NIEUWE
No. 678.
Donderdag 29 Maart 1883.
8e Jaargang.
Zondagsheiliging.
BUITENLAND.
De grot Arciprete op Sardinië.
Immortellen.
Een advocatenstreek.
HiARiMsm conmiT
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 0,85
Buiten Haarlem franco per post. 1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
NTlEhDfgfr
AGHTE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS 1.AU1EÏ,
Een integreërend deel van het sociale
draagstuk is de Zondagsheiliging. Van vele
zijden is reeds aanhoudend den wensch te
kennen gegeven dat men de ambtenaren
van den post-, telegraaf- en spoorwegdienst
toch mocht in de gelegenheid stellen om
op Zon- en feestdagen hunne godsdienstige
plichten te kunnen vervullen, 't Is een
feit dat vele ambtenaren zoo goed als geen
Zondagsrust genieten, 't Zou waarlijk aan
het verkeer, welks belangen toch stellig
niet hooger staan, dan de zedelijke en reli
gieuze belangen van den menscli, niet scha
den, als de postdienst op de Zondagen werd
beperkt. Wat in Engeland en Amerika
mogelijk is, zou dat iu Nederland blijken
onmogelijk te zijn? Men zal het toch waar
lijk ter wille van de Israëlieten, die op de
Christelijke Zou- en feestdagen werken,
niet noodig achten den postdienst in zijn
ganschen omvang te doen plaats hebben.
Als de werkkrachten bjj den post-, tele
graaf- en spoorwegdieust niet toereikend
zijn om aan de ambtenaren en beamb
ten de volstrekt noodige Zondagsrust te
verschaffen, dau benoeme men meer amb
tenaren en men late een zuinigheidsstelsel
varen, dat in alle opzichten zeer misplaatst is.
Als de maag-quaestie, de arbeid, de ver
houding van den arbeider tot den werk
gever enz, het materiëele gedeelte der soci
ale quaestie zijn, dan is de Zondagsrust
en de Zondagsheiliging bet hoogere, het
geestelijke gedeelte er van, want een volk
dat den Zondag niet heiligt, geraakt reli
gieus en zedelijk in verval.
De Zondagsontheiliging komt echter niet
alleen op rekening van het verkeer, op
rekening van den post-, telegraaf- en spoor
wegdienst, maar ook in hooge mate op de
genotzucht, die door speculatieve onderne
mers van publieke vermakelijkheden wordt
bevordert. Bij voorkeur immers worden open
bare feestelijkheden des Zaterdags-avonds
gegeven, omdat men des Zondags dan
behoorlijk kan uitslapen.*
Dr. Niemeijer te Berlijn hield onlangs
in de hygiënische vereeniging eene voor
dracht over de Zondagsrust, en wel naar
aanleiding van eene petitie onderteekend
door 6000 handelsbedienden en werklieden
van Pruisens hoofdstad. De redenaar be
handelde de hygiënische zijde dezer quaestie,
FEUILLETON.
Meer dan 40 jaar hadden de herders van
Dorgali hun stal opgeslagen in de nabijheid van
een hol te Foddeito, en al dien tijd hadden zij
dit zorgvuldig, met takken als anderzins dicht-
gestopt opdat hunne geiten er niet bij ongeluk
in zouden geraken. Yan dit jaar heerschte er
echter zulk een gebrek aan water, dat drie
herders vau 25, 18 en 14 jaar besloten iu het hol
af te dalen om daar water te zoeken; doch wie
beschrijft hunne verbazing, toen zij iu een
uitgestrekte grot met circa 15 galerijen terecht
kwamen.
De grot, die door de Dorgaleezen naar den
bijnaam van den oudsten herder Arciprete (aarts
priester) genoemd is, ligt op 300 meters van de
kust, een half uur roeieus van Connone en heeft
eene uitgestrektheid van meer dan 2500 vierk.
meters.
Iu de helft van de eerste galerij bevindt zich
een scheur waardoor men weder in eene andere,
tot nog toe onbezochte, grot terecht komt. De
bezoekers staan verbaasd over de pracht; zoo
schijnt men een vloer van 't fijnste basalt, voorts
weder een zuilengang van wit marmer te zien,
dan ontwaart men het als draperieën, die van
eene hoogte van 15 meters alhaugende aan dien
van St. Pieter herinneren, dan weder een kind,
die eigenlijk reeds zeer oud is en hem acht
jaren geleden aanleiding gaf, deel te nemen
aan een prijskamp, uitgeschreven door de
Sociéié pour la savctification du Limanclie
te Genève, voor het beste werk over de
Zondagsrust. Hij had toenmaals het ge
noegen zijn werk met een der drie eerste
prijzen bekroond te zien en hij gaf dus in
zijne voordracht datgene ten beste, wat hij
acht jaren geleden, had geschreven. In de
groote industriëele Staten, Fraukrijk en
Engeland, aldus verkondigde Dr. Niemeijer,
is men in economisch opzicht door prac-
tisehe ervaringen bij 't afslijten der men-
schelijke machine* daartoe gekomen, de
Zondagsrust als eene noodzakelijkheid te
beschouwen; bij verwijst, tot staving van
zijn betoog, naar het bekroonde werk van
den atheïst Proudhon: »de la célébration
du IHmanche. en op de werken van Lord
Derby, Dr. Farre, van den rechtsgeleerde
Wilson en van den beroemden geschied
schrijver Macaulay. Laatstgenoemde o.a.
heeft zeer treffend de economische waarde
van den Zondagsarbeid door de volgende
uitspraak gekarakteriseerd: »al had men
hier te lande gedurende 300 jaren den Zon
dag niet als rustdag gevierd, al had men
op dien dag met spade, beitel en hamer
gewerkt, wij zouden een arm en weinig
beschaafd volk zijn.* In hygiënisch opzicht
is de Zondagsarbeid zeer nadeelig voor de
menschelijke gezondheid. Het door onaf
gebroken arbeid uitgemergelde lichaam ver
langt dringend naar rust en naar de be
vrediging van den door aanhoudende in
spanning outstauen dorst. Om beide tege
lijkertijd te kunnen bevredigen, grijpt de
arbeider naar geestrijke dra iken en vervalt
ten langen leste in dronkenschap, terwijl
bij anderen die zich aan die ondeugd niet
schuldig maken, bloeagebrek ontstaat. Yele
ziekten van arbeiders ontstaan door al te
groote krachtsinspa ning; met een cate
gorisch imperatief kan men echter dit euvel
niet doen verdwijnen, doch slechts door
aanhoudend en overtuigend te wijzen op
het economische en sanitaire nadeel, dat
door den Zondagsarbeid wordt geprovo
ceerd.
De vraag hoe eene waardige viering van
den Zondag door Katholieke Christenen
moet geschieden, werd onlangs door een
onzer voorname theologen behandeld. Hij
wijst op de groote rampen en op den al-
of een geweer, of een lessenaar, een stoel met
borduurwerk, een hoed, een mausoleum enz. enz.,
in één woord het is een tooneel, dat, door een
200 tal stearine kaarsenen een 12 tal brandende
bossen hout verlicht, alle kleur-schakeeringen
en duizenden fantastische groepeeringen te aan
schouwen geeft.
In de derde galarij bemerkt men een indruk
van een menschelijken voel, geheel gekristalliseerd
en circa één centimeter dik, doch van water is
in de geheele grot slechts één klein straaltje
ontdekt. Ongetwijfeld is deze grot de fraaiste
der tot nog toe op Sardinië bekende (de Neptunus
grot te Alghero en de Achuarotta grot te Domus-
novas) èn door hare uitgestrektheid en door
hare kolossale menigte slalakiten en stalagmiten;
de ingang is naar het oosten gekeerd en op
ongeveer 80 voet boven den spiegel van de zee.
Weinigen weten in welk land het kleine gele
bloempje, dat zoo algemeen tot versiering van
de graven gebruikt wordt, groeit, of althans hoe
het gekweekt wordt.
De immortelle is afkomstig van het eiland
Creta en uit Afrika, waar zij in 't wild groeit.
In (1e omstreken van Toulon, op hooge en dorre
plaatsen, iu de weinige aard, die reeds talrijke
olijfhoomen voedt, wordt zij gekweekt.
Men zegt dat zij daar in 1815 werd ingevoerd
door een tuinier, Dahnan genaamd, die met het
gemeenen ongelukkigen toestand waarin de
wereld verkeert en hij beschouwt een en
ander terecht als rechtmatige straffen Gods.
Hij geeft den ernstigen raad, »<lat men
zich wederom tot God wende, tot den
machtigsten Redder en Helper ook in tij-
delijken nood.» Hij wijst op de instelling
van deu Zondag iu het Paradijs en op Sinaï.
Christus heeft opnieuw de hooge waarde
en autoriteit van den wekelijkschen rustdag
bevestigd. Reeds de natuurwet, zegt be
doelde theoloog, verlangt met beslistheid
eene lichamelijke rust, die de voorbereiding
is tot eene innerlijke geestelijke rust. De
Christelijke Zondagsrust heeft echter niets
gemeen met de verderfelijke ondeugd van
deu lediggang; zij moet zich in alle op
zichten openbaren in het vermijden dei-
zonde. Misbruik der Zondagsrust is een roof
gepleegd aati den dag des Heeren om dezen
in een triomfdag des satans te veranderen.
Wij moeten des Zondags niet slechts rus
ten, om te rusten, maar ook om deu God
gewijde rusttijd te heiligen. Daarvoor wor
den hoofdzakelijk drie dingen vereiscbt.,
namelijk: het bijwonen der heilige Offer
ande, het aauhooreu en iu ons hart op-
nemeu van het Goddelijk woord en het
beoefenen van werken dei-Christelijke liefde.*
Een der vragen, welke in den regel door
de oude heidenen aan de om des geloofs
wille vervolgde Christenen werd gedaan,
luidde aldus: »Hebt gij den Zondag ge
vierd?* En steeds was het moedige en be
sliste antwoord: »Ik ben Christeu en der
halve heb ik den dag des Heeren gehei
ligd.* Laten we een voorbeeld nemen aan
die helden des Gefoofs. Laten we hen die
ons willen afhouden van de viering en
heiliging van den Godgewijdeu dag, liefde
vol, maar met vastberadenheid antwoorden:
Wij zijn Christenen en wij wenschen Chris
tenen te blijven, en daarom zullen wij de
viering van den geheiligden rustdag nim
mer verzuimen.
Ook van onze persooulijke medewerking
hangt de oplossing van dit hoogst belang
rijke sociale vraagstuk af.
Te Nice is het plan ontworpen eene
tentoonstelling van internationale nijver
heid gedurende den volgenden winter te
houden. Frankrijk zou daar zijn overwicht
kweeken en verspreiden van deze bloemsoort
goede zaken maakte.
In de maand Juni plant men stekjes, die met
verbazende gemakkelijkheid wortel schieten. In
de maand Februari daaraanvolgende verplant men
ze, De oog=t heeft in Juni plaats. Het eerste
jaar is de oogst vrij gering; de oogst van het
tweede jaar is het ruimst, en daarna vermindert
hij weder. Het vierde jaar worden de oude
planten uit den grond gehaald en door nieuwe
stekjes vervangen.
Als de immortellen gedroogd zijn, worden zij
aan bossen gebonden en in kistjes gelegd, en
naar Parijs, Lvon en Bordeaux verzonden.
In Rusland vooral vinden zij veel aftrek. De
immortelle wordt met verschillende kleuren ge
verfd, of men laat haar kleuren. Een oplossing
van borax geeft aan de immortelle een donker-
roode kleur.
Een advocaat pleitte voor een man, die een
misdrijf begaan had, althans daarvan beticht
werd.
De man heette Beverman.
De schijn was zeer tegen den beklaagde, en
eene verzwarende omstandigheid was, dat de
hoed ran den geval
in de onmiddellijke
nabijheid van de plek gevonden was; waar de
aanranding had plaats gehad.
Een der getuigen verklaarde beslist, dat de
op Italie's nijverheid toonen, gelijk het
besloten is, naar Havas zegt, zich te Am
sterdam met Duitschland te meten op het
gebied van nijverheid.
Tot goedmaking der kosten van het bui
tengewoon gezantschap, dat naar Moscou
zal vertrekken om de regeering der Fran-
sche Republiek te vertegenwoordigen bij
de kroning van den Czaar, zal aan de
Kamers, onmiddellijk na hare weder-bijeen-
komst, een crediet van 250,000 fr. gevraagd
worden. Aan het hoofd van het gezantschap
zal de heer Waddington staan.
Louise Michel, tegen welke een last van
gevangenneming is uitgevaardigd, maar die
de politie tot dusver niet heeft kunnen
opsporen, bevindt zich te Parijs, waar zij
geïnterviewd* is door een medewerker van
Voltaire, die beloofd heeft het geheim van
haar verblijf niet te zullen verklappen.
Louise vertelde hem dat zij eerst voorne
mens was zich schuil te houden enkel om
de voorloopige gevangenschap te ontgaan
en bereid was zich voor het gerecht te
stellen, zoodra haar naam afgeroepen zou
worden. Maar zij is van dat plan terug
gekomen, daar haar gezegd was, dat de
door haar verdedigde zaak er slecht door
zou gediend zijn. Derhalve zal zij schuil
blijven, en mocht zij bij verstek worden
veroordeeld, dan zal zij buitenslands gaan.
Zij zag niet in waarom zij niet evenzeer,
als de royalisten, in het buitenland zou
samenzweren tegen de republiek. Haar zaak
zal zegevieren, 't Is slechts eene quaestie
van maanden, misschien van dagen. De
roode vlag zal wappereu op de bouwvallen
van de oude wereld der driekleur.
Toen zij geëindigd had, noodigde zij den
interviewer» uit, een partijtje te kienen
met haar en het kind uit het huis waar
zij eene schuilplaats vond. De interviewer
voldeed aan het verzoek en heel rustig
werd nu het eene nommer nahet andere uit de
doos getrokken. Louise kreeg geeu kien.
De Fransche minister van binnenland-
sche zaken heeft eene commissie benoemd,
wier taak het is middelen te beramen om
aan werklieden-vereenigingen in het alge
meen het inschrijven bij aanbestedingen van
staatswege gemakkelijk te maken.
De Engelsche regeering heeft bevo
len dat 2000 man infanterie de openbare
gebouwen te Londen en een bataljon
garde-troepen het Parlement en het
hoed, weikeu men hem toonde, dezelfde was
dien hij gevonden had en dat dit hoofddeksel
behoorde aan den gevangene Beverman genaamd.
„Verklaart ge op uw eed", vroeg de advocaat,
„dat gij met zekerheid weet, dat dit dezelfde
hoed is?"
„Ja", was het antwooid.
„Hebt gij hem nauwkeurig onderzocht, voordat
ge onder eede verklaard hebt, dat die hoed van
beschuldigde was?"
„Ja."
„Nu, laat me den hoed eens zien,„ sprak
pleiter, waarop hij het hoofdddeksel nam en van
binnen met aandacht en zeer minutieus bekeek.
Langzaam voor zich uit, maar toch hoorbaari
las hij den naam „Beverman" aldus: Bever
man, alsof hij dien naam binnen in den hoed
las.
„Dus ge houdt vol, dat die naam in den
hoed stoud, toeu gij 'm gevonden hebt?" vroeg
de rechtsgeleerde.
„Zeker houd ik dat vol," was het antwoord.
„Hebt gij dien naam duidelijk gelezen?"
„Natuurlijk."
„Dus is dit dezelfde hoed?"
To n
„Jd.
„Nu dan," sprak de verdediger, die den hoed
het Hof liet zien, „dan is deze zaak aan een
eind want er staat iu 't geheel geen naam in
dien hoed!
Onmiddellijk volgde de vrijspraak van den man.
