NIEU W E
No. 669.
Zondag 25 Februari 1883
8e Jaargang.
Coöperatie.
BUITENLAND.
gmmÊU
Verzorging der tanden
Van den regen in den drop.
IAAKL1IMH1 COIRMT.
ABOKKEMEHTSPB IJS
Per 3 maanden voor Haarlem j 0,85
Buiten Haarlem franco per post. 1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
AGITE MA NOK AGITATE.
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Adverteutiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers K P P E R S LAUREY.
Er vallen in onzen tijd allerlei ziekelijke
verschijnselen waar te nemen. Getrouw
aan onze roeping, laten wij niet na tel
kens op die ziekteteekenen van onze dagen,
(door de liberale toongevers op verschillend
gebied, als een tijdvak van ongewoueu voor
uitgang geroemd) als het pas geeft, te
wijzen.
Thans wenschen wij een enkel woord te
zeggen over de toenemende beweging in
de richting der coöperatie. Wij worden
tot het behandelen van dit onderwerp
vooral geleid door het drijven der mannen
van Eigen hulp.
Na onze overtuiging ligt er in die ver-
eeniging iets hoogst verderfelijks, omdat
zij, hoewel gesticht van liberale zijde .en
dus van eeu kant, die aan het revolutie
woord gelijkheidzoo groote waarde hecht,
ten slotte een alleruoodlottigste tegenstelling
tusschen de onderscheiden standen in het
leven roept.
In 't algemeen hebben wij niet op met
hetgeen onder de coöperatie wordt verstaan.
Vertaalt men het woord eenvoudig uit het
Pransch in het Nederlaudsch, dan drukt
het zeker een gedachte uit, welke toejuiching
verdient. Wie toch zou niet gaarne samen
werken tot iets goeds en edels? Zonder zulk
een samenwerking zou de maatschappij
spoedig ineenvallen.
Gelijk wij echter reeds opmerkten, heeft
samenwerking alleen dan aanspraak op
onze sympathie, als zij wordt gevraagd voor
een nuttig, geoorloofd en zedelijk doel.
Ook de boozen werken samen, doch ten
verderve vau hunzelven en anderen. Het
coöpereereu met de werken der duisternis
zou dus zeker geen aanbeveling recht
vaardigen.
Wjj gaan wel niet zoover van in de
coöperatie, welke wij bestrijden, een werk
der duisternis te zien (het geschiedt trou
wens steeds in het openbaar) doch wij ge-
looven niettemin, dat het zeer stellig moet
worden gewraakt.
De coöperatie, gelijk zij wordt gedreven
in onzen tijd, beteekent het versterken dei-
macht van het kapitaal, vereenigt de eene
groep der maatschappij vijandig tegen de
andere. Zoo hebben wij in onderscheiden
FEUILLETON.
Ernaie tanden zijn een sieraad voor iedereen;
daarom moest men, evenals men b. v. uitslag
op voorhoofden en wangeii poogt te verwijderen,
ook alles doen om een gebrekkig of zwart gebit
te voorkomen, dat niet alleen het aangezicht
ontsiert, maar dikwijls in het spreken belem
mert en door eeu gebrekkig kauwen van het
voedsel, slechte spijsvertering en andore kwalen
ten gevolge kan hebben.
„Het is de plicht der ouders," zegt een
Duitsch blad, waaraan wij het volgende over
de verzorging der tanden ontleenen „reeds in
de vroegste jeugd der kinderen goed zorg te
dragen voor de tandjes der kleinen, want ver
zuimt men dat, dan heeft het dikwijls later de na-
deeligste gevolgen. Zuiverheid is een eerst ver-
eischte voor het behoud der tanden. Als de
kinderen tanden gekregen hebben, moet men
die, zoolang de kleinen daartoe zelf niet in staat zijn,
met een sponsje of linnen lapje, en later met
een zacht borsteltje, eeu paar malen per dag
schoonmaken, en zoodra de kinderen zichzelven
kunnen helpen, hen gewennen om 's morgens
en 's avonds de tanden te schuieren, en voorts
als men het minste vlekje ontdekt, terstond de
hulp van den tandmeester inroepen. Men ver
zuimt dit dikwijls bij kindertanden, omdat zij
later toch door andere vervangen worden; dat
is echter verkeerd, wa n t een kind dat op zijn
steden zien verrijzen: slachterijen, brood
fabrieken enz,, alle inrichtingen van welke
het heette, dat zij werden opgericht in 't be
lang des volks, doch metterdaad enkel met
het oogmerk om den aandeelhouders hooge
uitkeeriugeu te verzekeren.
Maar nu is het toch zeer natuurlijk, dat,
al zijn de actionnarissen niet met lage divi
denden tevreden, zulke instelliugeu altijd
met minder winst kunnen tevreden wezen
dan iemand, die zijn eigen zaken drijft
met eeu klein kapitaaltje, dat hij dikwerf
eerst na jaren van inspanning verkreeg,
terwijl hij zijn zaak vaak begon met ge
leend geld, dat hij dus moet teruggeven.
Zoodra een onderneming over zulke
groote schijven loopt, kan men dus bij het
nemen van eeu matig winstje, toch tegen
lager prijzen omzetten en afzetten dan liij,
die voor eigen rekening handel drijft of
eeu lak van nijverheid uitoefent. Het ver
schijnsel doet zich dan ook in de groote
steden, waar coöperatieve inrichtingen ver
rijzen, steeds voor, dat vele kleine brood
bakkerijen, slachterijen enz. verdwijnen.
Een natuurlijk gevolg daarvan is, dat de
zoogenaamde kleine burgerij langzamer
hand geheel en al ten onder gaat, zeer ten
nadeele van de maatschappij, daar de kleine
burgerman doorgaans dat element verte
genwoordigt, waar de voorvaderlijke ge
woonten en overleveringen nog het meest
zuiver bewaard worden.
De samenwerking, welke wij wraken, is
dus werkelijk een gezamenlijk arbeiden aan
den ondergang der samenleving.
Denkt men ernstig over baar na, dan
komt men tot het resultaat, dat zij het
beginsel der revolutie zoo herkenbaar mo
gelijk uitdrukt. Dat beginsel brengt toch
mede, dat het belang van de enkelen moet
worden' ondergeschikt gemaakt aan dat van
allen. Het algemeen belang is, op revo-
lutionnair standpunt, een monster dat alle
persoonlijk belang verslindt.
De veroeniging Eigen hulp gaat van
datzelfde rampzalig beginsel uit. Zij mis
kent het gewichtig en heilzaam beginsel,
door den grooteu heiden-Apostel verkon
digd: wanneer een lid lijdt, dan lijden
alle leden.In die uitspraak leverde de
h. Paulus eeu oneindig beter begrip van
coöperatie, samenwerking, dan de apo. telen
vierde of vijfde jaar tanden verliest, die het tot
zijn negende moest houden, is er oven erg, ja
nog erger aan toe dan een volwassene die eenige
tanden is kwijt geraakt.
Maar na het „tanden wisselen" komt het eerst
recht er op aan, ze goed te honden. Daarvoor
is, zooals wij reeds zeiden, zindelijkheid de
hoofdzaak. Stukjes vleesch en andere spijzen,
die tusschen de tanden blijven zitten, gaan dooi
de warmte van den mond tot gisting over, en
ontwikkelen zuren, die het glazuur der tanden
en het kakebeen aantasten. Daar suiker in den
mond zeer snel begint te gisten, moesten de
kinderen eigenlijk, telkens als zij zoetigheid
gegeten hebben, den mond spoelen met warm
water.
Als echter, ondanks al die voorzorgsmaatre
gelen of door het verzuim daarvan, de tanden
slecht beginnen te worden, dan moeten de aan
gestoken deelen verwijderd en de tanden gevuld
of geplombeerd worden. Want vullen is het eenige
redmiddel. Tand watertjes en andere hoogge
roemde middelen baten niets en zijn dikwijls
zelfs nadeelig. Als mondwater is gezuiverde spi
ritus met een paar druppels pepermuntolie aan
te bevelen. Houtskool als tandpoeder te gebrui
ken is nadeelig. Voorts moet men 's morgens
en 's avonds de tanden schuieren, na iederen
maaltijd den mond spoelen en met een tanden
stoker, die echter niet van metaal mag zijn, de
vezeltjes der spijzen verwijderen.
Een groote vijand der tanden is ook de kalk,
die zich aanzet aan de tanden en kiezen en
van de leugenleer onzer dagen. Hij be
doelt, dat de gausche maatschappij een
lichaam uitmaakt; dat niet een lid daarvan
kan worden gemist en dat dus elk
der deelen het meest belang heeft bij
de gezondheid, het welvaren van het geheel.
Eigen hulp gaat juist andersom tewerk
en schaart zich dus aan de zijde der revo
lutie. De bedoelde vereeniging komt 'een-
O O
zijdig oji voor de belangen van de ambte
naren. Die laat zij samenspannen tegen
de winkeliers en nijveren. Op zich zelf is
die staat al uiterst bevreemdend als men
in 't oog houdt dat die ambtenaren (en
officieren) worden betaald uit de belas
tingen, welke door de neringdoenden en
industriëelen worden opgebracht- De Eigen-
hulpers werpen dus de handeldrijveudeu
eti nijveren met hun eigen dubbeltjes dood.
Wij vragen nu: is dat een gezond be
ginsel? Kan van dat beginsel worden ge
tuigd, dat het thuis behoort in een houd
baar, levensvatbaar, economisch stelsel?
Ons antwoord op die vraag kan niet anders
dan ontkennend luiden. Wij zijn van oor
deel, dat Eigen hulp behoort tot een der
moderne motieven tegen het gebouw onzer
maatschappelijke instellingen gericht.
Eigen hulp is in haar soort daarom
niet minder gevaarlijk voor de bestaande
orde van zaken dan de Internationale, daar de
eerstgenoemde vereeniging evenzeer als de
laatstbedoelde »helsche machinede maat
schappij uit haar verband wil rukken.
Door de mannen van Eigen hulp wordt
in dezer voege geredeneerd: ieder moet
zichzelven maar helpen; wij ambtenaren
en officieren, wij bekoinmereu ons niet over
het lot van neringdoenden en industriëelen,
wij zoeken ons voordeel dat doet immers
iedereen?
Op gepaste wijze zijn voordeel zoeken,
mag zeker ieder, doch het komt er maar
op aan, of het werkelijk op betamelijke
wijze geschiedt. Eu nu noemen wij Eigen
hulp een ougepasteu, onbetamelijken weg.
Wat toch zouden de ambtenaren en offi
cieren wel zeggen, wanneer het werk, dat
zij verrichten, eens aan den minst inschrij
vende door den Staat werd vergund? Wij
gelooven dat menig ambt voor zeer veel minder
dan thans zou worden waargenomen
Wij haasten ons te coustateeren dat wij
dikwijls zeer moeilijk te verwijderen is. Die
kalk is slecht voor liet tandvleesch, en maakt
dikwijls de wortels der tanden bloot, waardoor
zij uitvallen. Alen moest daarom minstens een
maal per jaar zijn tanden, met het oog op (lie
kalk, door een tandmeester laten onderzoeken.
Meestal roept men diens hulp niet in, voor
me'n door pijn daartoe genoodzaakt wordt. De
pijn kan wel door chloroform, nagelolie, carbal-
zaur en dergelijken voor korten tijd verdoofd
worden, maar het eenige afdoende middel is het
plombeeren als dat dan nog mogelijk is. Kan
dat niet meer, dan moet de tand of kies getrok
ken, en door een kunstmatige vervangen wor-'
den. Ten onrechte hebben sommigen iets tegen
een geheel of gedeeltelijk valsch gebit, want het
is altijd beter voor de gezondheid kunsttanden
te hebben dan tandeloos te blijven.
Pieters had de hebbelijkheid hij kon 't nu
eenmaal niet helpen dat hij altijd zijn pa
rapluis ergens liet staan. Minstens een dozijn
regenschermen was op deze wijze verloren ge
gaan, en daarom had de heer Pieters zich het
gebruik van een parapluie lieelemaal afge
wend.
Nu was liij op zekeren avond bij zijn vriend
Van Klaveren geïnviteerd en welstaanshalve
diende hij zich wat beter dan gewoonlijk te
kleeden; want 't was een eenigszius officiëele
vergaderingdie daar zou plaats hebben.
zulk eeu openbare aanbesteding der offi
ciëele functiën niet zouden wenschen, doch
wij verlangen daarentegen ook, dat deze
ambtenaren niet gaan spelen voor bakker,
slachter, enz.
Er is nog een vorm van coöperatie dieu
wij afkeuren. Wij bedoelen het toekennen
aan den werkman van een zeker aandeel
in de winst, welke industriëele onderne
mingen afwerpen. Dat is ook een soort van
samenwerken welke op tegen werken van het
waarachtig maatschappelijk belang uitloopt.
Langs dieu weg wordt het zoogenaamd ba
zen- of patroonstelsel geheel vernietigd,
terwijl de werkman er volstrekt niet ge
lukkiger door wordt. Daarenboven reeds on
der het bestaande stelsel deelt de werkman
wel degelijk iu de winst door den patroon
genoten, want uit de winst wordt de gezel
betaald. Het toekennen aan de werklieden
van eeu bepaald, vast deel in de winst, ver
dient afkeuring (afgezien nog van het be
zwaar, dat het de maatschappelijke verhou
dingen omverwerpt) wijl het't onderscheid
tusschen meer en minder bekwame werk
lieden doet teloor gaan, hetgeen strijdt met
de gezonde rede. De sociaal-democratie moge
bazelen over de gelijkheid, die ook op het
gebied van den arbeid moet heerschen, die
gelijkheid zal nooit te verkrijgen zijn, daar
de hersenen van alle menschen niet gelijk
zijn. Men kan verstand genoeg hebben om
eeu geschikt werk-gezel te zijn, zonder
daarom nog begrip te hebben van de lei
ding, het beheer eener zaak.
Laat ons toch ook in deze niet wij
zer zij a dan de Almachtige. God. heeft
de levensbestemming van ieder onzer be
paald. Hij stelde dus den eeu tot patroon
den ander tot werkman, en toch zijn beiden
zijn kinderen, voor wie Hij zorgt. Standen
moeten er zijn, doch de verhouding tusschen
de standen wordt geregeld door de Chris
telijke humaniteit. Dat is de ware coöpe
ratie.
Het Journal Ojjiciel der Frausche Repu
bliek meldt de samenstelling van het nieuwe
Kabinet. Ferry is President van den Alinis-
terraad, met de portefeuille van Onderwijs;
Challemel-Latour is met Buitenlaudsche Za-
Het regende stroomen en dus nam hij de
parapluie van zijn vrouw meê, waarbij hem een
zorgvuldige behandeling van dat voorwerp ter
dege op het hart gedrukt werd.
De vergadering was om 10 uur afgeloopen. De
hemel was intusschen opgeklaard en de sterreu
schitterden. Eerst toen Pieters voor zijn huis
arriveerde, dat heel aan 't andere einde van de
stad gelegen was, bemerkte hij tot zijn niet
geringen schrik, dat hij de parapluie van zijne
vrouw vergeten had.
Snel besloten hij vreesde de harde ver
wijtingen van zijne gade nam hij een vigi
lante, reed terug naar de woning van zijn vriend,
waar inmiddels alles in diepe rust was, luidde
de famillie wakker, maakte zijn excuses en sprong
met het regenscherm weer in de vigilante, die
hem eindelijk kwartier voor twaalven te huis
bracht.
Met ongeduld wacht hem en de parapluie
reeds anderhalf uur een liefhebbende echtgenoote.
Hij weet, wat hem te wachten staat en tracht,
door het verhalen van zijn rit het onweder te
voorkomen.
„Je ziet, dat ik je vermaningen niet vergeten
heb" zegt hij lachend, in afwachting van het
pluimpje, dat liij nu wel krijgen zal.
Afaar de verwachte lof viel hem niet ten
deel, want toen zijne vrouw vroeg, waar de met
moeite en kosten geredde parapluie zich dan be
vond, toen bleek dat hij ze iu de reeds ver
dwenen vigilante had laten liggen!
