NIEUWE No. 604. Donderdag 13 Juli 1882. 7e Jaargang. Macht boven recht. BUITENLAND. Eene episode uit den Fransch- Duitschen oorlog. Per 3 maanden voor Haarlem Buiten Haarlem franco per post, Afzonderlijke Nummers Dit blad verschijnt Eiken WOENSDAG en ZATERDAG. BUREAU: St. Jansstraat Haarlem. AGITE MA NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIËN Van 1—6 regels.30 Cents. Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag avond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers K1JPPERS LAUREY. Met de woorden die we als opschrift voor ons hoofdartikel kozen in de gedachte, woorden wier beteekenis door een aantal machtigen der aarde maar al te zeer wordt gehuldigd, willen we heden de quaestie welke thans gansch Europa bezighoudt en die ons veel ongerustheid en vrees voor de toekomst baart, de Egyptische quaestie namelijk, in korte trekken van het stand punt des volkenrechts beschouwen. Zooals bekend is zijn de onlusten in Kaïro door de W estersche Mogendheden kunstmatig iu 't aanzijn geroepen. Gam- betta, die een zwetser en avonturier, doch geen staatsman is, was de aauleidende oor zaak van het conflict in het Oosten. Zijn doel was om met Engeland en Rusland eene overmachtige coalitie te vormen tegen Duitschland en Oostenrijk. Momenteel is de stemming iu Frankrijk in zekeren zin vreedzaam; men is er met de nieuwe pro vincie Tunis voorshands tevreden. Voor beelden echter trekken en aangezien Frauk- rjjk zonder recht of oorzaak eene provincie in Noord-Afrika annexeerde, waarom zou dan Engeland minder hebzuchtig zijn? En- lands politiek leed wel is waar iu Afgha nistan en in Zuid-Afrika schipbreuk, doch dat schrikt John Buil niet af aan den Niil nogmaals zijn geluk t.e beproeven, temeer nog nu de heerschappij over het Suez-kauaal eene begeerlijke lokspijs is en het waken voor de belangen van andereu een prach tig masker en een fraaie dekmantel voor zijne werkelijke bedoelingen. De gang der comedie, die wellicht zeer tragisch eindigen kan, is onzen lezers bekend. Een militair oproertje in Kaïro, dat voor Europa van geene beteekenis was, en de lichte straffen die de schuldigen ontvingen, gaven Engeland en Fraukrijk aanleiding hunne oorlogsche pen naar Alexaudrië te zenden. In den be ginne heette het dat de financieele controle in gevaar verkeerde, alsmede de 75 milli- oen, die Egypte jaarlijks aan de Engelsche en Fransche beurskoningeu moet betalen. Later heette het, toen men door agenten de agitatie in het land had opgewekt, het fanatisme der Muzelmannen tegen de Euro peanen aangevuurd en den elfden Mei een bloedbad te Alexandrië had tot stand ge bracht, dat het leven en de bezittingen der Europeanen moesten beschermd worden en en terwijl men verklaarde, zich niet te zul- FEU1LLETON. Generaal Ambert deelde onlangs in de Univers onder zijne „Verscheidenheden" uit den Eransch- Duitschen oorlog 't volgende verhaal van een sergeant mede: Op een raooien Augustusdag van 't vorige jaar hield de pastoor van ons dorp, zoo schrijft Am- bert, een predikatie over het gebed. Ik herin- een dergelijke predikatie gehoord te nerde hebben, twintig jaren geleden in de Nötre-Dame arijs. Toen had ik pater Lacordaire hooren uitroepen: gebed stijgt gelijkelijk op uit het hart der armen en het Wi 1 1 f, hart der koningen; het ge looft even krachtio- te a zlJn wanneer het opwaarts vliegt door het rieten 1 j ij a'3 door de ceder- beten .o dmngen, h„, Grf stuk dagelijbsch brood een keizerrijk/' De beroemde Dominicaan had een auditorium van geleerden, redenaars, schrijvers, fraaie ver nuften. De dorpspastoor richtte zich thans tot even kostbare harten en zielen; maar deze bui- tenmenschen, deze eenvoudige naturen hadden andere woorden van noode. De pastoor van 't ge hucht werkte deze idéé uit: God beschermt dengene len bemoeien met de binnenlandsche aan gelegenheden, eischte men in een adem het ontslag, de verwijdering van den gevaar lijken Minister van oorlog Arabi-Pacha, de onverschrokken dictator en beheerscher van den toestand. Uit leugen bedrog en in triges bestoud de comedie, maar door de cou lissen heen kon men den achtergrond duide lijk aanschouwen. De Porte weerstond aan de intriges der Westersche Machten; zij protesteerde tegen het verschijnen der ge pantserde vloot, opgrond dat Turkije sterk genoeg was, om de orde in Egypte te her stellen en te handhaven. Er kwam een nieuw ministerie in Kaïro, doch Arabi bleef. De zwakke Khedive hield zich ziek en de re bel Arabi, die weigerde naar Konstanti- nopel te gaan, ontving van den Sultan eene liooge ridderorde. De conferentie nam den 24steu Juni een aanvang en gaf haar leed wezen te kennen dat de Porte, die er toch stellig het meeste belang bij had, niet was vertegenwoordigd. Turkije wilde van eene tusschenkomst der Westersche Mogendheden niets weten; of de houding der Porte tegenover het Europeesch concert politiek verstandig was, valt te betwijfelen. Enge land nam de vrijheid, op grond van des Sultans weerspannigheid en omdat de Porte weigerde met de wapens in Egypte te agee- ren, krijgstoerustingen te maken op groote schaal. Dat dergelijke maatregelen de voor boden zijn van eene annexatie, is, dunkt ons, duidelijk. Doch welk recht bezit En geland daartoe? Hoe de toestand in Egypte ook moge zijn, het Suezkanaal wordt niet bedreigt, zoomin onder de heerschappij van Arabi als onder die van Tewfik. Turkije weet zeer goed dat eene bedreiging van het Suez kanaal tot groote, internationale verwik kelingen zoude leiden en gevaarlijk zou kunnen zijn voor de existentie van het Osmanuisch Rijk. Engeland echter heeft een voorwendsel noodig om aan zijne eerzuch tige plannen een schijn van recht te geven; het zal aan zijne roofplanneu ongetwijfeld gevolg geven en Egypte als eene provin cie annexeeren als de overige Mogendheden van Europa er zich niet tegen verzetten. Moeten echter dergelijke gebeurtenis sen, zulke en qros-diefstalle 1, niet de- moraliseerend op het volk werken, als het ziet dat macht boven recht gaat? Frank rijk, steunende op zijne kanonnen, heeft de provincie Tunis geannexeerd, thans strekt die bidt. Hij zeide kun 0. a.: Bidt buiten op het veld en de oogst zal beter worden. Bidt aan den huiselijken haard en het ongeluk zal uw huis riet bezoeken. Met de andere geloovigen de kerk uitgaande naar mijn woning, volgde ik het pad langs den boschkant. Er liep slechts één man voor mij uit en ik had hem spoedig ingehaald. Laat ik hem aan u voorstellen. Jacques Orval was sergeant geweest bij het 42ste en was, van dienst af, teruggekeerd naar de voorvaderlijke hoeve in het kanton Chartrcs. Van zijn tuin uit heeft hij het gezicht op de prachtige kathedraal en de stad die er om heen gebouwd is. Even dapper aan den arbeid des velds als in den oorlog is Jacques een van die kloeke, ge spierde kinderen uit het land van Beauce, hoog ernstig en onvermoeibaar. Allons, sergeant zoo sprak ik hem aani want hij is op het dorp de sergeant blijven heeten gij hebt ook de preek gehoord; gij zult nu voor taan wel wat langer bidden. Sinds lang bid ik reeds veel, zeer veel, antwoordde Orval, en beter dan iemand weet ik dat men door 't gebed wordt beschermd. Daar zit een geschiedenis aan vast, die ik u wel eens verhalen zal bij gelegenheid. Ik stond er op om het verhaal aanstonds te hooren en de soldaat-boer zijn kort pijpje aan- Eugeland de handeu naar Egypte uit. Wie, door den honger gedreven, eeu broodsteelt wordt gestraft; doch wie gansche lauden steelt, beoefent politieken is een held! Stelen is geoorloofd, zoodra men de macht heeft, den roof te verdedigen. Ziedaar de onzalige beginselen in onze dagen! Op die wijze zou eene rooverbende, die steden en dorpen aan zich schatplichtig weet te ma ken, in haar recht zijn, als zij slechts sterk genoeg was om aan de militaire macht weerstand te kunnen bieden; of geldt voor de staatkundigen, de diplomaten, de poten taten eene andere moraal, als voor den gemeenen man? Immers neen! Wij weten wel dat de stateu-formatie in den loop der eeuwen gestadig verwisselt; dat noch het eigendom in de familiëu, noch het landbezit der Staten op duurzaamheid aan spraak mogen maken, want slechts de wisseling is bestendig; doch tegen een openbaar roof-systeem moest toch het ge weten der Vorsten en machthebbers opko men. Wat den gemeenen man niet geoor loofd is, mag aan de grooten dezer aarde niet worden toegestaan. Het beginsel macht gaat boven recbt« is een moreele ketterij en kan slechts demoraliseerend werken. In het onderhavig geval zou ons de gedachte kunnen troosten, dat de Wes tersche Machten werktuigen iu de hand der Voorzienigheid zijn, in wier plan het kan liggen, het Noordelijk gedeelte van Afrika, eertijds eene kolonie van den Chris- telijken godsdienst, doch dat zooveel eeuwen van het Christendom vervreemd is geweest, wederom deelachtig te laten worden aan de zegeningen van het Christendom. Immers Gods raadsbesluiten zijn ondoorgrondelijk. Het ofliciëele Russische Artillerieblad be vat eeu bevel der Regeering, dat generaals zoowel als soldaten hun plicht nauwkeu rig moeten nakomen en alle krachten inspannen om in den tijd veelvuldig ge constateerde diefstallen van ammunitie uit de artillerie-magazjjnen tegen te gaan. Eenige officieren, die door het gerucht aan gewezen werden als van die diefstallen te weten, werden reeds in hechtenis genomen. Bij eenige gearresteerde marine- en artil lerie-officieren werden brieven van Groot vorst Constantijn gevouden. Ofschoon de inhoud dier brieven volkomen onbelaug- stekende en eenige tabakswolken weggeblazen hebbende, begon: Ik was met mijn regiment te Rome, toen de oorlog van '70 uitbrak. Wij kwamen bij het 13e legerkorps, onder Vinoy. Tijdens den slag van Sedan waren wij te Mezières er, na Vinoy's meesterlijken terugtocht werden wij de pit van het armeekorps ter defensie van Parijs. Wij wierpen te Vitry een redoute en verschan singen op, maar de surveillance van den vijand liet onze mineurs geen oogenblik rust. De vijand koos de knapste Pruisische en Bei- ersche schutters; dezen verscholen zich en kropen vooruit in de minste oneffenheden van het ter rein en man voor man achter heggen of in ge dolven kuilen post vattende, observeerden zij onze werken en wanneer een onzer onder schot kwam, was hij een man des doods. Onze commandant wilde nu tegen deze mol- lentactiek een contramijn aanleggen. Hij deed een beroep op ervaren schutters die zich wagen wilden. Ik nam ook mijn plaats in onder dien verloren hoop. Wij moesten tot op een gezetten afstand over den grond voortkruipen, den vijand observeeren zonder zelf gezien te worden en niet anders schieten dan ieder kogel een man. De laatste aan beveling van den commandant was, er zooveel mogelijk in 't zand te doen bijten, om hun de lust te doen vergaan. rijk is, geenszins op verstandhouding met de nihilistische officieren wijst, heeft die correspondentie toch in de hofkringen een hoogst onaangename stemming teweeg ge bracht, daar het noodlot schijnt te willen dat deze Grootvorst ongelukkig juist altijd met zoodanige officieren in betrekkiug komt, die later van hoogverraad verdacht worden. Onder deze omstandigheden vindt het gerucht van onveiligheid ten hove meer en meer geloof, evenals het meermalen verspreid gerucht, dat de Keizer zijn per soonlijk vermogen van ongeveer 240 mil- lioeu gulden iu de Engelsche Bank in veiligheid gebracht heeft en er aan denkt, ook de kostbare kroonjuweelen en andere kostbaarheden der familie zoodanig in ge reedheid te houden, dat bij een plotselinge afreis uit Rusland alles meegenomen kan worden. Het Russisch Regeeringsblad zegt, dat blijkens ingesteld onderzoek de mededee- liugen van buiteulandseke bladen over Jo denvervolgingen te Okna overdreven zijn. Alles bepaalde zich tot het plunderen van twee aan Israëlieten behoorende winkels door een gering aantal personen, die dooi de politie en de bevolking zelve gevat zijn. De berichten uit Egypte laten geen twijfel meer of aldaar is de lang verwachte crisis gekomen. De electrische verlichting op het pantserschip Alexandra heeft dui delijk doen zien, dat de Egyptenaren 's nachts heimelijk aan de fortificaties doorwerkten, hetgeen trouwens, ondanks alle verzeke ringen van het tegeudeel, zelfs openlijk overdag geschiedde. Maandag-middag aar zelde admiraal Seymour nog tot bombar dement over te gaan, maar na ontvangst van door hem aangevraagde nieuwe instructies, werden alle toebereidselen voor het bom bardement gemaakt. De laatste schikkingen zijn Maandag-avond laat in een krijgsraad, gehouden op het admiraalschip Helicon gemaakt. Alle nog aan wal gebleven Engelschen hebben zich op de schepen begeven, ook de consul en de controleur Col vin, die beiden den Khedive hebben uitgenoodigd zich met hem in te schepen. Maar deze weigerde, zeggende dat hij Egypte in het uur van gevaar niet verlaten zou. De Engelsche consul heeft aan het Egyp tische ministerie aangekondigd, dat alle betrekkingen tusschen de Engelsche regee ring en Egypte afgebroken zijn. Heden Wees heel en al oog en oor, zeide hij ons nog, want gij hebt overal snaken om u heen, die hun kruit niet voor niets verschieten. Een weinig voor dag en dauw begaf ik mij in een uitgedroogde sloot en volgde, op handen en voeten, al de kronkelingen; ik had mijn geweer in den bandelier, een stuk beschuit in den zak, een veldflesch met koffie bij mij, zoo mede de revolver en het lorgnet van mijn lui tenant. Rooken was mij verboden; ook mochten wij niet overeind komen. Ik kroop al voort, totdat ik bij een dixken boom terrein verkende. Ik had de Seine links en het fort van Ivry vlak achter mij. Ik posteerde mij daar een kwartier lang, doch niets bespeurende, ging ik verder op naar een hollen weg die door een omgewoelden akker liep. Deze weg was omzoomd met pen haag die hier en daar beschadigd was door gevelde boomen. De takken en blaren van die boomen boden een netwerk aan, waarachter het zeer goed schuilen was. Kolossale aardkluiten, hoopen mest, diepe voren, de puinhoopen van twee afgebrande boerenhuizen gaven aan dit veld een akelig aaDzien. Dit tooneel van verwoesting beschou wende, dacht ik er niet aan dat ik aan een der beide zijden, waar geen haag was, in 't oog kon loopen. Slot volgt.)

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1882 | | pagina 1