N I E W E
Donderdag 16 November S882.
7e Jaargang.
De Sociaaldemocratie.
BUITENLAND.
No. 640.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 0,85
Buiten Haarlem franco per post. 1,
Afzonderlijke Nummers 0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG
B U E E A St. Jansstraat Haarlem.
1 nroc-
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DEB. ADVEBTENTIÈN
Van 16 regels.30 Cents,
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Adverteutiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
De Sociaaldemocratie, aldus genoemd
omdat zij eene volksheerschappij op nieuwe
maatschappelijke grondslagen stichten wil,
is een voortbrengsel van menschelijke
hartstochten. Hebzucht en gierigheid zijn
hare ouders. Verachting der Goddelijke
geboden, verwijdering van alle grondbe
grippen der moraal is haar doel en werk
kring. De geestelijke vader der Sociaal
democratie onzer dagen is het moderne
liberalisme. De Sociaaldemocratie voedt de
geheime gezelschappen, zij geeft kracht
aan de samenzweringsmaatschappij, haar
oorlogszuchtig systeem vormt de revolutie.
Gelijke oorzaken brengen op alle plaat
sen gelijke gevolgen voort. Zelfs China
had in de elfde eeuw onzer tijdrekening
zijne Sociaaldemocraten. Aan hun hoofd
stonrl de vermaarde Wangngantse, volgens
beschrijving een talentvol, doch eerzuchtig
en hardnekkig man. Deze Wangngantse
en zijne aanhangers beheerschten als Mi
nisters het kolossale Chineesche Rijk ouder
de Regeering van twee Keizers der Song
dynastie. Zij waren in het bezit van alle
politieke macht. Juist in onze dagen
is het vau groot belang, het doel, de over
winning en den val dezer Chineesche So
cialisten eenigszins nader te beschouwen.
Wat begeerden zij?
Zij verklaarden dat het de eerste plicht
der Regeering was, om aan het gansche
volk, dus ook aan de armste menschen,
overvloed van aardsche goederen te ver
schaffen. Het exploiteeren der armen door
de rijken moest een einde nemen. De Staat
zelf werd koopman, industrieel en land
bouwer, doch slechts om de arbeidende
klassen te beschermen. Daarom moest de
overheid in het gansche Rijk eiken dag
den prijs der levensmiddelen en koopwaren
bepalen. Gedurende eene reeks van jaren
moesten de rijken alleen belasting betalen,
de armen bleven hiervan verschoond. De
overheid bepaalde wie tot de rijken, wie
tot de armen geteld moest worden. Een
gedeelte van de opbrengst der belasting
werd besteed om hulpbehoevende armen
en handwerkslieden te ondersteunen. De
Staat werd ook alleenig eigenaar vau allen
grond en liet door het landbouw-bestuur
jaarlijks het noodige zaaikoorn onder de
landbouwende bevolking uitdeelen. Daar-
FE U1LLETON.
Een edele daad.
Vervolg.)
Een oogenblik scheen het de jonge vrouw,
alsof zij in een diepen afgrond nederzonk. Had
zij wel juist gehoord? Haar man, haar dierbare,
eenige Max was een schurk, een dief geworden
en had zich aan het hem toevertrouwde goed
vergrepen. O, die slag trof haar het hardst. Haar
hart dreigde stil te staan en hare gedachten ge
raakten verward.
Tannberg kon zijn vrouw niet aanzien en ging
met een onzekere stem voort: „Ik wilde gisteren
nog eenmaal mijn geluk beproeven en zien of ik
niet met het spel terug kon winnen, wat ik aan
de beurs verloren had. Ik kende een plaats, waar
hoog gespeeld werd en ging er heen. In het begin
was ik ook gelukkig, maar op eenmaal veranderde
de kans, en nu is alle* uit. O, Ottilie, kunt gij
mij vergeven, dat ik u zoo ongelukkig gemaakt
heb?" Hij strekte in hevige zelfbeschuldiging ver
twijfelend zijn armen naar haar uit.
De jonge vrouw stond op en ging eer. schrede
terug. Het was haar onmogelijk in de nabijheid
van haar man te blijven. Zij gevoelde plotseling
een afkeer van hem, dien zij te vergeefs trachtte
te overwinnen.
„Gjj wendt u van mij af? O, verlaat mij
voor echter moesten de landbouwers, na
den oogst, het voorschot iu graan of andere
waren teruggeven. Alle landerijen moesten
zoo bebouwd worden dat zij het meeste
geld opleverden. Dit alles werd door de
Regeering gecontroleerd en alleen de Staat
was schuldeischer, echter zonder rente te
nemen. Men ontnam aan de rijken hun
rijkdom en de prijs der levensbehoeiteu
werd op eene matige hoogte gehouden. De
Staat alleen was speculant en met bet geld
dat hij verdiende, moesten groote werken
van algemeen nut worden tot stand ge
bracht.
Een ander klinkt zeer fraai. De Chinee-
zen zjjn geenszins moedelooze lieden, men
sloeg dus de handen aan 't werk. Wang
ngantse had door zijne schittereude eigen
schappen,het hart van KeizerSchentsung ge
wonnen en hij kon daardoor aan ai zijne aan
hangers de beste landsbetrekkingen geven.Hij
hield zijn systeem vol, waagde alle3 en zijne
nieuwe ideeën werden door velen met gejuich
begroet, maar het volk zeggen de Chinee
sche jaarboeken werd er niet beter door.
Na den dood van den Keizer werd de
almachtige Minister door de regeereude
Keizerin uit zijn ambt ontslagen. Doch
spoedig kregen de aanhangers van het
nieuwe stelsel opnieuw het roer van den
Staat iu handen; immers zij verstonden
de kunst om den jongen Keizer, zoodra
hij meerderjarig was, voor hun systeem
te winnen. Deze ommekeer duurde echter
niet lang; onder algemeene verwenschingen
werden de Socialisten iu het jaar 1129 uit
China verdreven en zij doortrokken van
toen af iu grooten getale de Mongoolsche
steppen, aan gene zijde van den grooten
muur. Zoo verliep de Sociaaldemocratische
proef voor bijna achthonderd jaren in het
Chineesche Rijk.
Wat willen nu onze moderne Sociaal
democraten? Onze moderne Sociaal
democraten willen geen godsdienst, geen
monarchie, geen individueel eigendom en
geen huweljjk; zij verlangen eene godsdieust-
looze Republiek, gemeenschap van goede
ren en vrije liefde. Omverwerping van
altaar en troon, verdelging van eigendom
en familie, zijn de middelen die zij aan
wenden om tot hun doel te geraken.
Het tactische plan van de hoofden der
1 revolutiepartij is het volgende: door oplos
sing, verdelging en verwoesting in Kerk.
niet, wanneer ik niet geheel vertwijfelen moet,'
sprak hij met trillende lippen.
Dat woord riep haar tot haar plicht terug. Zij
kon hem niet meer achten, maar zij mocht hem
nu niet verlaten, nu hij daar hopeloos en vertwij
felend de armen naar haar uitstrekte.
«En zijt gij in het geheel niet meer te
helpen? Is de som op de eene of andere wijze
niet te bekomen?" vroeg zij langzaam en kalm.
z/Neen, neen, zij is te groot, er ontbreken
vijf duizend gulden," bracht hij met geweld te
voorschijn. ;/Heden wordt de kas nagezien. Hartung
zal gelukkig zijn mij te kunnen vernietigen," en
somber lachende vervolgde hij: „Hoe zal hij zich
verheugen, dat hij zich nu aan zijn gelukkigen
medeminnaar wreken kan."
„Acht gij hem werkelijk tot zulk een on
edele handelwijze in staal?"
„Ik moest de menschen niet kennen," was
zijn antwoord, terwijl hij opnieuw bitter lachte.
„Hij heeft al lang op zulk een gelegenheid ge
wacht en nu moet mij het boosaardige noodlot
zoo vervolgen, dat ik in zijn handen val."
Ottilie mocht haar man niet zeggen dat hij
zich zeiven zijn noodlot bezorgd had en vroeg
slechts: „Moet het nazien der kas alleen door
Hartung geschieden?"
„Dat juist niet," was het antwoord, „maar
hij is de eenige, die het daarmede zoo nauw
keurig neemt. De anderen zouden in het geheel
niets bemerken, daarvan ben ik overtuigd
Staat en bedrijf, de volkeren tot wanhoop
te brengen, om dan, door middel van de
ougeloovige en hongerige massa, de alge-
heele omverwerping van al het bestaande
en bet doel van het ontwerp te bereiken.
Hoeverre zijn we nog van dit doel ver
wijderd? Of hoe na zijn we het genaderd?
De gewenschte vrijheid in Kerk, Staat
en bedrijf, als ook de gewenschte mate
van subjectieve gelijkheid is min of meer
bereikt; er ontbreekt slechts het gelijke
recht van elk individu op de goederen van
allen. Hoe lang zal het nog duren, eer de
zwarte vlag der Sociaaldemocratische
anarchie, de vaan der constitutioneele mo
narchie en zelfs de roode banier der demo
cratische Repilbliek zal verdringen en de
gedroomde gouden aera zal opdagen? De
eerste bedrijven van het drama zijn immers
afgespeeld, de slot-acte slechts ontbreekt.
De sociaaldemocratische leer onzer da
gen luidt: het exploiteeren van den mensch
door den mensch mag niet meer geschie
den. Daarom zal de Staat der toekomst
alles, grond en werktuigen, voor allen be-
heeren. De Staat wordt dus eigenaar van
alles, niemand mag privaat-eigendom heb
ben, doch iedereen heeft aanspraak op
alles. »Wat dijn is, is mijn, en wat mijn
is, is dijn,« dat moet de leidende grond
stelling wezen. De Staat alleen mag iu de
toekomst alle landerijen, a'le gebouwen
bezitten; de Staat alleen mag speculant,
de Staat alleen mag schuldeischer zijn. De
Staat zal moeten zaaien, de Staat zal
moeten oogsten alles zooals dat voor
zeven eeuwen in China plaats had. En ook
de kindereu zullen het eigendom zijn van
den alvermogenden Staat.
Wordt vervolgd.)
Jl. Donderdag beleefde de 87-jarige
Bisschop van Ulm den dag, waarop hij
voor 25 jaren zijn Bisschops-ambt aan
vaardde. In de 60 jaren, dat het Bisdom
bestaat is hij de vierde Bisschop aan wien
het voorrecht te beurt valt zijn zilveren
ambtsfeest te beleven. De jubilaris was
lijdende en bracht dus den dag zonder
eenig uitwendig f'eestvertoon door.
Er is den minister van financiën der
Fransche Republiek een vreeselijk ongeval
overkomen: hij heeft zich met niet minder
want die zijn veel te oppervlakkig."
„Wanneer wordt de kas nagezien?" vroeg
zij na een kort bezinnen.
„Op heden-middag twaalf uur is bet be
paald."
„En gij wilt heden niet naar het kantoor
gaan?"
„Wat. kan het helpen! Maar gij hebt gelijk!"
riep hij plotseling. „Ik wil niet lafhartig weg
blijven, al moet het ergste gebeuren."
Hij stond op en kleedde zich aan.
Tot zijne verwondering verliet Ottilie de kamer,
zonder een woord te zeggen. Haar koud gedrag
ontstelde hem diep. „Ik heb ook Ottilie verloren!"
dacht hij smartelijk aangedaan, „want zij zal het
mij nimmer vergeven, dat ik gelden van anderen
ontvreemd heb, en toch is het alleen om harent
wille geschied."
Zijn vrouw kwam spoedig daarop met het
ontbijt terug, maar sprak geen woord, geen enkel
geruststellend, bemoedigend woord voor zijn naam-
looze kwelling. Hij vroeg naar zijn kind.
„Het slaapt nog," was haar antwoord, en toch
wist hij, dat zij de onwaarheid sprak, maar dat
zij hem alleen van zijn kind verwijderd wilde
houden er. hem met meer voor waardig hield
het te zien en aan zijn hart te drukken.In
de grootste vertwijfeling ging hij heen, zonder
het ontbijt aan te raken.
Aan de deur gekomen keerde hij zich nog een
maal om, een smeekenden blik opzijn vrouw slaande-
dan honderd millioen franks vergist in de
cijfers, welke bij aan de begrootingscoin-
missie heeft voorgelegd. Bij de verificatie
daarvan, binnen enkele uren door de leden
van de budget-commissie verricht, bevonden
dezen dat de ongebruikte en dus nog be
schikbare credieten honderd millioen min
der bedroegen dan de minister had opge
geven. Door het Journal des Débats wordt
erg uitgevaren over dezen misgreep van
den miuister, welke dan ook alles over
treft wat men tot heden gezien heeft,
maar niet wat men verwachten kon van
den heer Tirard. En waar nu die honderd
millioen te vinden, en hoe de begrooting
te doen sluiten!
Paula Mink heeft ook weer iets van
zich laten hooren. Te Lyon heeft zij iu
een bijeenkomst van ongeveer 200 perso
nen verklaard, dat de werklieden, in plaats
vau hun spaarpenningen in handen van
den Staat te storten, beter deden met er
lood voor te koopeu om kogels te gieten.
Van ivoorden tot daden. Terwijl collecti-
visten, socialisten en anarchisten in de clubs
al wat geestelijk is, gélukkig nog maar
met woorden, verscheuren, heeft zekere
Paul Landois te Parijs de daad bij het
woord gevoegd en een bejaarden geestelijke
op straat geslagen; de feitelijke priester-
vijand is door de politie in hechtenis ge
nomen.
Zaterdag-avond werd te Dublin eene
poging gedaan om rechter Lawson te ver
moorden, terwijl hij eene straat overstak.
De schuldige is gevat.
Freeman's Journal is niet bizonder inge
nomen met het aan generaal Wolseley aan
te bieden eereburgerschap der stad Dublin.
Het blad heeft er geen flauw begrip van,
hoe men aan zoo iets denken kan, terwijl
toch de generaal even vóór zijn vertrek
naar Egypte zijn leedwezen te kennen gaf,
dat de Ieren zeker van zijn afwezigheid
gebruik zouden maken om oproer te ver
wekken, en hij dan niet iu de gelegenheid
zou zijn om hen >mom< te leeren.
Te Alexandrië is een Russisch onder
daan op straat nabij het arsenaal vermoord
gevonden. De politie heeft een inlandschen
politieagent, die een bebloeden knods droeg,
in hechtenis genomen.
Aan de Daily News wordt uit Kaïro
gemeld, dat de Commissie van onderzoek
in het proces tegen de opstandelingen
Zij volhardde en bewoog zich niet op haar
bleek gelaat was niet het geringste spoor van
medelijden en deelneming te bespeuren.
„Leef wel," zeide hij met een zachte stem.
„Leef wel.antwoordde zij kalm, zonder
zich van de plaats te verroeren.
Op een wanhopige gelijkende stormde hij
naar buiten.
Ottilie zag haar man starende na, plotseling
kwam er meer leven en beweging bij haar te
voorschijn. Zij wierp een mantel om en verliet
eveneens haastig het huis. Een rijtuig bracht
haar spoedig naar haar doel. Een plotselinge ge
dachte scheen haar te bezielen en eerst toen zij
voor de deur stond waarop op een koperen plaat
de eenvoudige naam „Hartung" te lezen stond,
wist zij, wat zij doen wilde. Wat echter wilde zij
eigenlijk doen?
Bij hem genade smeeken, dien zij eenmaal hare
hand had geweigerd.
Zal zij zich waarlijk zoo diep verootmoedigen?
Maar mocht zij wel aarzelen? Het gold immers
om haar man, den vader van haar kind, voor
schande en gevangenis te redden. Zonder zich te
bedenken haalde zij de bel over. Een oude vrouw
opende de deur en op de vraag of de directeur
te huis was, werd zij in een eenvoudige kamer
gelaten met de bemerking, dat de heer Hartung
aanstonds zou komen.
Wordt vervolgd
