N I E W E
No. 628.
Donderdag 5 October 1882.
7e Jaargang.
Gevaarlijke Staatkundigen.
BUITENLAND.
De Phonograaf voor twee eeuwen.
II11R L
ABONNEMENTSPBIJ8
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzonderlijke Nummers
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG
BÜBE AU: St. Jansstraat Haarlem.
MA_l_NTlEN UK 'iff.
J 0,85
1,—
0,06
AGITE MA NON AGITATE.
PBIJS DER ADY'ERTENTIÊN
Van 16 regels80 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
Te Eisenach, aan den voet van den
Wartburg, waar eertijds Luther als Jonker
George« leefde en zijn vernielingswerk, dat
zoo onnoemelijk veel ellende in de wereld
heeft gebracht,voortzette, had onlangs de vijf
en vijftigste vergadering plaats van de veree-
nigiug der natuurvorsehers, bij welke ge
legenheid de atheïst en apostel der apen-
theorie, Ernst Hackel, eene voordracht hield
over de natuurbeschouwing van Darwin,
Goethe en Lamarck.
Wat heeft de staatkunde daarmee te
doen? zal men wellicht vragen. Ons
antwoord luidt: veel meer dan men
meent, want het ongeloof, 't welk door de
moderne natuurwetenschap wordt gepredikt,
dat een Schepper loochent, dat alles uit den
oer-slijm laat ontstaan en den stamboom
der menschen naar het zoogdier, naar den
aap terugvoert, heeft niet alleen scheidend
en verdeelend gewerkt in het sociale en
en religieuze leven, maar ook voornamelijk
in de politiek. De scheiding der staatkun
dige partijen heeft hare oorzaak minder in
het feit dat deeene liberaal of conservatief is,
dat de eene fractie met directe, de andere met
indirecte belastingen dweept,neen,de werke
lijke scheids wand wordt gevormd door het ge
loot en het ongeloof. Hier is de brug waar de
O O
bitterste strijd begint, waar de parlementen
in conciliëu veranderen en rechtspraak hou
den over de Kerk en over eiken positieven
godsdienst. Het atheïsme, optredende in
het verblindend gewaad der natuurweten
schap, het atheïsme dat door professoren en
leeraren van den katheder wordt verkondigd
en dat door liberale nieuwsbladen, maand
schriften, populaire brochures en voor
drachten onder het volk wordt verspreid,
het atheïsme dat den gezonden volksgeest
vergiftigt en allen godsdienst met voeten
treedt, is niet alleen de geestelijke pleeg
vader van het socialisme, nihilisme et com
munisme, het heeft niet alleen het drei
gende spook der sociale quaestie te voorschijn
geroepen, maar het heeft ook, helaas ons
gansche politieke leven totaal vergiftigd.
Daarom is geen redevoering van welken
staatsman, van welk politiek partijhoofd
ook, zoo beteekenisvol, zoo ingrijpend en
van zooveel uitwerking, dan de redevoering
FE U ILL ET ON.
Herman en Joseflne.
Vervolg en slot.)
Op den Sen Juni kwam Josefine met een
lachend gelaat het vertrek binnen, waar Herman
zijn leed in lectuur trachtte te verzetten.
Herman, sprak zij lachend, terwijl zij hem
de hand reikte, ik feliciteer u, lieve
Wel, wat kijk je wonder; weet je 't dan
niet?
Een schaterlach weerklonk.
Hij weet het niet, 't. is waar ook, hij weet
het niet, ik heb 't altijd voor hem verborgen
gehouden; doch ik zal het gaan halen.
'tWas 8 Juni, verjaardag van den betreurden
lieveling.
Hier is het! met dien uitroep stormt Jo
seline de kamer binnen, zegevierend het solda-
tenpakje van den kleinen Herman in de hoogte
houdende.
Hier is het, kom laat ons naar hem toe
gaan; hij is in den tuin.
Zij was krankzinnig geworden.
Ook nog die slag! zuchtte Herman, en hij
zeeg in zijn stoel neer; dat was te veel.
De dienstboden brachten hem te bed en ont
boden in allerijl den dokter.
Dank zij diens doeltreffende maatregelen, kwam
Herman na een ziekbed van eenige maanden
er weer boveu op.
Toen men hem op een mooien dag onder de
vau Hackel, waarin liij trachtte te bewijzen,
dat er geeu God is, dat er geen onsterfe
lijkheid bestaat, dat de mensch een verfijnde
aap is enz. ook al zou in zulk eene redevoe
ring de politiek onaangeroerd blijven. Want
in onze dagen wordt, helaas! de politiek
met den godsdienst verwisseld, beide wor
den over een kam geschoren. Ongetwijfeld,
't is belachelijk als men nagaat hoe deze
hoog geleerde lieeren, die met trotschheid
op de domheid van allen nederzien, die
van de apen-theorie niets willen weten,
als men overweegt hoe die mannen der
wetenschap,die zelf aan niets gelooven,
eischen, dat wij hen zullen gelooven. Wij
zouden moeten aannemen, dat uit onbe
werktuigde, onbezielde, leveulooze stoffen
levende wezens zich hebben ontwikkeld,
dat uit den oer-slijm, slijmdieren, visscben,
amphibiën, vogels, zoogdieren en ten laatste
de mensch is voortgekomen. Waar de
wetenschap in de duisternis tast en onop
houdelijk voor leemten staat, waar slechts
mogelijkheid of waarschijnlijkheid voor
handen is, daar durft men spreken van
be wijzenDat alles eischen de apos
telen der apentheorie en wee dengene, die
niet met hunne wijsheid dweept, wee den-
gene die niet breekt met God en eeuwig
heid, bij is in de oogen der atheïstische
professoren een domoor, iemand die niet
op de hoogte is van zijn tijd, een domper
en wat al niet meer.
Is het niet veel eenvoudiger en natuur
lijker aan God, den schepper en onder
houder van alle dingen, dan aan het blinde
heerschen van onzinnige krachten te ge
looven Wie, wij willen het gevraagd
hebben, eischt een sterker, een blinder
geloof, de Kerk of de atheïstische natuur
onderzoekers? Ons dunkt het antwoord op
deze vraag kan niet twijfelachtig zijn.
In den loop zijner redevoering vond
Hackel natuurlijk gelegenheid van zijne
staatkundige richting getuigenis te geven
en zich als een voorstander van den cul
tuurstrijd te doen kennen; hij sprak ook
van middeleeuwsche domheid, van schrift
geleerden en pharizeërs, van een blind geloof
aan wouderen, van de heerschappij der
orthodoxie, van onverdraagzaamheid en
fanatisme der strijdende Kerk, van recht-
geloovige Christenen die van hunne Chris-
warande plaatste, om van de buitenlucht te ge
nieten, zocht zijn oog twee wezens, doch hij was
alleen!
Alleen, hoewel men met drie man bij hem
stond.
Eindelijk herstelde hij geheel en zijn eerste
schrede was naar het graf van zijn lieveling, zijn
tweede naar zijn krankzinnige vrouw.
Josefine kende hem niet.
Zij zocht iets.
Wat zoekt gij? vroegen hare verpleeg
sters.
O, 'k wilde mijnheer het pakje voor mijn
Herman eens laten zien, zeide zij lachend, doch
zegt niets aan zijn vader, hernam zij, veelbetee-
kenend den vinger op den mond houdende, hij
weet er nog niets van.
Josefine stierf in dat huis der ellende. En
Herman?
Herman, hoewel verstandig en zijn lot gelaten
dragende, hadden de droevige slagen die ziels-
wouden toegebracht, die ook het lichaam aan
tasten en in de volle kracht zijns levens werd
hij even als zijn goede vrouw het slachtoffer eener
schuldige nalatigheid.
Een merkwaardig oud boek, dat in 1687 uit
gegeven is, geeft ons de verzekering, dat er ten
opzichte van den phonograaf ook al niets nieuws
onder de zon te vinden is. Het is eon Engelsch
telijke liefde doen blijken in de vervolging
van andersdenkenden en in een blinden
rassenhaat, van de zwarte bende der zoo
genaamde Lutherschen, van de aanmatiging
van een heerschzuchtig en baatzuchtig
priesterdom en vau het juk des bijgeloofs
en wat dies meer zij.
't Treurigst van zulke redevoeringen is,
dat het volk, helaas! zulken kost met graagte
slikt, al ware het slechts om voor »ont-
wikkeld« te kunnen doorgaan; daarenboven
past het die onzalige denkbeelden toe op
politiek en sociaal gebied en 't is daarom
dat wij openlijk verklaren dat de atheïsti
sche natuuronderzoekers, die in de radicalen
van alle landen hunne geestverwanten,
O
vereerders en uabauwers hebben, tot de
meest gevaarlijke politici behooren. Immers
zij knagen aan het volksbewustzijn, zij
trachten de heiligste grondstellingen te
doen verdwijnen, zij zijn gevaarlijk voor
de sociale orde en zij ondermijnen op
schrikwekkende wijze altaar en troon.
Het socialisten-congres te Roanne, welks
leden, gelijk men weet. door het congres
te Saint-Etienne werden uitgestooten als
te gematigd heeft besloten de staats
schuld af te schaffen, anders gezegd, de
pen er door te halen.
Het te Lyon verschijnend revolutionnaire
blad VEtendard zal gerechtelijk worden
vervolgd, omdat het de soldaten heeft op
gehitst tot ongehoorzaamheid.
De heer dr. Doniinikus Kammel,
baron von Hardegger, in Oostenrijk, heeft
het plan, om in den aanstaanden winter
een expeditie naar Soudan te orgauiseeren.
Zij zal 't eerst van Suakin zich naar Char-
tum begeven, en van daar naar Kordofan
of Seuaar trekken. Het doel der reis zal
vooral zijn het doen van hoogte-metingen
en ethnologische onderzoekingen. Te dien
einde gaat o. a. ook een photograaf mede.
Dr. Paulitschke neemt ook deel aan den
tocht, en de ondernemer staat in briefwis
seling met dr. Schweiufiirth in Kaïro en
den consul Hansal, te Ohartum.
Een correspondent van the Daily-Neios
te Weeuen, telegrafeert aan dit blad dat,
volgens berichten uit Poolsche bron, Keizer
waarvan de (vertaalde) titel luidt: De vermake
lijke Geschiedenis van de Maten en Rijken van
de Maan en de Zon. Verder wordt er bijge
voegd: In 't Fransch door Cyrano Bergerac.
Onlangs in het Engelsch overgebracht door A.
Lovell A. M. Londongedrukt door Henry
Rhodes, naast de Swan Tavern bij Bride Lane,
Fleetstreet 1687.
Dit boek bevat de reisindrukken van den
schrijver op zijn tocht naar de Zon en de Maan.
Terwijl hij in een van de steden van de Maan
een wandeling maakt met een Zonbewoner, die
voor zaken naar het kleine hemellichaam over
gekomen was en aangenaam met dezen loopt te
pralen over alles wat zij wel te zien krijgen,
wordt de Zonbewoner plotseling weggeroepen en
geeft den schrijver bij het afscheid nemen twee
boeken, die dankbaar aangenomen worden. De
schrijver zegt nu:
Mijn nieuwe vriend had nauwelijks zijn hielen
gelicht, of ik ging mijn boekeu en de omslagen
met bizondere oplettendheid bekijken.
Bij het openen van een der boeken bevond
ik dat dit er volstrekt niet als een gewoon boek
met bladen papier en letters uitzag, maar dat
het vol was met allerlei kleine stalen veeren en
onmogelijk kleine machinetjes die aan het in
wendige meer het voorkomen van een klok dan
van een boek gaven. In het kort, het was een
boek, dat niet voor de oogen maar geheel voor
de ooren gemaakt was. Wanneer nu iemand van
plan is om het boek te lezen, dan windt hij
door middel van een aantal kleine koordjes de
Alexander, van Moscou teruggekeerd, toen
bij aan tafel ging, in een serviette een
nihilistische proclamatie gevonden heeft.
Vijftien personen tot het paleis behooreude,
zijn naar men zegt, in hechtenis genomen.
Een achttienjarige page, die de serviette
gerold zou hebben, heeft, dank zij de be
scherming van eene dame van het paleis,
kunnen ontkomen.
De Times verneemt uit Odessa, dat een
vree3elijke ramp het naar Sebastopol terug
gekeerd torenschip Popoffka trof, doordien
zijn torpedo-magazijn ontplofte. Door dit
ongeval werden van de zestig man dertig
gedood. De ontploffing was zóó krachtig
dat naar alle zijden, de lichaamsdeelen
werden verspreid. De Popoffka kreeg be
langrijke schade.
De Daily lelegraph verneemt, dat er bij
den brand te Kaïro o. a. een vijftiendaagsche
voorraad leeftocht voor 25,000 man is vernield
Het is voor Engeland een aardig schade-
postje, waarover de Egyptische bevolking
haar leedvermaak niet verbergt.
De sterkte van het Britsche bezettings
leger in Egypte is nu bepaald op 10,000
man. Hetludischecontingent keert onverwijld
naar Indië terug. De garde zal nog blijven
tot 25 dezer.
Met het vaststellen van een ontwerp
omtrent de reorganisatie van het Egyptische
leger zal onmiddellijk een begin gemaakt
worden. Wolseley zal waarschijnlijk tegen
20 dezer Egypte verlaten.
Meschino, de Italiaan te Tunis, wien
door President Grévy een straf werd kwijt
gescholden, door hem beloopen (wegens het
tuchtigen van een dronken Franschmau,
die een vrouw had beleedigd) heeft het gebied
van Tunis moeteu verlaten en is naar zijn
vaderland teruggekeerd. Er is nog altijd
sprake van, dat de Italiaansche Regeering
zich bij deze zonderlinge rechtsbedeeling
niet kalm zal nederleggen.
De Grieksche gezant te Koustauti-
nopel, de Heer Coudouriotis, moet, tamelijk
ongemotiveerd, aan den Turkschen Minister
van Buitenlandsche Zaken hebben te kennen
gegeven, dat Griekenland geen duimbreed
grondgebied zal afstaan. Tot nu toe inder
daad was Griekenland steeds aan den win-
nendeu kant.
De nieuwste berichten uit het Oosten
machine op, draait een wijzer naar het hoofd
stuk, dat hij liooren wil en onmiddellijk weer
klinken de verschillende klanken, die even dui
delijk zijn als hoorde men ze door iemand uit
spreken. Van deze klanken bedienen zich de
groote lui op de maan om hun gedachten mede
te deeleu, in plaats van te spreken zooals de
aardbewoners doen.
Toen ik gedurende langeren tijd over deze
merkwaardige uitvinding had nagedacht, verbaasde
ik er mij niet meer over, dat de jonge mannen
van dat land op hun zestiende of achttiende jaar
meer wisten dan grijsaards bij ons; want daar
zij even spoedig kunnen lezen als spreken be
ginnen zij al vroeg van alles te leeren en kunnen
steeds door blijven lezen, hetzij zij zich op hun
kamers, op hun wandeling, in stad of op reis
bevinden. Zij behoeven slechts een aantal, des
noods een dertigtal van deze boeken in hun zak
of in een tasch bij zich te hebben en er maar
een van op te winden, om dadelijk een geheel
hoofdstuk te kunnen hooren of desverlangd het
geheele boek te hooren voorlezen.
Het gevolg van een en ander is, dat men
nooit verlegen behoeft te zijn om de wijze lessen
van groote mannen (heizij dood of levend), want
steeds zullen zij ieder wie het maar verlangt
met hun stemmen bezig leunnen houden.
Het is zeker, dat deze aanwijzing wel de oudste
is, die op een phonograaf doelt, en het voorspel
lend genie van schipper Rietheuvel met zijn
schietblaasbalg wordt nog sterk overtroffen door
den schrijver van dit zonderlinge boek.
