N I E IT W E
Zondag 22 October 1882.
7e Jaargang.
De verkeerde wereld.
BUITENLAND.
No. 033.
-
llgP^
ys0kf-**>
Cognac.
De waarde van versche lucht.
Kerkklokken.
IIUMIME (IMAI
iBONNEMEHTSPB IJS
Per 3 maanden voor Haarlem 0,83
Buiten Haarlem franco per post. 1,—
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
.V-V
rMALNTIEN DÏUrT"
AG-ITE MA NON AQ-ITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIËIÏ
Van 16 regels 30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers K P P E R S LAUREY.
D e moordenaar Conrad te Berlijn, die den
5den October 11. ter dood werd veroordeeld,
omdat hij zijne echtgenoote en vier kin
deren, die hem in den weg stonden, had
verworgd en toen opgehangen, is een kind
der moderne beschaving en verlichting, die
door de heidensche, valsche wetenschap in
de wereld is gebracht. Conrad, een vurig
aanhanger van Darwins leer, streed den
strijd voor het bestaan met de onverschil
ligheid van een »vau den aap afstam-
mendenmodernen inensch; hij ontdeed
zich eenvoudig van vrouw eu kinderen, die
hem voor eene verbintenis met eene andere
vrouw in den weg stonden, en handelde
dus als een wild beest, dat zijns gelijken
doodt, om aan zijue vraatzucht te voldoen.
't Verwondert ons geenszins dat Conrad
aan 't slot van zijn proces de consequentie
zijner denkwijze in de volgende woorden
uitte:'t Is mij in den loop van het pro
ces gebleken, dat mijne godsdienstige over
tuiging aanstoot en ergernis veroorzaakte
en tevens vooroordeelen tegen mij in 't
aanzijn riep. Dit bevreemdt mij te meer,
nu ik verneem dat het juist alle Protes
tanten zijn, die zich aan mij geërgerd heb
ben, Protestanten, die zelf tegen allen gewe
tensdwang protesteeren, doch even als
vroeger, ook thans nog dwang uitoefenen
op allen, die iets verder gaan dan zij,
die onmiddellijk bereid zijn voor anders
denkenden een brandstapel op te richten,
en dan zich daarbij nog wel verbeelden
dat zij Gods loon zullen verwerven. Ik
reken op mijn goed recht eu ik doe een
beroep op de verdraagzaamheid der heeren
gezworenen.
Door deze woorden bewees de moorde
naar, die van de Kerk niets wilde weten,
dat hij een kind van zijn tijd is. Het beroep
van den beschuldigde op de gezworenen
leert ons duidelijk tot welke daden gebrek
aan godsdienstige overtuiging den mensch
kan leiden. De machtspreuken der libe
ralen, »beschaving geeft vrijheid,kennis
is macht,»ontwikkeling vervangt gods
dienst®, verliezen hunne beteekenis door
dezen kleermaker, later koetsier, die, zooals
in de acte van het proces vermeld wordt
poëtisch ontwikkeld en zeer belezen.is,
die»Schillers kindermoordenares* op het bed
FEUILLETON.
De Stad Saintes in Frankrijk i9 het midden
punt van een handel in cognac, die tegenwoor
dig met het volste recht een tak ran nijverheid
mag heeten. Wel zijn nog niet al de wijngaarden
in Champagne en de andere streken waar het
gewas groeit, dat den cognac oplevert, door de
verwoestingen van de druiduis vernield, en op
sommige plaatsen begint men zelfs opnieuw te
planten, maar bijna overal beeft de wijngaard
toch min of meer geleden en de opbrengst is
schrikbarend verminderd. Die vermindering is
moeilijk te berekenen, want de berichten op de
plaats zelve ingewonnen, zijn zeer uiteenloopend,
en waarschijnlijk trachten de belanghebbenden de
uitgestrektheid van het kwaad te verzwijgen om
hunne voortbrengselen niet in miscrcdiet te
brengen.
Tegenwoordig bestaat de Cognac-brandewijn
voor drie zesder. uit alcohol, die uit graan wordt
gestookt. Het grootste gedeelte van dat graan
levert Silezië. Het wordt in Berlijn gekocht en
over zee van Hamburg naar Bordeaux verzonden,
La Rochelle ontvangt jaarlijks ook uit Hamburg
ongeveer 25 a 30,000 hectoliters. Bij die drie
zesden graan wordt een kleine hoeveelheid uit
wijn gestookte cognac gevoegd, in sommige ge-
Vallen maar 5 a 6 percent.
tier vermoorde vrouw legt, om zoodoende
deze in verdenking te brengen; die Dar
wins afstammingsleer bestudeert en met
Kerk, moraal, maatschappij en Staat tota
liter breekt. Inderdaad is de strijd voor
't bestaanhet verhevenste doel, bestaat
er geen leven aan gene zijde van het graf,
bestaat er geen wederzien, wat kan den
moordenaar dan verhinderen om zijn weg,
zij 't ook door een vijfvoudigen moord,
effen te maken voor de vervulling zijner
wenschen? Als er maar geen verdenking
op hem valt en hij uit de handen van
den aardschen rechter blijft, immers een
andere Rechter bestaat er niet! De valsche
verlichtingszucht van onzen tijd, die als
een universeel geneesmiddel wordt aange
prezen, loont hier haar duivelsch karakter.
Of dit ter waarschuwing dienen zal?
Wij leven in eene zonderlinge wereld.
Tegen de epidemieën, tegen de verschillende
ziekten vau mensch, vee eu planten, wor
den door de parlementen alle mogelijke
wetten gemaakt. Tegen de verpesting dei-
volken, in religieus en moreel opzicht, ge
schiedt niets; men bevordert haar zelfs;
't is du3 geen wonder dat de godsdienst
onder de volken meer en meer verdwijnt,
't Is de natuurlijke loop der dingen, en
het gevolg als men eenvoudig toelaat dat
OCT O
leeraars eu onderwijzers aan liet Christen
dom den oorlog verklaren en het nihilisme
verspreiden, welks model de Berlijusche
moordenaar Conrad is. Men maakt, om
ons in tabeltaai uit te drukken, den wolf
tot schaapherder, den bok tot gaardenier.
«Zoolang inen nog aan een persoonlijken
Schepper gelooft,* aldus decreteerde on
langs eeu »licht« der Duitsche wetenschap,
Helmwald genaamd, »en aan de onsterfe
lijkheid der ziel vasthoudt, zoolang men
zich inbeeldt dat er eene ziel bestaat, is
men niet verlicht. Recht en zedelijk
heid zijn slechts ijdele klanken. Alles moet
strijden voor zijn bestaan, 't Is maar de
vraag wie er - overwinnen zal, doch wie
't ook zij, hij moet over de lijken der over-
wonnelingen zijn weg vervolgen dat is de
wet der natuur. En in dezen strijd voor
't bestaan, moet natuurlijk het doel de
middelen heiligen en kan er van liefde
geen quaestie zijn.«
Heerlijke theorieën niet waar? Volgens
dezen weteuschappelijkeu atheïst bestaat er
Dat is genoeg om aan het mengsel een be
hoorlijken geur te geven, want aan de drie
zesden Duitscli graan is volstrekt geen lucht
zij zijn neutraal, zooa'19 men in handelsstijl zegt.
Drie zesden beetwortel gebruikt men ook wel
eens, maar met minder goed gevolg, omdat het
nog al moeilijk is daaraan den eigenaardige!)
smaak te ontnemen die den brandewijnsmaak
doet verloren gaan. Er wordt nog wel hier en
daar zuivere congnac gemaakt, maar dat is een
zeldzaamheid, zooals iedere wijnbouwer, met wien
men er over spreekt, ook erkent, hoewel hij er
altijd bij verklaart zelf tot de uitzonderingen te
behooren.
Er is ook nog een groote hoeveelheid cognac
uit den tijd vóórdat de druifltiis hare verwoes
tingen had aangericht; voor 10 franks de flesch
kan men op de plaats zelve cognac fine Cham
pagne van 25 of 30 jaar oud bekomen, die naar
Parijs overgebracht, ongeveer 15 franks voor 25
zeer kleine glaasjes zou kosten. De Parijzenaars
verbeelden zich nog dat zij cognac fine cham
pagne voor een veel minderen prijs krijgen, en
de wijnkoopers van Saintes bieden werkelijk voor
5 of 6 franks (dat in Parijs op 10 franks komt)
brandewijn aan van 15 jaar oud, tegen allen
Duitschen doop gewaarborgd. Onder dien prijs
is er geen te koop. Men moet erkennen dat de
echte cognac fine champagne tegenwoordig een
vorstelijke weelde geworden is; cafe s en restau
rants hebben voor den burgerman niets anders
dan Berlijnschen cognac, die ternauwernood in
geen ziel, eu leeft er geen vergeldenden
God. Bijgevolg als het leven ons verveelt,
kunnen wij er een einde aan maken. Een
ander Duitsch leeraar der goddeloosheid
decreteerde onlangs»de Regeering moet
er voor zorgen dat ieder zich op de minst
pijnlijke en gemakkelijkste wijze van het
leven kan berooven.
Men ziet het, de goddeloosheid en beest
achtigheid zijn het einde dezer wijsheid
En al komt iedereen niet zoo onbewimpeld
met zijne ouzalige theorieën voor den dag,
aanhangers heeft deze wijsheid der zooge
naamde verlichte mannen onzer dagen in
overvloed.
Wie dus in den strijd voor 't bestaan
overwint, die kan en moet het leven ge
nieten. Doch wat moet hij beginnen die
overwonnen wordt? Die moet zelfmoord
bedrijven, dan komt hij tot rust. Ziedaar
de hedeudaagsclie moraal. Men ziet in den
zelfmoord geen kwaad, geen ongerechtig
heid. Integendeel men is er steeds op uit
om deu zelfmoord te verheerlijken.
Zoo dringen de leeriugen eener godde-
looze, valsche wetenschap in het volk, ver
giftigen de harten en verdwazen de hoofden
eu dat noemt men dan, God betere het,
ontwikkeling, verlichting. Wat wonder ech
ter, als op zekeren dag het misleide volk
goedvindt van tactiek te veranderen; als het,
iu plaats vau zich zelf te moorden, de
handen slaat aan de overwinnaars iu den
strijd voor 't bestaan. Dan zal men eerst
de vruchten dezer wetenschap te eten krij
gen en te laat de handen ten Hemel
verheffen.
De aanhangers, vereerders en leerlingen
der moderne professoren eu besehavers, de
sociaal-democraten, vervolgt men. De leer
aars worden geacht, geprezen eu goed be
taald, de leerlingen, zooals de moordenaar
Conrad, worden opgehangen. Is dat niet
eene verkeerde wereld?
Te Lyon is Bordat, redacteur van den
Etendard révolutionnaire in hechtenis ge
nomen, als beschuldigd van de hand gehad
te hebben in de jongste onlusten te Mont-
ceau-les-Miues. Deze Bordat is het, die
onlangs op het socialistisch-anarchistisch
congres te Saint-Etienne den dadelijken
de Charente Inferieure gedoopt is.
De smaak verliest er misschien niet veel bij,
dank hebbe de bekwaamheid der fabrikanten,
maar de gezondheid zou er wel onder kunnen
lijden. De brandewijn uit graan gestookt, hoe
ook gezuiverd, bevat altijd bij den gewonen
alcohol eenige sporen van andere bestanddeelen,
die er uit een chemisch oogpunt beschouwd veel
overeenkomst mede hebben en die de geleerden
ook alcohol noemen. De meeste van deze alco
holen bepalen zich niet tot een bedwelmende
uitwerking, zooals de alcohol uit wijn gestookt,
maar zij hebben een werkelijk vergiftigende wer
king op het lichaamsgestel, die vele genees
kundigen tegenwoordig als de voornaamste
oorzaak van verscheidene zenuwziekten beschou
wen.
De hoeveelheid lucht, die dagelijks door de
menschelijke longen verzwolgen wordt, verschilt
naarmate van den ouderdom der mensehen, van
hun gestel en leefwijze. Volgens berekening van
Dr. Smith bedraagt zij, bij elke gewone adem
haling, wanneer lichaam en ziel in kalmen toe
stand zijn, omstreeks een liter. Als men nu weet
dat wij achttien ademhalingen in een minuut
volbrengen, zoo kunnen wij geen enkele gezonde
minuut beleven, als niet omstreeks 18 kan versche
lucht over het wondervolle net, dat den binnen
wand van onze longen vormt, worden uitgestort.
opstand predikte. Noch Kamer, noch werk
lieden-congres, zeide hij, de revolutie moe
ten wij hebben, en het eenige middel dat
ons hier helpen kan, is het dynamiet. Er
moeten belangrijke papieren in zijn huis
gevonden zijn. Hij was reeds eenige malen
veroordeeld wegens ophitsing tot deu op-*
stand, onder anderen gedurende het kei
zerrijk bij de onlusten in de Ricamarie.
Te Montceau is een brief van Louise
Michel verspreid, waarin zij de opstande
lingen doet weten, dat zij hen in den strijd
tegen de onderdrukkers des volks zal bij
staan.
Het gerechtsgebouw te Chalon-sur-Saöne,
waar eergisteren de openbare behandeling
van het proces tegen de oproerlingen is be-
gonnen, wordt door 60 soldaten bewaakt.
Er zijn nog andere voorzorgsmaatregelen
genomen, daar de voorzitter van het hof
een brief heeft ontvangen met de bedrei
ging, dat men het paleis van justitie door
dynamiet in de lucht zal laten springen.
De conferentie voor internationale be-
schermiug van telegraafkabels heeft eeu
commissie van vijf leden benoemd, ter re
dactie van een ontwerp, en wel voor Frank
rijk Leon Renault, voor Duitschland Dam-
bach, voor Engeland Trevor, voor Neder
land mr. T. M. C. Asser, en voor Mexico
Yelasco. De heer Jansen heeft een levendig
debat uitgelokt over de ongelukkige lig
ging van den telegraafkabel iu de Noord
zee op banken waar veel gevischt wordt,
in plaats van in diep water.
Slechts langzaam vorderen de onder
handelingen tusscheu de Engelsche eu Egyp
tische Regeeringen, betreffende het proces
tegen Arabi-pacha, eu in de eerste week
waarschijnlijk zal het militaire gerechtshof
wel geen zitting kunnen houden, omdat
het op den afloop der onderhandelingen
wachten moet. Ia Egypteland schijnt men
algemeen van gevoelen, dat Arabi, ook al
neemt een Engelsche rechtbank zijn zaak
in handen, zal worden ter dood veroor
deeld, of tenminste verdwijnen zal.
Baker-pacha's ontwerp tot reorganisatie
van het leger maakt op het oogenblik in
den Ministerraad het onderwerp uit van een
grondig onderzoek. Het zal, wanneer dit
onderzoek is afgeloopen, door de Britsche
Regeering aan de groote Mogendheden
worden voorgelegd, evenals de voorstellen
De hoeveelheid lucht, rlie wij in een uur behoe
ven beloopt alzoo 1080 liter, en dus voor een
etmaal 25.920 liter, of bijna 260 vaten versche
lucht. Deze rekening berust op den mensch in
kalmen toestand, maar het spreekt van zelf dat
wij bij buitengewone lichaams- of gemoedsbewe
gingen vaak het dubbele noodig hebben. Er is
dus niet veel noodig om van bederf der lucht te
9preken, en 't wordt duidelijk dat ruime en goed
geventileerde woonvertrekken voor de gezondheid
dringend noodig zijn.
Het hart van Napoleon was niet licht getroffen,
en er is geen bewijs dat hij ooit van iemand of
van iets veel gehouden heeft; en toch had de
klank van een dorpsklok voor hem iets, dat hem
tot in de ziel roerde. Dan beefde hij van aan
doening, brak het ernstige gesprek at en hield
op om te luisteren. Dat riep hem de dagen zijner
jeugd, die bij te Brienne had doorgebracht, voor
den geest, loen was hij gelukkig, en later is hij
dat nooit geweest. Die veroveraar, die koningen
van den troon stiet en anderen er op zette, die
colussus, die de wereld aan zijn voeten had, die
met kronen speelde en volken aan zijn ijzeren
zegekar ketende, was groot, maar ongelukkig.
Zijn hart verteerde zich zelf door gemis aan die
sympathie, waarnaar hij zonder het te weten
verlangde, maar waarvoor hij onvatbaar was.
