NIEUWE
No. 604.
Donderdag 13 Juli 1882.
7e Jaargang.
Macht boven recht.
BUITENLAND.
Eene episode uit den Fransch-
Duitschen oorlog.
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post,
Afzonderlijke Nummers
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIËN
Van 1—6 regels.30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers K1JPPERS LAUREY.
Met de woorden die we als opschrift voor
ons hoofdartikel kozen in de gedachte,
woorden wier beteekenis door een aantal
machtigen der aarde maar al te zeer wordt
gehuldigd, willen we heden de quaestie
welke thans gansch Europa bezighoudt en
die ons veel ongerustheid en vrees voor de
toekomst baart, de Egyptische quaestie
namelijk, in korte trekken van het stand
punt des volkenrechts beschouwen.
Zooals bekend is zijn de onlusten in
Kaïro door de W estersche Mogendheden
kunstmatig iu 't aanzijn geroepen. Gam-
betta, die een zwetser en avonturier, doch
geen staatsman is, was de aauleidende oor
zaak van het conflict in het Oosten. Zijn
doel was om met Engeland en Rusland
eene overmachtige coalitie te vormen tegen
Duitschland en Oostenrijk. Momenteel is de
stemming iu Frankrijk in zekeren zin
vreedzaam; men is er met de nieuwe pro
vincie Tunis voorshands tevreden. Voor
beelden echter trekken en aangezien Frauk-
rjjk zonder recht of oorzaak eene provincie
in Noord-Afrika annexeerde, waarom zou
dan Engeland minder hebzuchtig zijn? En-
lands politiek leed wel is waar iu Afgha
nistan en in Zuid-Afrika schipbreuk, doch
dat schrikt John Buil niet af aan den Niil
nogmaals zijn geluk t.e beproeven, temeer
nog nu de heerschappij over het Suez-kauaal
eene begeerlijke lokspijs is en het waken
voor de belangen van andereu een prach
tig masker en een fraaie dekmantel voor
zijne werkelijke bedoelingen. De gang der
comedie, die wellicht zeer tragisch eindigen
kan, is onzen lezers bekend. Een militair
oproertje in Kaïro, dat voor Europa van
geene beteekenis was, en de lichte straffen
die de schuldigen ontvingen, gaven Engeland
en Fraukrijk aanleiding hunne oorlogsche
pen naar Alexaudrië te zenden. In den be
ginne heette het dat de financieele controle
in gevaar verkeerde, alsmede de 75 milli-
oen, die Egypte jaarlijks aan de Engelsche
en Fransche beurskoningeu moet betalen.
Later heette het, toen men door agenten
de agitatie in het land had opgewekt, het
fanatisme der Muzelmannen tegen de Euro
peanen aangevuurd en den elfden Mei een
bloedbad te Alexandrië had tot stand ge
bracht, dat het leven en de bezittingen der
Europeanen moesten beschermd worden en
en terwijl men verklaarde, zich niet te zul-
FEU1LLETON.
Generaal Ambert deelde onlangs in de Univers
onder zijne „Verscheidenheden" uit den Eransch-
Duitschen oorlog 't volgende verhaal van een
sergeant mede:
Op een raooien Augustusdag van 't vorige jaar
hield de pastoor van ons dorp, zoo schrijft Am-
bert, een predikatie over het gebed. Ik herin-
een dergelijke predikatie gehoord te
nerde
hebben, twintig jaren geleden in de Nötre-Dame
arijs. Toen had ik pater Lacordaire hooren
uitroepen:
gebed stijgt gelijkelijk op uit het hart
der armen en het Wi 1 1
f, hart der koningen; het ge
looft even krachtio- te
a zlJn wanneer het opwaarts
vliegt door het rieten 1 j
ij a'3 door de ceder-
beten .o dmngen, h„, Grf
stuk dagelijbsch brood
een keizerrijk/'
De beroemde Dominicaan had een auditorium
van geleerden, redenaars, schrijvers, fraaie ver
nuften. De dorpspastoor richtte zich thans tot
even kostbare harten en zielen; maar deze bui-
tenmenschen, deze eenvoudige naturen hadden
andere woorden van noode. De pastoor van 't ge
hucht werkte deze idéé uit: God beschermt dengene
len bemoeien met de binnenlandsche aan
gelegenheden, eischte men in een adem het
ontslag, de verwijdering van den gevaar
lijken Minister van oorlog Arabi-Pacha, de
onverschrokken dictator en beheerscher van
den toestand. Uit leugen bedrog en in
triges bestoud de comedie, maar door de cou
lissen heen kon men den achtergrond duide
lijk aanschouwen. De Porte weerstond aan
de intriges der Westersche Machten; zij
protesteerde tegen het verschijnen der ge
pantserde vloot, opgrond dat Turkije sterk
genoeg was, om de orde in Egypte te her
stellen en te handhaven. Er kwam een nieuw
ministerie in Kaïro, doch Arabi bleef. De
zwakke Khedive hield zich ziek en de re
bel Arabi, die weigerde naar Konstanti-
nopel te gaan, ontving van den Sultan eene
liooge ridderorde. De conferentie nam den
24steu Juni een aanvang en gaf haar leed
wezen te kennen dat de Porte, die er toch
stellig het meeste belang bij had, niet was
vertegenwoordigd. Turkije wilde van eene
tusschenkomst der Westersche Mogendheden
niets weten; of de houding der Porte
tegenover het Europeesch concert politiek
verstandig was, valt te betwijfelen. Enge
land nam de vrijheid, op grond van des
Sultans weerspannigheid en omdat de Porte
weigerde met de wapens in Egypte te agee-
ren, krijgstoerustingen te maken op groote
schaal. Dat dergelijke maatregelen de voor
boden zijn van eene annexatie, is, dunkt
ons, duidelijk. Doch welk recht bezit En
geland daartoe?
Hoe de toestand in Egypte ook moge
zijn, het Suezkanaal wordt niet bedreigt,
zoomin onder de heerschappij van Arabi
als onder die van Tewfik. Turkije weet
zeer goed dat eene bedreiging van het Suez
kanaal tot groote, internationale verwik
kelingen zoude leiden en gevaarlijk zou
kunnen zijn voor de existentie van het
Osmanuisch Rijk. Engeland echter heeft een
voorwendsel noodig om aan zijne eerzuch
tige plannen een schijn van recht te geven;
het zal aan zijne roofplanneu ongetwijfeld
gevolg geven en Egypte als eene provin
cie annexeeren als de overige Mogendheden
van Europa er zich niet tegen verzetten.
Moeten echter dergelijke gebeurtenis
sen, zulke en qros-diefstalle 1, niet de-
moraliseerend op het volk werken, als het
ziet dat macht boven recht gaat? Frank
rijk, steunende op zijne kanonnen, heeft
de provincie Tunis geannexeerd, thans strekt
die bidt. Hij zeide kun 0. a.: Bidt buiten op
het veld en de oogst zal beter worden. Bidt aan
den huiselijken haard en het ongeluk zal uw
huis riet bezoeken.
Met de andere geloovigen de kerk uitgaande
naar mijn woning, volgde ik het pad langs den
boschkant. Er liep slechts één man voor mij uit
en ik had hem spoedig ingehaald. Laat ik hem
aan u voorstellen.
Jacques Orval was sergeant geweest bij het
42ste en was, van dienst af, teruggekeerd naar de
voorvaderlijke hoeve in het kanton Chartrcs. Van
zijn tuin uit heeft hij het gezicht op de prachtige
kathedraal en de stad die er om heen gebouwd
is. Even dapper aan den arbeid des velds als in
den oorlog is Jacques een van die kloeke, ge
spierde kinderen uit het land van Beauce, hoog
ernstig en onvermoeibaar.
Allons, sergeant zoo sprak ik hem aani
want hij is op het dorp de sergeant blijven heeten
gij hebt ook de preek gehoord; gij zult nu voor
taan wel wat langer bidden.
Sinds lang bid ik reeds veel, zeer veel,
antwoordde Orval, en beter dan iemand weet ik
dat men door 't gebed wordt beschermd. Daar
zit een geschiedenis aan vast, die ik u wel eens
verhalen zal bij gelegenheid.
Ik stond er op om het verhaal aanstonds te
hooren en de soldaat-boer zijn kort pijpje aan-
Eugeland de handeu naar Egypte uit. Wie,
door den honger gedreven, eeu broodsteelt
wordt gestraft; doch wie gansche lauden
steelt, beoefent politieken is een held!
Stelen is geoorloofd, zoodra men de macht
heeft, den roof te verdedigen. Ziedaar de
onzalige beginselen in onze dagen! Op die
wijze zou eene rooverbende, die steden en
dorpen aan zich schatplichtig weet te ma
ken, in haar recht zijn, als zij slechts sterk
genoeg was om aan de militaire macht
weerstand te kunnen bieden; of geldt voor
de staatkundigen, de diplomaten, de poten
taten eene andere moraal, als voor den
gemeenen man? Immers neen! Wij weten
wel dat de stateu-formatie in den loop
der eeuwen gestadig verwisselt; dat noch
het eigendom in de familiëu, noch het
landbezit der Staten op duurzaamheid aan
spraak mogen maken, want slechts de
wisseling is bestendig; doch tegen een
openbaar roof-systeem moest toch het ge
weten der Vorsten en machthebbers opko
men. Wat den gemeenen man niet geoor
loofd is, mag aan de grooten dezer aarde
niet worden toegestaan. Het beginsel
macht gaat boven recbt« is een moreele
ketterij en kan slechts demoraliseerend
werken. In het onderhavig geval zou ons
de gedachte kunnen troosten, dat de Wes
tersche Machten werktuigen iu de hand
der Voorzienigheid zijn, in wier plan het
kan liggen, het Noordelijk gedeelte van
Afrika, eertijds eene kolonie van den Chris-
telijken godsdienst, doch dat zooveel eeuwen
van het Christendom vervreemd is geweest,
wederom deelachtig te laten worden aan de
zegeningen van het Christendom. Immers
Gods raadsbesluiten zijn ondoorgrondelijk.
Het ofliciëele Russische Artillerieblad be
vat eeu bevel der Regeering, dat generaals
zoowel als soldaten hun plicht nauwkeu
rig moeten nakomen en alle krachten
inspannen om in den tijd veelvuldig ge
constateerde diefstallen van ammunitie uit
de artillerie-magazjjnen tegen te gaan.
Eenige officieren, die door het gerucht aan
gewezen werden als van die diefstallen te
weten, werden reeds in hechtenis genomen.
Bij eenige gearresteerde marine- en artil
lerie-officieren werden brieven van Groot
vorst Constantijn gevouden. Ofschoon de
inhoud dier brieven volkomen onbelaug-
stekende en eenige tabakswolken weggeblazen
hebbende, begon:
Ik was met mijn regiment te Rome, toen de
oorlog van '70 uitbrak. Wij kwamen bij het
13e legerkorps, onder Vinoy. Tijdens den slag
van Sedan waren wij te Mezières er, na Vinoy's
meesterlijken terugtocht werden wij de pit van
het armeekorps ter defensie van Parijs.
Wij wierpen te Vitry een redoute en verschan
singen op, maar de surveillance van den vijand
liet onze mineurs geen oogenblik rust.
De vijand koos de knapste Pruisische en Bei-
ersche schutters; dezen verscholen zich en kropen
vooruit in de minste oneffenheden van het ter
rein en man voor man achter heggen of in ge
dolven kuilen post vattende, observeerden zij onze
werken en wanneer een onzer onder schot kwam,
was hij een man des doods.
Onze commandant wilde nu tegen deze mol-
lentactiek een contramijn aanleggen. Hij deed een
beroep op ervaren schutters die zich wagen
wilden. Ik nam ook mijn plaats in onder dien
verloren hoop.
Wij moesten tot op een gezetten afstand over
den grond voortkruipen, den vijand observeeren
zonder zelf gezien te worden en niet anders
schieten dan ieder kogel een man. De laatste aan
beveling van den commandant was, er zooveel
mogelijk in 't zand te doen bijten, om hun de
lust te doen vergaan.
rijk is, geenszins op verstandhouding met
de nihilistische officieren wijst, heeft die
correspondentie toch in de hofkringen een
hoogst onaangename stemming teweeg ge
bracht, daar het noodlot schijnt te willen
dat deze Grootvorst ongelukkig juist altijd
met zoodanige officieren in betrekkiug komt,
die later van hoogverraad verdacht worden.
Onder deze omstandigheden vindt het
gerucht van onveiligheid ten hove meer
en meer geloof, evenals het meermalen
verspreid gerucht, dat de Keizer zijn per
soonlijk vermogen van ongeveer 240 mil-
lioeu gulden iu de Engelsche Bank in
veiligheid gebracht heeft en er aan denkt,
ook de kostbare kroonjuweelen en andere
kostbaarheden der familie zoodanig in ge
reedheid te houden, dat bij een plotselinge
afreis uit Rusland alles meegenomen kan
worden.
Het Russisch Regeeringsblad zegt, dat
blijkens ingesteld onderzoek de mededee-
liugen van buiteulandseke bladen over Jo
denvervolgingen te Okna overdreven zijn.
Alles bepaalde zich tot het plunderen van
twee aan Israëlieten behoorende winkels
door een gering aantal personen, die dooi
de politie en de bevolking zelve gevat zijn.
De berichten uit Egypte laten geen
twijfel meer of aldaar is de lang verwachte
crisis gekomen. De electrische verlichting
op het pantserschip Alexandra heeft dui
delijk doen zien, dat de Egyptenaren 's nachts
heimelijk aan de fortificaties doorwerkten,
hetgeen trouwens, ondanks alle verzeke
ringen van het tegeudeel, zelfs openlijk
overdag geschiedde. Maandag-middag aar
zelde admiraal Seymour nog tot bombar
dement over te gaan, maar na ontvangst van
door hem aangevraagde nieuwe instructies,
werden alle toebereidselen voor het bom
bardement gemaakt. De laatste schikkingen
zijn Maandag-avond laat in een krijgsraad,
gehouden op het admiraalschip Helicon
gemaakt.
Alle nog aan wal gebleven Engelschen
hebben zich op de schepen begeven, ook
de consul en de controleur Col vin, die beiden
den Khedive hebben uitgenoodigd zich met
hem in te schepen. Maar deze weigerde,
zeggende dat hij Egypte in het uur van
gevaar niet verlaten zou.
De Engelsche consul heeft aan het Egyp
tische ministerie aangekondigd, dat alle
betrekkingen tusschen de Engelsche regee
ring en Egypte afgebroken zijn. Heden
Wees heel en al oog en oor, zeide hij ons nog,
want gij hebt overal snaken om u heen, die hun
kruit niet voor niets verschieten.
Een weinig voor dag en dauw begaf ik mij
in een uitgedroogde sloot en volgde, op handen
en voeten, al de kronkelingen; ik had mijn
geweer in den bandelier, een stuk beschuit in
den zak, een veldflesch met koffie bij mij, zoo
mede de revolver en het lorgnet van mijn lui
tenant. Rooken was mij verboden; ook mochten
wij niet overeind komen. Ik kroop al voort, totdat
ik bij een dixken boom terrein verkende. Ik had
de Seine links en het fort van Ivry vlak achter
mij. Ik posteerde mij daar een kwartier lang,
doch niets bespeurende, ging ik verder op naar
een hollen weg die door een omgewoelden akker
liep. Deze weg was omzoomd met pen haag die
hier en daar beschadigd was door gevelde boomen.
De takken en blaren van die boomen boden
een netwerk aan, waarachter het zeer goed
schuilen was. Kolossale aardkluiten, hoopen mest,
diepe voren, de puinhoopen van twee afgebrande
boerenhuizen gaven aan dit veld een akelig
aaDzien. Dit tooneel van verwoesting beschou
wende, dacht ik er niet aan dat ik aan een
der beide zijden, waar geen haag was, in 't oog
kon loopen.
Slot volgt.)