N I E TT W E No. 689. Zondag 6 Mei !8ë3 8e Jaargang, Een schiltkingsplan. IIU ITN LAN j)T~ ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlem Buiten Haarlem franco per post. Afzrnderlijke Nummers J 0,8» 1 0,06 Dit "blad verschijnt Eiken WOENSDAG en ZATERDAG BUREAU: St. Jansstraat Haarlem. v'? ASïïif"jTflTn'vir-~ Y? AGITE MA NOiNT AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIËN Van 16 regels30 Cents. Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen "25 Cents per advertentie a Contant. Ad verten tiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag avond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers KUPPERS LAUREY. Wij hebben in eene vroegere beschouwing gewezen op de weinige vredeskracht, welke in de zoogenaamde vredes-alliantie gelegen is. De vrede laat zich niet dwingen; als de oorlog eene noodzakelijkheid wordt kan hij niet door vredeswoorden of vredes- daden bezworen worden. Toch hebben wel licht sommigen, die van onze beschouwing kennis nameu, bij zich-zelveu gedacht, dat wjj de zaken wel eens wat donker inzagen en dat de vredesbemoeiingen van de drie Machten teu slotte nog beter resultaten zouden opleveren, dan wij in ons pessimisme konden aannemen. De verklaringen der respectieve Ministers van Oostenrijk, Hongarije en Italië, alsmede de taal der officieuze bladen in Duitsch- laud klinken zoo stellig, zoo gemoedelijk, zoo veelbelovend, dat het dan ook schier onmogelijk scheen om niet aan haar wel gemeendheid te gelooveu. 't Viel ons per soonlijk bijkans moeilijk om aan onze over tuiging vast te houden, als wij kennis nameu van de pertinente vredesverzekeriugen der leidende Ministers. Doch die weifeling duurde slechts zeer kort; wij hadden ons maar even de actueele toestanden en ver houdingen voor den geest te stellen om terstond tot de slotsom te komen dat al dat vredesvertoon niets was dan fijn come dies pel. Er wordt toch in onze dagen in alle richtingen en op alle terreinen comedie gespeeld. De onoprechtheid, de gemaakt heid, de misleiding vervullen de grootste rol. Hoewel wij van dat alles ons verzekerd hielden, konden wij toch niet vooruitzien dat er zoo spoedig een feit zou plaats grijpen, waaruit zou blijken, dat wij recht hadden in onze opvatting. Men weet (hierop komt de zaak neder) dat de Triple-Alliantie metterdaad gesloten werd in de allereerste plaats tegen Frank rijk. De Duitsche Rijkskanselier had zelfs Italië weten te belezen, dat het onmiddellijk belang is om zich te waarborgen tegen den aanval van Frankrijk, ondanks wij niet gelooven, dat een ernstig denkend Franschman er ook maar één oogenblik aan denkt, dat de mogelijkheid van een oorlog tusschen Italië en Frankrijk zou kunnen geboren worden. Het Romaansche ras beseft veel te goed dat het een gemeen schappelijk belang heeft bij de bestrijding van de Germaansche en Slavische stammen, dan dat het er gemakkelijk toe zou over gaan om zich onderling in worsteling te FEUILLETON. De Straatsburger klok. Zoo oud kan iets niet zijn of men kan er meestal nog wel het een of ander merkwaar digs van hooren, dat voor de meestm onbekend is, die overigens op de hoogte van de zaak in quaestie zijn. Zoo gaat het met een groot aantal zaken, en zoo gaat het ook met de beroemde Straatsbur ger klok. Deze klok, die wellicht velen onzer lezers zullen gezien hebben, waarvan een ieder wel eens gehoord heeft, en ten overvloede in het eerste het beste reisboek -een Baedeker, Murray of welk ook beschreven is, heeft een geschiedenis, die om lal van bizonderheden, welke overigens nooit vermeld worden, inent- waardig is. De klok staat, zooals men wellicht weet, in de hoofdkerk van Straatsburg en dagteekent reeds van het jaar 1352, toen zij onder het patronaat van den Bisschop van Straatsburg, Berthold van Buchek, werd vervaardigd. Van den waren ver vaardiger schijnt, de naam niet bekend te zijn. Deze moet intusschen een koning onder de klok- begeven. Prins von Bismarck wist toen hij op het Quirinaal tegen Frankrijk liet intrigeeren, zeer wel, dat Italië niets van Gallië had te vreezeu. Frankrijk was het laud, dat door een vredesbond moest wor den onschadelijk gemaakt. En wat zagen wij nu dezer dageu gebeuren? Openlijk werd in Frankrijk het denkbeeld geopperd, dat men zich bij de Triple-Alliantie moest aansluiten! Geestiger kon de schepping van Prins von Bismarck wel niet worden geparo üeerd. De. Mogendheid, tegen welke het verbond werd gericht wil partij, medestander worden! Nu weten wij wel dat het advies van bet blad, hetwelk voor de toetreding van Frankrijk pleitte, door de andere bladen werd uitgekleedop de hevigste wijze aangevallen, maar dat bewijst nog geens zins tegen de mogelijkheid dat Frankrijk werkelijk ernstig gaat deuken en onder handelen over het zich aansluiten bij de drie Mogendheden. In verband tot die ge beurlijkheid wenschen wij twee opmerkin gen te maken. Allereerst constateeren wij, dat, naar onze overtuiging, de vredesbond nog geen waarborg voor het vredesbehoud zou wezen al trad Frankrijk tot de Alliantie toe, waardoor zij feitelijk zou worden ontbon den, omdat haar reden van wording ophield te bestaan. Bonden of Alliantiëu hebben nog nooit den vrede gered. Elke veree- niging van Mogendheden, in 't leven ge- roejien om den vrede te verzekeren, ein digde steeds met het uitbreken van een oorlog. Dat is uu eenmaal niet anders. o tt Onze tweede opmerking betreft een wijze van aansluiting, welke tenminste de mo gelijkheid zou kunnen doen geboren wor den, dat de vrede inderdaad voorloopig niet zou worden verstoord, althans niet tusscheu Pruisen en Frankrijk. Opper vlakkig zal men meenen, dat hetgeen wij gaan nederschrijven volkomen onzinnig is; doch daar tegenover stellen wij de ervaring, welke ons leert, dat hetgeen op het eerste hooren een dwaasheid scheen, later toch nog werkelijkheid werd. Wij zouden name lijk wenschen dat Duitschlaud tegenover Frankrijk terugkeerde tot de voorwaarden, welke Thiers eenmaal voor 't vredesluiten aan den toenmaligen Graaf von Bismarck voorstelde. Men zal zich herinneren, dat Thiers de vestingwerken van Straatsburg en Metz slechten en voorts een-ontzettend hooge oorlogsvergoeding betalen wilde. Graaf von Bismarck verwierp dat denk beeld en eischte Elzas-Lotharingen voor kenmakers van die dagen geweest zijn, want de klok blijkt een waar meesterstuk van goede be rekening en uitvoering ie wezen. De klok was verdeeld in drie deelen: het onderste gedeelte bevatte den kalender en wat daarmede in verband staat; in het midden be- vondt zich een voorstelling van de aarde met de maan, en bovenaan zag men de figuren, die de drie koningen en de h. Maagd Maria moes ten voorstellen. Bij het slaan van elk uur, bogen de Koningen voor de h. Maagd, terwijl een klokke- spel een vroolijk deuntje speelde en een haan kraaide en met zijn vleugels klapte. (Dit laatste schijnt een geliefkoosde versiering geweest te zijn, die de klokkenmakers van vroegere dagen gaarne aan hun groote instrumenten aanbrach ten; de klok op dun toren tu Bern bijvoorbeeld bevat ook een haan, die een dergelijke manoeuvre als zijn Straatsburgsche collega, verricht.) Na verloop van tijd, geraakte deze klok even wel in het ongereede, en in het jaar 1547 werd een restauratie daarvan aan drie wiskunstenaren van naam, Michat 1 Herr, Chretéi Herlin en Nicholaas Pruguor, opgedragen. Zij stierven even wel vóór zij hun taak volbracht hadden, die door Conrad Dasypodius, een leerling van Herlin, Duitschlaud in bezit. Frankrijk, diep vernederd en van allen verlaten, moest ten slotte toegeven. Maar het verlies van de beide landstreken is een smart voor de Franscheu, welke eene wonde vormt, die nimmer zal genezen. Alle vredebonden zullen dus 'niets baten, zoolang Frankrijk zint op wraak. Men kan niet aannemen, dat Prins von Bismarck zich eenige illusie zal vormen omtrent de ware stemming van het Frausche volk. De indruk welke werd teweeggebracht door het artikel van de Tigaro, die aanraadde dat men zich bij de drie Mogendheden zou aansluiten, kon duidelijk genoeg doen zien, wat Duitscbland in de gegeven omstandig heden vau Frankrijk te hopen zou hebben als Gallië de kans schoon zag om met Gertnanië afterekenen. Ons idee zou dus zijn dat Duitschlaud aan Frankrijk Elzas-Lotharingen teruggaf, terwijl dan Frankrijk aan Italië zou moeten teruggeven Nizza en Savoie. De gevoeligheid van Italië was dan ook voldoende ontzien, het zou wellicht minder dan nude begeerige oogen op Trente en Tyrol gevestigd houden. Duitschlaud zou dan in ruil van Frank rijk kunnen bekomen een zijner koloniale bezittingen; naar koloniaal bezit wordt in Duitschlaud nu toch met klimmende on stuimigheid verlangd. Bovendien zou Frank- O O rijk Duitschlaud kunnen toestaan otn met den Koning van Nederland in ouderhan- deliug te treden over den verkoop van Luxemburg onder beding, dat, zoo de Ko ning mocht toegeven, Frankrijk den koop prijs zou betalen. Op deze wijze ware, dunkt ons, de zaak te vinden; de vrede zou, althans voorloopig, beter dan door de Triple-Alliantie gewaar borgd zijn. Voorloopig zou de vrede verzekerd wezen. Op den duur baten zelfs geen schikkingen, als wij er een aan de hand deden. Toch zou een plan als wij ontwierpen, de overweging van Frankrijk, Duitscbland en Itab'ë waard zijn. Oostenrijk zou er geen belang bij hebben om zich tegen een der gelijk compromis te verzetten. Als wij het voor 't wenscheu hadden, dan zouden wij ons schikkingsplau met alle bescheidenheid aan de consideratie der betrokken Machten onderwerpen. Bij den Rijksdag is ingekomen een voor stel van Richter, om het legerbestuur uit te noodigen tot het uitvaardigen van een werd opgevat en na vier jaren arbeids gelukkig ten einde gebracht. Het werk bleek uitstekend en de klok liep goed tot het jaar van de groote revolutie, toen zij voor de laatste maal sloeg. Er gingen nu bijna vijftien jaren voorbij, ge durende welke de klok in een vrij ontredderden toestand kwam. Dan nu besloot men nogmaals haar in haar vroegeren staat terug te brengen; doch dit bleek volslagen onmogelijk, omdat het werk als het ware geheel en al door roest en kopergroen verteerd was. Eindelijk bood zich een zekere Schwilgue, instrumentmaker en wis kundige uil Straatsburg, aan, om de klok weer- te herstellen en op gang te brengen. Hij begon zijn arbeid op den 24n Juni 1836 en wtrkie gedurende vier jaar. Er wordt verder ver meld, dat Schwilgue, nadat, hij de klok voltooid had, een order van een Zwitsersche stad" ont ving, om ook daar een dergelijke te vervaardi gen, en dat zijn stadgenooten, uit vroes voor het verliezen van hun naam op het klokkengebied, deu ongelukkigeu Schwilgue de oogen uitstaken. Gelukkig schijnt er evenwel veel 'reden voor te bestaan, om de waarheid van deze wreede bizon- derheid in twijfel te trekken. verbod op: lo. het werken voor particuliere rekening in militaire werkplaatsen; 2o. het handelsverkeer van- kantines met burger lijke personen; 3o. het gebruik van militaire paarden voor tramwegen. De Rijkskanse lier heeft tegen dit voorstel protest aange- teekend, op grond dat krachtens de rijks grondwet het geheele rijksleger onder bevel des Keizers staat, en dat het legerbestuur niet verplicht of gerechtigd is om aau een rechtstreeks verzoek van den Rijksdag ge volg te geven, of zelfs zulk een verzoek officiéél in ontvangst te nemen. Kayser en Liebkuecht (socialisten) heb ben onlangs bij den Rijksdag een voorstel ingediend, om den Rijkskanselier te ver zoeken, de politiebeambten te doen straffen, die, in strijd met art. 31 der Rijksgrond wet, de heeren Vollmar en Frohme (leden van den Rijksdag) bij hunne terugkomst van het in Denemarken gehouden socialis tisch congres hebben gearresteerd. Nadat Richter in den Rijksdag verklaard had dat hij zijn adres, in plaats van aau het legerbestuur, aan den Rijkskanselier wenschte verzonden te hebben, gaf de Mi nister van oorlog te kennen, dat de uit drukking in het adres: »het legerbestuur uit te noodigen,deuken doet dat de Rijks dag zich het recht toekent aau zijne uit- noodiging kracht bij te zetten. De Rijksdag heeft echter dat recht niet. Het voorstel strekt dus om rechtstreeks inbreuk te ma ken op de bevoegdheid des Keizers. De Keizer heeft de desbetreffende maatregelen te nemen, het legerbestuur heeft eenvou dig zijne bevelen ten uitvoer te brengen. De couservatieven, het Centrum en de nationaal-liberaleu verklaarden zich tegen het voorstel des heeren Richter. Ook de vice-admiraal Berger heeft uu zijn ontslag uit de Duitsche Marine ge vraagd. De benoeming van generaal Ca- privi heeft dus wel gewichtige gevolgen voor de Duitsche zeemacht. Admiraal Berger werd als een uitstekend opper-officier alge meen gewaardeerd. Vorst Bismarck heeft, volgens een parti culier telegram van het Handelsblad, namens de Duitsche Regeering onderhandelingen aangeknoopt met Nederland, Engeland en Rusland, over een nieuwe letterkundige conventie, waartoe het onlangs gesloten verdrag met Frankrijk tot grondslag zal dienen. De commissie van rapporteurs over het ontwerp betreffende de suikerbelasting heeft bij tweede lezing haar vroeger besluit namelijk om de vergoeding bij uitvoer met Het mechanisme van de nieuwe klok werd door Schwilgue in het oude geraamte geplaatst. Het aantal der verschillende figuren is be langrijk toegenomen, en zij zien er beter uit dan de vroegere, omdat hun ledematen nu beweeg baar zijn. Zonder allés te gaan beschrijven wat deze klok den toeschouwer al zoo te zien geeft, merken wij op, dat dagelijks om twaalf uur al de twaalf Apostelen in optocht langs een beeld voorbijgaan, dat Christus voorstelt. Het upr wordt geslagen op een bel of klok door een genius, die tege lijkertijd een zandlooper omkeert, waarvan het zand, jaar in, jaar uit, zonder ophouden blijft voortloopen. Het mechanisme is met zooveel zorg afge werkt, dat bij elk schrikkeljaar de negen-en- twintigste Februari wordt aangegeven. Dat de Straatsburgers terecht trotsch op hun klok zijn, liehoeft nauwelijks vermeld. Gedurende het bombardement van deze stad in den oorlog van 187071, waarbij de kathedraal nog al heel wat te lijden heeft gehad, bleef de klok voor schade gespaard. Na de Straatsburger klok is zeker die van Beauvais, ongetwijfeld de merkwaardigste.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1883 | | pagina 1