NIEUW
E
No. 581.
Zondag 23 April 1882.
7e Jaargang.
De Paus.
HAARLERSCHE
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 0,85
Buiten Haarlem franco per post. 1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
C0ER1ST.
PRIJS DEB ADVEBTENTIÊN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrij dag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
Paus met ijzeren handschoenen aan te
vallen. Zij waanden niets meer in rekening
te moeten brengen dan hunne (koninklijke)
rechten en de macht van hun zwaard.
Doch het koningschap ging, toen het den
strijd tegen den Paus aanvaardde, zijn
verval tegemoet. Toen het Pausdom werd
aangevallen, was het beginsel der autoriteit
in zijn hartader aangetast en de koninklijke
macht was slechts een schaduw. Ieder
burger kon der Regeering vragen: »wie
zijt gij, dien ik moet gehoorzamenDe
socialisten profiteerden van de gevolgen.
Tegenover eeue Regeering, die het Evan
gelie loochende, openbaarden zij zich vrij
moedig als anarchisten.®
De Paus is de bewaarder der vrijheid.
Even heslist, als de Pausen voor het gezag
der Vorsten waakten, evenzeer sprongen
zij in de bres voor de rechten der volkereu
tegen den overmoed en het despotisme der
vorsten. Hiervan gewaagt Herder in zijne
Ideën der Philosophie der Menschheit, als
hij zegt: Zonder de Roomsche hiërarchie
zou Europa waarschijnlijk een prooi der
despoten, een schouwplaats van eeuwige
tweedracht of een Mongoolsche woestijn
geworden zijn.® De Paus was het middel
punt der Christelijke familie, het toevluchts
oord van het recht voor allen. Daarom
kwamen de Pausen herhaaldelijk op tegen
de slavernij, veroordeelden zij met ernst
en vastberadenheid den meuschenhandel
spraken zij den ban uit over hen, die de
vrijheid op de straatwegen belemmerden,
sloten zij zeeroovers buiten de gemeenschap
der Kerk en hielpen zij aan de onderdruk
king van het afschuwenswaardige stand
recht. Aan de lijfeigenen gaven zij de
vrijheid en zij vermaanden Vorsten en
machthebbers, in hunne ondergeschikten
broeders en zusters in Christus te zien.
De Pausen zijn de bevorderaars van
kunst en wetenschap. Toen in de heiden-
sche oudheid wetenschappelijke vorming en
ontwikkeling slechts het voorrecht van
enkelen was, richtten de Pausen weten
schappelijke instellingen op van eiken aard
en voor allen, van het kind van den lijfeigene
af tot aan de zonen van den Graaf en
Rijksvorst. Toen de oude wereldorde met
het Romeinsche Rijk te gronde ging en
barbaarsche volken overal ontwikkeling en
beschaving verdrongen, waren het de Pau
sen, die in dezen droevigen tijd aan de
wetenschap, in Rome en in de kloosters
der Benedictijnen, toevluchtsoorden openden.
In de kloosters scheen niet alleen het licht
der vroomheid, maar ook dat der weten
schap. »Aan de kloosters®, zegt Gibbon,
.hebben wij het behoud der Grieksche en
Romeinsche klassieken te danken en ik
durf stellig te beweren, dat menig klooster der
Benedictijnen alleen voor de wetenschap
meer heeft gedaan, dan de beide Britsche
universiteiten Cambridge en Oxford te za-
men.® In de kloosters vluchtte in de dagen
van verwarring en ruw geweld de weten
schap; in de door de Pausen beschermde
kloosters zijn genieën als een Anselmus
von Canterbury, een heilige Bernard, een
Albert de Groote, een h. Bonaventura, een
h. Thomas van Aquine gevormd.
En wie heeft allereerst die beroemde
wetenschappelijke inrichtingen, hoogescho-
len genaamd, 't leven geroepen? 't Waren
de Pausen. En niet te vreden hoogescho-
len te stichten, te ondersteunen, te begun
stigen, gaven de Pausen aan alle kloosters
en gestichten het bevel om overal scholen
op te richten en onderwijs te geven. Evenals
voor de scholen, zorgden zij ook voor de
hulpmiddelen der wetenschappen. Zij ver
zamelden boeken en handschriften en ves
tigden in het Yaticaan eene boekerij, die
een der rijkste der wereld is. Immer dron
gen de Pausen er op aan, dat zij, die in
de geestelijke hiërarchie wenschen te treden,
veeljarige studie en beoefening der weten
schappen moesten ondergaan. Behalve
vroomheid was. degelijke, wetenschappelijke
ontwikkeling eene aanbeveling tot het ver
krijgen van kerkelijke waardigheid.
En de kunst heeft nooit grootere zege
praal gevierd dan in de door de Pausen
bestuurde Kerk, in het door de Pausen be
woonde Rome. Reeds in de catacomben
werd de grond gelegd der heerlijk ontlui
kende Christelijke kunst. Vele beeltenissen
in de catacomben aangebracht zijn, op het
standpunt van kunst beschouwd, ware
meesterstukken, de kunst heeft voor en in
de Kerk grootsche zaken voortgebracht. Zij
schiep die imposante domkerken, in welke
de doode stof op hare wijze God verheer
lijkte, die prachtige godstempels bij wier
aanschouwing men kan uitroepen: o zalige,
gelukkige tijd, waarin de steenen den
Eeuwige dienden, terwijl zij in onze dagen
slechts voor kazernen worden gebruikt!
De door de Pausen geregeerde en geïn
fluenceerde Kerk, schiep die heerlijke wer
ken der plastiek en schilderkunst, wier
ernst, diepte en vroomheid bewondering
verwekken. Rome was de bakermat en
de stapelplaats der kunst. De Pausen
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
Vervolgr.)
Ofschoon,zoo gaat Schiller voort,
.met iederen afgestorven Paus de keten
der troonopvolging verbroken werd en
deze met iederen nieuwen Paus weder werd
hersteld, ofschoon geen troon ter wereld
zoo dikwijls van heer verwisselde, zoo was
dit toch de eenige troon der Christelijke
wereld, die nooit van bezitter scheen te
veranderen, omdat slechts de Pausen
stierven, doch de geest, die hen bezielde,
onsterfelijk was.®
Zelfs der Socialdemocrat, een persproduct
dat door zijn titel een verklaring van zijn
inhoud geenszins behoeft, schreef bij de
bespreking der Pauselijke Encycliek van
1864 het volgende: .Het Pausdom alleen
kan de gansebe en de volle taal van het
gezag voeren en eervol is het, als het er
den moed toe heeft. Afkeuren moeten wij
de spottende wijze, waarmede het flauwe,
beginsellooze liberalisme over een geschrift
spreekt, dat zoo klaarblijkelijk den stempel
eener onwrikbare overtuigingskracht draagt.
Zonder reëele, materieele macht staat het
Pausdom te midden van vijandige elemen
ten en de gevaren trotseereud, die het
•omringen, heeft het met het volle zelfbe
wustzijn van zijn duizendjarig verleden
aan eene vijandige wereld dit onbewimpeld
anathema (in de Encycliek) naar het hoofd
geslingerd.
De Paus is de bewaarder der zeden, de
opvoeder der volkeren. De Pausen vol
voerden de zedelijke en maatschappelijke
wedergeboorte der tot het Christendom
bekeerde volkereu, doordien zij eeuwenlang
ijverden voor de heiligheid van het hu
welijk, voor de afschaffing der slavernij
en voor het herstel en de bevestiging van
de juiste verhouding tusschen overheid en
onderdanen. Treffend zegt v. Muller: »de
barbaren, onze vaders, moesten opgevoed
worden. God gaf hun een voogd. Dat was
de Paus, wiens Rijk de groote waarheden
moest bevestigen en verspreiden. Wat
zouden wij geworden zijn zonder den Paus
Wat de Turken werden, die in hunne
barbaarschheid gebleven zijn.® Als een
ijzeren muur hebben de Pausen pal gestaan
tegen de zinnelijkheid der machtigen dezer
aarde, ter bescherming van eenheid, hei
ligheid en onoplosbaarheid van het huwe
lijk. .Hadden de Pausen,zoo schrijft v.
Muller, »op geen andere verdiensten te
bogen, dan op die, welke zij in den eeu-
FEU1LLE TON.
Een man zonder schaduw.
Vervolg.)
Dat zwaard was boven het hoofd van Bachine
verdwenen. Doch, o noodlot, juist wil hij het
bureau verlaten of zieHarry Bave komt daar
aan. Bachine waant zich reeds verloren, vreest
dat deze toch zijn geheim zal blijven verraden
en is ten toppunt van wanhoop toen een blik
semstraal de lucht doorklieft en met de lucht
den armen Harry Bave, die zwart als kool voor
de voeten van Bachine neervalt.
Bachine snelt, een uur later, het redactie-bureau
uit, in het bezit van alle exemplaren met «de
Man zonder Schaduw" en in de andere exem
plaren werd de ontstane ruimte aangevuld met
het treurig uiteinde van den Hercules-reporter.
De stad, waar Bachine zich bevond was groot
en hij besloot zich in het andere gedeelte te gaan
vestigen.
't Wordt avond, de lichten in de groote ma
gazijnen, waarvan sommige met electrisch licht,
zijn ontstoken, en de arme Bachine dwaalde door
de straten in de schaduw van een forsch
man, een tweede Harry Bave, zelfs krachtiger
weulangen strijd, rijk aau verlokkingen,
bedreigingen en vervolgingen, tegen de
zinnelijke lusten van wereldlijke macht
hebbers ter bescherming der monogamie,
verworven hebben, dan reeds waren zij
voor alle tijden onsterfelijk.Met welk
eene vastberadenheid traden Nicolaas I
tegen Lotharius, Innocentius III tegen
Philip August van Frankrijk, Gregorius VII
tegen Keizer Hendrik IY, Clemens VII
tegen Koning Hendrik VIII van Engeland
voor de .heiligheid en onoplosbaarheid van
het huwelijk op
De Paus is de bewaarder van het gezag.
De rnensch heeft behoefte aan vrijheid,
doch hij heeft ook behoefte aan gezag.
Zonder gezag kan de wereld niet bestaan.
Wat zou er van de jeugd groeien zonder
het gezag der ouders? Wat van de scholen
zonder de autoriteit van den onderwijzer
Wat van de Staten zonder het gezag der
Vorsten? Van waar die stuiptrekkingen
in de moderne Staten van Europa? Van
waar die onttroonde Koningen en Vorsten,
die in Europa als vergeten burgers zich
bewegen Dit alles komt voort uit gebrek
aan gezag. De Pausen zijn sinds eeuwen
de opvoeders der volkeren geweest, naar
dien zij de heilaanbrengende leeringen van
het Christendom tot een leiddraad, tot een
richtsnoer voor Vorsten en volkeren ge
maakt hebben. De onderdanen spoorden
zij aau tot gehoorzaamheid, de Vorsten
beschermden zij tegen den opstand der
volkeren. Het gezag in de wereld i3 hoofd
zakelijk vertegenwoordigd in het Pausdom.
Scherper dan menig hedeudaagsch Minister
ziet der Socialdemocratals hij zegt: .Het
Pausdom is het oorspronkelijk beeld en de
bloei niet alleen van het kerkendom, maar
ook van het autoriteitsgeloof en van het
autoriteitswezen door gansch Europa. Te
gen het Pausdom met zijne hechte fonda
menten en zijne onverbiddelijke consequentie,
zijn Protestantsche orthodoxie, royalisme
en conservatisme slechts verbleekte afbeel
dingen en fletse nabootsingen. Met den val
van het Pausdom zal de groote strijd,
dien de Staten in hun land strijden, door
gansch Europa beslist worden en het
gezag zal verloren zijn. Doch juist daarom
kan het Pausdom, en het Pausdom alleen,
de geheele en volle taal van het gezag
spreken.Het verband tusschen de auto
riteit van den Paus en het gezag van den
Vorst bewijst ook Proudhon in zijne
confessions d' un revolutionnaire, waarin hij
zegt: »de Koningen verstoutten zich den
en grooter; deze Hercules scheen te zwaar gela
den te zijn, zijn hoofd was te zwaar en de
beenen te zwak, dank zij de enorme massa brandy,
die hij achter de kiezen had zitten. Wilde Bachine
zich van zijn schaduw blijven bedienen, dan
moest hij de zigzags medemaken van den «groot
sten" der drinkebroers uit de stad; niets was
Bachine te veel om schaduwrijk te blijven en hij
volgde alle bewegingeu van den dronken colossus.
Bachine was tevreden en wreef zich in de
handendit maakte de opmerkzaamheid gaande
van zijn schaduwleverancier en met verbolgen
heid zag deze dat al zijne bewegingen door een
troep kerels hij zag minstens tiendubbel
werd nagebootst. Dit verdroot hem en hij
sloeg als een wilde in het rond en raakte ze
alle tien, dat wil zeggen: den doodnuchteren
Bachine.
Dergelijke en nog zonderlinger avonturen wis
selden zich met een bonte verscheidenheid dag
in dag uit af; een geheel jaar bracht Bachine
door met te trachten zijn geheim te bewaren
en voor geen dollar had hij nog een geluk ge
smaakt, zooals hij vroeger kende na volbrachten
arbeid met een lange pijp in zijn chambrecloak.
Veel onaangenaams had hij reeds ondervonden
en hij besloot Amerika te verlaten en in een
ander werelddeel te beproeven de rust te vinden,
die hij te vergeefs zocht. Maar waarheen?
De wereld verbande den grooten Napoleon
naar St. Helena; Bachine verbande zich naar een
eiland, dat hij expresselijk daarvoor ontdekte.
Aan middelen ontbrak het hem niet en hij
werkte als de zon zich achter de wolken schuil hield.
Een koen zwemmer a la Boyton besloot eens
de Zwarte Zee over te steken, doch hij misre
kende zich, want al zwemmende stiet hij zijn
neus tegen een rots; deze rots behoorde aan een
eiland en in dat eiland zat een groot kasteel.
Kurvey, zoo heette de vermaarde zwemmer,
was even goed thuis te land als te water en had
een onverschrokkenheid, die paal nog perken
kende.
Hij begaf zich naar het kasteel, dat zijn lig
ging verried, door een klein spits torentje, dat
boven de rots uitstak, want het kasteel was on-
deraardsch of liever onderrots: het was in de rots
uitgehouwen. Kurvey meldde zich aan door aan
de bel te trekken, die in het torentje bevestigd
was. Een liggende poort ontsloot zich en een
breeden trap kronkelde in een akeligen, donke
ren afgrond. Hij zag niemand; toch bezat hij
den moed om de trap af te dalen. De poorten
sloten zich en hij bevond zich in een akelige
duisternis. Hij zag rond.
Uit de diepte duikt een glinsterend voorwerp
op, het beweegt zich; den onverschrokken Kurvey
verlaat de moed niet. Het voorwerp nadert. Het
is een mensch, een lakei; duidelijk ziet Kurvey
de gegalonneerde jas. Het nadert al meer en
meer en loopt tegen Kurvey aan. Deze ver
schrikt niet, maar de lichtafgevende lakei, slaakt
een kreet van angst.
«Wie zijt ge? vroeg Kurvey in het Engelsch
en de lakei antwoordde in dezelfde taal: „Ik
ben de onderdanige dienaar van den heer van
dit eiland, doch voor gij verder gaat, volg mij
in gindsche kamer".
Toen Kurvey daaruit kwam was hij even lichtend.
De lakei had hem het vereischte bad toegediend.
„Nu kunnen we elkaar zien," sprak deze.
Kurvey volgde den man in de diepte. Hoe
dieper hij kwam, hoe meer een gedruisch, een
geschommel zijne ooren bereikte; eindelijk on
derscheidt hij stemmen. Al dieper en dieper
brengt hem zijn leidsman. Het gedruisch ver
wijdert zich weêr en eindelijk na lang dalen
houdt de lakei op en ontsluit, na eerst behoor
lijk te hebben aangeklopt, een zware deur.
(Slot volgt.)
iNTriAnHn
AGTTE MA NON AGITATE.
