NIEUWE
No. 556.
Donderdag 26 Januari 1882.
7e Jaargang,
Beschaving,
0,06
Het ongeval van den Chinees te
Brighton: de moraal.
HilRLElI
ABONNEMENTSFB IJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzonderlijke Nummers
0,85
1,—
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
SSg&Sm
WAISTJKhDKi
AGITE MA NON AGITATE.
caiimiT.
PBIJS DEB ADVEBTENTIÉN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
Tot de lasterlijke aantijgingen waaraan
de Katholieke Kerk ten alle tijde blootstaat,
behoort ook die, waarbij men durft be
weren dat zij de beschaving tegenwerkt.
Het lasterlijke, onzinnige en leugenachtige
van die bewering zullen wij trachten in
de volgende regelen aan te toonen. Wij
zullen dit doen aan de hand der wereld
geschiedenis, die sinds bijna twee duizend
jaren bewezen hèeft en nog dagelijks be
wijst, dat het juist de Kerk van Christus
is <lie aan volkeren en natiën de beschaving
heelt gebracht en deze onderhoudt.
Men kan zeggen wat men wil, doch
zooveel is zeker dat boven alle dingen bij
de beschaving eene gelouterde, verstandige
en waardige godsvereering behoort. God is
een Geest, en die Hem aan biddenmoeten Hem
m den geest en in waarheid aanbidden.
Waar het hierin hapert, daar is geen ware
beschaving, 't Is mogelijk, dat in inen-
schelijke, aardsche dingen een volk een
zekere verlichting, een zekere vindingrijk
heid aan den dag legt; bezit het echter
de vereering en aanbidding Gods niet, dan
beeft zijne beschaving geen waarde. Slaan
we een blik in de grijze oudheid en be
wonderen we de obelisken en pyramiden
ln Egypte en staan we verbaasd over hunne
kennis van astronomie en hemelkunde;
alles valt in duigen en verdwijnt in't niet,
als we hooreu, hoe die ouden een zwarten
os als hun hoogsten uationalen god in den
fraaien tempel te Memphis voederde i en
hem hulde brachten en aanbaden. Nu, een
os als God vereeren dat is geen bescha
ving, dat is barbaarschheid. Ook in Babylon
vond men heerlijke gedenkteekens der
bouwkunst en eene groote mate van ont
wikkeling in de sterrekuude en cijferkunst.
Doch met afschuw wenden wij het gezicht
af van een volk dat ter eere van de ontucht
leesten vierde. En als zelfs in het fijnge
voelige en kunstlievende Griekenland, in
het land der dichters, schilders en beeld-
FEU1LLETON.
De Chinees Ah Tjongg Tehir, zoo schrijft de
Londensche correspondent van de N. R. Ct., of
zooals zijn nom de theatre luidt Ling Look,
18 ei goed afgekomen voor ditmaalBeschul
digd, op den 27sten December jl., onwilligen
manslag te hebben gepleegd in een café-chantant
te Brighton, heeft de assisen-jury te Lewes (Sussex),
hem, benevens zijn vrouw, die voor hetzelfde feit
terechtstond, vrijgesproken.
De omstandigheden van dit buitengewone ge-
val zijn in hoofdzaak de volgende
F y a des gens qui se disent Espagnols
Et qui ne sont pas du tout Espagnols!
dus luidt het lied in Offenbach's Let Brigands.
Zoo zijn er ook menschen, die voorgeven Chi-
neezen te wezen en 't nooit of te nimmer waren.
Tehir dikwerf afgebeeld gezien op monster-
P aten, in nationaal costuum, met den natio-
s'aart> maar des ondanks tot nu toe steeds
wij e gekoesterd nopens zijn waren landaard.
aar moet bekennen, dat die argwaan onge
wettigd was. Het is gebleken, dat mijnheer Tehir
is een ec e Chinees uit China, die ons, wester-
sche barbaren slechts is komen bezoeken, om
het bewijs te leveren, dat China ons vóór is in
het goochelen en m de nobele acrobatenkunst.
Met dat doel reisde onze Chinees - een potige
reus van plaats tot plaats rond, steeds begeleid
door zijn vrouw.
Ah Tjongg Tehir trad in verschillende oorden
van het land op als ;/man van het vuur, het
zwaard en het kanon", en wanneer men nagaat
welke kunsten hij ten beste gaf, dan inderdaad
kon men hem de zinrijk uitgedachte titulatuur
houwers, wier kunstproducten wij nog ten
huidigen dage ten hoogste waardeeren, als
zelfs in Griekenland de onmatigheid haren
god Bachus, de ontucht hare godin Venus
heeft en Jupiter de opperste aller goden
als een geraffineerd echtbreker verheerlijkt
wordt, wat zal men dan wel denken van
de beschaving die in dat land destijds
heerschte? Geeft ons dat niet het bewijs,
dat het heidendom niet vatbaar was voor
beschaving in de meest verheven en hoogste
dingen en belangen der menschheid? Ook
het oude Rome ontleende zijne goden
meestendeels aan het lichtzinnige Grieken
land. Ook het ijzeren Romeinsche Rijk,
groot in den krijg en in de onderwerping
en Regeering der volkeren, hoe klein, hoe
ellendig, hoe ruw komt het ons voor als
het den god der dieven tempels bouwt en
zijn goden-hemel tot een soort van harem
maakt, waar de intrige en delist, de ijver
zucht en de veete, de wellust en de wraak
als reuzengestalten worden voorgesteld en
waar de afschuwlijkste zwelgpartijen wor
den gehouden. Onbegrijpelijk is het, welke
barbaarschheid in zake van den godsdienst
kon voortbestaan naast de ontwikkeling
van kunsten en wetenschappen. Doch
waarachtige beschaving ontbreekt steeds
daar, waar men daemons aanbidt, natuur
krachten of werken van menschenhand
vergoodt. Dat is en blijft barbaarschheid.
Zelfs het volk van Israël, door Gods hand
geleid, kon niet weerstaan aan de zucht
van den afgodendienst; nu eens dansen de
Joden om het gouden kalf, dan aanbidden
zij Baal, den moloch en de overige afgoden
der Pliönicisch-Kananitische volkereu
waarmede zij in aanraking kwamen. Met
recht vragen wij duswie heeft het eerste
en vaste fondament van ware en volmaakte
beschaving gelegd Wie heeft een einde
gemaakt aan de barbaarschheid die zich
openbaarde in het aanbidden van beesten
en stukken metaal? Wie heeft de geesten
verlicht, opdat zij den eenigen en waren
God zouden leeren kennen Wie heeft de
noch misgunnen, noch betwisten. Degens en dol
ken slikte hij zonder blikken of blozen in, als
waren het doperwten. Ook zette hij zijn benijdens
waardige tanden in stukken ijzer en lood, die
zijn vrouw vooraf had gloeiend gemaakt. Uit deze
lekkernijen nam hij dan een flinken hap, die hem
bizonder scheen te bevallen, want hij grinnikte
al door. Na dien metalen podding, vergastte hij
zich aan een verfrisschende teug kokende olie of
gesmolten lood 1 Nog vele andere, onbegrijpelijke
of halsbrekende toeren, gaf hij ten beste, welke
niet alle Europeesche mededingers hem zouden
willen nadoen, al konden zij dat. Maar zijn
voornaamste tour de force, welke hij altoos voor
het einde zijner verrichtingen bewaarde, behoorde
tot die categorie, waarvan dr. Johnson getuigde:
ze zijn zóó moeilijk, dat het jammer is, dat ze
niet onmogelijk zijn 1
Voor dit buitengewone nommer nam Tehir een
stuk geschut, d. w. z. een loop van metaal, ter
lengte van ongeveer een meter. Dit geïmprovi
seerde kanon, in een geraamte van hout en leder
bevestigd, woog ongeveer twintig Engelsche pon
den. Het werd, behoorlijk geladen, vastgemaakt
op het hecht van een zwaard, welks lemmer Tehir
dan in zijn keel liet glijden. In deze aangename
stelling werd het algeschoten door zijn vrouw,
die daartoe een gloeiende pook aan het zundgaj
hield. Dit Chineesche kunststuk had Ah Tjongg
Tehir reeds zeer »ele malen vertoond, zonder dat
eenigerlei ongeval hem te beurt viel, maar het
gebeurde te Brighton heeft ons geleerd, dat men
daaruit ten onrechte de gevolgtrekking zoude
maken, dat de vertooning geheel gevaarloos was.
Op 5 November had onze Chinees een over
eenkomst aangegaan met mevrouw Botham,
krachtens welke hij zich verbond in het Oxford
Thédtre of Varieties te Brighton, waarvan zij de
eigenares is, een reeks van twaalf voorstellingen
te geven, voor een som van 15. Deze voor-
natiën om liet eenige altaar van den eeuwigen
a O
een oneindigen Geest verzameld? Was dat niet
de Katholieke Kerk? Ongetwijfeld. De Kerk
heeft haren missie- en beschavingsgang door
de vijf werelddeelen gehouden eu is er ten
huidigen dage nog niet mede gereed. Voor
het Credos der Kerk zijn de afgodsbeel
den in het Oosten ineengestort. Van Rome
uit hebben Augustinus in Brittannië,
Winfried, Willebrordus, Kiliaan in Gev-
manië, Adelbert, Methodius en Cyrillus bij
de Slaven de fakkel van het Evangelie
ontstoken en het Rijk Gods gesticht. Van
Rome uit gaan ook nog dagelijks eerbied
waardige mannen als boden en verkondi
gers van het Geloof naar Afrika, naar
Indië, naar Amerika, om de wilden en
barbaren, die nog in de schaduw des doods
zitten, op te zoeken en in te wijden iu de
waarheden en geheimenissen van den gods
dienst. Bestond Rome niet, de Katholieke
Kerk zou ten gronde gaan. Immers zien we
niet, hoe landen en volkeren, niettegen
staande de werkdadigheid der Kerk, op
den weg geraakt zijn naar de oudheidensche
barbaarschheid in zaken den godsdienst
betreffende. Zeker zonder de Kerk gaat
het Christendom verloren en zonder het
Christendom verdwijnt de beschaving in
religieuse aangelegenheden en begrippen en
men keert terug tot de barbaarschheid van
het bijgeloof eu tot den afschuwelijkeu
afgodendienst.
Nu zijn er in onze dagen een aantal
heexen, en ook dames, die zich zeiven als
hoogst beschaafd en ontwikkeld achten,
doch zich met den godsdienst niet bemoeien,
ja, die zelfs meeneu den hoogsten trap van
civilisatie bereikt te hebben, als ze het be
staan van God en de eeuwigheid ontken
nen. Wij zullen niet lang stilstaan bij deze
ellendelingen, die wij, in weerwil van hunne
voorgewende wijsheid en wetenschap, voor
verwarde geesten eu verwilderde gemoede
reu houden. Wat echter gelukkiger wijze
nog iedereen voor een onmiskenbaar ver-
eischte der beschaving houdt, dat is eene
stellingen namen op den avond van den tweeden
Kerstdag een aanvang. Alles ging goed tot de
tweede avondvoorstelling. Evenals bij de eerste,
was het kleine café ran Brighton eivol. Parterre,
stalles, gaanderij waren alle dicht bezet met toe
schouwers, aangetrokken door de monster-aan
plakbiljetten, die overal Brightons muren versier
den en waarop „Ling Look" werd voorge
steld in de meest belangwekkend-gevaarvolle
positiën, welke het vruchtbaar brein van den tee
kenaar slechts mocht verzinnen.
Even vóór tien uur verscheen Tehir op het
tooneel. Niets bizonders viel voor, om de span
ning en de geestdrift van het publiek te storen
totdat de kanon-toer aan de orde was.
Welke bizondere reden bestond om den loop
naar de linkerzijde der galerij te richten, is
niet gebleken, maar uit het noodlottige resul
taat kan men in verband met andere om
standigheden opmaken, dat bedoeld gedeelte der
galerij, die van weerskanten tot boven de avant-
scene reikte, een bepaald mikpunt was. Had
Tehir zijn kanon met los kruit geladen, dan
zouden er geen extra voorzorgen zijn noodig ge
weest, maar hij wist dat in zijn stuk, behalve
een lading kruit, ook nog een prop nestelde van
stevig papier, een compacte bal, welke hij eigen
handig met behulp van een laadstok daarin ge
stampt had.
Toen hij nu zag, dat eenige menschenhoofden
op de gaanderij zich in de vuurlijn bevonden,
gaf hij, alvorens het zwaard met het kanon op
te nemen, een teeken, dat de menschen daar ter
plaatse het hoofd moesten buigen en omlaag
houden. Niet allen hebben het teeken misschien
verstaan, ondanks de verklaring, die de manager
der zaal er aan gaf. De vijftienjarige George
Smythe althans, die zich, met eenige kornuiten,
op de linkerzijde der galerij bevond, bleef het
hoofd hoog houden, met het gevolg, dat de prop
zekere moraliteit.. Natuurlijk loopen de ge
zichtspunten ten aanzien der moraliteit, bij
de menschen zeer uit elkaar, naarmate zij
op godsdienstig gebied op een meer of
minder positief-christelijk of op een modern-
heidensch standpunt staan. Het algemeene ze
delijkheidsgevoel is echterGoddank nog van die
kracht, dat in alle kringen der maatschappij
zekere onteerende misdaden en schandda
den als barbaarschheid worden beschouwd.
Ook dat is nog eene vrucht van het Chris
tendom, die men zoo maar niet kan ont
kennen. Wij zullen zwijgen van de verwil
derde volksstammen, die wij zonder huwe
lijk eu huisgezin, zonder orde en tucht,
meer aan dieren dan aan menschen gelijk,
iu bosschen en woestenijen zagen zwerven,
wij zullen niet gewagen hoe zij van de
jacht eu visscherij levende, en met oorlog,
roof en plunderiugen het leven doorbren
gende, aan het woord barbaarschheid*
zijne beteekenis gaven, wij zullen slechts
een blik slaan iu de werken van de oude
Romeinsche geschiedschrijvers aangaande
het leven in het oude Rome, ten tijde der
Keizers, in wier Rijk de zon niet onder
ging. Zeker, de gemakzucht en vertroe
teling des levens, de verfijning der uiter
lijke beschaving, de bevrediging der levens
behoeften, de vooruitgang in het leven,*
d. w. z. in het genot, waren nooit zoo ge
spannen en overprikkeld en zijn ook door
de hedendaagsche luxe onzer wereldsteden
nog niet bereikt. In dit opzicht was dus
Rome onder Augustus, Caligula en Diocle-
tiaan beschaafd* genoeg. Doch hoe stond
het er met de zedelijkheid geschapen? Van
de zwelgpartijen zooals die iu de adellijke
huizen van Rome plaats vonden, kunnen
de geraffineerdste brassers zich geen denk
beeld vormen. En wie kan het heden be
grijpen, dat eenmaal in het oude Rome de
voorname, dames, tegelijk met het plebs
aan de bloedige gevechten der gladiatoren
en der slaven en der arme Christenen met de
uitgehongerde leeuwen en tijgers hun ver
maak vonden. Hoe meer het bloed der
uit Tebir's kanon hem den schedel verbrijzelde.
Hij zonk morsdood neder. Men kan nagaan, welke
ontsteltenis dit onheil in de zaal teweegbracht.
Men wist eeist niet, wat er gaande was. Enkelen
hieven, ouder gewoonte, op de onzinnigste ma
nier, het geroep van brand aan; er ontstond
een paniek, en weinig scheelde het, of een nood
lottig gedrang naar de deuren ware ontstaan.
De justitie bemoeide zich met de zaak. Eerst
werd Tehir, daarna ook zijn vrouw, ten slotte
mevrouw Botham, de eigenares van het café,
gearresteerd. Door de Grand jury echter werd
zij van alle rechtsvervolging ontslagen. Tehir en
zijn vrouw stonden echter terecht wegens man
slag door strafwaardige onachtzaamheid en werden,
gelijk gezegd, vrijgesproken.
Ik moet zeggen, dat ik mij met deze uitspraak
niet kan vereenigen. De quaestie was, of de
beschuldigden voldoende voorzorgen hadden ge
bruikt om een ramp te voorkomen. Deze vraag
kan, dunkt me, slechts ontkennend worden be
antwoord.
Uit niets blijkt, dat het noodig was den loop
van het kanon, naar de galerij, of naar eenig
ander gedeelte van de zaal te richten, en een
grove onachtzaamheid was het te vuren, alvorens
zich te hebben vergewist of iemand zich in de
vuurlijn bevond. Het is onbegrijpelijkdat
Mevrouw Tehir niet zou hebben gezien, dat het
kanon op George Smythe doelde.
Tehir had evenwel geen andere verontschul
diging dan deze, dat hij een Chinees was en
's lands wetten niet kende een verontschul
diging, die nooit mag opgaan, maar niettemin
altoos de gewenschte uitwerking heeft op een
teergevoelige Jury.
Indien de Home Secretary de bevoegdheid
kreeg, om dergelijke onmogelijke, gevaarlijke ver
tooningen, eenvoudig te verbieden, zou niemand
dat voorzeker betreuren.
