N I E IJ W E
No. 055.
Zoïidag 7 Januari 1883,
8c Jaargang.
Socialisme en Christendom.
BUÜTENLAN iË
-
tiWS
Eene misdaad.
Hmimcii
ABONNEMENTSPB IJS
Per 3 maanden voor Haarlem 0,85
Buiten Haarlem franco per post. 1,—
Afzonderlijke Nummers 0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BIJ BE AU: St. JansstraatHaarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTENTIÈN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentien worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
Onder socialisme verstaat men de vereeni-
ging der systemen, welke men in plaats van
die der tegenwoordige maatschappij wenscht
toegepast te zien, systemen die gebaseerd zijn
op gelijke verdeeling van kapitaal, arbeid en
winst, en die men ten goede van het pro
letariaat wenscht te doen komen. De be
staande orde der sociale verhoudingen zoude
derhalve moeten vernietigd worden en op
hare puinhoopen zou eene nieuwe wereld,
volgens de ideeën en grondstellingen der
O O O
socialisten, moeten worden opgebouwd; zie
daar het streven, het doel, het ideaal van
de aanhangers en vereerders van het so
cialisme. Lettende op het feit, dat er maat
schappelijke -toestanden in de wereld be
staan, die al zijn ze door God niet gewild,
toch door Hem worden toegelaten en door
hun eeuwenlang bestaan een zeker soort
recht hebben verkregen, zou men geneigd
zijn te gelooven, dat de revolutieplannen
der socialisten slechts onvruchtbare denk
beelden, idealen zijn in de hoofden van
enkelen, en dat niemand er ernstig aan
denkt, zulke droomen ooit te verwezenlijken
of een poging daartoe aan te wenden.
Door dit aan te nemen, zou men zich echter
zeer vergissen; als het ergens in de wereld
ernst is met een idee, dan is het onge
twijfeld bij het socialisme het gevaldat
hewijst ons het streven zijner aanhangers
m verschillende perioden en in verschil
lende landen, zooals b. v. het optreden der
nihilisten in Rusland, der communisten en
anarchisten in Frankrijk, Italië, Ierland
enz.
De theorieën der socialisten zijn niet
nieuw in de geschiedenis; de oorlogen van
het oude Rome met zijne slaven, die meer
dan 100,000 man sterk, met de wapens in
de hand tegen de vrijgeborenen optrokken,
kwamen voort uit de ideeën van gelijkheid
tusschen vrijen en niet-vrijeu, gelijke ver
plichting wat den arbeid aangaat en gelijk
recht op het bezit van kapitaal. De Ro-
meinsche legioenen onderdrukten wel is
waar na een driejarigen, feilen strijd den
opstand der slaven, doch den gapenden af
grond tusschen kapitaal en arbeid konden
zij niet doen verdwijnenwapens en geweld
zijn daar trouwens niet toe in staat, dat
FEUILLETON.
Vervolg.)
De directeur van politie had zich dadelijk na
de ontdekking van het lijk naar de stad bege
ven, om de zaken des overledene in beslag te
nemen en te gelijk de gerechtelijke dokters en
gerechts-schrijver voor mij herwaarls te doen
komen. Zij kwamen. De dokters stelden als vast,
dat de overledene levend in het water gekomen
en verdronken was. Zij stemden ook, na het
onderzoek van de wonde in de hand en van den
afgebroken pilaar, in mijn gevoelen: dat de over
ledene over de leuning van de brug in het
Water geworpen was en in den val zich aan de
leuning had willen vasthouden, waardoor de
pilaar gebroken was. Aan eene gewelddadige ver
moording was, bij eenig nadenken, niet te twij
felen. Maar door wien was de moord gepleegd?
Hadden meer personen dan één zich aan die
misdaad schuldig gemaakt? Eu, wie waren
zij?
Ik had het meisje van het koorddansers
gezelschap doen komen. Zij herkende in den
'loei® met zekerheid den heer, aan wien zij de
commissie had overgebracht. Ik liet haar ter
zijde gaan, om dan den koorddanser te onder
vragen.
Vooraf echter moest ik nog den knecht van
kan slechts die macht, welke het bezit van
rijkdom hoofdzakelijk beschouwt als een
middel tot het bereiken van een oneindig
hooger doel en in wier oog de armoede
iets heiligs is. Deze macht is het Chris
tendom. Toen het Christendom in de we
reld verscheen en zijne zegenende stralen
over landen en volkeren uitspreidde, was
de sociale quaestie onmiddellijk opgelost;
op het fondament der gerechtigheid, dei-
oprechte menschenliefde en offervaardige
onthouding, ontstond een nieuw geslacht
dat de revolutie niet kende en met den
socialen toestand tevreden was, omdat het
de armoede als iets heiligs beschouwde en
de goederen dezer wereld bezat als bezat
het deze niet.
Waar het Christendom in waarheid door
drong in het leven der volkeren, warsn
socialistische bewegingen, zooals deze thans
de maatschappij beroeren en haar in voort
durende spanning en opgewondenheid hou
den, iets onbekends. De socialistische be
weging van den tegenwoordigen tijd heeft
haren wortel in den afval van het Chris
tendom, zulks bleek duidelijk in de groote
revolutie welke aan het einde der vorige
eeuw in Frankrijk plaats had, en het blijkt
in onzen tijd bij de anarchisten die de kruis
beelden en de tempelen Gods door dyna
miet trachten te vernielen. Wat is de oor
zaak dat het streven van het moderne so
cialisme zijn grond en zijne bron heeft in
de oppositie tegen en in den afval van
het Christendom? Als men de meuschelijke
maatschappij beschouwt en het gerechtigde,
doelmatige en geoorloofde der toestanden
onderzoekt, zonder bij dat onderzoek het licht
des Christendoms te laten schijnen, dan
verwondert het ons niet, dat men aan de
gerechtigheid der bestaande sociale toestan
den twijfelt, en het valt niet moeilijk te
begrijpen dat er zich dan vreeselijke ideeën
van algemeene revolutie en aanwending
van een gansch ander systeem in 't hart
ontwikkelen. De eigenlijke slavernij is in
de beschaafde landen afgeschaft, doch er
zijn nog overal slaven in overvloed. Het
getal van hen die de vruchten van den
arbeid en der industrie genieten is gering;
de groote massa werkt en moet arbeiden
om te kunnen bestaan. De maatschappij,
oppervlakkig beschouwd, kan onmogelijk
liet slot, die den koorddanser met den Ameri
kaan bad zien spreken, in verboor nemen.
Hij was tegenwoordig; bij zag den vermoorde;
bij bad den koorddanser bij mij gezien; bij kende
beide personen, den koorddanser, dien bij zijne
kunsten bad zien uitoefenen, en den Amerikaan,
dien hij meermalen in bet slot had gezien. Hij
verzekerde, en wilde zulks met een eed beves
tigen, dat bij beide mannen gisteren-avond in
het park ontmoet had. Hij bad zijne beminde,
die de voorstelling van den koorddanser ook
bad bijgewoond, na het eindigen er van, te buis
gebracht.
Zij woonde aan bet einde van bet dorp Als-
leben; zijn terugweg had bij door bet park ge
nomen, dewijl hij vermoedde, dat bij het hek
voor de brug over de Alsbeek open zou vinden.
Langzaam voortgaande had hij de brug be
reikt, en deze willende opgaan, bad bij plot
seling aan de overzijde stemmen, die hem aan
vankelijk onbekend voorkwamen, geboord. Hij
luisterde en onderscheidde de stemmen van den
Amerikaan en van den koorddanser. Wat zij
spraken, kon bij niet verstaan. Hij was nieuws
gierig te vernemen wat die twee, zooals hij ge
loofde, elkander vreemde menschenin bet park,
nabij bet slot en op zulk een ongewoon uur,
met elkander te verhandelen konden hebben.
Hij betrad zonder gedruisch de brug tot aan
bet hek; het was niet gesloten. Hij wilde bet
openen om in bet park te kunnen komen; vooraf
luisterde hij nogmaals; hij boorde dt stemmen
duidelijker; hij herkende ze nu ook bepaald. Zij
den menschenvriend bevredigen, als hij de
groote ongelijkheid aanschouwt, als hij naast
de meest uitgelaten vreugde het bitterste
gebrek, naast de roekelooze verkwisting den
nood der armoede, drukkende zorgen eu een
harden strijd om het bestaan waarneemt.
Wie dit alles beschouwt, zonder in zijn
binnenste het verzoenend geloof aan eeu
hoogere orde te vestigen, zonder zich te
laten onderrichten door het bovennatuurlijk
licht des Geloofs over den oorsprong eu de
bestemming van den mensch, wie dus het
kwaad zonder schadeloosstelling, de smart
zonder hoop, de zonde zonder straf ont
waart, hij moet revolutionnaire gedachten
krijgen, hij moet protesteeren tegen de
vreeselijke ongelijkheid en onrechtvaardig
heid welke er op sociaal terrein plaats
heeft, eu hij zal eene totale omkeeriug dei-
wereld stellig verkiezen boven het blijven
voortduren van de bestaande toestanden.
Tot zoover is het socialisme gekomen. Het
openbaart zijne grondstellingen in de woor
den van Blanqui»ni Lieu ni n.o.Ure,
geen God, geen Heer, eu zijne hoop bouwt
het op de groote sociale revolutie; immers
dan zal er met alles tabula rasa gemaakt
worden. Slot volgt).
De behandeling van de voorziening in
cassatie tegen het arrest van het Hof van
gezworenen in de provincie Brabant, waar
bij de beide broeders Peltzer ter dood ver
oordeeld zijn, zal waarschijnlijk eerst in
't begin van Maart plaats hebben. Tot dat
tijdstip blijven de veroordeelden nog op den
vroegeren voet in hechtenis in de gevan
genis des petits Carmes. Eerst na verwer-
piug der cassatie eu na verwisseling van
de doodstraf in tuchthuisstraf worden zij
naar Leuven overgebracht.
De Parijsche Gemeenteraad heeft eeu
voorstel aangenomen tot het verleenen van
160.000 franks als vergoeding van ver
schillende kosten aan de Raadsleden, m. a. w.
een verbloemde traktemeuts-toelage, in
strijd met de wet, die wil, dat de Raads
leden onbezoldigd zijn.
De Saöne en Doubs zijn zoo gewassen,
dat verscheidene dorpen onder water staan.
Te Longepierre aan de Doubs zijn 32 huizen
spraken in een voor hem vreemde taal. Toen hij
het hek verder opende, knarsten de hengsels.
Oogenblikkelijk was het gesprek geëindigd. Hij
richtte evenwel zijn schreden naar de plaats,
van waar hij de stemmen vernomen had.
De Amerikaan trad hem te gemoet en zag
hem vragende aan. De knecht was daardoor
eenigszins verlegen geworden; hij had zich daar
om gehaast om het slot in te gaan. Volgens zijne
meening moet dat omstreeks tien uur geweest
zijn. Van den heer Holberg had hij niets ver
nomen.
Het feit, dat om dezen tijd de koord
danser en de Amerikaan bij elkander waren
gezien, kwam overeen met de verklaring van het
meisje. Sedert was de Amerikaan niet weder ge
zien.
De koorddanser, toen hij weder voor mij ver
schenen was, stond daar zoo bedaard en staarde
mij zoo onbeschroomd aan, dat het mij ver
baasde.
„Gij kent het lichaam van den vermoorde
niet?" vroeg ik hem andermaal.
„Neen," herhaalde hij met de meest denk
bare gerustheid.
„Weet gij niet dat de doode Joharseu heet?"
„Neen."
„Hebt gij niet iemand van dezen naam ge
kend?"
„Ik heb dit reeds ontkennend beantwoord."
„Blijft gij er bij, dat gij gisteren-avond den
Amerikaan niet in het park gesproken hebt?"
„Ik blijf er bij, ik heb hem niet gesproken
ingestort. Verscheidene straten te Chalon
en Macon zijn overstroomd. De magazij nen
ziju daar gesloten eu groote schade is ge
leden. In den ochtend is het water beginnen
te vallen.
De stad Parijs is voornemens een aantal
werklieden op hare kosten naar de ten
toonstelling te Amsterdam te zenden. Het
gemeentebestuur zal zich ten aauzieu dei-
keuze verstaan met de syndicale Kamers
vau werklieden.
Van hoeveel beteekenis de dood van
Gambetta door de Etigelsche pers wordt
geacht trouwens de pers van alle lan
den wijdt er beschouwingen aan die geen
einde schijnen te zullen nemen blijkt
uit eeu nieuw artikel in the Times, waar
van het slot luidtDe Eugelschen vragen,
de smart van Frankrijk over dit groote
verlies te mogen deelen. Zij bewonderen
den heldhaftigeu strijd, waarin op het stam
pen met den voet van een eenig burger een
geheel leger uit den grond verrees. Zij ge
loofden in hem als in den ouvermijdelijken
en noodzakelijken bestuurder van Frank-
rijk's lotgevallen. Zij meeneu zelfs aan
spraak te kunnen maken dat zij in het ge
loof aan ziju gematigdheid en aan zijn
moed ziju landslieden overtroffen hebben
De slag, die Frankrijk zijn natuurlijk hoofd
weguam, heeft Engeland van een beslisten
en hartelijken vriend beroofd.
Overdrevener kan 't al niet. Men zou
haast gaan denken aan een al te sterke
uitdrukking van het de »mortuis nil nisi
bene*, vooial als men bedenkt, dat Gam
betta zoowel in de handels- als in de bui-
tenlandsche politiek, in Egypte b. v., Eu-
geland's besliste tegenstander was.
Dezer dagen doet het ook vroeger ver
spreide gerucht van zich hooren, dat lord
Rowton, de voormalige particuliere secre
taris van lord Beaconsfield, met succes naai
de hand zou dingen van Prinses Beatrice,
de jongste dochter van Koningin Victoria.
Op Nieuwjaarsdag was lord Rowton de
gast der Koniugin te Osborne.
Uit Ierland wordt van nieuwe daden van
geweld vernomen en schijnt de toestand
daar andermaal gevaarlijk te zullen worden.
Te Upper Gross, graafschap Tipperary,
werden drie gerechtsdienaars door eeu ge
wapende Moonlight-beude aangevallen. On-
„En gij hebt hem hier in het park doen
noodigen."
„Hoe? ik?" riep hij haastig uit. „Dat is bij
God niet waar!"
Die woorden, die hevigheid, met welke hij
ze sprak, getuigden, dat het toch waar was; zij
getuigden, dat het meisje waarheid gesproken
had.
Hij had op die vraag, welke hem zoude kun
nen worden gedaan, zich voorbereid; zij deed hem
verschrikken en bracht hem in verwarring; om
dat te verbergen, was hij overdreven in zijn
woorden en uitdrukkingen.
„Ik heb een getuige," zeide ik met bedaard
heid.
„Wie?" riep hij.
„Later. Ik zal u vooraf nog een getuige van
uwe samenkomst met den overledene brengen."
„Dat is een valsche getuige. Waar was dat
geweest?"
Hij gaf zich meer en meer bloot.
„Waar het geweest is?" antwoordde ik. „Hier
in gindsch bosckje."
„Het is niet waar!"
„Wij spraken reeds in het dorp van Amelie
Roseuburg," vervolgde ik onverschillig.
Hij kon mij nauwelijks den naam laten uit
spreken.
„Die is eene leugenaarster," riep hij, „eene
slechte m eid, die ik met gestrengheid heb moe
ten behandelen, en die uit haat en wraak mij
in het verderf wil storten."
{Wordt vervolgd
