.
Meineed, moord, diefstal, inbraak, aan
randing der eerbaarheid, behooreu tot de
alledaagsche verschijnselen en de tuchthui
zen zijn zoodanig gevuld dat er steeds
nieuwe bij gebouwd moeten worden, en
wanneer allen, die in het tuchthuis eigen
lijk te huis behooreu, gevat en veroordeeld
werden, dan kon men wel gansche steden
van strafinrichtingen en gevangenissen
bouwen.
Of is dit alles onwaar Bestaan wellicht
de misdaden slechts in de phautaisie van
gemelijke pessimisten? 't Ware te weu-
schenDoch helaas 't is bittere waarheid
Leven en eigendom zijn onzeker, de dief
stallen zijn zoo talrijk als de bloesems in
Mei en de dolk speelt eene rol alsof het
leven van den mensch niet meer waarde
heeft dan de worm dien men vertrapt.
De onzedelijkheid heeft, vooral in groote
steden, de brandpunten der moderne be
schaving, zulk een graad bereikt, dat de
dagen der welbekende steden der oudheid,
den toets eener vergelijking nog met glans
kunnen doorstaan.
Even alledaagsck als de moorden, de
diefstallen en de aanslagen tegen de eer
baarheid, is de meineed. En toch, is er
iets vreeselijker, iets afgrijselijker denkbaar
dan de meineed. De meineedige plaatst
zich in de tegenwoordigheid van den al-
wetenden God, roept Hem tot getuige, dat
hij de waarheid spreekt en toch vloeit er,
des bewust, niets dan leugens uit zijn ai-
schuwelijkeu mond. In den meineed ligt
derhalve een bodemlooze afgrond van men-
sckelijke laagheid; eene onbeschaamdheid
tegenover God die slechts in totaal bedorven
harten wortel kan schieten. Daarbij komt
nu nog de niet te loochenen kwade ge
woonte dat de eed voor de meest nietige
en onbeduidende zaken geëischt wordt.
Daardoor krijgt natuurlijk de eed, in de
oogen van velen, een alledaagsck karakter
en het gevolg er van is dat, ook bij be
schaafden», het afleggen van een eed
dikwijls, zonder nadenken over de heiligheid
der actie, op eene wijze geschiedt, als goldt
het de meest beuzelachtige zaak. De hei
ligheid van den eed het fondament van
ons rechtswezen is verdwenen; men zweert
een eed, even kalm als of men een glas
bier verorbert.
Vanwaar die treurige verschijnselen van
onzen tijd? Hoofdzakelijk doordien de vol
kereu het geloof hebben verloren; de zoo
genaamde verlichten en geleerden maken
er hun werk van zoo ougeloovig en gods
dienstloos mogelijk te zijn en het half
geleerde en ook het domme volk volgt hen
daarin na. Nu, hij die niet aan een God
F E U ILL ET O N,
Vervolg en slot
Handschoenen aan tafel! waartoe dat? zal men
Zeggen.
De reden is zeer eenvoudig. Pithyllus haastte
z,°h altijd de eerste te zijn, om van de gerech-
n> die opgedischt werden, te gebruiken, en
0uidat zij heet waren, kon hij ze, door middel
zÜne handschoenen, trots als zijne verbaasde
lschgenooten, aan den mond brengen?
Maar, zal men zeggen, die gerechten, die zoo
Pa9 van het vuur kwamen, moesten dan toch
e tong van dien gulzigaard branden.
Voorzeker, en het Grieksche verhaal voegt er
^an ook bij. dat Pithyllus niet alleen zijne han-
en bedekte, maar de voorzorg zelf zoo verdreef
Van zÜne tong met een vel te overtrekken.
De verantwoordelijkheid voor deze gastrono
mische merkwaardigheid laten wij aan den ge
leerden schrijver over; maar in allen gevalle
blijk er uit, dat men in de derde_eeuw reeds hand
schoenen droeg. Voor't overige is men het er
niet over eens, uit welk tijdperk hun oorsprong
dagteekent.
In de elfde eeuw waren zij nog slechts onder
de grooten in gebruik. Zij waren versierd met
paarlen, robijnen en smaragden.
Toen Venetië in zijn grootsten bloei was en
zijne vloten in de Middellandscke zee uitzond,
namelijk in de tiende eeuw, droegen de aanzien
lijke personen keurig geborduurde zijden hand
schoenen, met goud en zilver opgelegd.
Ook Karei de Groote droeg onvergelijkelijk
prachtige handschoenen.
Later werd in Italië en Spanje de weelde in
gevoerd var. geel lederen handschoenen te dragen,
beschilderd als waaiers.
In de zestiende en ze/entiende eeuw ziet men
de handschoenen als diplomatische geschenken
voorkomen. Onder de Spaansche gezantschappen
gelooft, vreest ook geen gericht, verwacht
geen belooning hiernamaals en streeft er
slechts naar in deze wereld zoo goed en
aangenaam mogelijk te leven. Hij is hijge
volg de slaaf zijner hartstochten. Om tot
zijn doel te geraken heeft hij alle midde
len veil. De eenige zorg die hij kent is,
te trachten uit de handen van den com
missaris van politie te blijven. De moderne
beschaving is er niet zoo zeer op uit om
moreele karakters t^ vormen, dan wel om
lichamelijke en geestelijke vaardigheden
hij het individu aan te kweeken. De sta
tistiek bewijst dat er onder de misdadigers
weinig domme menschen gevonden worden;
de meesten verheugen zich in het bezit
van een zekeren graad moderne beschaving,
dat wil zeggen, hunne verstandelijke ver
mogens zijn ontwikkeld, zij hebben »ge-
leerd» maar wat zij niet bezitten, dat
is juist de zedelijke beschaving. Bezitten
en genieten dat zijn de idealen, die de
kinderen der moderne beschaving najagen.
Kunnen zij een hindernis door meiueed uit
den weg ruimen, dan vinden zij althans
in de vau staatswege verstrekte beschaving,
geen aanleiding den meineed niet te
plegen.
Ten tweede heeft de cultuurstrijd, die
bijna in elk land heerscht, eene verwilde
ring van den godsdienstigen zin voortge
bracht. Wanneer in den cultuurstrijd en
voor zijne doeleinden, het godsdienstige ge
voel van millioenen op de pijnlijkste wijze
feitelijk gekrenkt wordt, dan moet dit on
tegenzeggelijk bij velen een afstomping van
het religieuse gevoel veroorzaken. Kan het
ons dus bevreemden, wanneer deze afstom
ping zich openbaart ten opzichte der zede
lijkheid, der eerlijkheid en van den eed?
Ja, we moeten ons waarlijk nog verwon
deren dat het zaad van den cultuurstrijd
in Europa nog niet talrijker slechte vruch
ten op dit gebied heeft voortgebracht.
Een derde oorzaak is de verwarring der
rechtsbegrippen bij het volk. Als de gewone
man ziet, dat de machtigen der aarde, de
vorsten en staatslieden, oorlogen verklaren
en duizenden laten slachteuhetzij om
huuue eerzucht te bevredigen, hetzij om
grondgebied te aunexeeren, dan grijpt ook
hij naar den dolk om zich te wreken of
om zich te verrijken, en hij acht zijne
daad niet slimmer dan die der wrekers en
roovers en gros. En waarlijk, geven de
wraak- en roof-oorlogen van den laatsten
tijd niet aanleiding om het rechtsbegrip
van het volk totaal in verwarring te bren
gen te meer nog wanneer zulke vecht-
O o
partijen en dieverijen in 't groot, nog wel
als heldendaden geprezen en iu alle toon
aarden verheerlijkt worden?
Kan men het den gewonen man kwa-
waren er, waarvoor op de begrooting aan
zienlijke sommen onder de rubriek paraguantes
(voor de handschoenen) waren uitgetrokken.
Dj Koningin Anna van Oostenrijk, die eene
bizonder sekoone hand had, waarop Buckingham
dol verliefd werd, liet zich in Spanje handschoe
nen maken. Zij had een geheimsecretaris, die er
mede belast was een handschoen als model naar
Madrid te brengen.
In den tijd van Elisabeth bewonderde men aan
het Engelsche hof de vroeger vermelde geparfu
meerde handschoenen, frangipones genaamd, die
de heeren in de zestiende eeuw droegen. De fa
briek van Signore Madalena te Rome, waar deze
handschoenen gemaakt werden, was bij al de
noordelijke hoven bekend, en de groote dames,
die zich er mede tooiden, betaalden er een dol
zinnig hoogen prijs voor.
De mode van handschoenen te dragen heeft
zich snel verspreid en is zeer algemeen geworden.
Het goedkooper fabrikaat heeft het gebruik er'
van zeer bevorderd. De voornaamste fabrieken
lijk uemeu, als hij de waarheid niet acht,
tot leugens, verdraaiingen, verminkingen en
ten slotte tot meineed overgaatals hij
ziet, dat de diplomaten het liegen en hui
chelen als hun vak, als eene kunst beoefenen,
en dat in de politiek datgene als goed en
voortreffelijk geldt, wat in het gewone le
ven onrechtvaardigheid en zonde is.
Zoo werken al deze oorzaken te zamen,
wier verwijdering helaas te vergeefs wordt
verlangd. Het meest waarachtige en doel
treffende van alles echter is om het volk
weder tot het geloof terug te leiden; een
geloovig individu kan geen moordenaar,
geen dief, geen bedrieger geen ontuchtige,
geen meineedige zijn; maar de mensch valt
in alle ondeugden zoodra hem godsdienst
en met dezen, moraal, geloof aan God,
de vrees voor het leven aan gene zijde van
het graf en de hoop op belooning uit het
hart wordt ontrukt.
De aera der misdaden waarin wij leven,
bevestigt ons betoog.
Berichten uit de Transvaal, van 30 April,
bevestigen dat er een opstand van de in
boorlingen ophanden is. De Boeren te Hei
delberg hebben besloten eene nationale
bank te grondvesten. De Volksraad zond
eene commissie naar New-Castle, om de
belangen der Boeren te behartigen. Te Lij-
denberg hebben tusschen Boeren en Engel
sche soldaten botsingen plaats.
Berichten uit Dublin melden, dat er
Vrijdag en Zaterdag eene groote sensatie
heerschte, toen het uitlekte, dat de Iersche
Geheime Raad plotseling tot eene buiten
gewone zitting was opgeroepen, die ten
doel had, den staat van beleg te procla-
meeren. De Geheime Raad confereerde
Vrijdag-avond tot middernacht. Na de zit
ting op Zaterdag te hebben hervat, bleef
hij tot laat in den avond bijeen, waarna
eergistereu-avond een buitengewoon nom-
mer der Dublin Gazette werd uitgegeven,
behelzende de proclamatie van den staat
van beleg te Dublin, welk stuk tot eer-
gisteren-avond was geheim gehouden.
De rTimes meldt in hare laatste edi
tie dat te Konstautinopel de keizerlijke irade
is verschenen, waarin de Porte wordt ge
machtigd, de voorgestelde Grieksche grens
regeling aan te nemen. De officiëele mede-
ling aan de gezanten volgt spoedig.
Zaterdag is er eene depêche van den
Sultan van Turkije te Parijs aangekomen,
waarin hij verklaart, zijne goedkeuring te
hechten aan de maatregelen der Tunesische
Regeering, maar tevens den raad geeft, geene
enkele voorwaarde aan te nemen. Mochten
er onderhandelingen worden verlangd, dan
in dezen tak van nijverheid vindt men tegen
woordig te Parijs, te Grenoble, te Turijn en in
Zweden.
Onder de vele anekdoten, die van Sir Edwin
Landseer verhaald worden, is er eene omtrent
de verbazende handigheid des schilders.
Op een partij te Londen kwam het gesprek
op de vlugheid in de handen. Eene dame maakte
de opmerking„iets is er toch dat niemand nog
ooit gedaan heeft, en dat istwee dingen tege
lijk teekenen.,,
„O, dat kan ik wel,„ zeide Landseer. „Leen
mij maar twee potlooden, en ik zal het u laten
zien.,, De potlooden werden hem gegeven, een
vel papier werd op de tafel gelegd en Landseer
teekende, zonder aarzelen en tegelijk, met de eene
hand een hertenkop met takken en al, en
met de andere het profiel van een paardekop.
Beide teekemngen waren vol kracht en leven;
de teekemng met de linkerhand was niets min
der dan die met de rechter.
