NIEUWE
\o. 702.
Donderdag 21 Juni 1883.
8e Jaargang.
Zondag.
BUITENLAND,
0,06
HAARLEMS
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzjnderlijke Nummers
j 0,85
1,—
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
rui
./g*r Vi
rMAlNTlEKüR i fT—iï
AGITE MA NOR AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIEN
Van 16 regels- .30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers K UPPERS LAUREY.
Wij hebben reeds vroeger in een onzer
hoofdartikelen eeue beschouwing gegeven
van de Zondagsrust en Zondagsheiliging
in verband met het maatschappelijk leven;
het komt ons thans, nu dit onderwerp een
topic of the day is, niet ongepast voor, ook
eenige denkbeelden te ontwikkelen bij de
beantwoording vau de vraag: welke be-
teekeuis heelt de Zondag voor den Christen
Daartoe diene dus het volgende:
Zondag, c zoo schreef in het jaar 1851
de beroemde Engelsche Kardinaal Wise
man, .Zondag, dit woord klinkt in de
ooren van den Katholiek als eeu dag van
glans en vreugde, als een dag van blijheid
in huis en daarbuiten, als een dag van
lofzangen, hymnen en hoogverheven gebe
den.* En inderdaad, zoo is het, of althans
zoo moet het zijn! In een Christen hart
moet het woord .Zondag* gevoelens van
vreugde en heiligheid, gevoelens van een
diepen, innigeu vrede verwekken. Eu waarin
is de oorzaak hiervoor te zoeken? Hij die
voortgezweept door de woeste baren van
den anti-christelijkeu tijdstroom, alle begrip
vaD godsdienst verloren heeft, zal onge
twijfeld het antwoord schuldig blijven. Hij
vindt niets liefelijks en verhevens in den
.profanen naam Zondag* omdat deze dag
aan eene instelling toebehoort, die ver
plichtingen oplegt welke »de wet der- hu
maniteit* heeft afgeschaft.
Niet ten onrechte heeft de heilige Kerk
vader Ignatius den Zondag den Koning der
dagen genoemd. Wat de zon voor onze
aarde is, dat is de Zondag voor de andere
dagen, hun licht, hun leven, hunne kracht.
De Zondag is de eigenlijke dag van den
Godsdienst, welke bestaat in de eeuwige
verbinding van den meusch met zijn God.
De Zondag is eeu dag des Heeren, den
dits dominicadoch hij is ook een dag voor
ons menschen, eeu noodzakelijke en heilzame
dag, een dag die de mteste geloovigeD al
leen den hunnen kunnen noemen, omdat
de zes andere hun niet toebehooren, maar
aan de andere menschen, voor wie zij vaak
een hard en zwaar slavenjuk torschen
moeten.
In het Oud Verbond werd de zevende
dag, de Sabbath, als den rustdag van
God en de menschen gevierd. »En God
voleindigde,* zoo lezen wij in de Gewijde
Bladen, »op den zevenden dag zijn werk,
dat Hij had gemaakt. Eu God zegende den
zevenden dag en heiligde hem.* Was dus
de grond, waarop de viering van den Sabbath
in het Oud Verbond rustte, de volein
ding van het scheppingswerk door God,
FEUILLETON.
De blinde Getuige.
Vervolg en Slot.)
Er ontstond eeu geweldige opschudding in de
gerechtszaal. Talloozo stemmen riepen: Het oor
deel Gods! Het oordeel Gods! Linton is de
moordenaar! Pratt is onschuldig! God zelf heeft
door den blinden bedelaar den moordenaar aan
gewezen.
De opperrechter hief de zitting op en deed de
zaal ontruimen. Maar nog uren lang stonden
buiten op het marktveld de lieden in dichte
groepen bijeen en bespraken met opgewondenheid
het verbazingwekkende voorval. En gelijk het
gewoonlijk pleegt te gaan, wanneer een aanzien
lijk man onverhoeds van zijn hoog standpunt
nederstort, zoo ging het ook nu. Een ieder wist
onmiddellijk iets van den heer Linton te zeggen:
men herinnerde zich dat er reeds dikwijls
gemompeld was, dat het met Linton's boekhou
ding en verantwoording van zijn beheer niet
zoo treedt in het Nieuw verbond, waarde
Almachtige alle plechtigheid en feestelijk
heid van deu zoo hoog vereerden Sabbath
op den Zondag heeft overgedragen, de vol
einding van het Verlossingswerk als oor
zaak der Zondagsviering op. Beide werken,
der Schepping en Verlossing, zijn alzoo de
verheven onderwerpen der Christelijke Zon
dagsviering.
De dag des Heeren moet onzen geest
terugvoeren naar den- aanvang der tijden
toen het scheppende »y?a<« het lange zwij
gen verbrak en de aarde met alles wat daar
in en op is in 't aanzijn riep. Deze dag.
moet ons de daad der Almacht in herin
nering brengen, door welke de Schepper
alle wezens bet aanzijn gaf. De Christe
lijke Zondag is de steeds wederkeerende
herinnering aan den scheppingsmorgen, op
welken de millioenen werelden en wezens
uit de hand van den Almaehtigen voort
kwamen. Wij begrijpen het sidderen en
beven van den geloovigen Christen bij de
gedachte aan de almacht, wijsheid en liefde
des Heeren, eene gedachte waarheen zijn
geest telkens terugkeerten zoo verheven
als de Schepping zelve is, moeten ook
's menschen gedachten en gevoelens zijn.
Doch deze gevoelens moet hij ook uit
drukking geven door zich met de gansche
Schepping te vereenigen om den Heer lof
zangen en dankgebeden op te dragen. Dit
was immers ook de beteekenis van den
voorckri3telijkeu Sabbath en dit is ook het
doel van den Christelijken Zondag. Deze
laatste is echter ook de gioote gedenkdag
van de zegepraal des Heilaods, over duis
ternis, zonde en dood; hij is de dag, waarop
Christus, als de opgaande zon, in het licht
der verrijzenis schitterde. Op den dag des
Heeren komt deze tweede, nooit ondergaande
zon, met bizondere plechtigheid over de
aarde. Al mogen de wolken op dezen dag
de zichtbare zon bedekken, haar hemelscheu
stralenglans dringt door de kleurige ven
sters der kathedraal evengoed, als door de
bescheiden vensters van het nederige dorps
kerkje. Toen de Verlosser, door zijne ver
rijzenis de bron van het eeuwige leven,
die opgedroogd was, wederom deed vloeien
en haar levend water in de zending van
den h. Geest over de Apostelen was uit
gestort, had de verplichting van hetSabbath-
gebod opgehouden te bestaan; de Zondag
was in zijne plaats getreden.
Immers de eerste dag der week moest,
als de dag der verrijzenis, op de Christe
nen den meesten, den heerlijksten indruk
maken, omdat hij de steeds wederkeerende
gedenkdag is van het feest der verrijzenis.
Op de verlossing en hare voleinding door
volkomen in den haak was. Ja, nu kon men zich
den samenhang gemakkelijk verklaren!
Middelerwijl hielden de heeren van het gerecht
een geheime beraadslaging.
De uitslag hiervan was, dat Pratt voorloopig
naar de gevangenis teruggebracht werd, totdat de
zaak geheel tot klaarheid zou zijn gekomen.
Nochtans zou hij beter voedsel bekomen en ook
ongehinderd bezoeken mogen ontvangen van welk
verlof zijne betrekkingen dadelijk gebruikmaakti n.
De bewustelooze David Linton werd tot be
zinning gebracht en hem aangekondigd, dat hij
als verdacht van moord op Samuel Bogers, in
hechtenis moest worden genomen. Zonder een
woord tot verontschuldiging in te brengen, liet
hij zich door de gerechtsdienaars wegvoeren.
Er werd huiszoeking bij hem gehouden. In
eene geheime schuiflade van zijne geldkast vond
men het horloge, de beurs en de brieventasch
van den vermoorde. Toen hem deze voorwerpen
bij zijn verhoor vertoond werden, bekende hij
de daad, daar toch loochenen hem niet meer
baten kon. De toedracht der zaak was als volgt:
Eeeds sinds jaren deed Linton zaken met den
de verrijzenis, berust onze opstanding tot
een nieuw leven, dat vastgeworteld is in
bet Geloof, opbloeit in de Christelijke hoop
en in de liefde tot vrucht rijpt, om een
maal in onze toekomstige verrijzenis en in
de aanschouwing van God zijne volmaking
te vinden.
Daarom is het opstandingsfeest voorna
melijk de dag des Heeren en de Zondag
de wekelijksche herhaling van dezen dag,
dien de Heer heeft gemaakt. In dien dag
moeten wij de afbeelding van deu eeuwigen
Babhath vinden; dat is de heerlijkste Zondags
viering.
Het zijn alzoo twee groote Goddelijke
werken die op den Zondag moeten worden
herdacht, dat der Schepping en der Verlos
sing, en met recht noemen wij derhalve dezen
dag den dag des Heeren, den Koninklijken
dag, den dag der vreugde. Het ontwaken
op dien dag is voor den Christen meer
dan ooit een ontwaken tot den Heer.
De geloovige heeft de aardsche zorgen
voor eenige uren vergeten om zich met
den Hemel, zijn eigenlijk vaderland bezig
te houden. Gereedschappen en werktuigen
rusten. Vriendelijker groeten wisselt de
vriend met den vriend, de bekende met deu
bekende, en iedereen spoedt zich ter kerke om
het woord Gods te hooreu om in het heilig
Offer der Mis de vernieuwing van het offer
des Kruises bij te wonen en den verzoe
ningsdood van Christus te vieren.
De arbeider treedt in de kerk, waar hij
het woord Gods hoort; hier vindt hij eeu
genot, dat hij nergens kan verkrijgen. Het
welluidend gezang aan 't altaar en op 't koor
treft zijn oor, zijn oog verlustigt zich aan
de edele vormen van het marmer of metaal
en aan de schoone lijnen en versieringen
van den tempel Gods. Maar door meer dan
dit alles wordt zijn hart bewogen en ge
reinigd door de woorden van den Dienaar
Gods, die hem aan zijne verlossing her
innert, aan zijne plichten, aan zijne onster
felijke hoop. Het is een dag van rust, waarop
de onschuldige vreugde der familie geen
wenscb, geen illusie maar werkelijkheid is.
Aan de zijde zijner echtgenoote, omgeven
van zijne kindereu, oefent hij de edelste en
liefelijkste heerschappij; hij kent zijne on
derdanen, zij vormen zulk een groot deel
van zijn eigen hart; zij kennen hem, zij
geven hem nauwkeurige rekenschap van
hunne behoeften en de liefde voor den
arbeid wordt opnieuw aangewakkerd, om
voor de bevrediging dier behoeften te zorgen.
Zoo ontspringt uit deze Zondagsrust een
lichamelijk en geestelijk herleven; en deze
ontspanning, die men een betreurenswaar-
digeu lediggang durft noemen, is integen-
bankier Rogers die hem tot vele gewaagde
beursspeculatiën verleid had, die aanvankelijk
gelukkig, daarna echter hoogst ongelukkig uit
gevallen waren. Het kwam zoover dat hij de
hem toevertrouwde gelden zijner pupillen aan
spreken moest, om zijne verplichtingen na te
komen, daar hij diep in de wisselschulden stak.
Ten laatste wilde Rogers de wissels, welke hij
van Linton in handen had, niet meer verlengen
en daardoor moest de Uptoner koopman geruïneerd
worden en zijn oneerlijkheid aan den dag komen.
Vergeefs had hij den bankier om uitstel gesmeekt.
Om zich te redden besloot hij eindelijk hem te
vermoorden en zich daarbij san de wissels
meester te maken, tot welker afdoening hij ver
plicht werd. Hij wist dat Rogers ze in zijn
brieventasch bij zich droeg. Ook was hem bekend
dat de bankier te voet van Upton naar Tavi
stock en terug zou gaan. Daarop bouwde hij
toen zijn misdadig plan. Hij kwam hem schijn
baar toevallig togen, sloot zich op den weg naar
huis bij hem aan en doorschoot hem verraderlijk
op de brug in de kloof, met een tot dusver
in den zak verborgen gehouden pistool, zonder
deel eeu vruchtbaren grond. Want na het
genot dat zij geeft, neemt de werkman den
arbeid met vernieuwde krachten ter hand,
zonder de vreugdeloosheid, die den arbeid
als eene veroordeeling beschouwd.
Dat de beklagenswaardige gewoonte, dien
heerlijken dag te ontheiligen, meeren meerde
overhand neemt, is van algemeeue bekend
heid en 't werd reeds vroeger door ons ge
releveerd. 't Is waarlijk pijnlijk voor het
Christelijk hart de ontheiliging der Zon
dagen te moeten aanschouwen, die de men
schen belet, aan die machtige aange
legenheden te deuken, welke onze blikken
leiden naar eene zekere en gelukkige eeuwig
heid.
Wordt vervolgd.)
De Pruisische Landdags-commissie voor
de kerkelijk-staatkundige voordracht heeft
deze met 18 tegen 8 stemmen goedgekeurd,
gelijk ze in eerste lezing was vastgesteld.
De meerderheid bestond uit de leden van
het Centrum, de conservatieven en één lid
der Fortschritls-gnxilf
Men acht de aanneming der voordracht
thaus zeker. Woensdag wordt het rapport
voorgelezen en Vrijdag of Zaterdag a. s.
volgt de behandeling en de vermoedelijke
aanneming.
Bennigseu ontving dezer dagen eene de
putatie van nationaal-liberalen in Hanno
ver, die hem een adres aanboden. Hij ant
woordde dat bij zijn mandaat had neder-
gelegd uit overtuiging dat voor zijne staat
kunde en verzoeningsgezinde richting thans
geen plaats en succes te wachten is. Hij
hoopte dat de stemming zou omslaan.
De Fransche Kamer heeft de artike
len 1 tot van het ontwerp betreffende
de beroepssyndicaten aangenomen en de
verdere behandeling tot later verdaagd.
Door don afgevaardigde Reille is een voor
stel tot oprichting van een koloniaal leger
ter tafel gebracht, waarmede de ministers
van marine en oorlog zich niet vereenigen.
Ook heeft de heer Rouvier het rapport
overgelegd over het wetsontwerp tot het
verschaffen van de vereischte gelden om de
in nood verkeerende en geslotene spaar
banken te heropenen. De behandeling volgde
dadelijk. Het ontwerp is zonder beraad
slaging aangenomen met 299 stemmen
tegen 3.
Eergistereu-avond is in de Moutmartre
eeue vergaderiug van socialisten gehouden,
door 1800 ongeveer bijgewoond, welke eene
resolutie aannam waarbij herziening dei-
constitutie geëischt wordt.
te vermoeden dat die oude blinde bedelaar, het
eenige menschelijke wezen dat hem en Ro
gers op den wég ontmoet had eenmaal als wreker
van den doode en redder van den onschuldige
tegen hem, deu moordenaar, zou optreden
David Linton wachtte den dag der veroor
deeling niet af; hij verhing zich in de gevange
nis.
Thomas Pratt was natuurlijk terstond in
vrijheid gesteld geworden. De erfgenamen van
Samuel Rogers, wien een zeer rijke nalatenschap
ten de 1 gevallen was, schonken hem een schade
loosstelling van driehonderd pond sterling en
even zooveel aan den blinden vioolspeler Gilpin,
Buitendien zamelden eenige medelijdende men
schen voor hen heiden nog eenige honderd pond
sterling in. Daardoor verbeterden zich Pratt's
omstandigheden zoodanig, dat hij voortaan ge
lukkig en vi-rgenosgd leven kon. Gilpin stond
zijn kapitaal tegen eene hooge lijfrente af en
behoefde nu niet meer als bedelend vioolspeler
met deu trouwen Karo op de jaarmarkten rond
te trekkeu. Onder goede verzorging leefde hij
weltevieden nog een reeks van jaren.
