NIEUWE
No. 511.
Zondag 21 Augustus 1881.
6e Jaargang.
Frankrijk.
BUITENLAND.
i,—
0,06
Berenvereering.
Eleetrieiteit.
HüMMStHI KIIIIUL
ABONNEMENTSPB IJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzonderlijke Nummers
0,85
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÈN
Van 16 regels 30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
Frankrijk wordt in de laatste dagen met
geweld tot een keerpunt gevoerd.
Gambetta wordt meer en meer de man
van 't oogenblik.
Al de staatslieden, die eenige weken ge
leden nog tegenover Gambetta stonden
vleien heden reeds om zijn gunst.
Wel is waar zijn er ontevredenen ook
onder de ultra-radicalen, maar hun oppo
sitie wortelt niet in de bron van een be
ginsel; zij zijn eenvoudig jaloersch op
Gambetta, omdat deze fortuinlijker was
dan zij; zij hebben niet zulke goede zaken
gemaakt met het revolutiemaken als hun
vroegere uitverkorene.
Toch zal Gambetta met die hoogere re-
volutionnairen te rekenen hebben, want zij
zijn tot alles in staat. Heeft de volksleider
veel, zij hebben niets te verliezen. Om de
zaak duidelijk voor te stellen, zouden wij
zeggenwat ook die onverzoenlijken en
onverbeterlijken doen, welke onderneming
zij tegen het gezag, dat uit den strijd te
gen het wettig gezag geboren werd, ook
ondernemen, altijd vloeit er eenig voordeel
voor hen uit voort. Zoo lang er nog ma
gazijnen te berooven, kerken te plunderen
en bezitters te vermoorden zijn, behoeven
de mannen van Belleville, die in 1870
het straatgouvernement hielpen stichten, nog
geen armoe te lijden.
Voorloopig, tot dat zij als wraakengels
door de hoogste macht zullen gebezigd
worden, zal Gambetta hen wel meester
blijven.
Een machtig heir van vrienden en geest
verwanten, die nu reeds azen op de vette
baantjes in de Gambetta-republiek, staat
gereed den dictator der naaste toekomst
bij te staan.
Onmogelijk is het zelfs niet, dat Gam
betta zelf nog in Belleville gekozen wordt.
Hij heeft geld genoeg om dien »triumf
der vrijheidte bekostigen!
Wjj vreezen, dat al de pogingen door
de betergezinden bij de stembus te be
proeven, om voor het geloof en de ware
vrijheid op te komen, toch niet zullen baten.
In het boek der raadsbesluiten Gods
schijnt geschreven te staandat de poli
tieke ongerechtigheid en de ongerechtige
politiek, tijdelijk in Frankrijk zullen zege
vieren.
Donkere dagen zijn voor de geloovige
Christenen in dat zwaar beproefde land
aanstaande.
FEUILLETON.
Een Engelsclie reizigster, Miss Isabella Bird,
heeft ook de noordelijke streken en eilanden van
Japan bezocht, waar het volk der Ainos woont,
dat wegens zijn weelderigen haargroei beroemd
is. Zij geeft ons belangwekkende beschrijvingen
van deze heidenen, die grootendeels van visch-
vangst leven, en maakt ook melding var. hunne
verwarde en onsamenhangende godsdienstbe
grippen.
Merkwaardig is daaronder de berenvereering;
de beer is de levende godheid van dit volk, het
geen echter niet belet dat hij ten slotte wordt
opgegeten.
De jonge beren worden in het voorjaar ge
vangen, in kooien gezet en door de vrouwen ge
zoogd. Als speelmakker van de kinderen blijft de
jonge beer zoolang in vrijheid, totdat hij voor
zulk eene kameraadschap te groot en te sterk
Wordt. Dan wordt hij opgesloten en zeer goed
gevoederd tot in den herfst, wanneer men onder
grooten toeloop van heinde en ver het berenfeest
viert, waarbij gedronken en gedanst wordt. Bruintje
Wordt gerst getergd; de aanvoerder wondt hem
Wellicht keereu de tijden terug, waarin
't bijkans een staatmisdaad was om nog
in den Gekruisten Godmensch te gelooven.
Als wij die toekomst onvermijdelijk re
kenen, geven wij daarvan niet den Almach
tige, maar de zondige menschen, wier vrije
daden die noodlottige uitkomst onontwijk
baar maakten, de schuld.
God is een God der liefde, Hij wil der
menschen ongeluk niet.
Hij heeft echter den mensch een kost
baar goed geschonken, dat hem ten zegen
of ten vloek worden kan.
Wij bedoelen den vrijen wil. Kiest u
wien gij dienen wilt,« klinkt het uit
de Heilige Bladen ons tegen.
De Hemelsche Vader laat zijn menschen-
kinderen de vrije keus tusschen goed en
kwaad. Over de uitkomsten gaat zijn Opper
machtig, Alwijs, Algoed, maar ook Heilig
en Rechtvaardig Bestuur.
Zoo heeft ook het Fransche Volk het in zij<n
hand gehad, om wel dan niet te heulen
met de vijanden van God, van de Kerk,
van de vrijheid en het recht.
De meerderheid, althans bij de stembus,
koos tegen het heiligst, het best, het alleen
ware partij.
En de duizenden stillen in den lande, die
ongetwijfeld gruwen van de wandaden van
't zoogenaamd gezag, zij bleven lijdelijk,
zij jammerden wellicht in hun huizen en
harten, maar zij durfden zich niet verzet
ten tegen de groote, de schreeuwende ka-
baalmakende massa.
Die menschen vrees, die lauwheid, die
flauwheid, zij vormen de schuld der Fran
sche Natie.
Als straks, in nog erger mate dan nu
reeds 't geval is, aan den godsdienst de
oorlog wordt verklaard, als de Geestelijk
heid feitelijk vogelvrij zal wezen, ja de
fanatieke ongeloofsmenigte zal meenen een
nuttig werk te doen, als zij de dienaren
der Kerk smaadt en vervolgt, daD is
dat te wijten aan de lafheid, de zwakheid,
de onbeslistheid van hen, van wie men
beter had mogen verwachten.
Frankrijk zou in veel gewenschter poli-
tieken en godsdienstigeu toestand verkee-
ren als ieder weldenkend Frauschmau zijn
plicht had gedaan.
Aan degelijke, vroede en vrome elemen
ten ontbreekt het zeker in dat te dien op
zichte zoo rijk gezegende land allerminst niet.
Het ongeluk is slechts, dat zijne bevol
king zich gemakkelijk gevangen geeft onder
de macht van 't partijdrijven.
met een pijlschot, dan wordt de kooi geopend en
het woedende dier springt er uit, maar dadelijk
komen al de mannen met hunne wapens op hem
af, en ieder brengt hem een steek toe, totdat de
afgod dood is.
Nu begint het belangrijkste gedeelte van het
feest. Zoodra de beer valt, wordt hem de kop
afgesneden, men legt al de wapens, waarmee hij
gewond is, voor hem neder, en daagt hem uit
zich te wreken. Daarop wordt de romp onder het
juichende volk verdeeld, de kop op een paal ge
zet en door drankoffers vereerd, totdat allen
dronken zijn. De vrouw, die den beer gezoogd
heeft, moet daarbij weenen en klagen, en ieder,
die hem gewond heeft, zich met eene roede slaan.
In eenige dorpen wordt er ook bij gezongen
wBeer, kom spoedig in een Aino terug," waaruit
men moet afleiden, dat de Ainos aan eene soort
van zielsverhuizing gelooven.
De wonderen der eleetrieiteit, door Jules Verne
met zienersblik voorspeld, zijn thans in het oude
Industriepaleis te Parijs te bezichtigen. De ver
bazing begint reeds op de Place de la Concorde,
waar men in een rijtuig stapt, dat door eleetri
eiteit wordt bewogen, en waarheen door middel
De geschiedenis vau Frankrijk leert toch,
hoe steeds hij, die zich, des noods door bru
taal geweld, als de hoogste autoriteit deed
gelden, ook spoedig metterdaad de eerste
in macht en aanzien werd.
Uit dat oogpunt levert de historie van
Galüë een behartigenswaardige les op voor
alle tijden en volken.
Men heeft namelijk in de Fransche Natie
als in een levend voorbeeld het gevaarlijke
voor oogen van 't stelsel van dulden, toe
zien en afwachten, 't welk maar al te dik
werf ook door meer bezadigde Natiën wordt
toegepast.
Wat zal ik er tegen kunnen doen'?
Die vraag der vertwijfeling is doorgaans
ook de leus der traagheid en vadzigheid.
't Is immers waar, dat wanneer vele en
kelen zich terug trekken in de tenten eener
afkeurenswaardige onzijdigheid, daardoor
veel zedelijke kracht te loor gaat.
Wij gelooven veilig te mogen beweren,
dat menige bedenkelijke revolutiewelke
de wereld in beweging bracht en voor de
betrokken landen vaak tot de vreeselijkste
ontknoopingen voert, had kunnen bezworen
worden, als de zoogenaamde stille burgers
de ontwikkeling der gebeurtenissen maar
niet stil hadden aangezien.
Die valsche vredevrienden, die in alles
berusten, ook in 't ergste en ergerlijkste,
dragen de zedelijke schuld van veel kwaad,
dat de wereld en de menschheid teis
terde.
Onwillekeurig denken wij aan de dagen
toen de Commune woedde te Parijs.
Niemand zal kunnen ontkennen dat het
een zeer kleine minderheid was, die de over-
groote meerderheid tiranniseerde.
Aanvankelijk zullen zeer velen gedacht
hebben, 't zal zulk een vaart niet loopen
en men bleef jubelen en dansen op een
vulkaan.
En toen de uitbarsting volgde, toen een
bende dieven en moordenaars meester was
van de stad, toen vervulde vrees en ont
zetting veler gemoed.
Men gaf zich over aan de geweldenaars.
Ook zouden de Communards spoedig op hun
beurt zijn overweldigd, als ieder fatsoenlijk
Parijzeuaar naar de wapenen had gegrepen.
Met vereende kracht zou men de cohorte
van maatschappij-bestormers zeer ras ten
onder gebracht hebben.
Geen teeken van verzet werd van binnen
gezien. Van buiten moest de redding dagen.
Zij kwam, doch het kostte veel menschen-
bloed en niet weinig nadeel werd aan den
van een draad, die op palen rust, de stroom
wordt geleid. Dat rijtuig brengt den bezoeker
midden in het gebouw.
De electrische apartementen, d. i. huiselijke
vertrekken, waar de eleetrieiteit in dienst van het
huishouden is getreden, gelijk thans reeds in zoo
vele woningen electrische schellen gebruikt wor
den, lokt vele bezoekers. In de keuken worden
coteietten er. wafels gebakken langs den electri-
schen weg; vooreerst komt echter 't wel wat
.duur uit, een wafel bijv. op 75 cents. Naast de
keuken is de badkamer, waar de eleetrieiteit ge
neeskundige hulp biedt. De wachtkamer bevat
schellen en lantaarns; het salon een biljart met
electrisch markeeren; een electrische piano, die
pianolessen overbodig maakt; een prachtige licht
kroon, een draaiende bloementafel enz. In de
eetzaal, schilderijenzaal, schouwburgzaal weder
andere toepassingen, vooral tot verlichting. De
eleetrieiteit wordt zelfs overal in het gebouw ge
bruikt om de gaspitten te ontsteken.
In het midden van het gebouw is een groote
vuurtoren geplaatst, natuurlijk met electrische
verlichting, te midden van een vijver waarin een
bootje vaart door eleetrieiteit bewogen; het kleine
werktuig kan aan elk scheepje of bootje worden
bevestigd, om de vermoeide roeiers af te lossen.
eigendom van duizenden bezittenden toe
gebracht.
Zoo ging het daar toen; zoo gaat het
nog in vele omstandigheden.
Volharding en ondernemingsgeest heer-
schen, helaas't meest onder hen, wier
leven en streven een gevaar vormen voor
de maatschappij.
Al wordt er bij ons, gelukkig, nog niet
geworsteld man tegen man in den eigen-
lijkeu zin van 't woord, toch wordt men
dikwerf geroepen tot een politieken strijd.
Wie denkt hier niet aan de stembus
kampen, waartoe ook onze bevolking zich
wettelijk geroepen weet?
Dan trekken ook velen zich terug en
laten het veld ruim en vrij aan de woelige
en actieve radicalen.
Niet minder bedenkelijk dan in Frank
rijk die lauwheid reeds werd, zou zij in
't eind ook voor Nederland kunnen worden.
In 't algemeen moest hier meer veer
kracht worden gewekt en onderhouden.
Bij de stembus, maar ook daarna, ten
allen tijde en waar zulks maar eenigszins
mogelijk blijkt, moet ieder welgezind burger
van zijn staatkundige en godsdienstige be
lijdenis, een lans durven breken.
Een brutaal mensch heeft de halve, ja
de heele wereld, zoo redeneeren de liber
tijnen en ongeloovigen.
Laten wij, in beter en edeler zin, hun
voorbeeld volgen. Aaneengesloten, alle on
dergeschikte verschilpunten vergetende, ruk
ken steeds eendrachtiger allen, die nog
hechten aan geloof en gezag, tegen 't on
geloof en de revolutiemakers op.
Frankrijk zal teu slotte enkel door dit
middel behouden zijn, doch dat land niet
alleen.
Alle Rijken moeten door de energie der
goedgezinde burgers tegen de omwenteling
worden beveiligd of van haar verlost.
Volk van Nederland, laat de lijdensge
schiedenis van het zedelijk arme Frank
rijk voor u niet te vergeefs geboekstaafd
zijn!
Prof. Adolf Wagner heeft in eene kies-
vergadering te Barmen medegedeeld, dat
hij onlangs met von Bismarck een gesprek
over het tabaksmonopolie heeft gehad, waar
bij von Bismarck hem heeft gemachtigd,
het gesprokene openbaar te maken. Dit
komt in hoofdzaak hierop neer, dat naar
von Bismarcks verklaring het monopolie
Een fontein, waarvan de straal als een fijne regen
neervalt, zal een electrischen regenboog te aan
schouwen geven.
Bizonder belangrijk is de afdeeling voor tele
grafie nieuwe vindingen zijn er te zien, die 4500
woorden per uur doen overbrengen, tegen 500
volgens het oude wijzerstelsel en 1000 met het
toestel van Morse; Edison geeft zelfs een machine,
die 4 berichten te gelijk seint, dus 18,000 woor
den per uur.
Opmerkelijk is een afdeeling, waar allerlei ma
chines, om te naaien, te borduren, te graveeren
enz. door eleetrieiteit, op een afstand ontwikkeld,
worden bewogen.
Ook de invloed van eleetrieiteit op de planten
zal zijn waar te nemen. Naast planten in de open
lucht en in de gewone omstandigheden gelaten,
zijn twee kassen ingericht voor dezelfde planten
soorten; de eene wordt bij dag door de zon en
's avonds door eleetrieiteit verlicht; de tweede
heeft zwart gemaakte ruiten en wordt dag en nacht
electrisch verlicht. Men zal nu kunnen waarnemen,
welke planten het snelst groeien.
Edison heeft eindelijk een eigen zaal, waarin als
nieuwste nieuwigheid een odoroscoop te zien zal zijn,
een werktuig dat de geuren dienstbaar maakt, evenals
het geluid bij de telefoon en het licht bij iefotoscoop.
