N I E U W E
No, 684.
Donderdag 19 April 1883.
8e Jaargang.
ipSf^w
Een modern wapen.
BUITENLAND,
fel
Rooken en drinken bij hoofd-arbeid.
HUMEMSC1I
(III
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem J 0,8b
Buiten Haarlem franco per post. 1,
Afzjnderlijke Nummers 0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
iPS -MWm
JFM SS3TJK
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
Van 16 regels30 Cents.
Elke- regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS k LAUKEÏ.
Evenals bij de lichamelijke ziekten, be
staan er ook in het geestelijk leven zekere
epidemieën, groote misdaden namelijk, die
aanstekelijk werken op zekere gemoederen.
Dit verschijnsel kan men ook al waarnemen
bij de politieke misdaden. Nog niet lang
geleden grepen ellendelingen naar geweer
en revolver, om hunne aanslagen op ge
kroonde hoofden te richten, terwijl tijdens
de Parijsche commune, de petroleum als
een vreeselijk wapen dienst deed in de
handen der razende verdelgers. Naar het
voorbeeld echter der Russische nihilisten,
heeft men genoemde wapens op den achter
grond geschoven en zoowel tegen personen
als bezittingen dienen in onzen tijd als ver
nietigende werktuigen, de moderne ontplof
fingsstoffen: dynamiet en nitroglycerin.
Heinde en verre hoort men geknal en
geknetter, in Madrid en Rome, in Enge
land en Canada, in Brussel en Triest,
terwijl in Taganrog (Zuid-Rusland) zelfs
schoolknapen zich van ontploffingsstoffen
bedienen, om wraakoefeningen op hunne
onderwijzers te plegen, welk voorbeeld on
langs in Oberhausen navolgers schijnt te
hebben gevonden.
Dat de hoofdstad van Engeland gedu
rende de laatste weken als 't ware op een
vulkaan heeft gestaan, 't is van algemeene
bekendheid. Geen wonder dan ook dat de
autoriteiten naar middelen omzien om de
verdere verspreiding der besmettelijke ziekte
tegen te gaan. En met recht, want gelijk
men vroeger voor het uitbreken van een
oorlog dikwijls hoorde »het ruikt naar
buskruitkan men thans zeggen het ruikt
naar dynamiet en revolutie*. Europa staat
op een dynamiet-mijn, die elk oogenblik
de bestaande maatschappij kan in de lucht
doen springen. Vandaar dat men in som
mige landen er reeds op uit is om de
fabrikatie en den handel in dynamiet aan
eene strenge controle te onderwerpen. In
Engeland waar de wettelijke bepalingen
omtrent ontploffingsstoffen zeer gebrekkig
wareD, is zulk eene dyuamiet-wet door
Koningin Victoria onlangs bekrachtigd.
Reeds voor den moord van Keizer Alex
ander II, heeft prins von Bismarck, toen
hij in een zijner tafelgesprekken den toe
stand der verschillende Europeesche Staten
karakteriseerde, van Rusland getuigd: dit
Rjjk staat op dynamiet.Deze profetie is
vervuld en het woord is reeds verouderd.
Ongetwijfeld staat het Rijk der Czareu ook
thans nog op dynamiet, maar het heeft
opgehouden zich daardoor van andere Staten
FE U1LLE TON.
Het meermalen ter sprake gebrachte vraagstuk
of wijn en sterke drank, het rooken van siga
ren en pijpen, kortom, het gebruik van prikke
lende middelen in 't algemeen, eene opwekkende
dan wel eene nadeelige uitwerking op den geest
heeft, is een practisch onderzoeker, den heer
A. A. Reade, te Londen, belangrijk genoeg voor
gekomen, om dienaangaande rechtstreeks inlich
tingen te vragen «au letterkundigen, roman
schrijvers, verhandelaars, dagbladschrijvers, man
nen van wetenschap en staatslieden in Engeland,
Frankrijk, Duitschland en Amerika. De honderd
vier-en-twintig antwoorden, welke hij op zijne
vraag: „Rookt gij?" „Drinkt gij?" heeft ontvan
gen, en die hij thans na dimaangaande vroe
ger eenige losse mededeelingen te hebben ge
daan in een boekdeel van 200 bladzijden
openhaar heeft gemaakt, zijn tamelijk verschil
lend.
Vijf-en-twintig gebruiken alleen wijn aan tafel;
dertig onthouden zich van alle alcohol bevattende
te onderscheiden. West-Europa houdt den
Noordschen kolossus gezelschap en wie weet
hoe spoedig Amerika der Dritte im Bwnde
zal zijn? Groot-Britannië voornamelijk
wordt door het moderne wapen vreeselijk
bedreigd; maar ook de Staten van het
vasteland staan aan die bedreigingen bloot:
geen enkele Staat is er zeker van dat hij
niet door het moderne wapen zal worden
bezocht, evenals Rusland en Engeland. Het
schijnt er slechts van af te hangen of er zich
zekere politieke omstandigheden voordoen,
welke een zekere warmtegraad van vijan
delijkheid ontwikkelen. Bereikt de haat der
partijen dezen graad, dan nemen de explosies
een aanvang.
Ten allen tijde rekende men bij de ver
hitting der hartstochten op muiterp en
revolutie; tot zoover bestond er geen levens
gevaar. Muiterij en revolutie hadden een
veel hoogere temperatuur noodig om tot
uitbarsting te geraken dan de moderne
dyuamiet-aanslagen. Om openlijk te revol-
teeren, moest men er 't eigen lijf aan wagen,
iets waar weinig menschen toe geneigd zijn,
als zij niet door een machtigen hartstocht
worden heheerscht. De dynamiet-aanslag
echter kan in 't verborgen worden uitge
voerd, er is maar een weinig roekeloosheid
voor noodig, heldenmoed wordt er in geeuen
deele voor vereischt. Was vroeger slechts
het doodsveraclitende fanatisme een ernstig
gevaar voor de opeubare orde, thans deelt
de lafhartigheid in deze onderscheiding en
aangezien er hoogstwaarschijnlijk tienmaal
meer lafaards dan dapperen zijn, zoo is
door het dynamiet 't gevaar niet verdubbeld,
maar vertienvoudigd. Men kan zonder over
drijving aannemen dat het dynamiet den
toestand van alle regeeringen heeft ver
anderd; de veiligheidsdienst daarenboven
heeft eene nieuwe taak gekregen.
Dat de vooruitgang der chemie en der
werktuigkunde groote veranderingen in het
staatsleven hebben teweeggebracht, wie zal
het loochenen? De uitvinding van het
buskruit is een typisch voorbeeld, 't Is
dus niets bizouders, als de ontdekking van
een nieuw ontploffingsmiddel zich als een
belangrijke politieke gebeurtenis ontwikkelt.
Als het buskruit de moderne monarchieën
heeft geschapeu, waarom zou dan het dy
namiet ook niet zulk eene statenschepping
op zich kunnen nemen? Toeh bestaat er hierbij
een zeker onderscheid, tenminste zoo ver
men na de korte ondervinding van slechts
enkele jaren kan oordeelen. De oude we
reldhistorische ontdekkingen en uitvindin
gen zijn bijna alle zonder uitzondering ten
goede gekomen aan de ontwikkeling en
dranken; vier-en-twintig rooken. Van die vier-
en-twintig zijn er maar twaalf, die onder het
werken rooken. Edison pruimt, en Darwin
snoof. Enkelen vinden alcohol nuttig „en cas
de besoinGeen van allen zoekt nieuwe en
frissche denkbeelden in „alcohol." Gladstone ver
foeit het rooken, maar vindt dat wijn bij in
spanning van den geest noodig voor hem is.
Aan het luncheon drinkt hij een paar glazen
rooden wijn, en aan het diner insgelijks, beno
vens een glas lichten portwijn. St. Hilaire. is van
meening, dat in Frankrijk geen prikkelende
middelen noodig zijn. De hertog van Argyl heeft
nooit tabak geproefd en gebruikt niet anders
alcohol dan op voorschrift vau den dokter. Sir
John Lubbock acht h t gebruik van tabak in
de meeste gevallen nadeelig. Louis Blanc rookte
niet en dronk niet en kon er dus zijn meening niet
over te kennen geven.
Professor Tyndall acht den man het gelukkigst,
die zich van beide kan onthouden. Sir Hemy
Thompson heeft in een verhandeling, in Exeter
Hall gehouden, verklaard, dat wie met het hoofd
werken, niet tegen alcohol kunnen. Professor
Huxley begon eerst te rooken toen hij veertig
aan den vooruitgang der maatschappij.
Thans echter doet men uitvindingen, die,
naar het schijnt aan een enkelen persoon
eene macht verleeuen, tegen welke de Staat
zich niet kan verdedigen.
Hoe verschrikkeljjk ook de vroegere ver-
nieliugs-middelen waren, zij lieten toch, in
normale omstandigheden, aan den Staat
het overwicht. Zij hadden, wilden zij eene
afdoende uitwerking voortbrengen, zooveel
ruimte en toestellen noodig, dat zij zich niet
aan bespieding konden onttrekken; in kleine
hoeveelheden en zonder uitgebreide organisa
tie aangewend, konden zij wel allerlei onheil
aanwenden, doch nimmer bepaalde beslissin
gen veroorzaken. Wij willen hiermede nu niet
gezegd hebben dat elke dynamiet-aanslag tot
eene zekere beslissing zal leiden, doch aange
zien de ontploffiugsstof ten allen tijde, in de
diepste verborgenheid, de grootste verwoes
tingen bewerken kan, is zij in staat een
toestand van vrees, angst en ongerustheid
in het aanzijn te roepen, die de nadeeügste
gevolgen kan hebben voor het maatschap
pelijk verkeer. Het valt niet moeilijk eene
beperkte ruimte, b. v. het winterpaleis te
Moscou te surveilleeiêu, doch het gansche
Russische Rijk te behoeden voor de dyna-
miet-aanvallen vau nihilisten en consorten,
zulk eene bewaking zal toch wel steeds tot
de vrome wenschen blijven behooren.
Wij zijn verlangend resultate i te ver
nemen van de dynamiet-wet in Engeland,
't Komt ons voor dat zonder internationale
bepalingen weinig succès zal verkregen
worden. Al bewaakt men binnenlaudscke
plaatsen, waar dynamiet gefabriceerd wordt,
zoo streng als diamant-mijnen, tueu zal er
niet veel door winnen, de invoer uit het
buitenland zal aan de samenzweerders alles
verschaffen, wat zij noodig hebben. En
hoe wil men den invoer op de Britsche
eilanden bewaken, hoe zal men er voor
kunnen zorgen dat het smokkelen onmo
gelijk wordt? En toch moet de taak vol
bracht worden; op elke proeve volge een
andere, tot eindelijk het middel gevonden
is de nreuschlreid van die nachtmerrie te
verlossen. Zoo ergens, dan is hier het
belang van alle beschaafde natiën solidair;
alle onderscheid der bestaande regeerings-
stelsels moet verdwijnen voorde noodzakelijk
heid paal en perk te stellen aan de willekeur
eener heillooze, schrik verwekkende macht.
De keizerlijke boodschap aan den Rijksdag
is het groote feit van den dag. In de
kringen van den Rijksdag heeft zij eene
jaar was Dr. W. B. Carpenter heeft nooit ge
rookt en nooit behoefte aan geestrijken drank
gevoeld. Darwin placht dagelijks een glas wijn
te drinken. „Ik heb al mijn leven gesnoven,"
zegt hij, „en het spijt mij niet, dat ik het mij heb
aangewend. Ik gevoel, dat het eene opwekking
en een prikkel hij mijn werk is." Bovendien was
hij gewoon dagelijks twee Turkscke cigarettes
te rooken. „Dat verkwikt mij meer dan iets
anders," verzekerde hij, „als ik verplicht hen
met een vermoeid hoofd te spreken." Op de
twintig mannen van de wetenschap zijn cr maar
twee, <1 ie rooken. Professor Boyd Dawkins vindt
chiuiue het beste opwekkend middel. Edison
pruimt altijd als hij aan 't werk is; rooken vindt
hij te sterk in zijn werking. Hij houdt den
nacht voor don besten tijd om met het hoofd
te werken.
Matthew Arnold om van de mannen van
de wetenschap op de letterkundigen te komen
zegt, dat hij nooit gerookt, en altijd wijn ge
dronken heeft voornamelijk lichten rooden
wijn In den regel drinkt hij midden op den
dag water. „Aan tafel", verklaart hij, „schijnen
een paar glazen sherry tu wat lichte roode wijn,
onbeschrijfelijke sensatie gemaakt. Geen
wonder: men zal nu reeds dadelijk, in plaats
van in de najaarszit,ting, de begrooting voor
1884/85 in behandeling moeten nemen,
ten einde in het najaar zich geheel aan de
sociaal-politieke wetsontwerpen te kunnen
wijden. De Keizer dringt hierop aan en
geeft een wenk, dat hij ook verlangt de
genoemde wetten te zien aannemen, ten
einde op zijn hoogen leeftijd de voldoening
te hebben van ook dit nog voor de ge
ringere volksklassen te hebben gedaan.
Het reglement op de uitvoering van het
verbod betreffende den invoer van Arneri-
kaansche varkens, spek en worst, is thans
afgekondigd.
De Norddeutsche Zeitung zegt, dat vol
gens berichten uit Madrid de Minister van
Financiën alleen tegen het beëindigen der
onderhandelingen over het handelsverdrag
is, maar de tegenstand van den gewich-
tigsten persoon in deze zaak zou bepaald
des te moeilijker te overwinnen zijn, omdat
meer staatkundige dan economische over
wegingen daaraan ten gronde zouden liggen.
Trots de onophoudelijke bemoeiingen der
diplomatie van beide zijden, zal er nauwe
lijks uitzicht op het tot stand komen van
het handelsverdrag overblijven.
De Echo du parlement, zegtWij ver
nemen dat het Belgische Gouvernement
een wetsontwerp aangaande ontplofbare
stoffen heeft gereed gemaakt, hetwelk bin
nen kort bij de Kamer van afgevaardigden
zal worden ingediend.
Uit Marseille wordt gemeld dat de
werkstaking zich uitbreidt. Zij omvat thans
20,000 arbeiders.
De graaf van Cliambord is voor eenige
weken (Witten Donderdag) gevallen, zoodat
hij zich bezeerd heeft en nog niet van de
gevolgen hersteld is.
De Observer zegt dat de politie uit
België bericht ontving, dat er aanzienlijke
hoeveelheden dynamiet werden geladen in
Engelsche schepen, die in de vorige week
uit Antwerpen vertrokken zijn.
In het Parlement is van Regeeringswege
medegedeeld, dat de gouverneur vau
Queensland per telegraaf bericht heeft ge
zonden, dat hij ten einde aan andere
mogendheid te verhinderen Nieuw-Guiuea
in bezit te nemen dat land namens de
Koningin in bezit genomen heeft, in af
wachting van de beslissing der Engelsche
Regeering op zijue daaromtrent afgezon
den nota.
In het Oostenrijksche Huis van af
gevaardigden zijn Zaterdag de beraadsla
gingen begonnen over de reeds door het
met water vermengd, mij zeer goed te bekomen."
Hij maakt de zeer aannemelijke gevolgtrekking,
dat, in 't algemeen, wijn met mate gebruikt
tot de aangenaamheden des levens bijdraagt.
Freeman verklaart openhartig, dat hij, toen hij
jong was, een paar raaien beproefd heeft te
rooken, maar dat hij het „raar" vond, en het
niet weder beproefd heeft. Hij begrijpt niet, hoe
iemand smaak in het rooken kan vinden. Wat
alcohol betreft, daaromtrent heeft hij geen stel
regel. Hij drinkt wijnzoo goed als een ander,
en vindt cognac een uitmuntende medicijn.
Lecky is geen rooker. Ruskin zegt nadrukke
lijk, dat hij het rooken verfoeit om twee rede
nen: vooreerst, omdat een sigaar of pijp iemand
dikwijls behagen doet vinden in leegzitten, ten
tweede, omdat het overmatig gebruik van tabak
meestal gepaard gaat met de onhebbelijke ge
woonte van overal te spuwen. Charles Reade
somt de zaak op in drie korte, maar kernach
tige volzinnen: „Ik heb vele menschen gezien,
wie het rooken kwaad deed. Ik heb vele men
schen gezien, wie het volstrekt niet hinderde.
Ik heb nooit iemand gezien, wieu het merkbaar
goed deed." (Slot volgt).
