N I E W E
No. 642.
Donderdag 23 November 1882.
7e Jaargang.
De Sociaaldemocratie,
BUITENLAND,
in iKLinsf
ABOMNEMENTSPB IJS
Per 3 maanden voor Haarlem J 0,8b
Buiten Haarlem franco per post. 1,
Afzonderlijke Nummers 0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
Vervolg en slot.)
Duidelijker kan men het nauwelijks zeg
gen, wat de Sociaaldemocratie wil, scherper
kan men het sociaaldemocratische streven
niet veroordeelen dan zulks door Jules
Favre in deze circulaire aan de Kabinetten
van Europa werd gedaan. Overdreven heeft
hij niet; immers Dr. Boruttau zegt in het
sociaaldemocratische blad »der Volksstaat«
woordelijk: »het Socialisme is eene nieuwe
wereldbeschouwing, die zich op godsdien
stig gebied als atheïsme, op politiek als
republikanisme en op economisch terrein
als communisme openbaart.
De sociaaldemocratische dogma's zijn
alzoo: eene republikeinsche constitutie zon
der godsvereering, met gemeenschap van
goederen. En nu vrager, wij met Jules
Favre: zal deze sociaaldemocratische repu
bliek niet eene veel grootere tirannie uit
oefenen dan ooit een Keizer of Koning of
zelfs de grootste geweldenaar uitgeoefend
heeft
Met recht releveert Dr. E. Jager in zijn
werk »het moderne Socialismedatgene
waardoor de Sociaaldemocratie zich van
alle overige partijen en zelfs van de bur
gerlijke democratie onderscheidt. Eendrach
tig gaan burgerlijke democraten hand in
hand, zoo lang er sprake is van het ver
krijgen der politieke vrijheid. Later scheiden
zich hunne wegen. Zoodra er quaestie is
van bezit en niet-bezit, van arm en rijk
scheidt zich de Sociaaldemocratie van de
burgerlijke democratie en als aartsvijanden
staan dan de vrienden en deelgenooten van
heden tegenover elkander. De eigendoms-
quaestie onderscheidt de Sociaaldemocratie
van alle overige partijen. Alle andere
partijen verlangen de heerschappij zelveu,
of de heerschappij hunner grondstellingen
in den Staat, zij willen echter voor 't overige
de menschelijke maatschappij op hare tot
biertoe gebruikelijke grondslagen laten be
staan. De Sociaaldemocratie echter wil
niet alleen de heerschappij in den Staat,
maar zij wil de heerschappij over den
Staat, zij wil zijne tot dusver gebruikelijke
grondslagen omverwerpen en hem op nieuw
opbouwen.
De Sociaaldemocratie wil haar doel be
reiken door het algemeeue stemrecht van
het souvereiue volk. Dat echter dit
algemeene stemrecht niets anders is dan
FEUILLETON.
Een edele daad.
Vervolg en slot.)
Eene gedachte vloog snel door Tannbergs
hoofd. Wanneer hij zijn voormaligen vriend
alles ontdekte, hem fluisterend mededeelde, welk
een schuld hij op zich geladen had? Misschien
zou Hartung hem redden? Maar van dien kouden,
onverschilligen man was zulk een grootmoedig
heid niet te verwachten. Hoe nauwgezet werd
niet alles door hem nagezien. Ieder pakje bank
biljetten werd met de meeste zorg geteld, iedere
rol geld in de hand gewogen en daarna geopend,
om te zien of zij werkelijk goud bevatte.
Hartung knikte meermalen tevreden met het
hoofd, daarna wendde hij zich plotseling naar
Tannberg en zeide met een zachte, gedempte
stem: «Het is in orde tot op 5000 gulden," en
zijn oogen zagen daarbij doordringend en vragend
zijn voormaligen vriend aan, alsof hij daarom
trent opheldering verwachtte
Den jongen kassier duizelde hi-t voor de oogen;
bij wilde sprekeu maar kou geen woord uit
brengen, hij gevoelde alleen den doordringenden
blik van Hartung op zicli gevestigd en het was
hem alsof die blik zijne ziel doorboordeZijn
knieën dreigden ineen te zakken; hij wilde het
hoogstens de wil der meerderheid eu in
alle gevallen de onderdrukking der min
derheid, is, dunkt ons, volkomen duidelijk.
Meu zegt wel vox populi vox Deidoch hoe
dikwijls openbaart zich de stem des volks
als de stem des duivels, wanneer de laagste
hartstochten in den mensch aan 't woeden
zijn.
Alle geciviliseerde Staten woi'den door
de Sociaaldemocratie bedreigd. Zulks pro
clameerde zeer duidelijk Dupont, lid van
den algemeenen raad der Internationale op
het congres dat in September 1868 te
Brussel werd gehouden. Hetgeen wij willen
om verwerpen,aldus sprak dat achtbaar
heerschap, »is niet de tiran, maar de tiran
nie. Wij willen geen regeeringen meer,
want deze drukken ons door belastingen;
wij verlangen geen staande legers meer,
want zij vermoorden ons; wij willen geen
Godsdienst meer, want de Godsdienst ver
stikt het verstand.
Dergelijke uitdrukkingen vindt men dage
lijks in de sociaaldemocratische bladen en
omschriften, want de Sociaaldemocratie
O
heeft zich van God en van eiken Gods
dienst totaal afgescheiden.
De Sociaaldemocraten teilen hunne aan
hangers bij millioenen. Vooral in Duitseh-
land zijn zij ruim vertegenwoordigd. De
leden der Internationale vormen den kern
der Duitsche Sociaaldemocratie.
De Internationale is het meest verbreid
in Rusland en Engeland. In Noord-Amerika
en in Zwitserland is zij verdeeld. Zij werkt
'tzij iu 't openbaar of in 't geheim in Frankrijk,
Italië, Spanje, België en Oostenrijk. In
Nederland is het volk, naar den zin dei-
Sociaaldemocraten, veel te kalm en tevreden.
In Ierland heeft de Sociaaldemocratie het
minst propaganda kunnen maken.
Hoe nu wordt de Sociaaldemocratie be
streden? Men past politie- en dwangmaat
regelen toe. Doch die zijn niet voldoende.
Die niets te verliezen heeft, voor dien heeft
het leven weinig waarde, en ideeën laten
zich niet door politie-verordeningen uit de
hoofden van millioenen verbannen.
»Het verrottingsproces der Europeesche
bourgeoisie is overal in vollen gang,«
decreteerde Ferdinand Lassalle. Wij zijn
het met hem eens en zeggen: ja, het
moderne liberalisme verdelgt alles, t was
het liberalisme dat vrijheid, gelijkheid eu
broederschap in teugelloosheid, luiheid, en
liederlijkheid veranderde.
luid uitschreeuwen en toch kwam er geen ge
luid over zijn bevende lippen.
,/Och, vergeef het mij, waarde Tannberg,"
zeide Hartung. Hij was naar de geldkist gegaan
en kwam met een klein pakje in de hand terug.
«Daar zijn de 5000 gulden, ik heb ze voor in
de geldkist laten liggen dat is mij nog nooit
overkomen. Het zal wel juist 5000 gulden be
vatten." Hij maakte het pakje open en begon te
tellen, zonder zijn voormaligen vriend met een
enkelen blik aan te zien.
Tannberg meende te droomen. Was het waar
heid of tooverde zijne opgewonden verbeelding
hem bedriegelijk eeu redding voor, die geheel
onmogelijk was? Maar Hartung hield de ont
brekende bankbiljetten iu de handen en telde
ijverig voort. Hoe was die som plotseling in de
geldkist gekomen?
Had een goede Fee die daarin getooverd?
Was zulk een wonder mogelijk en zou hij wer
kelijk in hetzelfde oogenblik gered worden, waarin
hij reeds een zekeren afgrond voor zich geopend
zag?
„Ik zou u haast ecu déficit van 5000 gulden
veroorzaakt hebben," zeide Hartung en nu ver
toonde zich toch iets van een lach op zijn ge
zicht. „Niet waar, dat zou geen bewijs van vriend
schap geweest zijn? Gij moet mij mijne vergis
sing vergeven," en hij reikte Tannberg de hand.
Verward, niet iu staat een enkel woord te
De Staten zullen, ook in de toekomst,
door den nood daartoe gedwongeu, hunne
maatregelen van dwang tegen de Sociaal
democratie moeten aanwenden. De Kerk
zal hare gelijkheid, hare vrijheid, hare
broederschap tegenover de socialistische
illusies stellen. Het huisgezin zal wederom
in de haven van het saeramenteele hu
welijk moeteu vluchten uit de groote
moeras der prostitutie en Tan het zede-
be lerf.
Beschaving alleen brengt geen verbete
ring aan, hoogere beschaving vermeerdert
de verantwoordelijkheid. Intelligentie zonder
moraal is zoowel voor de volken als voor
het individu gevaarlijk. Bewijzen daarvoor
levert de zoogenaamde vrouwen-emancipatie.
Wil men de Sociaaldemocratie inderdaad
met energie bestrijden, men vernietige dan
de oorzaken van haar ontstaan en zij
zeDe zal vernietigd worden. Men breke de
macht der liefdeloosheid en de wraakplannen
der Sociaaldemocratie zullen als nevel
voor de zon verdwijnen. Slechts door terug
te keeren tot de grondstellingen der
Christelijke zedenleer op elk gebied van
het leven, zal het sociale kwaad van onzen
tijd worden vernietigd. Eu aangezien de
Christelijke zedenleer zonder het geloof
aan Christus, den Godmensch, niet deuk-
baar is, zoo «is bovenal bet terugkeeren
tot het Christelijk geloof noodzakelijk. En
vermits het Christelijke geloof nergens te
bereiken is, dan in de door Christus ge
stichte Kerk met haar onfeilbaar Opper
hoofd, den Paus, zoo is en kan slechts de
eerste schrede tot verbetering der toestanden
zijn, het spoedig terugkeeren der volkeren
tot de Rooin8ch-Katholieke Kerk.
Door dieu terugkeer tot het ware ge
loof wordt de Sociaaldemocratie ontzenuwd,
ja, totaal onmogelijk gemaakt.
Bij de behandeling der begrooting voor
de posterijen is in deFrausche Kamer ge
constateerd, dat het postverkeer 70 en het
telegraphisch verkeer 150 percent is toege
nomen en dat het overbrengen van tele
grammen is versneld. Een voorstel van
Maret om de genoemde begrooting tot
nader onderzoek aan de Commissie te ver
zenden, is met 456 tegen 14 stemmen aan
genomen.
De discussiën over het budget van buiten-
spreken, greep zijne koortsachtige hand de koude
hand vau den directeur.
„Ik hoop, wij blijven toch vrienden," be
gon Hartung opnieuw. „Groet uwe vrouw voor
mij en zeg haar, dat ik mijn plicht gedaan heb."
Een zacht, gelukkig lacbje verscheen nu op zijn
anders zoo streng en ernstig gelaat. Spoedig
vertrok de directeur alsof hij iedere verdere op
heldering wilde vermijden. Tannberg kwam alles
nog als een droom voor. De ontvreemde 5000
gulden waren plotseling aanwezig. Zijn misdrijf
was niet ontdekt. Hij kon weder ademhalen. Het
was hem onmogelijk om langer op het bureau
te blijver-
Onder een geschikt voorwendsel zocht hij zich
te verwijderen en ijlde naar huis. Jubelend en
ouder het storten van heete tranen viel hij zijne
vrouw iu de armen. „Ik ben gered! O, mijn
God, ik kan het wonder nog niet begrijpen!"
Ook Ottilie was geheel van haar stuk. De
plotselinge redding uit de diepste en grenze-
looste ellende en jammer kwam te onverwacht.
Zij vroeg met bevende lippen, hoe het mogelijk
geweest was? Hij moest alles vertellen en daarbij
vielen hem eerst de geheimzinnige woorden op,
die Hartung op den groet, dien hij hem voor
zijne vrouw medegaf, liet volgen: „zeg haar, dat
ik mijn plicht gedaan heb."
Ottilie hoorde hem opmerkzaam aan en zeide
toen diep aangedaan: „Ja, Max, de edele heeft
laudsche zaken werd in de Kamer van af ge-
vaardigden voortgezet. Bij de behandeling
van den post voor het gezantschap bij het
Yaticaan heeft Raspail gezegd, dat de op
heffing van dat gezantschap zou zijn eeue
opzegging van het coucordaat. Een amen
dement tot opheffing van dien post is ver
worpen met 339 tegen 161 stemmen. De
heer Duclerc zeide in antwoord aan den
heer MadierMontjau, dat een zaakgelas
tigde aldaar onvoldoende zou zijn. Eeu
gezant is er noodig. Wanneer de Kamer
de daarvoor noodige uitgaaf verwierp,
zou hij, spreker, de portefeuille nederleggen.
Na repliek van MadierMontjau verde
digde hij zich er over dat hij de Kabinets-
quaestie had gesteld. Nadat daarop een
amendement van MadierMontjau, waar
door de post zou ziju vervallen, met 339
tegen 147 stemmen was verworpen, is de
uitgaaf goedgekeurd.
25 personen, onder welke drie vreem
delingen, zijn te Lyon in verzekerde be
waring genomen, als leden van de in
Frankrijk verbodene Internationale, wier
doel het is op te hitsen tot staking van
den arbeid en tot afschaffing van deu
eigendom.
Te Lyon heeft weer eens een onstuimige
vergadering van anarchisten, blauquisten,
col'.ectivisten en andere nihilisten plaats
gehad, waarin do republikeinsche pers
hevig werd aangevallen. Men beschuldigde
haar, de conservatieve pers te sparen,
omdat deze Keizerlijk was geweest. Een
spr. verklaarde dat de anarchisten het
koffiehuis van het Theatre Bellecour in de
lucht hadden doen springen om de journa
listen te doodeu.
Na eenige dagen te voren van een
anarchistische beude een dreigbrief ont
vangen te hebben, werd de heer de la
Roche Saint Audré, te Rochesvière, Yeudée,
Vrijdag-nacht wakker gemaakt door den
val van een projectiel in zijn kamer. Dit
projectiel was voorzien van een brandende
lont. Met veel tegenwoordigheid van geest
greep de heer Saint André de bom en
wierp haar in den tuin en nam zijn jacht
geweer om op de boosdoeners te schieten;
op dat zelfde oogenblik had een vreeselijke
ontploffing plaats.
Indien men een bericht in de Daily
N 'ews kan gelooven, dan heeft generaal
Menabrea, Italië's nieuw benoemde gezant
te Parijs, last ontvangen om met de Fran-
zijn plicht gedaanHij heeft u gered."
Toen hij zijne vrouw verwonderd aanzag, ver
haalde zij hem den stap, dien zij gedaan had.
„En terwijl hij mij koel en bedaard uiteeu zette,
dat hij u niet helpen kon, heeft hij u toch ge
red. O, moge God hem dat vergelden."
Nu eerst begreep Tannberg alles eu ziju door
en door gevoelig en dankbaar hart werd diep
bewogen. „Wat heb ik dezen bewonderenswaar-
digen man verkeerd beoordeeld!" riep hij op
gewonden uit. „Van nu af wil ik hem met ware
vereering aanzien, en u mijn eenige, dierbare
Ottilie, zweer ik niet meer, mij te beteren, maar
mijn gelieele leven zal u het bewijs leveren, dat
ik van nu af eveneens mijn plicht kennen en
nauwgezet vervullen zal."
Tannberg hield woord. Nadat hij alles op liet
spel gezet en verloren had, vond hij zijne vroegere
tevredenheid terug en daarmede ook voor hem
en de zijnen geluk en vrede. Door ernstige werk
zaamheid eu spaarzaamheid verbeterden zich zijne
o-eldelijke verhoudingen meer en meer, zoodat
hij ten slotte in staat was zijn vriend Hartung
de o-eleende 5MO gulden terug te kunnen geven.
Deze wilde het geld echter niet aannemen maar
vermaakte het aan Tannberg's dochtertje, aan
wie het op haar vier en twintigsten verjaardag
zou worden uitbetaald.
'jWfiAiSXlENI/i- J
AGHTE MA NON AGHTATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
Van 16 regels30 Cents,
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend uaar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant,
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
