NIEUWE
No. 558.
Donderdag 2 Februari 1882.
7e Jaargang.
Beschaving,
0,06
fggp®*-
Post-slavernij.
ABONNEMENTSPBU8
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzonderlijke Nummers
f 0,85
1-
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
mXlESDBIT—-jf
AGITE MA NON AGITATE.
(OU RUT.
PRIJS DER AD VERTENTIËN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
Vervolg en slot.)
Ook op sociaal gebied heeft de bescha
ving een wijd veld en eene groote betee-
kenis. Derhalve zien wij dan ook op dat
gebied de Kerk hare heerlijkste lauweren
plukken. Wie heeft de vrouw van haar
juk, van haren smaad, van hare verdruk
king verlost en haar hersteld in hare rech
ten ea positie? Dat heeft noch de Rechts
staat in het oude Rome, noch de kunstzin
en de fijne aesthetica der Grieken, noch
de philosophic van een Pythagoras of So
crates bewerkstelligd. Dat heeft geheel
alleen de Katholieke Kerk gedaan. Met
het Evangelie in de hand heeft zij de vrouw
gelijke waardigheid met den man verleend;
in het Christelijke huisgezin heeft zij aan
de gade en moeder de eerste plaats der plicht-
vervulling, der deugd, der opvoeding en dus
ook der eere aangewezenop plaatsen van
armoe en ellende heeft zij "de christelijke
vrouw als troosteugel aangesteld, die door
heldenmoed en geduld het sterkere geslacht
beschaamd maakt; aan den voet van het
altaar reikt zij het zwakke geslacht den
sluier eener onthouding en zelfopoffering,
die de verbazing der menschen en bijna de
ijverzucht der eDgeleu verwekken, eener
onthouding en zelfverloochening, tot welke
de moed en de kracht slechts uit dien kelk
kan gedronken worden »uit welken maag
den voortkwamen,eene onthoudiug en zelf
verloochening, die aan de eens dubbel ver
vloekte vrouw eene dubbele eerekroou en
dubbele aanspraak op de vereering en hoog
achting vau den man verwerft. En inder
daad, in het Christendom heeft de man de
vloekwaardige daad der vrouw in het pa
radijs vergeten. De Kerk heeft den man
geleerd het te bejammeren, dat hij zoo
langen tjjd zijne gezellin als slavin behan
deld heeft en hij biedt haar nu ter ver
zoening de eereplaats in 't huisgezin. O,
welke verblinding, welke boosheid, als in
onze dagen de vrouw zich van het Chris
tendom »emancipeert« en zich opnieuw in
de armen werpt van het schaamtelooze en
lichtzinnige heidendom! Helaas! het zal
niet lang meer duren, of de nieuwe heiden
zal, even als de oude, zijne vrouw weder
als slavin, als koop- en verkoopbare waar
beschouwen en behandelen.
FE U1LLETON.
Vruchtboomen in potten.
Vruchtboomen kunnen zeer goed in potten ge
kweekt worden en zijn dan, met vruchten beladen,
a. een zeer aardig sieraad voor tafels of anders
zins.
Men neemt daartoe eenjarige boompjes, en
plant die, na de wortels een weinig afgesneden
te hebben, in potten die met goede, voedzame
aarde gevuld en niet grooter zijn dan bepaald
noodzakelijk is voor den omvang van de wor
tels. VVat roet en asch bij de aarde te doen is
zeer goed voor de ontwikkeling der plant.
De boompjes worden dan goed begoten en
°P een zonnige, luchtige plaats of ook in mos
o aarde gezet. Daar laat men ze den geheelen
zomer staan en zich ongestoord ontwikkelen.
rg6n 'bkwijki begoten worden
bij roog^ weder hoogstens tweemaal per week.
Maar ze 's avonds een weinig met water te be
sproeien kan geen kwaad.
De in den grond gezette potten met boompjes
kunnen daar overwinteren, als men ze maar
goed voor de vorst beschut. Dikwijls ook wor
den zij 's winters in een koel vertrek gezet en
in het voorjaar weer buiten gebracht.
In het tweede jaar dragen de boompjes zelden
vrucht, maar in het derde jaar kunnen zij, bij
een goede behandeling, reeds veel opleveren. Deze
vruchtboompjes in potten kan men veel gemak-
Wie heeft de ketens der slaven gebroken
en de gelijkheid der menschen in 't aan
zijn geroepen? Wie anders dan de Katho
lieke Kerk? 't Zal zeker onnoodig ziju
het lot dezer twee derden der meuschelijke
maatschappij voor de komst van den
Heiland breedvoerig te schilderen. Zon-
der wet en recht, zonder bescherming,
overgelaten aan de willekeur van ziju des
poot, moest de arme slaaf zonder dat er
acht werd geslagen op ouderdom of ge
slacht, eergevoel, onschuld of schaamte, de
luimen van zijn bezitter dienen, op zijn
wenk als een willeloos werktuig gezond
heid en leven, onschuld en eer opofferen,
door zijne vuist zich laten mishandelen,
door zijn dolk zich laten vermoorden, op
zijn bevel in den vijver springen om als
voedsel der visschen te dienen. De3 slaven
kindereu waren het eigendom vau zijn heer,
die ze voor zijne oogen kon onteeren of
wurgen, zonder dat de slaaf hun ter hulp
kon komen of zich beklagen mocht. Doch
verwijderen we dit beeld van mensckelijke
wreedheid en danken we de Katholieke
Kerk, dat zij de ketens van den slaaf ge
broken en den vrijen mensch zijne waar
digheid heeft hergeven. En nu willen
we het gevraagd hebben of men het nog
loochenen zal dat de Kerk de beschaving
heeft gebracht?
Neen 't zijn niet de atheïsten, niet de
materialisten, of hoe overigens de radicalen
worden aangeduid, die de beschaving heb
ben aangebracht. Want als men in onze
dagen hoort verkondigen: »het arme volk
is voor niets goed, dan om met zijne lijken
koolvelden te bemesten,dan zal dit een
mensch, die nog menscli is, niet als be
schaving, maar als eene schandelijke bar-
baarschheid in de 19de eeuw worden aan
gemerkt. En als men openlijk durft ver
kondigen dat eigendom diefstal is,« dan
verraadt ook dat systeem dezelfde ruwheid
en verwildering. Wie ook zal de brug over
den afgrond opbouwen, die er bestaat tus-
scheu de mannen van het kapitaal en de
mannen Aran den arbeid, tusschen de werk
gevers en werknemers, een afgrond die
hoe langer hoe grooter wordt en de gan-
sche sociale orde dreigt te verslinden. Wie
zal hier nu de noodige hulp verschaffen
Met wetten en verordeningen kunnen de
Staten niets uitrichten. De bijl moet de
keiijker voor allerlei schadelijke invloeden be
schermen, dan andere, die in den grond staan.
Maar hoeveel zorg men ook voor de bloesems
draagt, men moet niet alle vruchten tot ontwik
keling laten komen, en een boompje, naargelang
van zijn grootte en groeikracht, niet meer dan
10 a 20 vruchten, zoo gelijkmatig mogelijk over
den stam verdeeld, laten dragen.
Het best geschikt om in potten gekweekt te
worden, zijn win terperen, appel-, perzikeboomen
en wijngaardranken.
De stoute vlucht, welke het postverkeer in
korte jaren genomen heeft, moest natuurlijk al
lerlei ingrijpende maatregelen, dikwijls van zeer
omvangrijken aard, na zich slepen. Zeer belang
wekkend is hst daarom, een kijkje te nemen in
het verkeer tusschen Londen eenerzijds en Britsch-
Indië met de daarachter liggende landen ander
zijds.
Elke week vertrekt de mail van Londen over
Dover, Calais, Parijs, Lvon, door de Mont-Cenis-
tunnel, over Turijn naar Brindisi, om van daar
per stoomboot door het Suez-kanaal verder hare
bestemming te bereiken. De mail bestaat uit niet
minder dan eenige honderde zakken, gevuld met
brieven en couranten; wanneer de Australische
post meegaat, stijgt dit cijfer tot ruim acht
honderd
Drie a vier goederen waggons zijn noodig om
wortel raken; de gemoederen moeten ge
nezen eu verzoend worden. En wie kan
zulks beter dau de Kerk met hare ware
eu onfeilbare besckavings-middelen. Als de
Staat ziju beschavingstaak wil vervullen,
dau moet hij den armen man bijstaan, hij
moet door de wet de overgroote macht van
het goud fnuiken en den arbeid iu be
scherming nemen. Alles goed. Maar 't lukt
niet zonder de vrije medewerking der Kerk,
om de rijken van hun overmoed, de armen
van hun trots en verwaandheid te genezen,
om genen aan de plicht van den aalmoes,
dezen aan de plicht van 't geduld en beiden
aan de eeuwigheid en aau de eeuwige
vergelding te herinneren, om door deu
geest der liefde beiden weder met elkaar
te verzoenen en te verbroederen. Ieder
Vincentius-broeder der Katholieke Kerk,
iedere Zuster vau liefde werkt er voor, de
kloof tusschen de twee klassen te verwij
deren. Elke kerkgang, elke toespraak van
den kansel draagt oneindig meer bij tot
oplossing der sociale quaestie dan een
doziju nieuwe wetsontwerpen. Maakt de
Kerk vrij, bevordert haren invloed op de
gemoedereu in de scholen, in de Kerken,
in het leven, werkt mede dat de armen
en rijken den Zondag heiligen en hunne
godsdienstige plichten vervullen en gij zult
zien, dat ook thans weder het aanschijn
der maatschappij vernieuwd zal worden,
hoe de geldmannen tot Christelijken oot
moed, liefde en barmhartigheid, de arbei
ders tot geduld, gelatenheid, tevredenheid,
trouw en zedelijkheid zullen terugkeeren.
Laat de Kerk vrij in hare handelingen,
laat het aan Haar over de menschen
Christelijk, braaf eu vroom te maken en
de sociale quaestie is opgelost, de bescha
ving is gered. Zonder deze inwendige kuur
is al het andere slechts kwakzvvalverij.
Doch als men de godsdienstoefeningen
onmogelijk maakt, als de Kerk aan de
scholen onttrokken wordt, dan werkt men
de revolutie in de hand, dan draagt men
bij tot de omverwerping der sociale orde,
tot de victorie van den petroleum.
Slaan we nog een enkelen blik op de
sociale toestanden der middeleeuwen, waar
de geest van het Christendom door het
gausche volksleven was gedrongen. Welk
eene heerlijke harmonie iu de huiselijke,
industriëele en burgerlijke toestauden. De
die lading te bergen. Alles sluit op elkander,
zoodat het oponthoud onderweg zoo gering mo
gelijk is, en ile geheele reis van Londen naar
Brindisi in drie etmalen volbracht wordt. Het
pleit voor de nauwkeurigheid der administratie,
dat nog nooit een enkele zak verloren gegaan
is; dit beteekent iets, wanneer men hoort, dat
de overlading te Calais van de boot op den trein
bij nacht plaats vindt, en de daarvoor gebezigde
pakkendragers slechts twee zakken tegelijk kun
nen torsen. Elke zending wordt begeleid door
een Engelsch postbeambte.
,/Ik had het genoegen met zulk een dienst-
geleider kennis te maken," schrijft de Fransche
journalist, aan wien deze mededeelingen ontleend
zijn. ,,'t Was een gentleman van top tot teen, die
mij op even duidelijke als beminnelijke wijze de
regeling dezer dienstpost uitlegde. Intusschen trof
mij zekere melancholische trek in 's mans ge
heele wezen, ondanks den takt, dien hij als man
van de wereld in ons gesprek aan den dag
legde. Weldra begreep ik wat den ongelukkige
schortte.
„Stel u voor, dat hij sinds bijna elf jaren
leeft als volgtVertrek van Londen des Vrijdags
avonds, aankomst te Brindisi des Maandags
avonds. In al dien tijd zoo goed als geen rust,
want de post neemt onderweg nog pakketten op,
en de administratie van een en ander moet ook
voortgaan. In Brindisi aangekomen, en nadat de
mail goed en wel aan boord is, slaapt hij vier
en twintig uren achtereen, en mag dan zes dagen
leerling eu de knecht wareu kindereu iu
het huis van den meester, aten aan ziju
disch, namen deel aau de uitspanningen
zijuer familie en verheugden zich iu zijne
hoede en in zijne bescherming. De gilde-
broeders hadden gelijke belangen, gelijke
plichten en rechten, verdroegen zich als
broeders, hielpeu elkander in het maken
van groote werken en gaven het aanzijn
aan de heerlijkste producten van het kunst
handwerk, die iu onze dagen nog een
ieders bewondering verwekken. Het geheel
werd door de Kerk bij elkaar gehouden.
Ook het gansche burgerlijk leven in de
bloeiende steden der middeleeuwen was
voorbeeldig; 't is een lust om vau de volks
spelen en volksfeesten te lezen, van dien
frisschen gezonden humor, van die ware
vroolijkheid eu ongekunstelde opgewektheid.
Daar stonden allen voor een en een voor
allen, daar bezielden burgerzin eu patrio
tisme de trouwe harten, daar golden eer
eu trouw meer dan geld eu goed. Welvaart
overal, een frissche, vrije zin, een vroom
en goedig hart, waarheid in handel en
wandel, geestdrift voor het hoogere, kortom
een volksleven, zooals de stoutste verbeel
ding het niet schooner en aangenamer kan
scheppen. Nimmer zijn Staten en volkeren
gelukkiger geweest, dan in deu tijd waarin
de Kerk vrij en onafhankelijk was. Wat
is cr vau die landen geworden, die de
Kerk hebben verlaten en op hun eigen
haud een eigen godsdienst hebben gesticht?
Wat is er van hun heerlijk volksleven,
van hunne welvaart, van hun beroemden
naam geworden? Yan eeuw tot eeuw gin
gen zij achteruit en van hun vroegeren
voorspoed is niets overgebleven. In plaats
van dat ernstiggezind brave volk, drijft
thans eene in 't materialisme verzonken
maatschappij, den spot met alles, wat heilig
is. In plaats van welgestelde volkeren,
waarvan iedereen des Zondags een hoen
ip den pot« had, ziet men niets dan met
gebrek en nood strijdende natiën. Dat
ziju de vruchten vau den afval vau de
bron der beschaving, van het brandpunt
der ware beschaving, van de heilige Moe
derkerk. Omocht de dag van terugkeer
eindelijk aanbreken. Mag men dit hopen?
Ongetwijfeld. Groote genade en veroveringen
moet de Kerk, even als het individu, dik
wijls door zware beproevingen en door een
lang in een vervelend havenplaatsje als Brindisi
is, zonder bezigheden wachten op de mail die
ran Indië komt. Des Maandagsavonds van daar
vertrekkende, is hij des Donderdagsavonds in
Londen, waar hij vier dagen rust heeft. Dien
tocht maakt hij 18 a 19 maal per jaar! Meer
dan tweehonderd malen heelt hij aldus de helft
van Europa doorkruist. Vierhonderd maal is hij
te Parijs en Turijn geweest en nooit heeft hij
die steden bezocht. Er zijn geheele streken op
die route, welke hij nooit gezien heeft, daar hij
ze, zoowel heen als terug, steeds bjj nacht door
vloog.
„Met elkander is hij 800 uren, 34 a 35 dagen,
in Parijs geweest. Wat ziet hij er? Het station
dn Nord. De trein houdt daar tien minuten op,
welken tijd hij voor zijne controle hoog noodig
heeft. Langs de ceintuur-baan gaat het naar 't
station de Lyon.
„Alweer tien minuten werkens, en dan vlie
gend naar 't Zuiden. Die ongelukkige Wandelende
Jood! Hij verklaarde mij, dat hij zoo gaarne
Parijs eens zien wilde, 't Was zijne illusie om
ééns, zonder haast te hebben, de boulevards te
mogen zien, daar rustig een glas bier te drinken,
en vervolgens het Bois de Boulogne te door
kruisen, niet rijdende, maar te voet
Allen zeker wenschen den „slaaf der moderne
beschaving" van ganscher harte een meer rusti-
gen werkkring toe.
