NIEUWE
No. 668.
Donderdag 22 Februari 1883,
8e Jaargang.
Een ziekelijke zucht.
BUITENLAND,
Iets over brood.
Da Adelsberger grot.
mtRiinsi
ABONNEMENTSPB IJS
Per 3 maanden voor Haarlem j 0,85
Buiten Haarlem franco per post. 1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG
BIJ BE AU: St. Jansstraat Haarlem.
jSBITfiiiffv-
(01
AGHTE MA NON AGUTATE.
PBIJS DEK ADVEETENTIÉN
Van 16 regels.30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag-
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers K P P E R S LAUREY.
Eene merkwaardige i llustratie van de af
breuk, welke buitenlandsche groote huizen
ons doen op onze eigen markten, wordt
geleverd in eene voor eenigeu tijd versche
nen brochure. De Israëliet Jules Jaluzot
namelijk heeft, nadat zijne Magasim du
Printemps te Parijs afgebrand waren, cir
culaires hier te lande verzonden met ver
zoek om aandeelen te nemen in zijne nieuwe
zaak. Welnu, nagenoeg alle aandeelen zijn
ia Nederland geplaatst. Dat is trouwens
niets vreemds,men weet het,onze geldmannen
hebben nog al veel op met ondernemingen
op industriëel terrein, mits ze in den vreemde
geëxploiteerd worden. Men denke slechts
aan de Amerikaausche spoorwegen en andere
ondernemingen in het buitenland. Vader-
landsche ondernemingen zijn minder in tel,
en zoo komt het dat thans de Printemps
in ons land evenveel agenten bezit als hij
hier aandeelhouders of aandeelhoudster3 telt.
Agenten zonder patent en ijverige agenten
ook, daar zij, hoe meer er verkocht wordt,
des te grooter dividend ontvangen.
Daarenboven heeft de Printemps in Ne
derland het voordeeligst debiet, want bij
levert tegen rembours, waardoor dus alleen
de contante betalers bij hem bestellen, terwijl
voor de Nederlandscbe manufacturiers die
klanten overblijven, welke vijftien maanden,
twee jaren of nog langer krediet noodig
hebben.
Dat men grondstoffen en artikelen, die
men in ons laud niet fabriceert en die men
toch noo lig heeft, in andere landen koopt,
is zeer natuurlijk, doch bij een overgroot
aantal Nederlandsche burgers en burge
ressen is het in onze dagen eene ziekelijke
zucht geworden om artikelen van dage-
ljjksche behoefte, die men in elke stad, ja
zelfs in elk dorp van ons vaderland te kust
en te keur kan verkrijgen, uit Parijs te
ontbieden. Wij hebben reeds hier en daar
stemmen vernomen die tegen dit misbruik
protesteeren, 't is dus niets nieuws meer,
waarover wij spreken, doch we wenschen
er toch nogmaals de aandacht op te vestigen
om daardoor het onze bij te dragen tot
afwering van zulke onvaderlandslievende
handelingen.
't Zijn vooral onze dames die ons zuur
verdiend geld naar de wereldstad aan de
Seine doen verhuizen. Zij kunnen de zucht
om zich in echt Parijsch toilet te kleeden
niet weerstaan. Zelfs de coup moet naar
FEUILLETON.
Brood is ontegenzeggelijk het algemeen voe
dingsmiddel zoowel voor armen als voor rij
ken. Er gaat bijna geen dag voorbij dat wij geen
brood eten; en opmerkelijk is 't dat men er,
door veelvuldig gebruik, geen tegenzin in krijgt,
zooals bij zoovele spijzen het geval is. Toch
mist het eene eigenschap, die een dagelijkscli
voedingsmiddel noodwendig moest bezitten; het
is namelijk, niet gemakkelijk verteerbaar. Rog
gebrood, bijvoorbeeld, is zwaarder te verteren
dan vleesch, eieren en menige groente; maar de
verteerbaarheid er van kan bevorderd worden
door er vet bij te gebruiken, als boter, spek of
ander vet vleesch, enz.
Brood in 't algemeen is veel zwaarder te
verteren wanneer het versch gebruikt wordt,
waaraan- vele menschen, zeer verkeerdelijk, de
voorkeur geven, omdat het lekkerder smaakt,
dan wanneer het oudbakkeu is. Het uiterlijk
onderscheid tusschen versch en oudbakken brood
is algemeen bekend: bij versch brood is de korst
broos, en het kruim week; bij oudbakken brood
daarentegen is het kruim vaster en de korst
weeker.
de Parijsche mode zijn, anders is zij niet
chic genoeg. Als de Parijsche huizen hunne
catalogussen en monsterboekjes aan de Ne
derlanders zenden, dan danst het geld in
de beurzen van vele dames en zij rusten
niet voor en aleer onze schoone rijksdaal
ders in de zakken der Fransche kooplieden
zijn aangeland. Voor Nederlandsche koop
lieden heeft men geen contant geld; die
kunnen wachten tot nieuwjaar of ook
nog langer, maar aan de Fransche han
delaars zendt men het geld franco in huis,
zonder korting en nog wel voor en aleer
men het bestelde in ontvangst heeft geno
men en zich van den juisten inhoud van
het »pakket uit Parijs« heeft overtuigd.
Deze manier ons geld naar het buitenland
te laten verhuizen is meer algemeen dan
men wel denkt; men ziet er niets verkeerds
in eu toch begaat men eene zeer onvader
landslievende daad. De Fransche dames
zouden ongetwijfeld van patriotische ver
ontwaardiging beven, als men haar met
een voorstel naderde, om voortaan hare
kleederen in Nederland te koopen.
Vaders en echtgenooten moesten in 't ver
volg met onbuigbare beslistheid er voor
zorgen dat het geld in het laud blijft,,
waar het in duizenden kanalen voortdu
rend Z6gen, welvaart en voorspoed breugt.
Aan hoeveel vlijtige vrouwen, die nu aan
nood en ellende zijn overgeleverd, zoude
men werk kunnen verschaffen, als alle
Nederlandsche vrouwen konden besluiten
hare kleederen in Nederland te doen ver
vaardigen. Weten de vertegenwoordigsters
der schoone sexe niet, dat zij weldaden
verspreiden, als ze in hun eigen land koopen
hetgeen zij noodig hebben? Elk stuk linnen,
katoen eu zijde gaat door een groot aantal
handen, alvorens de stof onder de naald
komt en aan al die handen kunnen zij
werk geven en welvaart bezorgen. Zou deze
omstandigheid alleen niet reeds voldoende
zijn om onze Nederlandsche vrouwen te
genezen van hunne zucht om alles uit den
vreemde te ontbieden?
Hoeveel geld er in het land zou blijven,
laat zich natuurlijk niet berekenen, doch
wanneer we oordeelen naar hetgeen we in
onzen kring zien geschieden, dan klimt
het bedrag voor gansch Nederland tot
tonnen gouds. Bleef dit geld in het land,
hoe zouden vele fabrieken en handelshui
zen kunnen bloeien, wat zou de welvaart
jaarlijks toenemen en bovenal hoe veel
Gewoonlijk meent men, dat versch brood meer
waterdeelen bevat, die bij oudbakken brood
verdroogd zijn; maar al was dat zoo, dan zou
toch het meerdere watergehalte van versch brood
de oorzaak niet zijn dat het zwaarder te verteren
is. Het onderscheid tusschen versch eu oud
bakken brood ontstaat niet door verdamping
van het water, maar door afkoeling. Er heeft
met het brood een chemisch proces plaats, dat
echter nog niet genoegzaam onderzocht is; het
oudbakken brood wordt fijngekauwd en met
speeksel vermengd; zoo komt het in de maag,
lost zich in het maagsap op en is in dien toe
stand makkelijk te verteren
Maar anders is 't met het versche brood. Dat
wordt door het kauwen niet vermaald, maar
tot vaste taaie klompen gemaakt, die, glibberig
geworden door het 'speeksel, in de maag glijden.
Het maagsap kan zich met die taaie klompen
niet vermengen en ze oplossen, maar moet er
van buiten af in doordringen; zoo wordt de
vertering zeer bemoeilijkt, het brood blijft lang
in de maag liggen en veroorzaakt eene nadeelige
drukking of prikkeling. De gevolgen van het
veelvuldig gebruik van versch brood zijn: maag
pijn, benauwdheid en gebrek aan eetlust. Dooi
de ziekelijke prikkeling van de maag wordt de
bloedsomloop gestremd, eu daaruit ontstaan op
stijgingen naar het hoofd, aanvallen van beroerte,
tranen zoudeu er gedroogd kunnen worden.
Helaas ook de mannen zijn niet vrij te
pleiten van Gallomanie. Personen, hoog
geplaatst in ambten en waardigheid, die
uit de beurzen der burgers hunne salarissen
trekken, laten dat geld niet, zooals plicht
en redelijkheid gebieden, in 't vaderland,
doch zij doen het verhuizen naar Parijs
waar de Israëliet Jaluzot en consorten, als
prinsen leven in hunne vorstelijke paleizen,
en in hun vuistje lachen over de folie et
cordialité des bons Hollandais.Eu dik
wijls zijn het helaas mannen, die heel wat
pochen op hun vaderlandsliefde, of die,
krachtens hunne positie, patriotisme moes
ten aan den dag leggen. Wat is patrio
tisme? Liefde voor het vaderland eu diens-
volgens ook voor zijne bewoners. Waar
blijft echter de liefde voor onze tijdgenooten,
wanneer men hen de middelen voor hun
bestaan ontneemt?
Men late het geld in 't land. Een guldeu
gaat door vele handen en in elke hand
blijft een deel van zijn waarde achter,
zonder dat hij in zijne verdere wandeling
vermindert.
Wat zouden er nog een aantal iudus-
triëele ondernemingen in ons land kunnen
bloeien als iedereen van de overtuiging
doordrongen was dat men door het koopen
in 't eigen land waarde creëert en alzoo
bijdraagt tot de nationale welvaart en
rijkdom.
Eene beurs uit welke meer wordt uit
gegeven, dan er in vloeit, is spoedig ledig;
zoo gaat het natuurlijk ook met de groote
volksbeurs. Jammer, dat zoovelen dit niet
willen begrijpen.
Een volk moet zijne nationale industrie
steunen; de industrie is verplicht om met
de voortbrengselen van het buitenland in
soliditeit, fraaiheid en billijkheid te wed
ijveren. Aldus moeten consumtie en arbeid
elkaar de hand reiken.
Moge niemand denken, 'tis alles waar,
doch ik beu nu eenmaal gewend, mijne
benoodigdheden uit Parijs te ontbieden,
laat anderen een begin maken. Als iedereen
zoo denkt, wordt het nooit beter; ieder
moet met zich-zelven een begin maken.
De zaak is van te groot belang; 't is een
patriotische plicht en plichten moet men
vervullen. Nederlandsche magazijnen kun
nen in elk opzicht coucurreeren met de
buitenlaudsche, maar zij moeten dan ook
als deze gesteund worden.
kramp, ja zelfs ijlende koortsen en hersenont
steking, als ook langdurige maagkwalen en
ziekten; in vele gevallen is de dood zelfs het
gevolg van het veelvuldig gebruik van versch
brood geweest.
Dit alles geldt echter meer het roggebrood
dan h»t tarwebrood, omdat het eerstgenoemde
reeds op zich zelf zwaar te verteren is, en
zijne meerdere kleverigheid het klonteren in de
taaiheid van hot brood bevordert. Ztdke klom
pen brood verkrijgen in de maag de dichtheid
en vastheid van zeep, waarmede zij veel over
eenkomst hebben.
Het gebruik van versche koek is nog meer te
ontraden dan van versch.brood.
Een der merkwaardigste grotten der wereld
is de bovengenoemde. Zij is gelegen nabij het
vlek Adelsberg in het Oostenrijksche Kroon
land Kraïn. In de grot ontlast zich de kleine
rivier Polgk. Men vindt er de oude grot, sinds
eeuwen bekend, en de nieuwe grot aan de over
zijde der beek, sinds 1816 ontdekt en 10 maal
zoo groot als de oude. In de nieuwe grot vindt
men hoogst merkwaardige stalaktieken, die zich
in de zonderlingste gedaanten vertoonen, b. v.
in die van een verstijfden waterval, van zuilen.
'fWare te wenschen dat er aan die be-
spottelijke Gallomanie eens voor goed paal
eu perk werd gesteld. Het kwaad heeft
waarlijk reeds al te laug gewoekerd.
Het Hof van Assises te Lyon heeft de
Comédie politiquein den persoon van haar
directeur en haar gérant, wegens de opne
ming van .liet manifest van Jéróme Napo
léon, bij verstek veroordeeld tot 1 maand
gevangenisstraf en 3000 fr. boete voor
ieder hunner.
De instructie'in de zaak der diefstallen
in de kerken, waarvan wij onlangs gewag
gemaakt hebben, wordt ijverig voortgezet.
Zooals men zich zal herinneren, zijn die
diefstallen gepleegd in verscheidene depar
tementen, en het blijkt dat de dieven met
elkaar in betrekking stonden. Uit dien
hoofde zullen zij allen voor hetzelfde hof
van assises terecht staan. Daar nu in het
departement Seine-et-Oise de meeste dief
stallen zijn gepleegd, zoo gelooft men dat
de beschuldigden allen zullen terecht staan
voor het hof te Versailles. Het zal een
merkwaardig proces zijn: meer dan vijftig
beschuldigden.
De Union democratique heeft besloten, aan.
liet Gouvernement haar vertrouwen te schen
ken, in de zekere verwachting dat het vast
besloten is, de republikeinsche instellingen
door de pretendenten te doen eerbiedigen
en zich te beijveren om dienaangaande
eene wet gereed te maken.
De behandeling ter zake van het moord
complot is te Dublin voortgezet. Al de
verhoorden, uitgezonderd Wilan en Jozef
Smith, zijn naar de assises verwezen, onder
beschuldiging van moord, gepleegd op Ca
vendish eu Burke.
In het Lagerhuis is medegedeeld dat de
Regeering, in het belang der Aziatische
provinciën van Turkije, openstelling dei-
rivieren Euphraat en Tiger voor alle vlag
gen verlangt; voorts, dat het ontwerp be
treffende verkoop van Egyptische domein
gronden nog niet gereed is; alsook dat
Arabi-pacha op Ceylon geen gevangene is,
maar er opzijn aan Egypte gegeven woord
verblijf houdt.
De heer Ashley verklaarde, niet te kun
nen zegseu dat het land ten westen en
r5o
zuidwesten van de Transvaal in een vre-
delievenden toestand verkeert. Ten opzichte
van palmboomeu en in die van allerlei men
schen en dieren. Ongemeen fraai is het „voor
hangsel", een half doorzichtige wand, zoo wit
en fijn en met zulke zwierige plooien voorzien,
dat de kunst van menschen buit.en staat is zoo
iets te scheppen. Eene der grootste gewelfde
ruimten gelijkt op een wit marmeren dom van
Gotische bouworde met een altaar, een preek
stoel en een orgel. Een ander vertrek heet de
tournooizaal; hier vereenigt zich op een be
paalden dag het landvolk om zich met dansen
te vermaken. Het eerste punt waar men den
reiziger gewoonlijk brengt, is de „heuvel Gol
gotha" waarop men drie gedaanten aanschouwt,
die de voorstelling geven van Christus, tusschen
de beide moordenaars gekruisigd. De grot ein
digt in twee gangen; een van deze leidt naar
een meer, waarachter voorzeker onbekende won
deren verborgen zijn. In die onderaardsche wa
teren leeft de proteus aquineus, een zonderling-
dier, dat half tot de visschen en half tot de
hagedissen behoort. Het heeft de lengte
van een span, en eene witte, schier doorzich
tige huid.
Op een uur afstands van deze grot ligt de
Magdalena grot, waarin zich desgelijks merk
waardige versteeningen bevinden.
