N I E IT w E
No. 622.
Donderdag 14 September 1882.
7e Jaargang.
Een nieuwe strijd.
BUITENLAND.
Lessen van wellevendheid.
HÜRLEMSMÏ
ABONNEMENTSPB IJS
Per 3 maanden voor Haarlem j 0,85
Buiten Haarlem franco per post. 1,
Afzonderlijke Nummers 0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÈN
Van 1—6 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Ad verten tien worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers K P P E R S LAUREY.
De drijfjacht tegen de Katholieke Kerk
in Pruisen is wederom in vollen gang en
de Katholieken moeten zich op een nieuwen
cultuurstrijd voorbereiden. De Reichsboten,
dominé Stöcker, die in de Jodenqnaestie
tot verademing en tot bedaren komt en
des te meer aan 't aanhitsen tegen de Ka
tholieken doet, en de officieuse loonschrijvers
der Norddeutsche Zeitungreiken elkaar de
hand om met kunstmatig opgezweepte woede
en blinden ijver tegen de Kerk en tegen
het Centrum te ageeren. De quaestie dei-
gemengde huwelijken was slechts een mid
del voor het doel; men liet haar om poli
tieke redenen niet tot rust komen, ver
draaide en verminkte haar, hitste de Pro
testanten tegen de Katholieken, de conser
vatieven tegen het Centrum op en de
gandsche zaak outwikkelde zich als een
slecht verborgen, ondoordachte, officieuse
verkiezings-taktiek, waarvan de conserva
tieven en de Regeering de schade en de
leden van den Fortschritt het nut zullen
hebben; want het breken der conservatie
ven met het Centrum zal slechts de mach
teloosheid der eersten bewijzen en hen tot
handlangers van het liberalisme verlagen.
Voor hen die eenig doorzicht in zaken
hebben is het niet twijfelachtig, dat de
nieuwe kerkelijk-politieke drijfjacht, ver
houden met eene theologische woede, die
den ongeloovigen en niet kerkelijk-gezindeu
tegenstanders bizonder slecht bevalt, reeds
sinds maanden voorbereid was. Eerst werd
de Kardinaal Ledochowski op de laagste
wijze aangevallen en gehooud, vervolgens
riep men wraak over het request uit het
Aartsbisdom Keulen, dat eene belceaiging
voor den Keizer moest heeten; ten derde
verweet men de Katholieke pers, dat zij
eene anti-nationale strekking had en ten
slotte kwam men op de quaestie van de
gemengde huwelijken neder, alles met het
doel om den cultuurstrijd meer en meer
aan te wakkeren. Terwijl zelfs oenige libe -
rale bladen verstandig genoeg zijn, om te
begrijpen, dat een gemengd huwelijk ker
kelijk ongeoorloofd en toch geldig kan zijn,
heeft de Norddeutsche Zeitung de brutali
teit te durven beweren, dat de Katholieke
Kerk alia Protestantsche kinderen, van den
Keizer tot den geringsten boer, voor onwettig
en Diet erfgerechtigd verklaart. Welk doel
hebben de officieusen toch met deze leugens?
De nieuwe kerkelijke wetten, voorna
melijk de Bisschops-paragraphen, zullen
FEUILLETON.
Algemeen bekend is het, dat een Engelsch
dansmeester, toen hij hoorde dat Lord Oxford
tot minister benoemd was, uitriep:
„Ik heb hem twee jaar onderricht gegeven,
maar er was niets van hem te maken."
In de vorige eeuw werd er aan zoogenaamde
wgoede manieren" meer waarde gehecht dan te
genwoordig.
De oude lord Chesterfield heeft zes boekdeelen
vol brieven aan zijn zoon geschreven, alleen om
hem aan 't verstand te brengen hoe men in een
armstoel moet gaan zitten, zonder haast of over
ijling, en met een bevallige beweging van armen
en beeneu. Hoe zijn zoon over moraal en gods
dienst dacht, was den ouden man van de wereld
onverschillig; maar het was hem niet onver
schillig of men zijn zoon de deur wees omdat
hij de manieren van een stalknecht had. Daarom
schreef hij die lessen voor hem uit, want de
vorming van zijn zoon alleen aan een meester
over te laten, kon zijne hoogaristocratische ziens
wijze niet bevredigen.
Niet onbelangrijk is, met het oog op de over-
niet worden uitgevoerd, veeleer zal er eeu
nieuwe cultuurstrijd in 't aanzijn geroepen
worden. Daar men nu in dit opzicht in de
hoogste kringen op zwarigheden stuit, zoo
tracht men deze door leugens en laster uit
den weg te ruimen. Meu maakt namelijk
het Hof diets, dat de Katholieke Kerk het
Protestantsche familieleven beschimpt en
zelfs de Prinsen van het koninklijk huis
als onwettige kinderen beschouwt. Men wil
tweedracht zaaien tusschen den Keizer en
het Katholieke volk. Yoorts wil men, om
de zoo lang en vurig verwachte en ge-
wenschte middelpartij tot stand te brengen,
de conservatieven van het Centrum losma
ken en hen bij de nationaal-liberalen in
lijven; daardoor echter zaagt de Regeei-ing
den tak af waarop zij zelve zit, want of
de liberalen hebben de macht der wetge
ving in de hand, of de conservatieven in
verbond met het Centrum. De toon die de
hofprediker Stöcker in zijne rede te Barmen
voerde, de beleedigende termen waarvan
de niet-Katholieke pers wemelt, zooals b. v.
de heerschappij der hiërarchie,» «de vijan
dige houding der Pauselijke curie,»Room-
sche onverdraagzaamheid en fanatisme,
worden nog overtroffen door de fanatieke
taal der officieuse Norddeutsche Zeitungdie
het volgende staaltje van gekuischten stijl
aanbiedt: ongehoord brutaal en schaamte
loos is de wijze, waarop de Germania
(daarmee echter wordt de gausche Katho
lieke Kerk bedoeld) tegen de Protestantsche
bevolking optreedt, onbeschaamder kan men
deze niet behandelen. Zeker zijn de Pro
testanten nimmer zoo gehoond en belas
terd.In dier voege gaat het genoemde
officieuse blad voort. Het tiert en raast
zonder reden, alleen omdat het razen wil,
om het Protestantsche volk tegen de Katho
lieken, tegen het Centrum en tegen Rome
op te'hitsen; en aangezien de Norddeutsche
in eene nauwe betrekking staat met den
regeerenden staatsman, zoo kan men na
gaan, hoe weinig Prins von Bismarck ge
zind is met Rome vrede te sluiten.
De kerkelijk-politieke quaestie is tot rust
gekomen, de Pruisische Regeering zal waar
schijnlijk geen nieuwe voorstellen den Land
dag aanbieden. Waarschijnlijk stelt de
Regeering zich weinig succès voor bij het
hervatten der onderhandelingen met de.
Curie, doch aan het voornemen, deze on
derhandelingen voort te zetten, kan echter
na de herhaalde conferentiën welke de Kei
zer en prins von Bismarck met den afge
zant von Schlözer hadden, niet getwijfeld
dreven complimenten in die dagen, een in 1761
uitgegeven boek, door zekeren Giuseppe Albizzi
geschreven, en getiteld: „Ddle riverenze e degli
inclini etc." In onze 'taal overgebracht, is de vol
ledige titel: „Over nijgingen en buigingen in den
ouden en nieuweren tijd, een theoretiscli-prac-
tisch-historisch-politiek-zedekundige verhande
ling, in zes deelen met kopergravures en geo-
grapliische kaart."
Iu het eerste deel zegt de schrijver dat da
mensch in zijn binnenste een zeker beginsel van
strijkages-maken heeft, dat zulk een wezenlijk
bestanddeel van zijn natuur uitmaakt, dat men
hem gevoegelijk een „buigdier" zou kunnen
noemen. Op dit beginsel zegt de schrijver is de
eerste kennis van het recht gegrond, en altijd
staat de ontwikkeling van verstand en hart in
verband met de bekwaamheid in het buigen.
Het tweede deel bevat historische bouwstoffen
over het ontstaan en de ontwikkeling der bui
gingen en strijkages. Toen er monarchieën ont
stonden, ontwikkelde het „aangeboren buig-
beginsel" zich bizonder sterk, en al zeer spoe
dig maakte de kunst van „strijkages maken"
snelle vorderingen -in Europa, waar zij langs
verschillende wegen uit Klein-Azië en Egypte
was overgebracht. Die voortplantingsgang wordt
wordeu. Iu heb tegenovergesteld geval im
mers zouden deze samenkomsten nutteloos,
doelloos zijn geweest en niet plaats gehad
hebben, 't Is maar de vraag of de heer vou
Schlözer gemachtigd is aan de Curie die
concessies te geven, zonder welke, zelfs
volgens de verklaring van uiet-katholieke
partijen, de beslechting van den strijd ou-
mogelijk is. De moeielijkheid van de ver
zoening ligt iu de weigering der Regeering
om de Meiwetten aan eene organieke her
ziening te onderwerpen, doch uit niets kan
men opmaken dat de Kanselier bereid is,
aan dit, zelfs door de tegenstanders als
gerechtigd erkend verlangen, gevolg te ge
ven. Yan vrede kan geen sprake zijn zoo
lang de Regeering het verbond met poli
tieke elementen zoekt, die den strijd tegen
de Katholieke Kerk als hun hoogste lust
en voornaamste taak beschouwen.
Wat staat Pruisens Katholieken onder
zulke omstandigheden te doen? Niets, of
beter gezegd, al wat zij tot dusver ge
daan hebben: pal staan in den strijd, nooit
wijken, nimmer weifelen, uimmer toegeven.
Tien jaren lang hebben zij gestreden en
zij zijn niet verlamd, maar sterk gewor
den. Zij zulleu ook nog verder kunnen
strijden. Zij zulleu hunne tegenstanders
vrijmoedig in de oogeu zien en bij even-
tueele verkiezingen getrouw opkomen
en op de caudidateu van het Centrum hunne
stemmen uitbrengen. Zij zullen ongetwij
feld met mannenmoed in den kamp vol
harden, omdat zij overtuigd zijn dat slechts
door strijd de overwinning kan behaald
worden.
De Almachtige geve hun Zijn Goddelijkeu
bijstand en genade in de zware beproeving,
die hen opnieuw te wachten staat.
Men dacht eerst, dat het een grap van
Figaro was, maar het blijkt nu werkelijk
ernst te wezen dat de Fransche Regeering
voornemens is, bij de hervatting der zit
tingen in October of November, de instel
ling van eeu vice-Presidium der Republiek
voor te stellen.
De prefect van de Bouches-du-Rhöne
heeft aan den directeur van den gezond
heidsdienst te Marseille een brief geschre
ven, waarin hij verklaart dat er gevallen
van cholera waargenomen zijn in de Roode
Zee en te Alexandrië, en hem mitsdien alle
mogelijke waakzaamheid aanbeveelt ten
opzichte van de schepen, komende van
door een geographische kaart opgehelderd.
Het derde deel bevat het geheele systeem van
strijkages maken, die in eenvoudige en samen
gestelde verdeeld worden. Tot de eerstgenoemde
behooren de vertrouwelijk*, de ernstige, de on
verschillige, de gewone; tot de laatstgenoemde,
de gelegenheids-strijkages en de grappige. In
deze afdeeling wordt ook door de bijgevoegde
kopergravures mathematisch voorgesteld, welke
hoeken en bochten het lichaam bij de buiging
maakt, als ook de working der spieren en zenu
wen bij elke strijkage.
In het vierde deel leert de schrijver de groote
kunst van de strijkage, die om een onverander
lijke as draait, aan welker beide uiteinden zich
het tigenbelang, en het doel om anderen te be-
nadeelen, bevinden. Deze as duldt echter zeer
onregelmatige afwijkingen.
Het vijfde deel bevat historische anekdoten,
die, volgens den schrijver, het bewijs leveren,
dat sedert 3000 jaar alle staats-omwentelingen
uitgaan van een strijkage te rechter tijd of te
kwader uur gemaakt.
In het zesde deel behandelt de schrijver de
moeielijke strijkages (vau den schuldenaar bij
zijn voornaamsten schuldeischer, den sollicitant
bij zijn beschermer, enz.) en de belachelijke strij
de besmette of van de verdachte streken.
Het hygiënisch congres is te Genève
gesloten, nadat het 's-Gravenhage heeft
gekozen tot zetel voor de eerstvolgende
bijeenkomst in 1884.
De Engelsche bladen bevatten nadere
bizonderhedeu nopens het gevecht van
Zaterdag bij Kassassin. Het begon te zeven
uur 's ochtends, en eindigde des middags
met het terugtrekken van den vijand. Ge
vangenen verklaren dat Ali Pacha Fermi
de Egyptenaren aanvoerde, en wel: 20,000
infanteristen, 2000 ruiters en 3000 Bedouïe-
nen, met 69 kanonnen. Toelba Pacha
moest met 7500 infanteristen een regi
ment ruiterij en 24 kanonnen van Salahieh
de Britten iu de rechterflank aantasten.
Het mislukte, doordien de vijandelijke flank-
aanval onuitgevoerd bleef. Des vijauds ver
liezen zijn zwaar doch niet juist bekend.
Die 7an de Britten bedroegen een honderd
tal, hoofdzakelijk gewonden.
De Highlanders, te Ismaïlia ontscheept,
avanceerden tot dusverre slechts een tiental
mijlen, daar de hitte de manschappen teis-
terde. Twee honderd vielen er neer door
zonnesteek gedurende den marsch van eer
gisteren.
Uit Konstantinopel wordt gemeld dat de
oneenigheid tusschen Dufferin en de Porte
voortduurt. De politie legde beslag op
een massa photographische portretten van
Arabi.
De cholera, die thans in het verre
Oosten heerscht, heeft ook de Fransche
kolonie iu Cochin-Chiua bereikt. Yolgens
de jongste bij de Regeering ontvangen
berichten worden hoofdzakelijk de in
landers getroffen. Tot den 4n September
waren sléchts acht Europeanen bezweken
Alle voorzorgsmaatregelen waren genomen
om de voortplanting van de ziekte te voor
komen, nu zij te Manilla en Annarn zich
zoo sterk had uitgebreid.
Volgens een uit Cettinje (de hoofd
stad van Montenegro) gerichte depêche aan
de Köln. Ztg. scheen een botsing tusschen
de Montenegrijnen en de Albanen onvermij
delijk. De Grieksche consul te Scutari
heeft zijn familie naar de hoofdstad ge
zonden.
Yolgens een telegram uit Durban aan
de Timesheeft de Volksstemhet Trans-
vaalsche blad, op tartenden toon betoogd
dat het voor de Boeren tijd geworden is
om zich van de Britsche suzereiniteit te
ontslaan
In de Vereen igde Staten dreigt een
e7 O
kages (van diplomaten, van geleerden, onder
elkander en bij liunne Maecenaten, en van de
vleiers, welke laatste, door al te sterke oefening
van liunne organen gewoonlijk aan tering
sterven).
Het werk eindigt met de volgende beschou
wing: „Het grootste gevaar bij het strijkages
maken is het evenwicht te verliezen, vooral in
zoodanig geval dat men het hoofd lager buigen
moet dan de knie van dengeen voor wien men
buigt. Dan kon het licht gebeuren dat de
buiger voor zijn afgod nederviel en den hals
brak. Daarom is het ieder, die strijkages maakt,
aan te raden bij zulke gelegenheden in zijn
onnoembare een evenwicht te dragen, dat voor
zijn doel geschikt is. Bij voorbeeld als hij bij
de grooten, bij ministers en hunne vrienden
zijn diepen eerbied wil betuigen, zal hij weldoen
eenige rolletjes goud bij zich te steken, die hem
niet alleen in evenwicht zullen houden, maar
ook eene sympathetische werking in zijn voor
deel zullen hebben."
Zou de moraal tegenwoordig ook nog toepas
selijk zijn?