NIEUWE
No. 590.
Donderdag 25 Mei 1882.
7e Jaargang.
De Paus en Italië.
BUITENLAND.
0,06
mua
mm
ABONNEMENTSPB IJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzonderlijke Nummers
0,85
1
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
Niet lang geleden is de Romeinsche
quaestie wederom op het tapijt gekomen,
nadat zij elf jaren diplomatiek geslapen
had. Wij zeggen diplomatiek, want in het
hart van alle. Katholieken was zij steeds
wakker gebleven, voor de kinderen van het
ware geloof was zij trouwens nimmer eene
vraag, zij bleef steeds een axioma en het
eeuwige Rome blijft verlangend uitzien naar
zijn eenig wettigen en eenig mogelijken
beheerscher, naar zijn Paus-Koning.
De Romeinsche quaestie kwam opnieuw
ter sprake door de verschijning van twee
brochures, die nog al sensatie teweeg brach
ten de eene verscheen in de Pransche, de
andere in de Italiaansche taal. Den inhoud
van de laatstgenoemde zullen wij eenigs-
zins nader beschouwen.
In plaats van eene verzoening van den
Paus met het revolutie-Italië, zooals deze
door Curci en de gematigd-liberalen wordt
voorgesteld, raadt dit geschrift een herstel
aan van eene souvereiniteit des Pausen
over Rome en zijne naaste omgeving en
tot verplaatsing der Italiaansche hoofdstad
buiten den kring van het Pauselijk gebied,
zoodat een souvereine Paus verblijf houdt
in het souveteine Italië. Algeheel herstel
van den vroegeren Kerkelijken Staat wordt
niet oorbaar geacht. De schrijver dezer
brochure gaat dus klaarblijkelijk uit van
het systeem ménager la chèure et le chou;
hjj wil iedereen tevreden stellenhij wenscht
den Paus onafhankelijk van Italië en om
gekeerd. Hij is ongetwijfeld een vereerder
der Italiaansche eenheid, daar hij geen woord
rept van 't herstel der tronen van Napels,
Toscane, Modena en Parma; hij verlangt
dus nog meer dan de vrede van Zurich in
1859, die een verbond der zelfstandige
Italiaansche Staten onder presidium van den
Paus voorstelde. De schrijver verontschul
digt de tweespalt tusschen Pausdom en
Koningschap met den strijd tusschen gods
dienst en staatsbestuur, tusschen Kerk en
Staat, die dagteekent van het ontstaan der
Kerk af, uit welken strijd het politieke
radicalisme voordeel trekt voor zijne ver
nielingsplannen. Doch de strijd heeft een
FE U1LLETON.
Vaandrig Ewald.
't Was een prachtige, zoele Septembernncht.
Helder stonden de zilveren maansikkel en milli-
oenen fonkelende sterren aan den donkerblauwen,
licht bewolkten hemel. Een zacht en aromatisch
windje, dat van den Rijnkant en van de met
bosch bedekte hoogten van het nabijzijnde Tau-
nusgebergtc over de groote vlakte bij Mainz kwam
strijken, koelde de heete wangen af van hen, die
aan het Oostelijke uiteinde van genoemde vlakte
als voorposten van een detachement van de
Nahe-armée het Oost-detachement stelling
hadden genomen.
Het sloeg elf uur.Duidelijk drong de veel
stemmige klank der klokken en klokjes door den
stillen zomernacht tot het oor van den kleinen
vaandrig, die hier boven aan den rand van een
heuveltje tusschen dunne erica-en bremstruiken
in het warme zand ligt, en vol spanning door een
nachtkijker in de duisternis tuurt. Dien kijker
had hij opzettelijk voor deze gelegenheid van
een Hollandsch oud-zeekapitein geleend.
Was het helderder geweest, of had hij zijn
goedig jongensgezicht wat meer naar het wacht
vuur gekeerd, dan zouden wij op dat gelaat een
uitdrukking van het hoogste gewicht gelezen heb
ben. Geen wonder echter, dat vaandrig Ewald van
het zeven-en-dertigste regiment infanterie zich-
zelven heden buitengewoon groot en gewichtig
voorkwam, want hij deed juist zijn eerste veldwacht,
dat wil zeggen: hij was er commandant over, en
nog wel van een veldwacht, bestaande uit een
sergeant, een korporaal, een hoornblazer, zeven-en-
andere beteekenis; de Paus was Souverein
juist in zijne eigenschap als Opperhoofd
der wereldkerk, en deze positie is ook nog
heden noodzakelijkderhalve is het eene
afschuwelijke daad van ruw geweld als men
den Paus tot gewoon onderdaan van een
Koning wil maken.
De schrijver critiseert voorts de verschil
lende voorstellen die ten aanzien der Ro
meinsche quaestie gedaan zijn, terwijl hij
de Italianissimi in drie categoriën verdeelt.
Tot de eerste categorie behooreu de gema
tigd-liberalen. Deze eischen van den Paus
dat hij den huidigen toestand als een fait
accompli zal erkennen, een toestand die door
den Pauselijken Stoel trouwens nimmer kan
worden goedgekeurd. De tweede categorie
maken de radicalen uit. Deze heeren willen
niet alleen de wereldlijke, maar ook de
geestelijke macht van den Paus doen ver
dwijnen: met hen is dus discussie eene
onmogelijkheid. De liberale royalisten mee-
nen het einde van den strijd in de waar-
borgwetten gevonden te hebben; dat men
aan dezen echter niet de minste waarde
kan hechten, is dunkt ons, genoeg en
duidelijk gebleken.
De Katholieken worden door den schrij
ver eveneens in drie klassen verdeeld. De
eerste klasse bestaat in de ongeduldigen.
Deze wenschen eene gewapende interventie,
doch, zegt hij, een waar Katholiek mag den
oorlog niet wenschen, om aan de Kerk
den vrede terug te geven, bovendien als
de troepen naar hunne haardsteden zijn
teruggekeerd, zouden de samenzweringen
opnieuw een aanvang nemen. De tweede
klasse bevat de verzoeningsgeziudeu. Deze
zeggen: de Voorzienigheid heeft Rome als
hoofdstad van Italië aangewezen en in
hare ondoorgrondelijke raadsbesluiten de
verovering der eeuwige stad door de Piëmon-
teezen toegelaten, de Paus zou dus moeten
huigen en toegeven. Vermits echter eene
verzoening in dien geest niet mogelijk is,
zoo blijft nog eene derde klasse over
welke uit individuen bestaat die decretee-
ren dat men zich tot den Paus moet wen
den met de verklaring dat hij vrij zal zijn
in het vrije Italië, dat aan hem en aan
het koninkrijk de souvereiniteit zal worden
twintig infanteristen en drie huzaren. Bovendien
één van de belangrijkste postenWant liier be
vond zich, naar de meening van onzen vaandrig, de
zoozeer aan het gevaar blootgestelde linkervleugel.
Beneden in de diepte liep de straatweg van Bingen
naar Mainz, waar de vijand, het West-detache
ment, bepaald zijn aanval zon wagen; hier lag
Budenheim en ginds, dichter bij den vijand,
Mombach, met zijn boomgaarden en warmoezerijen.
Me:i had elkander op dezen straatweg zoo
dikwijls bevochten! Alleen reeds uit gewoonte
zou daarom de overste von Eallois van het negen-
en-twintigste, die aan den anderen kant het be
vel voerde, dezen weg kiezen; ook was het uit
een strategisch oogpunt de kortste linie, zoo
ten minste had zijn eigen overste, majoor von
Kries, heden middag verteld, en bovendien had
kapitein von Versen, die de voorposten comman
deerde, hem ingescherpt, vooral goed op te pas
sen, en toen hij wegreed hem nog toegevoegd
„Nu vaandrig, ik verlaat mij op u!"
Deze woorden, dit onbepaalde vertrouwen dat
men in hem stelde, hadden een ongemeen diepen
indruk gemaakt op het gemoed van den kleinen
vaandrig. Neen dat vertrouwen zou hij niet
te schande makendat stond vast
Vaandrig Ewald was met het voorjaar eerst
uit het kadettencorps bij het regiment gekomen;
hij had den ouderdom van achttien jaren bereikt,
en was een aardig, vroolijk jongmensch, wiens
eenige in 't oog loopende zwakke zijde een te
hoog opgeschroefd eergevoel, een bestendige zucht
was, zich door de een of ander buitengewone
daad te onderscheiden; allerhande geschiedenissen
spookten voortdurend in zijn hoofd: van de hel
dendaden en krijgshaftige avonturen der voor-
verzekerd. Aan den anderen kant moet de
Paus de gevangene van Italië en Italië de
gevangene van den Paus blijven; want
geene macht, zegt de schrijver, zal met
Italië een verbond kunnen sluiten zonder
de gegroude vrees daardoor wrevel op te
wekken bij de Katholieke meerderheid of
minderheid in haar eigen land. Het parool
van den schrijver is alzoo: »de souvereine
Paus in het onafhankelijke Italië.Leo
XIII is, volgens den auteur, juist de man
om zulk eene verzoening tot stand te
brengeu. Italië zegt de schrijver, moest
dan ook maar spoedig naar eene andere
hoofdstad omzien en vroegtijdig in onder
handeling treden met den Heiligen Stoel,
dan zou er spoedig eene oplossing komen
van dit moeilijk pobleem, waarvan Italië's
toekomst meer afhangt dan die van het
Pausdom.
Deze brochure maakte, zooals reeds ge
zegd hebben, vrij wat sensatie. Sommige
dagbladen lieten zich uit Rome telegra-
p'ueeren, dat twee Pauselijke geheimsecre
tarissen er de auteurs van waren en dat
de heilige Vader zich met de correctie der
drukproeven had belast. Dat de brochure
een meer dan gewoon debiet had, is be
grijpelijk. Haar inhoud raakte een gevoe
lige snaar der Katholieke wereld; 't was
duidelijk dat dergelijke coucessiën, die zoo
strijdig zijn tegen den Pauselijken eed,
betreffende het erfgoed van den heiligen
Petrus, onmogelijk uit het Vaticaan kon
den komen.
Volgens ons vermoeden werd de bespro
ken brochure geschreven door twee perso
nen, een godgeleerde en een diplomaat; de
godgeleerde schreef over de relatieve en
moreele noodzakelijkheid van het grond
bezit van de Kerkelijke Regeering, de
diplomaat bewerkte het politieke gedeelte
en het verzoeuiugs-voorstel. Met zekerheid
kunnen wij decreteeren dat noch een
Roomsch-Katholiek theoloog, noch de twee
aangewezen geheimsecretarissen aan deze
brochure hebben gearbeid, het pamphet
werd niet geschreven door iemand die aan
het Pauselijk hof verkeert. De brochure is
geenszius in spirito Romano geschreven, om
met von Amim te spreken, omdat zij aan
vaderen, der heroën, der oude Grieken en Ro
meinen. De glansrijke verrichtingen der ridders
lieten hem geen oog sluiten; het leven van een
Seydlitz, een Ziethen, een Bliicher en andere
helden uit den laatsten lijd deze allen waren
zijn voorbeelden; zoo mogelijk, dan zou hij hen
nog in de schaduw stellen.
Men lache niet om den kleinen vaandrig; in
weerwil van die overdrijving was hij uit het
goede hout gesneden; en ofschoon hij zijn heroën
in beroemdheid nog niet bereikte, gevochten
heeft hij later en gesneuveld is hij als een echte
held.
In schilderachtige houding, het hoofd, waarop
de politiemuts een weinig op zij geschoven was,
in de hand, lag hij daar en keek peinzend voor
zich uit in de duisternis; onder zijn hoede ligt
het geheele Oost-detachement in diepe rust; hij
gevoelt zich waarlijk groot in het verheven gevoel
van hier te liggen, hier te waken.
Hij gaat overeind staan en schuift zijn kijker
uit. Hij keert zich om en tuurt er door.
„Meier!" roept hij met zachte stem.
„Vaandrigantwoordt een min ofmeerheesche
stem uit de diepte.
„Niet zoo luid! Kookt het water?"
„Om u te dienenaanstonds!"
„Zeg het me even als 't kookt!"
„Jawel, vaandrig!"
„Meier
„Vaandrig
„Breng mij mijn ransel."
„Om u te dienen!"
Tegelijk hoort men eenig geritsel, uit de
diepte kruipt een donkere gestalte naar boven.
„Hiervaandrig
de revolutie te veel concessies doet, vermits
zij niet op principes, maar op het politiek
utilitarisme gebouwd is, omdat zij de ver
oordeelde moderne groudstellinge i, zooals
b. v. het fait accompli, op inconsequente
wijze wederom tot grondslag van diep in
grijpende gevolgen maakt. Yan het Vati
caan is de brochure niet afkomstig, de
plaatsvervanger van Jezus Christus zal
nooit het erfgoed van Petrus aan de Pië-
monteezeu voor een bord linzenmoes ver-
schachereu. De Pauselijke eed luidt gansch
anders, dat kunnen wij den schrijvers der
besproken brochure ten volle verzekeren.
In verschillende Duitsche bladen wordt
met kracht aangedrongen op het verhoogen
van de belasting op den brandewijn. Zij
berekenen dat het Rijk door die verhoo
ging een som van 270 millioen mark van
den brandewijn zou verkrijgen, alzoo nog
100 millioen meer dan waarop de winsten
van het tabaksmouopolie oj/icieel werden
geschat.
Voor de exploitatie van het nationale
hospitium op Norderney ten behoeve van
zieke kinderen heeft de Duitsche Keizer
de beloofde som van 250,000 mark ter
beschikking gesteld, voor het geval dat
vóór net einde van dit jaar eene ongeveer
gelijke som zal zijn bijeengebracht uit
giften.
Tengevolge van het besluit der Ka
mer heeft de minister van financiën, de
heer Léon Say, zjju verzoek om ontslag
gezonden aan den president van den mi
nisterraad, ten einde dit aan den president
der Fransche republiek over te brengen.
Eene particuliere dépêche van eergis
teren uit St. Petersburg aan de Indépen-
dance Beige meldt, dat de minister van het
keizerlijk huis door de politie in verschil
lende buitenlandsche hoofdsteden gewaar
schuwd is, dat de terroristische fractie der
nihilisten omvangrijke komplotten smeedt,
teneinde op den dag der kroning moord
dadige aanslagen ten uitvoer te brengen,
tengevolge daarvan zou de keizerlijke fa
milieraad hebben besloten de kronings-
„Gesp hem maar los flesch suiker
„Hier vaandrig!"
„De kurk er nog vast op?"
„Om u te dienen!"
„Hmheel zacht „heb je ooit in je leven
wel eens grog gemaakt, Meier?"
„Neen, vaandrig, nog nooit!"
„Hm!Nu zet dat maar zoo lang bij
den veldketel.
Weer ritselt het.Meier verdwijnt. Hij glijdt
den kleinen heuvel af, waarachter de veldwacht
verscholen ligt.
Hier flikkert in een verborgen hoekje een
vuurtje, hier bewegen zich donkere gestalten; er
glinsteren wapenen in het schijnsel der vlam; het
riekt er naar uien en tabak.
„Vaandrig, het water kookt," rapporteert Meier
na verloop van eenige minuten.
De aangesprokene staat op en gaat langzaam
naar beneden.
„Sergeant Eromme!"
„Vaandrig!" roept een zware basstem terug,
en een donkere, baardige gestalte staat van het
schamele strooleger op.
„Blijf zitten, als ik u verzoeken mag; ik
wilde u maar uitnoodigen en u ook, korporaal
Spillerding, om een glas grog met mij te drinken."
„Zeer aangenaam!" klinkt het terug.
Het heete water dampt uit de tuit van den
ketel; op den gis doet vaandrig Ewald suiker
en arak er in, en beveelt zijn oppasser den geu-
rio-en drank op den grond te zetten naast een
paar stroobossen waarop zijn beide naastonderge
schikten hebben plaats genomen.
Wordt vervolgd.)
JffWlN'TlENIHM f
AGHTE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters wordeu berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Ad ver ten tien worden uiterlijk Dinsdag- en Vrg dag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
