N I E U W E
No. 686.
Dodental 26 April 1883,
8e Jaargang,
Zedelijk bederf.
BUITENLAND.
y 8»
«li#*
1A4BLEISCK1
ÜRAIT
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem 0,8b
Buiten Haarlem franco per post. 1,
Afzinderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
StNTlES fiJUj.—7S,, f/
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers K P P E B. S LAUREY.
Terwijl men in de meeste Europeesche Staten
bezig is nieuwe belastingen te bespreken,
eu in te voeren, terwijl men zich beijvert
om, door allerlei instellingen in 't aanzijn
te roepen, tot de oplossing der sociale
quaestiën te geraken, wordt het zedelijk
bederf steeds grooter en ontwikkelt er zich
een ziekteproces onder het volk, dat voor
het ergste doet vreezen. De vermeerdering
of vermindering van het aantal misdaden
is de zekerste maatstaf voor het zedelijk
gehalte van een volk, en vermits de mis
daden in aantal toenemen, zoo laat zich
uit dit feit bepalen hoe diep dat gehalte
gezonken is in alle landen, waar men de
vervolging der Kerk en de bespotting van
den Godsdienst als een teeken van bescha
ving en ontwikkeling beschouwt.
Ten einde men ons niet van pessimisme
beschuldige en men ons niet verwijte dat
wij zonder betoogen redeneeren, zullen we
eeuige feiten uit den laatsteu tijd rele-
veeren. De moordenaar Sobbe te Berlijn
die den brievenbesteller Cossath doodsloeg,
is een meusch die alle geloof en moraal
verworpen heeft. Met voordacht en groote
koudbloedigheid volbracht hij den moord
aan een man, die hem nooit iets kwaads
had berokkend, alleen sleciits om geld te
verkrijgen voor zijne uitspattingen. In
welk een afgrond van zedelijk bederf doet
deze schanddaad ons een blik werpen! In
de nabijheid van de stad »der Cultiir uud
Bildung« vond men onlangs het lijk van
een zelfmoordenaar, die een twaalfjarig
kind verleidde en vermoordde, met een
flesch brandewijn in den zak. In Pesth
vond men nog niet lang geleden, den pre
sident van het gerechtshof George v. Majlath
verwurgd, gekneveld en met uitgesneden
tong in zijne slaapkamer. Wij herinneren
verder aan de vele misdaden, die ook in
ons vaderland voorvallen, met name de
diefstallen welke voortdurend in kerken
plaats vinden. Dat een dief, voor hij
de misdadige hand naar het tabernakel
uitstrekt, het geloof totaal verloren heeft,
behoeft ongetwijfeld geen betoog.
Ook de jeugd is door 't bederf aangetast,
In het koninkrijk Pruisen o. a. werden in
het jaar 1881 niet minder dan 19.353
jeugdige misdadigers in den ouderdom van
12 tot 18 jaren gerechtelijk gestraft. Met
de zedelijkheid wordt zoowel in de hoogere
FE ÜILLE TON.
Eén ding tegelijk.
Dat iemand over twaalf dingen tegelijk kan
denken, zooals zeker schrijver zegt, is aan te
nemen; maar niemaud, die beproefd heeft meer
dan écn ding tegelijk te doen, heeft het ooit
ver gebracht. Alleen door alle kracht en ijver
tot een bepaald doel aan te wenden, kunnen wij
het bereiken. Velen slagen niet in hetgeen zij
willen volbrengen, omdat zij iets anders opvat
ten eer het werk, dat zij onderhanden hebbeii,
half verricht is. 't Is beter één ding goed te
doen dan twaalf dingen g. brekkig.
Het geheim van welslagen ligt grootendeels
iu aanhoudende werkzaamheid. Te veel tegelijk
te willen doen, loopt altijd slecht af.
Indien ik een ambachtsman was, zou ik wel
zorgen nooit twaalf karweitjes op één dag aan
te nemen, als ik moest weten dat er maar juist
tijd genoèg zal zijn om één karwei naar be-
hooren te doen.' Als ik een loodgieter was, zou
ik niet beloven op bei zelfde uur in twaalf
verschillende huizen te zijn. Als ik een kapitalist
was, zou ik mijn geld niet in meer onderne
mingen steken dan ik overzien kon. Wat zou
als in de lagere klassen den spot gedreven,
de onveiligheid van eer, leven eu eigendom
is van dien aard dat de politie zich bijna
machteloos verklaart. In Parijs b. v. zijn
de diefstallen in de meest bezochte wijken
der stad zoo talrijk, dat de winkeliers eu
kooplieden besloten hebben, voor gezamen
lijke rekening nachtelijke patrouilles te
organiseeren. Kan men zich echter over
de handelingen der dieven te Parijs ver
wonderen, als de heeren godloochenaars
eu materialisten door hunne demonstratieve
vleesch-maaltijden op Goeden V rijdag, Gocls-
dienst en zedelijkheid in 't aangezicht slaan?
De zedelijke toestanden in Rusland spot
ten met elke beschrijving; zij worden door
den zelfmoord vau Makoff gekarakteriseerd.
»Er wordt in onzen tijd meer dan ooit
gestolen,zoo schreef men onlangs uit
St. Petersburg, en, zoo voegde men er bij,
»aan die misdaad maken zich zoowel de
hoogere als de lagere ambtenaren van den
Staat en van Banken, spoorwegen en cre-
dietkassen schuldig.
Waar is de wortel van de giftplant van
het' zedenbederf? Het antwoord is gereed:
in het meer en meer toenemende ongeloof.
Want een werkelijk godsdienstig mensch,
die volgens de voorschriften der Kerk leeft,
en aan een leven na dit leven gelooft, die
vreeze heeft voor een rechtvaardigen God,
zal evenmin een moordenaar als een dief
zijn. Dat de zoogenaamde beschaving
die men iu de plaats van den Godsdienst
stellen wil, niet voor zedelijk bederf be
hoedt, leert ons het voorbeeld van de ge
broeders Peltzer in België, het roofsysteem
in Rusland, de Kaminski-affaire in Oosten
rijk enz. enz. Al deze lieden waren zeer
beschaafd* en zeer ontwikkeldmaar
noch hunne beschaving, noch hunne
ontwikkeling hielden hen af echtbrekers,
moordenaars, dieven en schurken te worden.
Zonder een levendig, religieus bewustzijn
is ware gemoedsvorming niet denkbaar, en
zonder deze geen ware beschaving en zede
lijkheid. Het uitwendig vernis is dikwijls
bedrog.
Het is de plicht der Staten om met alle
hun ten dienste staande middelen tegen
de heersohende verpesting te ageereD. De
achting en eerbiediging der zedelijke grond
stellingen in eiken welgeordende» Staat
te vestigen en te onderhouden is van grooter
belang dan het invoeren van nieuwe be
lastingen.
de redacteur van een groot blad den boel in de
war sturen als hij de stol voor al de vevschil-
'lende departementen uit zijn eigen hoofd wilde
putten! Verdeeling van arbeid is aan de orde
van den dag, en wanneer een ambachtsman in
zijn bizonder vak zijn werk goed doet, is dat
alles wat van hem te verwachten is.
Hieruit volgt evenwel niet, dat in de hoogere
werkzaamheden des levens iemand zicli altijd tot
ééne zaak moet bepalen. Terwijl hij iets doet,
moet hij er zijne geheele aandacht aan wijden;
maar een weinig verscheidenheid van bezigheid
is niet onbestaanbaar met volledigheid. Van
zeker Duitsch geleerde wordt verhaald, dat bij
op zijn sterfbed betreurde zijn leven besteed te
hebben aan de studie van twee Griekscke voor
zetsels, terwijl het verstandiger van hem geweest
ware zijn studiën tot slechts één te bepalen. Dat
moet al een vrij saaie vent geweest zijn! Iemand
kan tegelijkertijd dichter, philosoof eu geschied
schrijver zijn; hij kan als schilder en beeldhou
wer uitmunten, maar hij kan niet werken met
het penseel in de eene, en den beitel in de
andere hand; hij moet zich vergenoegen voor
't oogenblik het een of het ander te doen. De
rondreizende muzikant met eene panfluit aan
aan zijn lippen, een trom op zijn rug, en eeu
paar bekkens in de handen, mag de menigte
door zijne muzikale verscheidenheid in verbazing
Dat het kwaad niet te overwinnen is
door de politie, door de wetten, gerechts
hoven en gevangenissen, dit leert de on-
o O
dervinding; overal toch zien we eeu leger
van politie-beambten, strenge wetten en
een overgroot aantal dicht bevolkte gevan
genissen en toch nemen de misdaden van
jaar tot jaar toe.
De eenige Macht, die hier kan helpen,
is de Kerk, want zij werkt op het hart
van den mensch, zij wijst op het oordeel
en op de straf aan gene zijde van het graf.
Zij is he', die den mensch leidt op den
weg der deugd, der zedelijkheid, der ge
hoorzaamheid, der gerechtigheid en der
arbeidzaamheid. In plaats nu echter dat
ile Staten, ten aanzien van het meer eu
meer toenemen van het zedenbederf, de
Kerk in staat stellen hare zegenrijke missie
te volbrengen, binden zij haar de handen
en veroordeelen zij een Priester, die het
woord Gods verkondigt en de heilig® Sa
cramenten uitdeelt, op gelijke manier, als
iemand die zich aan diefstal of roof heeft
schuldig gemaakt. Moeten de begrippen van
het volk door dergelijke ergerlijke, hoogst
onrechtvaardige handelingen, niet verward
raken? Moet de tegenkanting die de Gees
telijkheid in België, in Frankrijk, iu Duitsch-
land, in Rusland, ja schier overal onder
vindt, aan het zedenbederf niet bevorder
lijk zijn? Waarlijk de treurige toestanden,
waarvan wij getuigen zijn, hebben geheel
en al hun ontstaan te danken aan de ver
volging die de Kerk iu de »beschaafde eu
ontwikkelde« Staten ondervindt; hijgevolg
zal het moreel bewustzijn van het volk
niet eerder toenemen, het aantal misdaden
niet minder worden tot de Kerk wederom
in staat is zich vrij eu ongehinderd te
kunnen bewegen.
Zaterdag heeft de Duitsche Rijksdag de
eerste drie artikelen van het ontwerp be
treffende de ondersteunings-kassen voor
werklieden in geval van ziekte, en daar
mede het beginsel der voordrachtver
plichting om zich te verzekeren, goedge
keurd.
De meerderheid bestond uit Conserva
tieven, het Centrum, de nationaal-libera-
leu, enkele secessiouisten (afgescheiden li
beralen, onder welke Lasker, en eeuige
losse Fortschritts-xaaanen
brengen, maar een groot kunstenaar kan hij niet
genoemd worden.
Niets werkt zoo verlammend op den geest dan
bij het lezen van den hak op den tak te sprin
gen nu clit dan dat boek in te zien en er
nooit lan genoeg zijne gedachten bij te bepalen
om de bedoeling van den schrijver te begrijpen.
Er zijn menschen zoo begaafd dat zij in staat
zijn oen boek, als 't ware, af te roomen en al
den room tot eigen gebruik te bewaren met
één oogopslag eene geheele bladzijde te overzien;
maar de meeste menschen moeten, als zij eenig
nut-van het lezen willen hebben, het langzaam
doen.
Als wij, bij alles wat wij doen, maar geregeld
voortgaan eu niet het een door het ander halen,
komen wij tot het gewenschte einde. De schildpad
won den wedloop, omdat zij, hoewel langzaam,
rechtdoor liep. De haas was te dartel eii te
zorgeloos. Elke steen in een groot gebouw moet
afzonderlijk gelegd worden. Elke draad in een
kleed moet afzonderlijk gesponnen worden. Elke
letter, elke spatie, elk leesteeken, moet op zich
zelf gezet worden.
Een ding tegelijk doen geeft groote uitkom
sten. Als wij beproeven meer te doen, ontstaat
er verwarring door.
Tusschen werken eu spelen is een hemels
breed onderscheid en beide tegelijk te doen
Vanwege den Rijkskauselier is hij den
- Bondsraad een ontwerp ingediend tot wij
ziging van de voorschriften op de bereke
ning der emballage van goederen bij invoer.
Dit strekt ter tegemoetkoming aan de vele
klachten, die over deze berekening worden
aangeheven.
De hygiënische tentoonstelling te Berlijn
zal den lOden Mei na eeue zitting van de
Centrale Commissie voorloopig worden ge
opend. Evenals op dien dag zal zij ook
den volgenden dag voor het publiek toe
gankelijk, maar den 12den weer gesloten
zijn, tot na afloop der plechtige opening
door den Kroonprins.
In het Engelsch Hoogerhuis heeft
Vrijdag Lord Derby op eene interpellatie
betreffende de annexatie van Nieuw Guinea
geantwoord op eeue wijze, die vrij duide
lijk aantoont, dat de Regeering met de ver
rassing, haar door den gouverneur van
Queensland bereid, geenszins is ingenomen.
De goedkeuring van den maatregel is dan
ook nog lang zoo zeker niet. Iu 't Lager
huis wil de Afgevaardigde Lewis voorstel
len den maatregel reeds nu te veroordee
len, als geheel iu strijd met de redevoe
ringen, door Gladstone tijdens de jongste
verkiezings-campague gehouden. De Re-
geeritig zal waarschijnlijk uitstel pleiten,
om eerst nadere berichten te kunnen ont
vangen.
Uit Londen wordt gemeld, dat Zaterdag
avond, vlak hij de Rijkswapenfabriek te
Enfield, eeue ontploffing plaats had, maar
flat weinig schade is aangericht. Men zag
onmiddellijk na den slag twee mannen de
vlucht nemen.
Met de werkstaking te Marseille is
het gedaan, zooals reeds de vorige berichten
lieten verwachten. De sjouwerlieden en
kaaiwerkers hebben aan de kaden weer de
gewone levendigheid gegeven en zijn dapper
aan den arbeid gegaan. Er zullen echter
nog wel een paar dagen verloopen, vóórdat
de massa's kisten, balen, vaten, enz., die op
de kaden opeengehoopt liggen, weggeruimd
zijn. De gendarmes te paard hebben reeds
de kaden verlaten; er zijn enkel eenige
gendarmes te voet en zeker aantal politie
dienaren gebleven. Twee werklieden worden
vervolgd als beschuldigd van het gebruik
van onwettige middelen bij hunne kame
raden en de werkstaking voort te zetten.
Naar gemeld wordt, wordt er eene bri—
van 2000 man infanterie voor
gaat niet. Of het een een, of het ander. Als wij
werken, moeten wij werken; en als wij spelen
moeten wij spelen. Het werken wordt vervelend
wanneer het te lang duurt en spelen is geen
spelen meer als men niets anders doet. Wij lezen
van menschen die den dag verdeeleu, in zooveel
uren voor werken, in zooveel voor ontspanning,
zooveel voor eten, en zooveel voor slaap bepalen.
Zij leven volgens regel. Dit is niet altijd uit
voerbaar, en ook niet altijd wenschelijk. Als
iemand aan 't werk gaat en gevoelt dat hij wer
ken kan, is het wel raadzaam er mede voort
te gaan totdat de taak volbracht is, zonder op
het slaan van de klok te letten. Is de geest
opgewekt dan is 't verstandig er maar gebruik
van te maken, want soms zijn wij in eene
stemming dat wij in een uur meer kunnen
doen dan in een halven dag als de werking van
den geest traag is Men moet het ijzer
smeden terwijl het heet is. Iemand kan volgens
regel leven, zonder een slaaf van den regel te
worden.
Sommigen moeten volgens regel leven en
zijn wel verplicht een ding tegelijk te doen, al
zouden zij ook anders wenschen.
„E*n ding tegelijk," jongeling, als gij hoopt
te zullen slagen, en laat, zoo mogelijk, dat eene
iels zijn, dat waard is gedaan te worden.
