X I E U W E
No, 658.
Donderdag 18 Januari 1883,
8e Jaargang.
Teetotalisme.
BUITENLAND,
%Sk.
fSÊ^'
Eene misdaad.
Huisinis:
ABONNEMEHTSPB IJ S
Per 3 maanden voor Haarlem j 0,85
Buiten Haarlem franco per post. 1,
Afzonderlijke Nummers 0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BIT BE AU: St. Jansstraat Haarlem.
ff)
AGHTE MA NON A GUT ATE.
PBIJS DEB ADVERTENTIÉN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekeud naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
In onzen tijd worden er zooveel jubilé's,
gedenkdagen, en feesten gevierd men
is in 't vinden van oorzaken en aan
leidingen tot dergelijke festiviteiten zoo
vindingrijk geworden dat men er allengs
toekomt de tot manie geworden jubilé-
en feestzucht belachelijk te vinden. Als
wij nochtans in de volgende regelen eene
korte schets geven van de viering van
't vijftigjarig jubilé van het Teetotalisme,
Welk feest den 5deu September van het
vorig jaar plaats had, dan meenen we daartoe
door de bizondere bsteekenis en door het
groote belang, dat het verdient, gerechtigd
te zijn. Want inderdaad, zoo vreemd en
zonderling de naam Teetotalisme ook klin-
ken moge, dit stelsel heeft sinds vijftig
jaren in Engeland aan de religieuze, moreele,
intelleetueele en physieke vei heffing van
een groot deel der bevolking gewerkt en
werkelijk een gedeelte der sociale vraag
opgelost, zooals wij straks zullen zien.
Wat is het Teetotalisme, wat is zijn
doel? Eenige woorden over zijn ontstaan
en ontwikkeling, zullen de gewenschte op
heldering geven.
Om het vreeselijke, physieke en moreele
kwaad te bestrijden, dat het overmatig
gebruik van alcohol ten gevolge heeft, welk
kwaad inzonderheid in den aanvang dezer
eeuw de grootste verwoestingen onder de
Engelsche bevolking aanrichtte, werd er
in 1829 door eenige mannen een soort
matigheidsvereeniging opgericht. Om hun
doel te bereiken, eischten zij van de leden
eene gedeeltelijke onthouding van alcoho
lische dranken, d. w. z. zij verboden het
gebruik van sterken drank zooals brande
wijn, rum, cognac en dergelijke, doch ver
oorloofden daarentegen het matige gebruik
van wijn en bier.
John Livesey zag echter spoedig in, dat
eene gedeeltelijke onthouding van alcohol
onvoldoende was, zoowel om dronkaards
te genezen, als ook om onmatigheid in het
drinken te voorkomen. Hij besloot derhalve
in Engeland eene vereeniging op te richten,
die reeds sinds eenige jaren in Amerika
bestond en op zeer schoone resultaten mocht
bogen. Voor dit doel verbond hij zich met
eeu vriend in Preston, en beiden onthielden
zich totaal van alcoholische dranken. Acht
dagen later, op den eersten September 1882
FE U1LLETON.
Vervolg.)
Hiermede eindigde de correspondentie. Eene
nota van eene vreemde hand op den laatsten
brief gaf te kennen, dat Frank kort na de ont
vangst van dezen brief overleden was. Er was
tevens bijgevoegd eene rekening-courant van
Holberg's band. Zij betrof de Duitsclie compagnie
zaak en bevatte inderdaad een voordeelig saldo
van drie honderd duizend dollars.
Holberg, de edele vrijheer van Holberg, de
algemeen geachte koopman, mijn trouwste vriend,
dus werkelijk een bedrieger en vervalscher
Bedrieger volgens zijne eigene bekentenis, en
vervalscher volgens de beschuldiging, op welke
hij slechts met eene bedreiging had kunnen ant
woorden. Ik kon het. niet verklaren en niet
gelooven.
Machinaal nam ik het sleuteltje om het doosje
te openen; het pastte. In het doosje lagen saam-
gevouwen papieren. Het eerste, hetwelk ik ont
vouwde, was eene geboorte-acte van den zoon
van Frank. Het tweede papier was een origineele
brief van Frank aan Holberg. Ik begon hem
met angst te lezen.
Het was van later datum dan de rekening-
courant van Holberg, wegens de gemeenschap-
sloten zich nog vijf mannen bij hen aan
en deze kleine groep kreeg den naam van:
»de zeven wijzen van Preston.Men lachte
hen uit, men bespotte lien, men stak den
draak met liun dwaas systeem, waaraan
zij zeiven wel niet zeer lang trouw zou
den blijven en dat voorzeker weinig aan
hangers zou vinden. Doch niettegenstaande
spot en hoon, ondanks de verschillende
hindernissen waarmede zij te strijden had
den, lieteu deze energieke mannen zich
niet van hu i stuk brengen, en zij hadden
al zeer spoedig de zelfvoldoening den spot
te zien verstommen, de hindernissen te zien
verdwijnen en hunne vereeniging met eeu
aanvankelijk succes te zieu bekroond. En
heden d. i. na een ruim vijftigjarig bestaan
der vereeniging, bedraagt het getal aan
hangers der algeheele onthouding van alco-
holischeu drank in Groot-Britannië, ruim
vier millioeu personen.
Men heeft dit systeem en zijn aanhangers
verschillende namen gegeven. De Eugel-
sche naam «Teetotalisme* beteekent alge
heele onthouding van alcohol. Teetotalers
heeten aldus de persouen, die zich verhou
den hebben nimmer geestrijke dranken te
gebruiken. De Franschen geven aan dit
systeem gewoonlijk den naam van nepha-
lisme. De meeste dezer vereenigiugen voe
ren iutusschen eenvoudig den naam van
matigheids-genootschap, ofschoon deze naam
eigenlijk te weinig uitdrukt, omdat niet
matigheid maar onthouding het doel dezer
vereenigiugen is. Iutusschen de naam doet
niets ter zake.
De strijd tegen den alcohol bleef niet
binnen Engelands grenzen; ook in andere
landen verklaarde men aan dezen vijand
van de gezondheid en van het huiselijk geluk
den oorlog. De eerste proeven werden in
de Scandinavische landen genomen, waar
de brandewijn eene groote rol speelt en
wellicht nog grootere verwoestingen aan
richt, dan in Engeland. In Zwitserland is
men, vijf jaren geleden, begonnen derge
lijke vereenigiugen op te richten, welke
langzame, doch gestadige vorderingen ma
ken. In België heeft eene Engelsche dame,
Miss Gray, de eerste proeven te Antwerpen
genomen en naar wij vernemen," met
gunstige resultaten. Ook in Duitschlaud en
in Frankrijk heeft men proeven genomen,
wij hebben echter geen gegevens omtrent
den uitslag dier proeven in genoemde Staten.
pelijke zaak in Duitschland. Frank verzocht
Holberg in dien brief om een aantal posten, tot
een gezamenlijk bedrag van twee honderd dui
zend dollars, in de boeken der Duitsche com
pagnieschap in te schrijven en hem dan ten
spoedigste eene rekening-courant, bevattende
dat verhoogde bedrag, te zenden. De reden voor
dat verzoek zou hij hem in een volgenden brief
mededeeleu; thans ontbrak hem tijd, de zaak
vereischte spoed en de brief moest naar de
wachtende stoomboot.
Ik had plotseling licht. Hoe de brief aan
Holberg weder in handen van Frank was ge
komen, bleef mij echter een raadsel. Al het
andere was mij duidelijk.
Eenige maanden na den tijd, waarin de brief
was geschreven, was de bekende handelscrisis
ontstaan. Frank, de ervaren, de volleerde be
drieger, meende in troebel water te kunnen
visschen. Ten einde van den toestand, in welken
zoo vele kooplieden zich bevonden, gebruik te
maken, had hij zich eene valsche rekening-
courant van het Duitsche huis doen geven, we
tende dat de firma Holberg hem een onbepaald
crediet zoude verschaffen. Holberg, die hem eerst
later als een ervaren schurk had leeren kennen,
had hem in vertrouwen het verlangde stuk doen
toekomen.
De geld-crisis had ook het vermogen van
Frank verslonden. De dertig duizend dollars, die
hij na de ontbinding der firma ontving, hadden
Dit, aangaande ontstaan en geschiedenis
van het Teetotalisme.
Als we na dit kort, historisch overzicht
de uitwerking en gevolgen van het »al-
cohol-coelibaat«, zooals een der feestrede
naars het systeem noemde, trachten te
releveeren, dan kan men zeker met recht
er ons op wijzen, dat de vereeniging nog
te jong is om tot eene juiste schatting en
waardeering van haren invloed te geraken.
Zeker, waar het de bestrijding geldt van
zulk eeu hevigeu, diep ingewortelden harts
tocht, zou een honderdjarige arbeid te
nauwernood voldoende zijn om op bepaalde
resultaten te mogen wijzen. De tegenstan
ders vau dit systeem, d. w. z. zij die be
weren, dat ter bestrijding van dronken
schap en van het alcoholisme, strenge ma
tigheid in 't gebruik van geestrijke dranken
voldoende is, wijzen er op dat in Engeland
de opbrengst van de belasting op den
alcohol, in de laatste vijftig jaren meer
dan vertienvoudigd is en dat het aautal
draukwiukels buitengewoon is toegenomen,
't Komt ons voor, zoo redeneereu zij, dat
als het Teetotalisme zulke vorderingen
maakt, de alcohol-belasting en het aautal
draukwiukels niet toe maar af moet nemen.
Dit argument is niet juist. Men kau er
vooreerst de belangrijke toeneming der
Engelsche bevolking tegenover stellen; ver
der, dat het niet te berekenen is, hoe hoog
de cijfers zouden loopen, als de matigheids
genootschappen niet bestonden. Men kan
verder in hun voordeel aanhalen, dat, vol
gens de verklaring van Gladstone, het ge
zamenlijk bedrag van de alcohol-belasting
in 1881 ruim dertig duizend gulden min
der bedraagt dan in 1875; eindelijk, dat de
spaarbauken mogen roemen op eene ver
meerdering der inlagen ten bedrage van
ongeveer veertig millioeu gulden. Boven
dien valt het niet te loochenen, dat de
algeheele onthouding van alcoholische
dranken eeu zeer weldadigen invloed
op de gezondheid uitoefent. Zoo vindt
men b. v. in liefdegestichten bij de aan
hangers van dit systeem slechts weinig
ziekte-gevallen en de statistiek der le
vensverzekeringen spreekt bovendien nog
duidelijk ten gunste der Teetotalers, wier
leven in 't algemeen langer duurt dan
dat van verzekerden die van alcoho
lische dranken ook slechts een matig ge
bruik maken. Dit is zoo waar, dat vele
hem niet kunnen redden. Later, drie jaren ge
leden, nadat waarschijnlijk zijne crediteuren over
leden of ten gevolge der omstandigheden mach
teloos waren gemaakt, had hij van de rekening
courant vau Holberg gebruik gemaakt en van
dezen zijn aandeel van het vervalschte bedrag
der bezitting van de firma gevorderd. Dit
bleek althans uit de correspondentie.
De bejaarde bedrieger was kort daarop ge
storven. Zijn zoon, niet beter dan de vader, had
zich naar Duitschland begeven om de eischen
zijns vaders te vervolgen. Wellicht had hij de
rekening-courant van Holberg aan hem willen
verkoopen. Hij was op de reis door den avon
turier Richter vermoord. Deze was thans door
eene andere moordende hand getroffen geworden.
En die tweede moord? De eerste had den mis
dadiger geene vruchten geschonken, en de
tweede
Holberg was geen bedrieger, geen vervalscher.
Hij had waarschijnlijk valsche posten geboekt,
niet om te bedriegen, maar ter goeder trouw en
om zich voor schade te dekken. Het was een
misslag maar geene opzettelijke misdaad.
Indien de oorzaak daarvan bekend werd, men
zou hem een lichtvaardig mensch hebben ge
noemd, maar de algemeene achting had hij niet
kunnen verliezen. Welk een vreeselijk lot had
eene tot hiertoe reine hand tot moord geleid!
Dewijl mevrouw Holberg mij andermaal eene
uitnoodiging had gezonden, toefde ik niet om
assurantie-maatschappijen aan hen, die
zich verbinden tot algeheele onthouding
van den alcohol en deze belofte getrouw
naleven, eene vermindering der contributie
toestaan. Wat echter op bizondere wijze
ten gunste der algeheele onthouding spreekt
is het feit, dat niemand het waagt er mee
te spotten, zooals dit in den aanvang
plaats vond. Integendeel de vereeniging
geniet algemeene achting en waardeering
en bij gelegenheid van het vijftigjarig
jubilé, in het vorig jaar gevierd, ontving
zij van alle groote dagbladen in Engeland
den hoogsten lof en aanmoediging om
haar heilvolle taak met energie voort te
zetten. Alle bladen kwamen daarin overeen,
dat de stichters en bevorderaars van dit
systeem er trotsch op kunnen zijn en dat hun
stelsel reeds diepe en vaste wortels bij het
Engelsche volk heeft geschoten.
Wordt vervolgd.)
Den 9eu Januari, toeu Gambetta's dood
officiëel in de Kamer werd medegedeeld,
was het juist tien jaar geleden dat Napo
leon III overleed.
Te Lyou duurt het »auarchisten-proces«
nog steeds voort. De President der Recht
bank ontving nieuwe brieven met bedrei
gingen.
Prins Krapotkine voert zijn eigen ver
dediging. Hij zoekt te bewijzen, dat de
wet tegen de Internationale niet toepas
selijk is, omdat de Internationale niet meer
bestaat. Hij eindigt met de voorspelling,
dat geen tien jaren zullen verloopen zon
der sociale revolutie, en hij bezweert de
maatschappij haar te voorkomen door de
quaestie te bestudeeren en niet door de
anarchisten te vervolgen.
De onderhandelingen van Pruisen tot
aankoop van het eiland Cabrera, dat aan
een familie te Maiorca behoort en waar
voor Bismarck 2y3 millioeu frank gebo
den heeft, zijn in vollen gang en zullen
zeer waarschijnlijk slagen. De Rijkskanse
lier zou plan hebben, op dit eiland een
soort van factory of koloniale school op
te richten, waarvan de leerlingen later het
«koloniale Rijk* van Duitschland zouden
moeten stichten, waarnaar de prins zoo
zeer verlangt.
Een feit is het echter, dat Frankrijk
aan haar verlangen te voldoen. Het was een
moeielijke gang. Ik betrad het huis van rouw
en smarte. De bedienden slopen met gebogen
hoofden mij voorbij. Schrik en angst hadden
hen vervuld. Ik begaf mij naar de kamer dei-
ongelukkige vrouw. In een gang derwaarts werd
de deur eener kamer geopend.
Therese, de dochter van Holberg, stond
aan den ingang. Zij had mij zien binnen
komen en wenkte mij tot zich; zij vatte mijne
hand.
„Zeg mij, waar vader is weet gij het ook
niet?" vroeg zij dringend, terwijl tranen over
haar bleek gelaat vloeiden.
Ik wist het zoo min als zij.
„En wat is er nog meer gebeurd? Moeder
wil niemand van ons, hare kinderen, bij zich
hebben, en wij mogen onze kamers niet verla
ten. De bedienden zien ons treurig aan, indien
wij hen iets vragen, maar antwoorden niet. Er
moet een groot ongeluk hebben plaats gehad,
dat men voor ons wil geheim houden."
Het arme meisje, zij wist van den dood des
Amerikaans nog niets. Ik trachtte haar met
algemeene bewoordingeu te troosten.
„Ik ga naar uwe moeder, Therese. Ik zelf
wensch van haar nog veel te vernemen. Ver-
trouw op God, die de lotgevallen der menschen
bestuurt."
Wordt vervolgd.)
