N I E U W E
Zondag 5 November 1882.
7e Jaargang.
Ongeloof en revolutie.
li U IT E L A N D.
No, 637.
If4 iRLEl^lllE (jOI!
ABONNEMENTSPBIJS
Per 3 maanden yoor Haarlem 0,85
Buiten Haarlem franco per post. 1,
Afzonderlijke Nummers 0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG
B UEEAII: St. Jansstraat Haarlem.
PRIJS DER ADVERTENTIÊN
Van 16 regels,30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers K P P E R S LAUREY.
Div.e twee verschjjuseleu staan tot elkan
der als vader en zoon: van deze verhouding
kan men zich, op de vruchten lettende,
welke zjj voortbrengen, dagelijks overtuigen.
Ongeloof en godsdienstloosheid in de hoo-
gere kringen, gevernist door zoogenaamde
beschaving, vooruitgang en humaniteit,
brengen ontegenzeggelijk in de lagere volks
klassen goddelooze en revolutionnaire denk
beelden en beginselen voort, die onderden
invloed van het ongeloof steeds grootere
afmetingen aannemen en ten slotte in
communisme eindigen. Dat zien we in
Franknjk, waar de goddeloosheid onder de
gedijende verpleging en aankweeking van
hetongeloof zjjner politieke bewindsmannen,
zich meer en meer verspreidt. Niettegen
staande de Kerk in Frankrijk is blootge
steld aan de hevigste en telkens herhaalde
vervolgingen in hare Christeljjke waarhe
den, rechten, instellingen en dienaren,
waarvan de gevolgen voor de zedelijkheid
en maatschappelijke toestanden steeds scher
per en treuriger aan den dag komen,
besloot onlangs de meerderheid der Kamer,
de kruisbeelden uit de gerechtszalen te ver
wijderen, opdat er geen enkel teeken meer
aanwezig zjj, dat den mensch kan heriu-
neren en vermanen aan de heiligheid vaii
den eed, aan de misdaad van den meineed.
Bovendien vaardigde de Minister van on
derwijs een circulaire uit, aangaaude de
toepassing van de wet op godsdienstige
zinnebeelden in de school, lu die circu
laire verklaart deze bewindsman dat hij
het aan de prefecten overlaat te beslissen
over de omstandigheden en den tjjd van
de toepassing der wet. In elk geval decre
teert de Minister, zullen godsdienstige zin
nebeelden niet in de nieuwe scholen toe
gelaten worden.
Slechts met angst en schrik kan men
er aan denken waarheen zulke ergerlijke ge
beurtenissen zullen leiden. Doch zoo gaat
het als een volk onchristelijk wordt gere
geerd; het moet dan ontegenzeggelijk zelf
onchristelijk, goddeloos on revolutiounair
worden. Wetten geven aan het volk eene
opvoeding al naardat de wetten zjjn.
Ook in Italië, in welk laud een liberaal,
ongeloovig en der Kerk vijandig gouver
nement het roer van den Staat in banden
heeft, wordt van dag tot dag de sociale
revolutie dreigender en meer en meer alge
meen, 't geen zelfs liberale dagbladen tot
FEUILLETON.
Een edele daad.
Vervolg
Ottilie deed nog eenmaal alle moeite om zijne
opgewondenheid te doen bedaren, die haar bijna
onbegrijpelijk was. Dat het haar echtgenoot niet
ongevoelig kon laten, dat hij plotseling zijn vroe-
geren collega ver boven zich geplaatst zag
dat wilde zij immers gaarne bekennen maar
daarover zoo vreeselijk verontwaardigd te zijn en
te twijfelen, daartoe had hij geen recht.
„Lieve, goede Max, wilt gij mij bedaard
aanhooren," smeekte zij en vleide haar hoofd tegen
zijn borst en begon:
„Denk er toch eens aan, hoe gelukkig gij gewor
den zijt, toen gij de kassiersplaats hekomen hebt,
en verstoor nu uw eigen geluk niet, door de ge
dachte, dat ook anderen plotseling een beter lot
ten deel valt. En weet gij dan of Hartung niet
tegenstaande dat alles gelukkig is. Het komt mij
voor dat hij niet te benijden is."
„Niet?" zeide haar man en zijne lippen beef
den van woede, „omdat gij geen denkbeeld hebt,
welk een inkomen hij als directeur ontvangt. Gij
zoudt anders spreken, wanneer ik u zeg, dat hij
achttien duizend gulden verdient en met zijn aan
huil schrik eu ontzetting waarnemen en
constateeren. Weg met de monarchie! Leve
de sociale revolutie! Dat zijn de vreeselijke
kreten uit den mond van hen, die vijandig
staan tegenover het Altaar en Priesterdom;
dat is het wachtwoord van het radicale
gespuis, dat den ondergang der Kerk ge
zworen heeft. Op verschillende plaatse n
heeft nog onlangs de militaire macht met
O O
het blank rapier moeten tusschenbeide
komen om de orde eenigszins te handhaven.
Ziedaar de gevolgen van het ongeloof, dat
door de leiders van het arme beklagens
waardige volk gekweekt en gevoed wordt
totdat eindelijk de massa, vau het vergift
doortrokken, de gevolgen zal toonen door
ten slotte de revolutionnaire vuist ook tegen
zijn eigen verleiders dreigend op te heffen-
De misdaad tegen de Kerk, tegen Gods
dienst eu Geloof wendt zich ten slotte
tegen de burgerlijke, soc'ale staats-autoriteit.
Zeer juist, want als het geoorloofd is tegen
het Goddelijke te zondigen, dan kan het
niet als ongeoorloofd en strafbaar be
schouwd worden, als men zondigt tegen
de burgerlijke maatschappij, door de prac-
tische toepassing der revolutionnaire be
ginselen.
Ook in Rusland, waar de godsdienst be-
vrozen is onder het jskleed der Staatskerk,
worden steeds nieuwe aanslagen der revo
lutie ontdekt; rust, kalmte en veiligheid
zullen er niet gemakkelijk wederkeeren,
aangezien zelfs in de hoogste kringen
en daar schuilt juist het ongeloof de
invloed der socialisten (nihilisten) zich Iaat
gelden. Als generaals, ministers, soldaten
popen, gendarmes en agenten van politie
door de sociale samenzwering zijn besmet,
dau zal men te vergeefs tegen dezen boozen
O O
geest den knoet zwaaien. De keizerkro
ning op het kruitvat! werd onder
deze omstandigheden herhaalde malen uit
gesteld. De ongelukkige vorst, steeds rus
teloos en gejaagd, is een gevangene in zijn
eigen land, geen minuut is hj zjns levens
zeker, telkens dreigt hem het 't gevaar
in moordenaarshanden te vallen.
En het revolutionnaire geuzendom in
België, gaat het niet hand in hand met
zij ii vader: het ongeloof, het van God ver
vreemde, der Kerk vijandige liberalisme?
Slechts in het ongeloof hebben ook ginds,
gelijk overal, de revolutionnaire denkbeel
den, hun bron, huil voeding eu hun wasdom.
In het Duitsche Rjk vindeu wj daar,
waar het ongeloof, het religieuze indiffe-
deel in de winst heeft hij minstens een jaarlijks
inkomen van dertig duizend gulden. Hoort gij
wel, dertig duizend gulden!"
Hij herhaalde de som met een eigenaardige
uitdrukking.
„En al bekwam hij nog meer," antwoordde
Ottilie, „gelukkig, waarlijk gelukkig is hij toch
niet, en geloof mij, Max, dat hij u niettegen
staande dat alles toch benijdt, hoewel hij nu di
recteur is en gij slechts kassier zijt."
Hij zag haar met een verwonderden en verstrooi
den blik aan en daar zij een weinig bloosde en
'hare oogen nedersloeg, zonder verder een woord
te spreker, kwam hem een herinnering voorden
geest. „O, gij denkt er aan dat gij hem eenmaal
uwe hand geweigerd hebt?" vroeg hij met een
bitteren lach. „Geloof mij, Ottilie, dat heeft hem
het hart niet gebroken; hij heeft alleen maar een
Rek. Ct.-boek in zijn borst gedragen en kent geene
andere zaligheid dan een millioen bijeen te garen,
en daar het blinde fortuin dien man overal ver
volgt, zal het hem gemakkelijk gelukken."
„Gij spreekt u nu zelf tegen," zeide Ottilie,
en daar Tannberg zijne vrouw verwonderd aan
ziet, gaat zij rustig voort: Is het dan zulk een
geluk eenmaal een millioen te bezitten en van
alles afstand te moeten doen, wat het hart alleen
met duizenden zaligheden vervult en in de borst
reutisnie, het weligst bloeit, ook de meeste
sociaal-democraten met revolutionnaire denk
beelden en beginselen. Daarentegen vindt
men daar geen socialisten, die naar het
model der Fransche revolutie eene meer
gelijke en rechtvaardige ver'eeling der
aardsche goederen eischen en zich daardoor
de hoofden warm maken, waar Geloof en
Godsdienst beoefend en in eer en aanzien
gehouden worden. Zelfs iu de volkrijkste
fabriekstrekeu, zooals bij voorbeeld in
Elzas-Lotkaringen, in de Rijnprovinciën,
in Westfalen, vindt men geen of slechts
zeer weinig sociaal-democraten. In de ge
noemde landstreken heerscht niettegen
staande den hoogst demoraliseerenden cul-
tuurstrijd, een krachtig godsdienstig leven,
niet slechts bij den gemeenen man op het
land, doch ook in de voornaamste kringen
der stedelingen.
Ja, juist het goede voorbeeld der be
schaafden eu autoriteitspersonen werkt daar
zoo heilrijk en behoudend op de lagere
volksklassen en dat alleen is de oorzaak
dat de sociaal-democratie daar geen ingang
vindt, geen terrein verovert, want waar het
Geloof is, daar heerscht orde en welvaart,
waar het ongeloof zetelt, revolutie eu
verval.
't Heet nu wederom, dat de zittingen
der Fransche Kamers den 9den a. s. wel
met eene ministeriëele «verklaringzullen
geopend worden. Omtrent den inhoud even
wel lekt nog niets uit, en het stuk moet
waarschijnlijk ook nog worden opgesteld.
Noodzakelijkerwijze evenwel zal daarin van
de betreurenswaardige gevolgen moeten
worden gewaagd, vau de gisting in het
Zuiden, die nog steeds voortduurt.
De Minister van onderwijs heeft de rec
toren derhoogescholen uitgenoodigd in over
leg te treden met de geneeskundige facul
teiten, ten einde te overwegen of er niet
een hoogere graad dan doctor in de me
dicijnen, onder den titel van doctor in de
geneeskundige wetenschappen, beschikbaar
behoort te worden gesteld.
Donderdag-nacht waren revolutionnaire
biljetten op de muren te Marseille aange
plakt. De politie spoort de schuldigen op.
Sir Beauchamp Seymour, de Engelsche
admiraal, schijnt toch het joazVschap, htm
wegens zijn verdiensten iu den Egyptischen
oorlog aangeboden, maar te zullen aan
een innige» vrede uitstort? Denk, Max, wat wij
niet alles bezitten ons zei ven, onze eeuwig
joiige liefde, ons dierbaar kind. Gij hebt vroeger
altijd gezegd, dat gij met niemand zoudt willen
ruilen, eu waarom moet nu plotseling alles anders
worden, omdat het wispelturige lot een voorma
lige» vriend, die niets bezit dan zich zeiven en
den droom van een toekomstigen rijkdom, een
hetere betrekking schonk, dan gij bekleedt."
Och, gij verstaat mij niet," antwoordde
Tannberg een weinig bedaarder. „Het is mij in
het geheel niet om mij zeiven te doen, maar
alleen, omdat gij nu de vrouw van een armen
kassier zijt en Hartung hoogmoedig op ons kan
nederzien."
„Doet hij dat?"
„Dat kan ik juist niet zeggen, alleen toont
hij een overmoedig lachen, wanneer hij met mij
spreekt, alsof hij mij daardoor wil te kennen
geven, „gij hebt vroeger wel is waar gewonnen
maar nu toch verspeeld."
„Dat moet gij u niet verbeelden, Max,"
antwoordde zijne vrouw, „wij zijn immers geluk
kiger, dan hij worden kan."
Haar echtgenoot schudde somber het hoofd,
en Ottilie begreep, dat alles wat zij zeide te ver
geefs was. Hij kwam altijd daarop terug, dat het
noodlot hem vervolgde en daar dit zijne vrouw
nemen. Hij zal zich Lord Alcester noemen.
Sir Garnet Wolseley neemt den titel »Lord
Wolseley van Egypteaan.
Te Richmond hadden ernstige ongere-
O O
geldheden plaats in gevolge het optreden
van de Churchof Gospel Army,« een
nieuw reddingsleger, dat van wege de An-
glicaausche Kerk met de Salvation Army
van generaal Booth is gaan concurreereu.
Het gepeupel onthaalde den optrekkenden
troep op salvo's van steenen, modder eu
ander vuil. Met veel moeite werd de orde
hersteld.
Eéne van de vele grieven aer Ieren is,
dat hunne Engelsche landheeren grooteu-
deels het geld, hetwelk dezen uit hunne
Iersche bezittingen trekken, buiten Ierland
verteren. De heer Healy in een artikel
over de Iersche parlementaire partij, voor
komende in het jongste nummer van de
Fortnightly Review, raamt het bedrag, dat
aldus sedert de Unie iu den vorm van
pachtgelden uit Ierland naar het buiten
land is verzeild, op 100,000,000, eu thans
nog op ruim 12,000,000 's jaars. De
Echo acht dit laatste cijfer zeer overdreven,
en brengt het terug tot 4,000,000. Doch
ook dit, meent het blad, is al erg genoeg.
- Uit Kaïro wordt melding gemaakt
van een depêche uit Mekka, dat aldaar
een hevige epidemie woedt, waarschijnlijk
cholera. Dientengevolge beval Baker-pasha
zes honderd manschappen af te zonderen
ter bewaking der haven.
De Times verneemt, dat het Egyptische
gouvernement aan Engeland heeft voor
gesteld Arabi te verbannen zonder voort
zetting van zijn proces, doch dat Engeland
het voorstel niet heeft aangenomen.
Den Standard wordt uit Konstantinopel
dd. 1 November geseind, dat tengevolge
der zending van Dufferin naar Kaïro, er
in het Turksche. kabinet sprake is een
Turksch commissaris naar Kaïro te zenden.
-- Uit Kaapstad wordt bericht, van
11 Oct., dat verscheidene Zoeloe-hoofden,
in eene samenkomst met Sir Henry Buiwer,
zich tege.i het herstel van Cetawayo had
den verklaard. Cetawayo werd nog steeds
te Oude Molen gehouden, en hij klaagde
dat het Britsche Gouvernement zijn woord
jegens hem niet gestand deed.
-De Wiener Abendpost meldt in eene
officieuze mededeeling, dat met 't oog op
de opnieuw aangerichte schade door de
overstroomingen in Tyrol door den Keizer
bepaald is, dat het bedrag van fl. 500,000
niet toestemde, was hij in zich zeiven gekeerd en
zij zag met diepe smart, dat hij niet meer zoo
als vroeger met zijn stil huiselijk geluk tevreden
was. Hij kwam niet meer zooals vroeger onmid
dellijk van het bureau naar huis, maar eerst eenige
uren later, ja, hij bleef zelfs tot middernacht uit
en eindelijk gebeurde het, dat hij eerst in den
morgenstond terugkeerde.
In het begin had Tannberg zich nog ver
plicht gevoeld, zijn lang uitblijven door den velen
arbeid te verontschuldigen, maar spoedig hield
hij ook dat niet meer voor noodig en met schrik
ontdekte de jonge vrouw, dat hij zijne gelofte
geschonden had en menigmaal onbekwaam te
huis kwam.
Wel hield Ottilie zich slapende, wanneer zij
hoorde, dat hij zacht de deur wilde openen; maar
zijn gang, zijn geheele gedrag was dat van een
beschonkene.
In het begin wilde zij het niet gelooven; het
was immers niet mogelijk, dat hij plotseling zoo
diep zinken kon. Zij moest zekerheid daarvan
hebben en eens op een morgen, toen hij weder
laat te huis was gekomen, stond zij zacht op,
boog zich over hem heen en de walgelijke wijn-
lucht, die hij uitademde, bewees haar, dat zij een
bittere teleurstelling rijker was.
(Wordt vervolgd
jg*SAistttt;Dig7:
AGITE MA NON AGITATE.
