N I E U W E
No. 683.
Zoodag 15 April 1883
8e Jaargang.
Het vijfjarig Pontificaat van
Leo XIII.
B U i T E N L A N D.
De ridder-mandenmaker.
nimism
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzouderljjke Nummers
J 0,86
1
0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AUCME NOS.
ton
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÊN
Van 16 regels .30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrij dag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAURET.
Vervolg en slot.)
Ook tegen de misdadige handelingen der
Iersche samenzweerders heeft Leo XIII
meermalen, nu eens ernstig berispend en ver-
oordeelend, dan weder tot geduld en tot
het toepassen van wettige middelen aan
sporend, zijne stem doen hooreu. Het eerste
maal geschiedde zulks in 't begin van Mei,
toen de h. Vader voor eene talrijke Iersche
pelgrimsschaar, die haren dank kwam be
tuigen vo.or de benoeming van den Aarts
bisschop van Dublin en die deze gelegen
heid waarnam om den Paus de verzekering
te geven van de volharding der Ieren in
het Katholiek geloof, deze schare dringend
vermaande zich steeds met gematigdheid
en wijsheid te gedragen. Ten tweeden male
verhief Leo XIII in de Iersche quaestie
zijue stem in een schrijven aan het epis
copaat van Ierland, van den eersten Augustus
1882. De Paus brandmerkte in dit docu
ment de revolutionnaire plannen en vree-
selijke moorden der geheime vereenigingen
en bezwoer alle Ieren, bij de heiligheid
van het Katholieke geloof, zich niet met
zulke vereenigingen af te geven. Het begin
der vrijheid, aldus schreef de h. Vader, is
de onthouding van het plegen van misdaden.
Tegelijkertijd verzocht hij de Bisschoppen
en Priesters de meeste zorg te dragen voor
de godsdienstige opvoeding van het jonge
geslacht. Toen echter de agitatie der ge
heime vereenigingen niet ophield, wendde
Leo XIII zich ten derden male, op den eer
sten Januari, met een schrijven aan den
Kardinaal-Aartsbisschop Mac Cabe van
Dublin, tot het Katholieke volk van het
zwaar geteisterde eiland, spoorde het aan
tot net oefenen van geduld, tot wettige
verdediging van zijn gerechtigde eischen
en tot hoogst voorzichtige leiding zijner
volksvergad erin gen
Zeer bedroevend voor het vaderlijke hart
van den Paus was ook de toestand dei Kerk
in de twee oudste Katholieke Staten van
het Westen: in Frankrijk, waar atheïstische
fanatiekeu de jeugd door godsdienstlooze
scholen trachten te vergiftigen, de orde
pogen te storen en Episcopaat en Clerus
in boeien trachten te slaan, zoomede in
Spanje waar tengevolge van politieke par-
tijhandelingen eene oneeuigheid ouder de
Katholieken zei ven dreigde te ontstaan. In
een schrijven van den 24sten Augustus
1882 aan zijn Z. Em. den Kardinaal-Aarts
bisschop Guibert van Parijs, prees Leo XIII
de eenheid en vastheid, waarmede het
FE U1LLE TON.
Ter navolging.
Toen de Heer Savarguan de Bras sa op zijne
reizen in West-Afrika de Congo bezocht, met het
doel den Europeanen de vrije vaart op die rivier
te bezorgen, kwam hij in aanraking met den stam
der Oubendji.
Uit volk trachtte hem den doortocht te beletten.
Na hunne kennismaking met Stanley toch, die
zich met het zwaard in (ie hand een doortocht
had gebaand, den inboorlingen een tal van ge
vechten geleverd, sommige stammen met geweld
■onderworpen, andere op de vlucht had gejaagd,
mistrouwden zij eiken blanke.
Eerst na langdurige onderhandelingen, toen zij
■er inderdaad van overtuigd waren en de volle
(zekerheid hadden, dat de Brazza tot hen was
gekomen, niet met het doel om oorlog te voeren,
maar om aan de rivier een dorp te stichten, waar
de blanken en de Oubendji zich veilig bezig zou
den houden met den handel eerst toen werd
de vrede gesloteu en de oorlog plechtig begraven.
Men groef een diep gat aan de oevers van de
Episcopaat van Frankrijk tegen goddelooze
wetten protesteert, die God uit de school
verwijderen en die ontegen zeggelijk leiden
tot den ondergang van godsdienst, vader
land en maatschappij. Terzelfder tijd stelde
de Apostolische Nuntius te Parijs alle po
gingen in het werk, om, door verstandige
omzichtigheid en door zijn persoonlijken
invloed, de machthebbers af te houden van
de uitvoering hunner gevaarlijkste en ver
derfelijkste planuen en te bewerken dat de
vacante bisschoppelijke zetels door recht
matige Prelaten werden ingenomen. De
tweedracht onder de Katholieken van Spanje
deed de Paus verdwijnen, doordien hij de
leiding der pelgrims ontnam aan de handen
der Carlistische aanvoerders en haar toe
vertrouwde aan de Bisschoppen. Nog in
de laatste maanden van het jaar 1882, op
den 8sten December, richtte de h. Vader
aan het Spaansche Episcopaat een bewon
derenswaardig schrijven, waarin met mees
terhand de aanrakingspunten, maar ook de
grenzen tusschen godsdienst en politiek
aangewezen en de Katholieken tot eendracht
en vrede onder de leiding en het bestuur
der door God aangestelde herders vermaand
werden.
Niet slechts aan 't Westen, maar ook
aan 't Oosten wijdde Leo XIII zijne her-
derszorgen. De betreurenswaardige agitatie
van eenige naar het Russische schisma
overhellende opruiers, dreigde onder de
Katholieke Rutheniërs van Galicië eene
scheuring teweeg te breugeu, waardoor treu
rige gevolgen voor de Kerk en voor den
Oosten rijkschen Staat te voorzien waren.
Zoo ergens, dan was hier een schielijk
optreden noodzakelijk. Leo XIII bracht
door zijn Apostolisch schrijven van den
'j 12den Mei 1882 de noodige hervormingen
tot stand in de Basilius-orde, uit welke
orde de hoogere Rutheensche Geestelijkheid
voortkomt. Ingevolge het besluit van Paus
Leo XIII werd het noviciaat der orde te
Dobromyl voorloopig onder de leiding ge
bracht van de sociëteit van Jezus, aan
welke Z. H. wijze regelen over het bestuur
der orde voorschreef.
Ook het verre Oosten, de Kopten, de
Syriërs en Chaldeërs, werden door Leo XIII
niet vergeten. Z. H. stichtte een Koptisch
seminarie te Kaïro, een Melchitisch insti
tuut te Jeruzalem et; een Chaldeeuwsch
semiuarie in Mosul, waarvoor het plaü reeds
door Pius IX was gemaakt.
Dat Leo XIII uitstekend op de hoogte
was van de behoeften van onzen tijd, be
wees hij door hetgeen hij in de encycliek
decreteerde over het socialisme. Ook de
Congo; de hoofden der Oubendji wierpen er
beurt om beurt messen, vuursteenen en kruit in;
de Brazza en zijne volgelingen, patronen; daarna
werd de opening met aarde gevuld en men plantte
er een jongen boom op, die zeer snel opgroeit.
„Wij be.;raven den oorlog," zeiden de Oubendji,
„en wij begraven hem zoo diep, dat onze kinderen
hem niet zullen kunnen opdelven. De boom, die
hier zal opgroeien, zal het bewijs zijn van het
verbond tusschen de Franschen en de Oubendji."
„Eu wij," hernam de Brazza, „wij begraven
den oorlog ook; moge de vrede evenmin ver
broken worden als de bladen van dezen boom
ooit messen en zijne vruchten ooit geweerpatro
nen zullen worden!"
Koning George I van Engeland, de eerste uit
het Huis van Hanover, die den troon van Groot-
Britannië besteeg, placht, als hij in eene goade
luim was, gaarne Duitsche anecdoten te vertellen,
waaronder ook de volgende was.
Omstreeks het jaar 1615 woonde er in Duitsch-
land een edelman, om wiens dochter een jong
ridder aanzoek deed. Deze vond bij de familie
arbeiders-quaestie werd door Z. II. in het
vorig jaar behandeld. Hij ondersteunde bij
elke gelegenheid en op zeer practische wijze
de arme werklieden van Rome, hij stichtte
en onderhield talrijke scholen in de wijken
der werklieden, hij herinnerde den 21steu
Mei de uit alle deeleu van Italië saamge-
komen talrijke arbeidersdeputatiën aan de
bescherming en de zorgen welke de Kerk
steeds voor kunsten, wetenschappen en am
bachten heeft aan deu dag gelegd en spoorde
de arbeiders aan, vereenigingen op te
richten, gegrondvest op de Christelijke
beginselen, met het doel de door de Voor
zienigheid ingestelde orde der dingen in
stand te houden.
De grootste vijand dezer orde is onge
twijfeld de materialistische zucht naar rijk
dom en zinnelijk genot. Genezing van de
kwalen des tijos kan dan ook slechts ge
schieden door terug te kesren naar de Chris
telijke levensregelen, welke de h. Franciscus
van Assisi invoerde in zijne eveneens diep
bedorven eeuw en welker invoering hij door
zelfverloochening en werkdadige naasten
liefde zeer bevorderde. Daarom heeft Leo XIII
in zijne heerlijke encycliek van den 17den
September de derde orde van den h. Fran
ciscus ook aan onzen tijd aanbevolen als
middel tot heiliging en als tegengift tegen
het socialisme, doordien hij de rijken aan
de plicht der naastenliefde, de armen aan
de plichten van het geluld, doch allen aan
de plicht der zelfverloochening en verza
king dringend vermaande.
Leo XIII trad alzoo met het bewustzijn
van trouwe en gezegende plichtsbetrachting
in het zesde jaar van zijn pontificaat. Hem
begeleiden de gelukwenscheu van 200 mii-
lioeu geloovigen, die voor hem den zegen
des Hemels voor zijn moeilijk Apostolisch
ambt afsmeken en hem uit deu grond des har
ten eenelangdurigeen voorspoedigeregeering
op den Stoel van den h. Petrus t.oeweuschen.
De Kamer van afgevaardigdeu in België
heeft de leeningswet tot een bedrag van
56 millioen, met 85 tegen 3 stemmen goed
gekeurd.
Dinsdag werd te Brussel een internatio
nale conferentie geopend om te beraad
slagen over een outwerp-eonveutie, betrek
kelijk de onderlinge uitwisseling van
officiëele documenten en wetenschappelijke
en letterkundige publicaties. Daaraan nemen
deel: België, Italië, Spanje, Portugal. Zwit
serland, Oostenrijk, Hongarije, Rumenië,
Servië, de Unie en Brazilië, terwijl mede
zijner uitverkorene een zoo goede ontvangst als
iemand door aanbeveling van goede vrienden
slechts ten deel kan vallen. Maar bij zekere ge
legenheid vroeg de oude heer zijn vcrmoedelijken
schoonzoon toch hoe hij zijue dochter zou onder
houden, ingeval hare hand hem werd geschonken.
„Naar haar stand!" luidde het antwoord. De vader
was met dit autwoord niet tevreden, en wilde
weten waarvan de minnaar zijne aanstaande vrouw
zou onderhouden.
De jonge ridder vond dit ten ongepaste vraag;
zijn vermogen en zijne bezittingen waren toch even
hekend als zijne voorzaten. Alles goed en wel,
vond de vader, maar hij was er toch op gesteld,
dat de man, wien hij de hand zijner dochter
schonk, een zekerder inkomen had dan wat zijne
landgoederen hem opleverden, en het kwam er
op neer, dat hij vast besloten had zijue dochter,
hoewel zij zijue eeuige erfgename was, aan geen
ander ten huwelijk te geven dan aan een man,
die een handwerk verstond, waarvan hij leven
kou, ingeval het noodlot hem ooit dwong zijn
vaderland te verlaten.
Ongelukkig verstond de ridder toen geen hand
werk; maar hij verzocht een jaar uitstel, in dien
werkiug is toegezegd door Rusland, Grie
kenland, Zweden en Noorwegen en Uruguay.
De heeren Reiniger ('vrije conserva
tieve partij), Kutsckbach (Poolsche partij),
Papellier (liberaal, maar bij geen partij
aangesloten), hebben met eenige andere
leden van den Rijksdag een voorstel inge
diend, om den Rijkskanselier te verzoeken:
1°. de oorspronkelijke motieven der rijks
wet op de inenting -te onderwerpen aan
een streng wetenschappelijk onderzoek van
voor- en tegenstanders der inenting (artsen,
rechtsgeleerden en deskundigen op het ge
bied der statistiek), met inachtneming van
feiten en stukken, dagteekenende sedert de
invoering der wet van 1874; 2P. door tus-
schenkomst der Bondsregeeringeu deze Com
missie te voorzien van pokziekte-lijsten van
Duitsche steden en plattelands-gemeenten;
8°. een stenografisch verslag van de han-
delmgeu dezer Commissie in druk aan de
leden van den Rijksdag rond te deelen.
De heer Ferdinand de Lesseps is van
zijn onderzoekingstocht in Algerië te Parijs
teruggekeerd; zoodra nu de andere leden
der expeditie te Parijs zullen aangekomen
zijn, zal een verslag van den tocht het
licht zien, vergezeld van de stukken, waaruit
de mogelijkheid van het vormen eener
binnenzee in Algerië moet blijken.
Het lijk van deu heer Louis Veuillot is
op Montparnasse ter aarde besteld. Een
groote stoet uit de letterkundige, en staat
kundige kringen volgde het lijk. Op de kis-
waren vele bloemkransen. Aan de groeve
voerde de heer Roussel, redacteur van den
Univers, het woord. De godsdienstige plech
tigheid werd verricht in de (St. Thomas van
Aquitio-kerk. Z. D. H. de Aartsbisschop van
Parijs had zich lateu vertegenwoordigen.
Dinsdag 11. nog het werd bij de
opening van de Parlements-zitting mede
gedeeld heeft Koningin Victoria de
dynamiet-wet bekrachtigd, zoodat ze thans
reeds in werking is getreden.
Bij de voortzetting van het getuigen
verhoor ter zake van den moord in het
Phoenix-park, bevestigden Brady en ver
scheidene getuigen de reeds bekende bizon-
derheden van den moord. Carey erkende
een pothografisch portret als dat van »No. 1«.
Het getuigenverhoor tegen de gevangenen
is daarna geëindigd. De advocaat Webb
begon daarop zijn pleidooi ter verdediging.
Hij hield vol dat het getuigenis van den
aanbrenger Carey als niet geldig kan wor-
deu beschouwd. Hij beriep zich op ver
scheidene getuigen ten bewijze dat Brady
niet in het Phoenix-park is geweest op
het uur dat de moord er gepleegd is.
tusschentijd zou hij er eou leeren. Hij legde zich
nu op het mandenmaken toe, met zulk een ijver
en geduld, dat hij reeds na zes maanden al zijne
meesters in het vak overtrof. Als bewijs van
zijne bekwaamheid vereerde hij zijne aangebedene
een eigenhandig door hem vervaardigd meester
stuk van mandenmakerswerk.
Eenige jaren na het huwelijk van de jonge
lieden, verloren de ridder en zijn schoonvader al
hunne bezittingen, tengevolge van de verwoesting
door generaal Tilly en zijne Spanjaarden in de
Palts aangericht, en moesten, van alles beroofd,
hun vaderland verlaten. Nu kwam den ridder het
handwerk, dat hij geleerd had, uitmuntend te
pas; want in Holland, waarheen men de wijk had
genomen, onderhield hij niet alleen zijn eigen
gezin, maar ook zijn voorzichtige.n schoonvader,
wiens wijsheid hij niet genoeg kon prijzen. De
mandjes, die hij maakte, vonden zooveel aftrek;
dat hij nauwelijks aan alle aanvragen kon vol
doen. Men zegt dat de Hollanders van dezen
Duilschen ridder het sierlijke vlechtwerk geleerd
hebben, dat zij tegenwoordig nog maken.
