N I E u w E
No. 675.
Zondag 18 Maart 1883.
8e Jaargang.
Ongeloof.
B U 1T L A I).
Gevat antwoord.
Kunsttanden.
Kieschheid in het weldoen.
HURiEiisnn:
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 0,85
Buiten Haarlem franco per post. 1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
CJS5
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÈN
Van 16 regels.30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant,
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
Vervolg en Slot.)
Wie ongeloovig wordt, moet noodzake
lijker wijze op politiek en sociaal gebied een
geheel ander mensch worden. Wie op reli
gieus terrein geen gezag eerbiedigt, zal op
politiek gebied de autoriteit zeker Diet
steunen. Wie er aan gewend is zijn cate
chismus zelf te schrijven en zijne moraal
zelf te creëeren, zal ongetwijfeld ook in
de politiek doen, wat hem goeddunkt en
wat hij momenteel het beste acht, hij zal
zich echter nooit aan de eeuwige wetten
ootmoedig onderwerpen. Nu kan een onge-
loovige, we willen het gaarne erkennen,
hier of daar een royalist zijn, doch hij zal
het slechts uit eeue opportuniteits-oorzaak
zijn, niet uit overtuiging; en zulk een trouw
onderdaan zal geen bezwaar hebben te
gelegener tijd deel te nemen aan de revo
lutie tegen den Koning, die immers volgens
zijn begrip niet door Gods genade, maar
door de genade des volks als .vorst regeert.
Een materialist, die consequent denkt, zal
in het politieke, zoowel als in het sociale
leven door geen ander motief beheerscht
en geleid worden, dan door zijn persoon
lijk profijt.
Is er nadere aanwijzing noodig, dat Staat
en maatschappij niet kunnen bestaan, wan
neer het ongeloot nog verder toeneemt?
Wel is waar hebben »liberale« theoretici
de Regeeringen omtrent revolutionnaire
bewegingen trachten gerust te stellen, door
dien zij de geschiedenis zoo te zeggen van
een natuurwetenschappelijk standpunt uit
behandelden, en verklaard, dat de revo
luties niets anders waren dan omwente
lingen in de natuur, die de verderfelijke
stoffen afscheiden en alzoo in de ontwik
keling van 't heelal zelfs eene normale rol
spelen. Aangezien nu zelfs het meest onge
rijmde nog aanhangers vindt, kan men er
zich niet over verwonderen dat ook deze
waanzinnige leer geloovige ooren en harten
gevonden heeft. Intusschen vindt eene
Regeering, die door eene revolutie is omver
geworpen, door zulk eene gebeurtenis zeer
zelden een normaal procesdat tot een
gezonden staat leidt. Men mag dus ver
onderstellen dat de Regeeringen met zulke
holle theorieën niet zullen dwepen en
allerminst zullen de vorsten de vele moord
aanslagen van den laatsteu tijd onder de
normale processen rangscnikken.
FEUILLETON.
Onlangs wilde een Russisch sludent, die zich op
zijn doorreis naar Berlijn eenigen tijd te Konings
bergen ophield, daar het beroemde standbeeld van
Kant zien. Hij sprak er van ir. zijn hotel en ver.
zocht, hem iemand als geleider mede te geven.
Hoe eenvoudig dit verzoek ook was, bracht het
den hotelhouder echter in groote verlegenheid;
want wegens den nieuwen aanbouw achter het mo
nument, is het tegenwoordig door eene houten
schutting, die het tegen afvallende pannen of
steenen moet beveiligen, geheel verborgen. Toch
wilde hij den vreemdeling niet onbevredigd laten;
hij wist wel niets anders van den wijsgeer, dan
dat hij een „beroemd man" was, maar dat was
reden genoeg, meende hij, om als een goed burger
trotsch op zijn stadgenoot te zijn. Hij besloot dus,
den student een ander standbeeld dan het ver
langde te laten zien. Te dien einde nam hij zijn
commissionnair, een man op wiens slimheid hij
kon vertrouwen, in 't geheim en deze beloofde
dat hij zich tot genoegen van beide partijen van
zijne taak zou kwijten. Hij hield zich van zijne
geschiktheid daartoe des te meer overtuigd, omdat
hij, in zijne tienjarige loopbaan als hotelbediende
ën gids voor vreemdelingen, het Eransch genoeg
Een zelfde valsche theorie als deze, decre
teerde, ongeveer een balve eeuw geleden, de
burger-koningLouis Philippe, toen hij
zeide: eindelijk is de ware vrijheid ver
schenen, het raadsel is opgelost.'t Is
verwonderlijk dat deze monarch ten aanzien
van zijne oplossing van een probleem,
waaraan eeuwenlang velen zich hebben af
getobd, niet trotscher was. Er is immers
met het gezag een zekere graad constitu-
tioneele en politieke vrijheid vereenigbaar,
maar dat bedoelde Louis Philippe niet.
Dat zou ook geen nieuwe uitvinding zijn
geweest; Engeland en Noord-Amerika had
den reeds lang de mogelijkheid van de
oplossing van dit »raadsel« bewezen. Het
staatsbestuur van Louis Philippe wilde niet
geheel en al toegeven aan ongeloof en revo
lutie, doch het wildeer ook geenszins defi
nitief mede breken. De Staatsregeering was
niet voor en niet tegen de Kerk, het be
oefende eene balanceerende politiek. Dit
beschouwden nu Louis Philippe en velen
met hem als de som van politieke wijsheid.
Nu kan een mathematicus wel eene rechte
lijn in twee gelijke helften deelen, maar
Louis Philippe en zijne aanhangers ver
gaten, dat men in het politieke leven zulk
een middelpunt niet met mathematische
juistheid kan bepalen. Eene Regeering die
met middelpartjjen« dweept zal of aan de
christelijk-conservatieve of aan de onge-
loovig-revolutionnaire elementen toegeven.
Moeilijk zal zulk eene gelijkheid van
guustbewijzen vol te houden zijn, want men
kan er zeker van zijn dat of de conser
vatieven of de rooden tegen de Regeering
zullen verbitterd worden. Louis Philippe
heeft dan ook de voortreffelijkheid zijner
politiek in de Februari-revolutie van het
jaar 1848, ten koste van zijn gezag, onder
vonden.
Eene uitspraak even ongerijmd als die
van Louis Philippe, heeft haar ontstaan
te danken aan het talent van den president
der Pransche Republiek, den heer Grévy.
Zij luidt: Tout laisser dire rien laisser
faire.* Ook met deze echt liberale wijsheid
zal men in het politieke leven niet ver
komen. Als eerst revolutie en vorstenmoord
openlijk mogen gepredikt worden, als men
aan het onnadenkende plebs verkondigt dat
elke misdaad voor politiek-revolutionuaire
doeleinden geoorloofd is en dit geschiedde
immers, zoo als men weet door de nihilisten
en Eransche communards dan verwón-
machtig was, om met den Rus, die geen Duitsch
verstond, te kunnen spreken.
De student wordt aan zijn geleide toevertrouwd
er. zij gaan samen op weg. In Koningsbergen is
niet veel keus van standbeelden; daarom bracht
de commissionnair den vreemdeling regelrecht naar
het paradeplein, waar het ruiter-standbeeld van
Eriedrich Wilhelm III staat, en wees hem dit als
het verlangde aan, kortaf zeggende: „Le voila!"
De student loopt om het monument heen, be
kijkt het van alle kanten en schudt het hoofd,
want in dien met een lauwerkrans gekroonden
ruiter ziet hij wel een veldheer, maar niets wat
naar een geleerde gelijkt. Hij vraagt derhalve zijn
geleider, of dit werkelijk Kant is en of hij zich
niet vergist heeft. Maar deze houdt vol: „Cest lui."
In weerwil van deze geruststellende verzekering,
heeft de Rus daar toch geen vrede mee en be
toogt, dat men gewoonlijk dichters en geleerden
toch niet te paard voorstelt, met ruiterlaarzen en
eeu degen. Tegen de waarheid van dit betoog was
niet veel in te brengen; maar de commissionnair
moest tot eiken prijs volhouden, wat hij zoo stel
lig verzekerd had, en om er zich maar zoo spoe
dig mogelijk af te maken, zeide hij, na even na
gedacht te te hebben: Monsieur, c'est vrai! Mais
on l'a figure comme ïl acheva son an de service
chez les dragons lithouianiens." (Dat is waar,
mijnheer, maar hij is afgebeeld, zooals hij was
dere men zich niet over de vruchten van
zulk eene politiek. Als men aan de keeren
revolutionnairen eerst de vrijheid geeft te
zeggen, hetgeen zij willen, dan zullen zij
ook weldra zoo vrij zijn te doen, wat zij
goedvinden.
Karakteristiek is het overigens, hoe het
gansche revolutionnaire en atheïstische »ge-
meene volks door zijne leiders en corypheeën
wordt veracht. Dat Lassalle zich het liefst
in aristocratische kringen ophield, het de
mocratische wezen en de eeltige vuisten
der arbeidersinnerlijk verachtte, is be
kend. Hetzelfde gevoel schijnt een Duitsch
geleerde te bezielen als hij. zegt, dat de
populaire helden van kracht en stof« bij
scheerdersknechts passen, doch niet bij phi-
losophen. David Strauss, de bekende vijand
van het Christendom, is zelfs op politiek
gebied conservatief, aangezien hij de
werklieden niet wil aanhitsen om barrikadeu
te bouwen iets dat van zijn standpunt
uit toch consequent genoemd mag worden.
Het Christendom, de Katholieke Kerk,
behoeft deze vijanden niet te vreezen. De
gevaren vau het ongeloof komen steeds
meer en meer en al duidelijker te voor
schijn, zoodat wij op goede gronden op
eene betere toekomst, op het terugkeeren
van vele afgedwaalden zullen kunnen hopen.
Zelfs eeu liberaal nieuwsblad moest on
langs verklaren dat de gedachten voorraad
van het liberalisme was uitgeput en daar
het niet in staat is, om volgens zijne be
loften de wereld tc hervormen, zal men er
zich nreer en meer van afwenden.Dat is
flinke taal en aangezien de algemeene geest
nog niet van dien aard is, dat men aan eene
in aantocht zijnde socialistische aera be
hoeft te denken, zullen we hopen en ver
trouwen dat de geloovigen, de Katho
lieken, steeds meer en meer in aanzien,
macht en kracht zullen blijven toenemen.
Het verbod op den invoer van varkens,
varkensvleesch, met inbegrip van zijden,
en alle soorten van worst van Amerikaan-
sche afkomst, is thans in Duitschland afge
kondigd. Het treedt in werking 30 dagen
na de dagteekening van het keizerlijk be
sluit te dier zake, hetwelk gedateerd is 6
Maart.
Bij de discussie over de hondenbelasting
in het Pruisisch Huis van Afgevaardigden,
toen hij bij de Litthnusclie dragonders diende.
Do vreemdeling lachte om de gevatheid van dit
antwoord en gaf den commissionnair eene ruime
fooi, maar ging heenzonder het monument van
Kant gezien te hebben.
Het maken van kunsttanden is in de Vereenigde
Staten een belangrijke tak van nijverheid. Er
bestaan iu het land 12 fabrieken, waar kunsttan
den vervaardigd worden, en die jaarlijks tien
millioen leveren, dat is op vijf personen van
de bevolking één. De totale verkoop, van dit
knnstartikel bedraagt jaarlijks de som van een
millioen dollars. Het materiaal, waarvan het ver
vaardigd wordt, bestaat uit veldspaath, porselein-
aarde en berg-krisial. Het kleuren geschiedt met
platina, titanium en goud. Het veldspaath en
berg-kristal worden gloeiend gemaakt en daarna
in koud water geworpen. Dan worden zij in het
water zoo fijn gemalen totdat zij bovenop drijven.
Met de kleurstof verbonden, wordt het aldus ver
kregen poeder in koperen vormen aan eene he
vige hitte blootgesteld. Dat is een zwaar werk.
In vroegeren tijd sneden de dentisten de tanden
voor hunne klanten. Aan goud voor het vullen
van de tanden wordt jaarlijks voor eene waarde
van 500.000 dollars gebruikt. Van het jaar 1778
tot 1833, gebruikte men tot dat einde lood. In
heeft de Regeering een nieuwe nederlaag
geledeD. Zij had voorgesteld, dat de honden
vau militairen in actieven dienst, niet aau
de belasting zouden onderworpen zijn. Met
180 tegen 163 stemmen werd echter de
tot deze quaestie betrekkelijke paragraaf
verworpen.
In het Lagerhuis stelt Parnell de
tweede lezing voor van zijn ontwerp tot
wijziging der Iersche landwet, Gladstone
kan noch in een herziening der landwet
noch in een wijziging harer grondslagen
toestemmen, noch ook voor het oowenblik
O
zich uitlaten over ondergeschikte punten
of ondersteuning daarvan beloven.
De Fransche regeering heeft besloten,
indien er Zondag a. s. samenscholingen
plaats hebben, alsdan de gebruikelijke drie
sommaties tot het volk te richten om uiteen
te gaan, en in geval van verzet de per
sonen in massa te arresteeren.
Voor het Hof van Assises is thans in
behandeling gekomen de zaak van Guesde
en Lafargue. De beschuldigden waren niet
ter terechtzitting verschenen. In de akte
van beschuldiging wordt aangetoond dat
de beklaagden aangezet hebben tot plun
dering en omverwerping van den staats
vorm. Door getuigen werd bevestigd dat
de beschuldigden eene opruiende taal ge
voerd hebben in vergaderingen te Monlucon.
Het Hof' heeft hen veroordeeld tot twee
jaren tuchthuisstraf en elk tot eene boete
van 3000 fr.
De schade door de oproerige jongelui
van het Lycée-Louis-le-Grand aangericht,
bedraagt ongeveer 3000 frs. Deze som
moet door de ouders vergoed worden, die
volgens de wet civiel aansprakelijk zijn.
De heer Ferdinand de Lesseps heeft zich
naar Tunis begeven, waar hij eene maand
denkt te blijven. Ilij is vergezeld van eenige
ondernemers van openbare werken, die zich
bij den commandant Roudaire zullen aan
sluiten tot onderzoek van het plan ter vor
ming van eeu binnenzee in het regentschap.
Volgens een telegram uit Gibraltar
aan the Exchange telegraph, heeft een on
derzoek, ingesteld tegen den lieer Amiel,
tolk van den Engelschen vice-consul te
Casablanca (Marokko), de beschuldiging
gegrond verklaard, dat bij een zeker aantal
Israëlitische jonge meisjes in het openbaar
heeft doen geeselen. De heer Amiel is
thans als tolk ontslagen, beroofd van En-
geland's bescherming en uit Marokko
New-York zijn ook tandmeesters die met diamant
vullen, en iu Parijs adverteeren de dentisten, dat
zij diamanten stiften en smaragden stoppen ge
bruiken. Het vullen van de tanden wordt door
moeite-uitwinnende machines en kunstige instru
menten aanmerkelijk verlicht. Iu de Vereenigde
Staten worden tandmeesters-instrumenten enz.
voor de geheele beschaafde wereld gemaakt. Een
gewoon stel van de noodzakelijkste instrumenten
en gereedschapper. komt een tandmeester op 500
dollars te staan.
Een officier, die, uit hoofde van zijn sober be
staan, een slecht paard bereed, werd door den
grooten Franschen maarschalk de Turenne op
gemerkt. Deze verzocht den officier bij zich aan
tafel. Na den maaltijd riep hij hem ter zijde, en
sprak hem dus aau: Het is wel wat vrijmoedig;
maar gij zult het uw generaal niet afslaan. Ik
word oud en zwak, en jonge paarden vermoeien
mij te zeer. Onlangs zag ik u een paard berijden,
dat mij toescheen beter voor mij geschikt te zijn.
Wanneer nu dit offer niet te groot voor u is dan
verzoek ik u, met mij te willen ruilen. De offi
cier antwoordde met eene beleefde buiging, en
Turenne gaf hem een zijner beste paarden.
