N I E U W E
No. 705.
Zondag 1 Juli 1883.
8e Jaargang.
De vaccine-quaestie.
BUITENLAND.
■99991
Een heilzame wenk.
HHMEMSCM IIÖBÜIT.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzonderlijke Nummers
0,86
1-
0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
MAlNïlIMUi
«Ép»®
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÈN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groöte letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers K P P E R S LAUREL
Onder de vele quaestiën, welke tegen
woordig aan de orde van den dag zijn,
behoort ook die nopens de vaccine. Door
een allernoodlottigste geschiedenis werd het
ineutings-vraagstuk in den laatsten tijd
zelfs zeer brandend.*
Onze lezers weten wat er te Dordrecht
gebeurde. Daar werden een aautal miliciens
gevaccineerd, na welke kunstbewerking
velen een roosachtige ontsteking kregen
aan den arm, terwijl zelfs één door typhus
werd aangetast en aan die vreeselijke ziekte
bezweek.
Zeer natuurlijk gaf dit incident aanleiding
tot het ontstaan eener vaccine-beweging.
Wanneer wij dat natuurlijk noemen, dan
willen wij daarmee volstrekt niet te kennen
geven, dat wij de agitatie, zooals zij zich
voordetdgoedkturen; wij ziju integendeel
van oordeel, dat men niet wel deed van
naar aanleiding eener exceptie te gaan be-
toogen, dat de vaccinatie in 't algemeen
bedeukelijk moet heeten. Toch rekenden
wij het natuurlijk, in den zin van alleszins
begrijpelijk, dat zulk een eclatant geval
als zich te Dordrecht voordeed, bij de op
pervlakkige menigte wantrouwen ten aan
zien der inenting moest wekken.
Daarbij kwam nog dat de Calvinistische
richting het treurige feit ten gunste van
haar streven exploiteerde. Deze droeve
richting telt onder haar aanhangers er
niet weinigen, die godsdienstig bezwaar
hebben tegen de inenting. Hun redeneering
komt neder op de bedenking dat men zich
niet mag laten vaccineeren of revaccineeron,
daar dit ongeloof in Gods alles beschikkende
macht verraadt; als men de pokken moet
krijgen zoo ïedeneeren zij dan zal
bovendien de inenting toch niet baten.
Het Calvinistisch gemoedsbezwaar tegen de
vaccinatie berust mitsdien op de leer der
praedestinatie.
Men zal beseffen, dat wij in dat bezwaar
volstrekt niet deelen. Het Christelijk geloof
is met die opvatting in volkomen strijd.
Wij gelooven aan een Godsbestuur over de
vrije daden der menschen. De menseh is
dus verplicht alles te doen, wat God binnen
zijn bereik heeft gesteld om zijn belang en
levensveiligheid te waarborgen en eerst dan
mag hij biddend de uitkomst aan God over
laten.
Alles geschiedt voorzeker door Goddelijk
FEUILLETON.
Dynamiet.
Deze sterk ontplofbare stof, die tegenwoordig
maar al te zeer een politieke rol speelt, is in
1867 door M. Robel, een Zweedsch scheikundige,
uitgevonden en wordt voortgebracht uit nitro
glycerine, dat door den chemicus Sobrero, een
leerling van Pelouze, ontdekt is. Het laatstge
noemde is eene verbinding van glycerine (eene
olieachtige vloeistof, die een bestanddeel van vet
uitmaakt) en salpeterzuur of sterkwater.
De bereiding er van is hoogst eenvoudig. Men
vermengt naar het gewicht een deel salpeterzuur
en twee deelen zwavelznur; dat verwekt eene
warmte, die men laat verkoelen. Nadat dit
mengsel genoeg is afgekoeld, giet men er, onder
gestadig roeren, van lieverlede het zesde deel van
zijn gewicht stroopacktige glycerine bij; als de
buitenlucht warmer is, moet men den pot, waar
in het mengsel gemaakt wordt, in koud water
zetten.
Na verloop van eenige minuten, wordt alles
met eene acht- a tienmaal grootere hoeveelheid
koud water aangevuld. Nu ziet men de nitro
glycerine, die zwaarder is dan het water, als
eene geelachtige olie op den bodem van den
bestuur of onder Gods toelating; doch juist
daarom gelooveu wij, dat God aan Jeuner
de gave der wetenschap in die mate, als
hij haar bezat, heeft gegeven, om van haar
dat gezegend gebruik te maken, in welks
gevolgen de menschheid zich verheugt.
De Calvinistische leer voert tot het absurde.
Consequent doorredeneerende zou men, van
dat standpunt, zijn huis en huisraad ook
niet tegen brandschade mogen verzekeren,
zou men zich aan geen geneeskundige be
handeling mogen onderwerpen bij ziekte,
zou men zelfs geen parapluie op onze wan
delingen mogen medeuemen als regen
dreigt, omdat de meusch zich in geen
geval zou kunnen onttrekken aan de on
verbiddelijke gevolgen van de praedestinatie.
Tegenover die Calvinistische dwaling
stellen wij met de Kerk de leer, dat men
den Heer zijn God niet mag verzoeken,
met welke uitspraak de Godmensen de
verlokking afwees van den booze die van
Hem verlangdedat hij zich van de tinne
des tempels zou werpen. Eu nu is het zeer
stellig een verzoeken van God, wanneer
men moedwillig een middel tot leveusbe-
veiligiug niet aanwendt dat Godin Zijne
goedertierenheid ter onzer beschikking
stelde. De Heer laat het aan onzen eigen
wil overof wij van de middelen en we
gen, in ons belang door Hem verordend
en geopendal dan niet gebruik zullen
makenmaar voor de gevolgen vaD ons
verzuim zijn wij aansprakelijk.
In beginsel dus zijn wij warme voorstan
ders van de inenting. Vaccinatie en revac-
cinatie juichen wij, tijdig en doeltreffend
verrichtzeer toe. Toch dringt het gebeurde
te Dordrecht ons tot het doen hooren van
een waarschuwing en een wensch.
De waarschuwingwelke wjj willeu
uitenbetreft het uitoefehen van regee-
ringswege van een streng toezicht op de
vaccinatie. Het komt ons voor dat wel eens
te weinig op de beteekenis der inenting
wordt gelet. Vele geneesheeren nemen die
zaaknaar onze beschouwing, te licht op.
En toch hangt er zooveel af van de wijze,
waarop de kleine kunstbewerking plaats
heeft. Hier denken wij allereerst aan de
stof met welke de vaccinatie geschiedt.
Humane of animale stof, daarover loopt
de quaestie.
Nu is het bekenddat de geleerden het
er vrij wel eenparig over eens zijn, dat de
inenting met humane stof niet zonder ge
pot ziuken. Dan scheidt men de nitroglycerine
van het water af, en bewaart het in goed dicht-
gekurkte flesschen. Men kan er niet te voorzich
tig mede zijn; bij den minsten stoot zonder eenige
wrijving ontploft de nitroglycerine met een ge
weldigen knal, en hare uitwerking is veel ver-
r.ielender en ook wel honderd- of honderdtienmaal
sterker dan die van het buskruit.
Een enkele dreuning zelfs in een vertrek
waar nitroglycerine staat, is genoeg om de geheele
massa te doen ontploffen; dit heeft men onder
anderen in 1868 kunnen waarnemen toen
bij het dorp Quenast, in de nabijheid van
Brussel, een geheele wagen met vaten nitrogly
cerine beladen, hetzij door een schok of het
afvallen van een der vaten, of door welk toeval
ook, in de lucht gevlogen is, tengevolge waarvan
in den omtrek eene verwoesting was aangericht
alsof er een orkaan gewoed had. Later heeft er
ook eens te San Francisco eene ontploffing plaats
gehad bij het lossen van eene pakketboot, waar
door niet alleen de magazijnen in de nabijheid,
maar ook een gedeelte van de kaai vernield
werd en waarbij vele menschen het leven verloren.
Het gebruik van nitroglycerine als eene nut
tige en sterk werkende ontplofbare stof, ging dus
met zooveel gevaren gepaard, dat men er van
had moeten afzien als de scheikundigen niet een
middel gevonden hadden om het gevaar af te
vaar moet geuoemd worden. Uit eeu onder
zoek, deswege in Duitschland door ver-
sehilleude deskundigen ingesteldis dag
helder gebleken dat de pokstof van men
schen afkomstig, in zeer vele gevallen
hoogst gevaarlijke smet- of liever giftstof
was. De kunstbewerking had onder die
omstandigheden de meest verderfelijke ge
volgen.
Het rapport in den Duitschen Rijksdag
over de desbetreffende adressen ingediend
bevatte, hoewel de voorstauders der vacci
natie de gro'-te meerderheid in de commis
sie voor de verzoekschriften vormtten
slotte het verzoek aan de Regeering om
de zaak zeer ernstig te doen nagaan. De
doctorendie zich in den Rijksdag over
de conclusie van het rapport deden hoo
ren hadden tegen die enquête niets in te
brengen. Het debat liep enkel over de
vraag: of de te benoemen commissie uit
personen buiten den officiëelen kring ge
kozen zou bestaan. De tegenstanders van
den vaccine-dwang weuschten het laatste.
Wij zouden verlangen dat ook in Neder
land een serieuze enquête nopens de wijze
van inenten werd ingesteld. Wellicht zou
men dan ook hier komen tot hetgeen men
nu in Duitschlaud wil: het bij de wet ver
plichtend stellen van het bezigen van
animale stof. De Regeeriug zou dan voor
het steeds voorhanden zijn van die stof
te zorgen hebben. De bemoeiingen van het
Staatstoezicht zouden dan in die richting
moeten worden uitgebreid. Dat zouden wij
een weldadige Staatszorg noemen. Als men
veler waarschuwing ten opzichte van de
vaccinatie in den wind slaatzou men zich
dat wel eens te laat kunnen beklagen. De
tegenstand tegen de inenting wordt op die
wijze niet weinig gevoed.
Na de waarschuwing onze wensch. Naar
het ons toeschijnt zou het namelijk wen-
schelijk zijn dat de vaccinatie-dwang werd
opgeheven.
Heeft de Staat volkomen recht om ieder
van zijn scholen te weren, die niet is ge
vaccineerd; het gaat naar onze overtuiging,
te ver, om de bizondere scholen aan de^-
zelfde bepalingen te onderwerpen. De ouders,
die hunne kinderen naar scholen zenden,
van welke zij weten dat zich daar ook
niet-gevaccineerde kinderen bevinden, zijn
persoonlijk voor die daad aansprakelijk.
Men kan de opvatting van zulke ouders
betreuren, maar men heeft daarom nog
wenden. Door nitroglycerine met zand of aarde
te vermengen verkrijgt men bet dynamiet. Dat
zand zuigt de vochtigheid in, en kan, zoo ge
droogd, in kisten, in vaten en kruiken zonder
eenig gevaar bewaard worden. Zelfs moet
het dynamiet bepaald aangestoken worden
om zoo geweldig te ontploffen en dezelfde sterke
uitwerking te hebben als nitroglycerine. Men
kan een brandende lucifer op het dynamiet leggen,
of het in een papieren zakje in het haardvuur
werpen, en het zal als elke gewoon aangestoken
bom ontbranden zonder verder te knallen; ja,
al legt men ook een zekere hoeveelheid dynamiet
op een aanbeeld en slaat er mot een hamer op,
dan zal het nog niet ontploffen, zooals het geval
is met niti oglyceriue; maar met eene brandende
lont of zoo iets in aanraking, dan eerst ontploft
het dynamiet en ontwikkelt het al zijne ver
schrikkelijke kracht.
Zooals bekend is, leefde Friederich Wilhelm
IV zeer gelukkig met zijn vrouw. Hij kon zich
alleen ontzettend driftig maken, maar een vrien
delijk woord of een kleine wenk waren ook mees
tal voldoende om de booze bui te doen over
drijven.
Even voordat hij de regeeriug aanvaardde, vroeg
geeu recht om hen te dwingen anders te
haudelen.
Als vrijheidlievende Nederlanders zijn wij
met den vaccine-dwang niet ingenomen.
Van de Regeering zouden wij dus wenscheu,
dat de wetsbepalingen nopens de vaccinatie
aan eene herzieuiug werden onderworpen.
Dwang is nimmer echt Nederlandsch. Wer
den de inentingsvoorzorgen vermeerderd,
dan zou misschien de tegenstand, althans
voor zooveel zij uit vrees voor de gezond
heid wordt geboren, worden gebroken. Men
zou in dit geval veel gewonnen hebben.
Le Paris verzekert, dat verscheiden kamer
leden bij den "neer Grévy stappen gedaan
hebbeu om gratie voor Louise Michel te
verkrijgen en haar voor onbepaalden tijd
uit Frankrijk te verbannen.
Gelukkig voor de andere lauden, die zulk
een logee best missen kunnen, heeft de
President zich stijfhoofdig getoond en wil
niets van gratie wtten.
De anarchisten organiseeren, naar gezegd
wordt, eeu meeting tegen Maandag a. s.
om zich te verstaan over een manifestatie,
welke zij aan het Elysée zouden doen om
gratie voor Louise Michel te verkrijgen.
Woensdag-namiddag hielden de ree-
ders te Londen eene vergadering om in
overweging te nemen de adviezen van twee
uitstekende advocaten aangaande het recht
van den heer De Lesseps op een monopolie
over de landengte van Suez. Die adviezen
waren ten eenemale in strjjd met de aan
spraken van De Lesseps, en zullen de
grondslag zijn, waarop de reeders dadelijk
aan het werk tijgen, om bij de autoriteiten
te ijveren voor het maken van een tweede
ka laai, dat onder Engelsehe controle zou
staan.
In het Lagerhuis deelde Fits-Maurice
mede, dat op Engelands voorstel betref
fende het Suez-kanaal van verscheidene
mogendheden opmerkingen waren ontvan
gen, die een geheel vriendelijk karakter
droegen, maar tot dusver was men het
niet definitief eens geworden. Onder de
Britsche troepen i i Egypte zeide hij
verder had zich geen geval van cholera
voorgedaan.
Het Hoogerhuis verwierp met 145 tegen
140 stemmen, bij derde lezing, het wets
ontwerp, waarbij wordt toegestaan dat een
de zachtzinnige Kroonprinses liem eens, of hij
dan nooit zijn drift zou leeren beheerschen.
„Laat ik eerst maar eens Koning zijn," gaf
hij lachend ten antwoord; dan zult gij nooit meer
over mij te klagen hebben."
Koningin Elizabeth had niet vergeten, wal haar
doorluchtige gemaal aan de Kroonprinses beloofd
had, en toen de Koning eens op een dag tegen
een zijner raadsleden zoo heftig uitvoer dat zijn
toornige woorden de toevallig in het zijvertrek
aanwezige Koningin ter oore kwamen, deed de
verstandige vrouw schijnbaar haastig de deur open,
maar bleef aarzelend op den drempel staan: „Ik
vraag verschooning voor mijn vergissing," sprak
zij: „ik dacht den Koning hier te zullen vinden,
maar nu merk ik dat het de Kroonprins is."
Een oogenblik keek de monarch haar verbaasd
aan; toen ging hij zijn gemalin glimlachend te
gemoet, en terwijl hij de Koningin door de kamer
geleidde, hoorde de verwonderde raadsheer hem
weer op zijn gewonen vriendelijken toon zeggen:
„Gij hebt een beter geheugen dan ik, Elizabeth;
maar de Koning heeft u begrepen en dankt u
voor uw wenk.'
Vervolgens wendde hij zich geheel verzoend,
tot den verbaasden raadsheer en verhaalde hem
vrijmoedig, aan welke kleine episode de Konin
gin hem daareven herinnerd had.
