NIEUWE
No. 541.
Zondag 4 December 1881
6e Jaargang.
„Giammai."
0,06
Op de velocipède.
AlRLirai
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzonderlijke Nummers
0,85
1-
Eiken
BUEEAU: St. Jansstraat
Dit blad verschijnt
WOENSDAG en ZATERDAG.
Haarlem.
AQ-ITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÊN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrij dag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS I.AUEET.
Bij dit nummer behoort een bijvoegsel.
«Een verdrag met roovers zal nimmer
door ons gesloten worden.Aldus sprak
Pius IX, op den 12eu Januari, tot den Mi
nister Thouveuel. En Leo XIII herhaalde
deze uitspraak op den 13en October 1881
in zijne redevoering tot de Italiaansehe
pelgrims, zeggende: geen uwer wijke voor
de macht der gebeurtenissen en des tijds,
door zich in onvergeeflijke onverschillig
heid aan een toestand der dingen te ge
wennen, dien zoowel wij, als ook al onze
opvolgers nooit kunnen aannemen.
Deze woorden van den h. Vader moeten
wij goed overdenken en zorgvuldig in onze
harten bewaren, 't Zijn woorden met zeld-
zameu nadruk geuiten wellicht heeftLeoXIII
het woord giammai*. (nooit) zelden krach
tiger gesproken dan in de vermelde toespraak
tot de Italiaansehe pelgrims, eene toespraak
waarin hij den roof, gepleegd aan het ker
kelijk Opperhoofd, behandelde en op den
onzaligen toestand der dingen wees.
Op Pius IX is Leo XIII gevolgd, op den
thans regeerenden Paus zal een Pius X of
een Leo XIV volgen, wij weten het niet
dit alleen weten we, dat, welke Paus er
ooit komen zal, hij steeds zal blijven pro
testeeren en nooit zal wijken.
Men heeft het giammai van den Paus
wel eens op een lijn gesteld met het »ja-
mais« dat in December van 1867, door
Rouher, Minister van Napoleon III, werd
gesproken. Ieder verstandig mensch zal
echter ontegenzeggelijk het groote onder
scheid begrijpen dat er bestaat tusschen
het giammai van een Paus en het jamais
van een Franschen Keizer. Op Keizers vol
gen in Frankrijk Republieken, maar Pausen
kunnen slechts Pausen tot hunne opvolgers
hebben. Het giammai van Leo XIII telt bijna
negentien eeuwen; het nam een aanvang
FEUILLETON.
Vervolg en slot.)
„Bravo! bravo!" kon ik niet nalaten van gan-
scher harte uit te roepen. „Eene allerliefste vin
ding, waarvan ge hier, te midden van die prach
tige omgeving, ontzaggelijk genieten kunt. Maar
nu een andere vraag: hoe spant ge uw veer?"
„Op de meest eenvoudige wijze. Zie hierDe
veer is nagenoeg ontspannen, en kan dus juist
van pas opgewonden worden."
Dupont plaatste de velocipède stevig tegen
een boom, en trok uit de trommel die de veer
bevatte, een stalen staaf van ongeveer dertig cen
timeter lengte, die hij vervolgens, evenals een
pompstok, langzaam op en neder bewoog. „Zie
hier de sleutel van mijn horloge," sprak hij
lachend, „juist acht minuten lang moet ik deze
niet zeer vermoeiende beweging volhouden, maar
ben dan ook weer ingespannen voor een afstand
van twee uren gaans. Meen echter niet, dat ik,
bij grootere tochten in den omtrek, mij zeiven
die moeite heb te geven. De stalknechts en mei
den doen dit werk even gaarne voor mij als
hadden ze een paard te verzorgen, en menig
arme knaap heeft reeds een blij gezicht getrok
ken, nadat hij aan mijn veer zijn paar sous ver
diend had."
„Maar kunnen ze u den boel niet stukdraaien,
zooals bij een horloge den ketting, of de veer
forceereu
„Neen, dat is onmogelijk, door de vang, die
in werking komt zoodra de veer haar maximum
van spanning bereikt heeft. Die vang is zoo zwaar
en krachtig, dat de sterkste man het er bij laten
moet. Zie maar eens hier en overtuig u zelf."
Onder ons gesprek was het werktuig opgewon
den, en werkelijk hield de pomp, als ik het zoo
noemen mag, plotseling stand. Er was geen ver
wrikken meer aan. De pompstang werd naar bin
nen gesehoven, en klaar was het cheval de onze
met het non possumus der Apostelen en
het is nog steeds van kracht. Pius VII
antwoordde Napoleon met een giammai en
hij onderging vijf jaren gevangenisschap;
Pius IX herhaalde datzelfde giammai eerst
aan Mazzini, later aan Victor Emanuel en
stierf met dit woord op de lippen, terwijl
hij het als eene erfenis overdroeg op zijn
roemvolleu opvolger. En ten huidigen dage
herhaalt Leo XIII het giammai eu allen
die hem op den stoel van Petrus zullen
opvolgen, zullen ook steeds datzelfde woord
herhalen en bekrachtigen.
't Is onmogelijk dat dit giammai van de
lippen der Opperherders verdwijne, 't is on
mogelijk dat een Paus de ongerechtigheid
sanctionneert, ontrouw wordt aan zijn eed
of de rechten der Kerk, zijne vrijheid en
zijne onafhankelijkheid opoffert. Neen nooit
zal een Paus tot zoo iets in staat zijn.
De Heiland heeft voor Petrus gebeden ut
non dejiciat fides tuaen dit geloof zal
nooit wankelen, en de Paus zal blijven
protesteeren, tegen wien het ook zij, waar
het ook zij en tegen welken beroover het
ook zij.
Bij den aanvang der Romeiusche quaestie
decreteerde Cesar Balbo, in zijne beroemde
redevoering te Turijn, eene redevoering, die
rijk aan historische beschouwingen en po
litieke gezichtspunten was, en die hij voor
de afgevaardigden in de beroemde zitting
van den 28sten Februari 1859 hield, het
volgende: «Wat meent ge, wat denkt ge
dat de Pausen zullen doen, Pius IX en zijne
opvolgers, als ze van de wereldlijke macht
zullen beroofd zijn? Stelt ge u voor dat
zij zullen wijken, erkennen of zich in de
omstandigheden zullen schikken of weer
staan, vasthouden aan het recht, protes-
teeren?« En hij antwoordde, terwijl hij
zich op de geschiedenis beriep en meer nog
op de feiten die er plaats grepen in den
tijd waarin hij sprak «Waarmee is Pius IX
milles, zooals mousieur Dupont zijn ros noemde.
„Wilt gij het niet eens beproeven vroeg hij
mij; doch ik was te weinig sportsman om moed
genoeg daarvoor te bezitten, daar ik bovendien
wist dat men niet zonder eenige oefening het
evenwicht op een twee-wieler leert bewaren. „A
la bonne heure, dan maak ik u een driewielige
velocipède, waarbij ge niets te doen hebt dan te
sturenriep mijn levendige vriend, na eenige
oogenblikken te hebben nagedacht. „Ik weet een
zeer goede te koop, en een trommel met veer
heb ik ook nog, zoodat we uwe equipage spoedig
zullen gereed hebben."
Inderdaad, toen ik twee dagen later bij Dupont
kwam, stond de driewieler kant eu klaar reeds
op mij te wachten, 't Was een allerliefst voertuig.
Naast het vrij groote voorwiel waren de trommels
met veeren aangebracht, welke ik regelde van uit
mijn stoeltje, dat zeer gemakkelijk en van een
voetbank voorzien was. Het sturen ging met een
kruk, die voor mij geplaatst was en waarnaar
het geheel zeer scherp luisterde. Om kort te gaan,
ik was terstond hoogelijk met deze wijze van reizen
ingenomen, en deze ingenomenheid vermeerderde
nog toen ik zag, hoe gemakkelijk en veilig alles
g'fg-
lederen dag bij goed weêr gingen nu Dupont
en ik langere of kortere uitstapjes in den schil—
derachtigen omtrek maken. Nu eens zeer bedaard,
op punten waar het uitzicht schoon was, dan
weer vliegend langs minder belangwekkende ge
deelten, waren onze tochtjes vol afwisseling, voor
mij bovendien gekruid door den onuitputtelijken
luim van mijn Franschen vriend; geen wonder,
dat ik mij steeds meer tot hem voelde aangetrokken.
Intusschen, één ding hinderde mij bij hem
zijne verbazende roekeloosheid. Hij kende geen
grooter pret, dan op het maximum van snelheid
gevaarlijke bergpaden te bestijgen, liefst zoo dicht
mogelijk aan den rand van een gapenden afgrond.
Herhaaldelijk had ik hem reeds gewaarschuwd,
maar hij lachtte om mijn jlegme hollandais en
mijne vrees voor ongeval, en ik moet bekennen
begonneu Met te protesteeren in 't ver
banningsoord te gaan en wederom te pro
testeeren.
Twee en dertig jaren zijn voorbijgegaan,
Pius IX is gestorven en Leo XIII is hem
opgevolgd en ook deze Paus blijft protes
teeren en is als zijn voorganger bereid
naar 't verbanningsoord te gaan, doch alleen
om dan opnieuw te protesteeren. Eu deze
reeks van protesten zal niet eindigen al
vorens de oorzaak die haar te voorschijn
roept, uit den weg geruimd is. «Men ver-
gisse zich niet,« sprak Cesar Balbo,de
Pausen zijn vorsten, gansch onderscheiden
van alle anderen. Zij zijn geen erfelijke
vorsten, bij wie de erfelijkheid ophoudt te
bestaan zoodra het geslacht van den pre
tendent is uitgestorven; zij zijn vorsten die
gekozen worden door kiezers die nooit zullen
ontbreken.
Het giammai van den Paus zal slechts
in twee gevallen kunnen ophouden te be
staan: 1°. als er geen Paus aanwe
zig is, en 2°. als wij een Paus hadden,
die de rechten der Kerk zou verraden eu,
nadat hij bij zijue verkiezing gezworen had,
haar te verdedigen, meineedig zou worden.
Zoowel het eene als het andere geval is eene
absurditeit. Men zal in gansch Europa te
vergeefs zoeken naar een politicus, diplomaat,
rationalist of vrijdenker, die vasthoudt aan
het idee dat de rij der Pausen ophouden
zal te bestaan. Om zich zoo te kunnen
vergissen zou het niet alleen noodzakelijk
zijn het geloof, maar ook het verstand te
verliezen. Een onafgebroken rij van 259
Pausen, door bijna negentien eeuwen heen,
van den h. Petrus af tot op Leo XIII,
bewijst, dat wij ook in de toekomst onze
Pausen niet zullen behoeven te ontberen.
De verkiezing van Leo XIII zelfs toont,
hoe de Voorzienigheid de hand bij deze
keuze in 't spel heeft gehad, 't Is dus eene
absurditeit te zeggen dat er geen Pausen
dat de zekerheid, waarmede hem ieder waagstuk
afging, langzamerhand mijn bezorgdheid voor hem
deed insluimeren; wat mij zelve betrof, was ik
voorzichtig genoeg om geen stoute stukken te
vertoonen, ofschoon ik mijn rijtuig weldra goed
in de macht had.
Op zekeren schoonen morgen waren wij tijdig
uitgereden om een grooten tocht te ondernemen.
Zachtjes aan waren wij begonnen, doch toen we
aan een bekende herberg eenige oogenblikken ge
pleisterd hadden, en de stalknecht ons had „op
gewonden," moest ik wel voldoen aan Dupont's
verzoek, om eens zoo snel mogelijk te rijden. Hij
gaf het voorbeeld daartoe, sprong in den zadel,
stoof weg, en was door eene kromming in den
weg terstond uit mijn gezicht verdwenen. Ik steeg
zoo spoedig mogelijk op, stelde de veer in het
maximum van ontspanning, en volgde hem.
Nanvvelijks aan de kromming van den weg
gekomen, hoorde ik Duponts stem, die mij ang
stig en dringend toeriep op te houden. Niet
wetende wat er gaande was, wilde ik de veer
vastzetten en remmen, Groote hemel! Den tcha-
niek werkte niet! Was ze gebroken of door ihn
stalknecht wat ruw behandeld? Ik had geen tijd
er over na te denken, want in het volgende
oogenblik had ik de buiging van den weg bereikt.
Welk een vreeselijk gezicht! Vóór mij een in
gestorte houten brug, en daaronder, wel twintig
voet lager, een schuimende stroom, over rotsblok
ken dansende; ter zijde van de brug Dupont naar
lucht hijgende zijne velocipède naast zich, doode-
lijk verschrikt toen hij mij zag naderen zonder
zich te kunnen begrijpen dat ik niet ophield.
Maar rem dan toch!" schreeuwde hij uit alle
macht.
Ik dacht niet meer aan de rem: ik had gezien
dat de excentriek gebroken, en iedere poging om
de veer in rust te krijgen nutteloos was. Dupont
met zijn scherpen blik had dit reeds bespeurd.
„Spring!" riep hij.
Werkelijk was dit mijn eenige kans op lijfs
behoud. Ik moest trachten uit mijn velocipède
meer zullen komen, doch het is eene nog
grootere absurditeit te veronderstellen, dat
er een Paus zal opdagen, die zich zeiven,
de Kerk en zij'n eed zal verraden. Neen
zulk een Paus zal er nimmer komen.
In plaats van aan het beruchte jamais
van den Minister Rouher, deed men beter
aan een ander giammai te herinneren, dat
in naam van Pius IX, aan den markies
van La Valette, den Franschen gezant bij"
den b. St el is toegevoegd en door dezen in
Januari 1862 vaa Rome uit aan den Mi
nister Thouvenel werd geschreven »Op alle
beschouwingen en overwegingen, die ik te
berde bracht,zoo schrijft La Valette,
«meende de Kardinaal-Staats-Secretaris
slechts met absolute weigering te kunnen
antwoorden. Elk verdrag, elk vergelijk,
zegt mij de Kardinaal (Antonelli), is onmo
gelijk tusschen den Apostolischen Stoel en
degenen, welke hem hebben beroofd. Noch
de Paus, noch het h. College bezitten de
bevoegdheid het kleinste stukje van het
grondgebied der Kerk af te staan.
En toen de markies de la Valette aan
Kardinaal Antouelli de nota van den Mi
nister Thonvenel van 11 Januari 1862 had
voorgelezen, waarin sprake was van een
verdrag en van eene verzoening van het
Pausdom met Italië, antwoordde de Kar
dinaal aldus: «'tls niet zeer juist te zeggen
dat er tusschen den Paus en Italië onee-
nigheid bestaat. Als de h. Vader met het
Kabinet van Turijn heeft gebroken, dan
staat hij toch tot Italië in de beste be
trekking. Hij zelf is Italiaan en de eerste
der Italianen lijdt onder de rampen van
Italië en is met smart getuige van de
harde beproevingen, die de Kerk in Italië
treffen. Wat het verdrag met de roovers
betreft, dat zullen wij «immer aangaan. Ik
kan slechts in herhalingen treden; elk ver
gelijk op dit gebied is onmogelijk; welke
ook de voorbedingen mochten zijn die het
te komen. Maar hoe? Op zij uitspringen was
een vrij zekere en dan smartelijke dood tegen de
rotsen te gemoet gaan; ik was in de wielen ver
ward geraakt, had ik dit gewaagd. Doch wanneer
ik eens op mijn stoeltje ging staau, en op het
zelfde oogenblik dat ik de brug bereikte een
sprong nam, die mij over den diepen maarsmal-
len stroom bracht! Ik mat den afstand. Geholpen
door de vooruitgaande beweging die ik had, was
er kans op slagen.
Mer. begrijpt, dat al deze overdenkingen mijn
wanhopig brein in een ondenkbaar klein oogen
blik doorkruisten.
Ik naderde de brug, of liever de plaats waar
de brug gelegen had, en richtte mij overeind.
Ik hoorde het water in de kolk bruisen, ik zag
Dupont's wanhoop; het werd mij groen en geel
voor de oogen, maar door bo/enmenschelijke in
spanning overwon ik alle zwakheid. Nu naderde
het bewuvte oogenblik; ik stond gereed, daar
was ik aan den rand; één vreesehjke sprong
en
ik lag voor mijn oude canapé, en wreef slaap
dronken mijn hoofd, dat op gevoelige wijze met
den houten vloer had kennis gemaakt.
Op 't zelfde oogenblik kwam juffrouw Kars,
mijne hospita, de kamer binnen.
„Lieve hemel, meneertje, wat is er nu gebeurd?"
was haar vrij natuurlijke vraag, toen ze mij in
die ongewone houding vond.
„Wel, juffrouw, ik ben zeker in slaap geraakt,
en zoo naar beneden getuimeld, 't Is zonde en
jammer! Het is wèl angstig op 't laatst, maar
't was toch zoo'n mooie droom."
„Dat komt van die malle fantastische boeken,"
zei ik tot mij zeiven, terwijl ik opstond en het
deeltje van Jules Verne opraapte, waarin ik voor
mijn slaapje gelezen had.
„Dat komt van dat zware bier aan tafel,"
dacht juffrouw Kars, maar ze hield haar oordeel
wijselijk voor zich.
Zóó kwam mijn geliefkoosd droombeeld in ver
vulling als droom!
