NIEUWE
No. 707.
Zondag 8 Juli 1883.
8c Jaargang.
De eerste stap.
BUITENLAND,
9®jg
gÉlj
44RIÏBSC
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzonderlijke Nummers
j 0,85
1,—
0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
FMAiNiflSBBfcfc
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÊN
Van 16 regels30 Cents,
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag-
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPER8 LAUREY.
Het begin van 't einde van den cultuur
strijd is gekomen. Ook het Pruisische Hee
renhuis heeft de kerkelijk-politieke wet
zooals zij door de Kamer van afgevaardig
den is goedgekeurd aangenomen. Het Cen
trum heeft na een harden strijd van tien
jaren eene overwinning behaalddie wel
is waar materieel niet groot, principieel
echter van hooge beteekenis is. Men mag
althans nu hopen dat eene grondige her
ziening der onzalige Meiwetten volgen zal
als een huis begint te brokkelen, vallen er
aanhoudend groote stukken af. Trouwens
de Regeering kan het onmogelijk volhou
den aan haar tien millioen Katholieke on
derdanen eene missie-zielzorg te bieden
die nog minder van beteekenis isdan die
in China, Japan en aan het gebied van
den Congo. Niet in de geringe voordeelen
die de wet biedt, ligt hare waarde, doch
daarin dat het tot stand komen der wet
de woorden van Reichensperger heeft be
waarheid namelijk»dat de moreele macht
der Kerk zich niet buigen of breken laat
door eene politiek van bloed en ijzer.»
Tegenover de macht der Kerk is de politie
staat machteloos en juist die partijen van
het Pruisische Huis van Afgevaardigden
die den cultuurstrijd met den meesten harts
tocht aanwakkerden zijn door deze macht
te gronde gegaan. Die zich thans nog als
cultuurkampers voordoen worden in hunne
onverbeterlijkheid slechts door hunne on
schadelijkheid overtroffen; zij zijn zwakke
en overmoedige epigonen, zooals Von Ey-
nern, en levende anachronismen. Vechters
bazen als Cuuy, Gneist en Eynern die de
gehavende strijd vlag nog willen laten wap
peren gedragen zich als mannen uit den
pruikentijd en hunne woorden wekken bij
ons dezelfde belangstelling als verbleekte
schilderijen of antidiluviaansche strijdbijlen.
De nationaal-liberalenwier tragisch lot
de deserteur Von Bennigsen bezegeld heeft,
herinneren aan de tijloos, wier vezels
door een windvlaag naar alle richtingen
worden verspreid, terwijl de vrij-couser-
vatieve fractie op 't punt staat geheel en
al te worden opgelost; dit bewijst daghel
der hare houding bij de tweede lezing
van de nieuwe Kerkwet; de eene keilt
stemde voor, de andere tegen artikel 1,
en ongeveer 25 leden onthielden zich van
stemming. Erbarmelijker heeft eene politieke
fractie in belangrijke, beslissende oogen-
blikken zich nooit getoond.
De geniale veldheer Windhorst, tegen
wiens strategie en diplomatie geen tegen
stander is opgewassenmocht met recht
proclameeren«in geen periode der wereld-
FEUILLETON.
Een getrouwe hond.
Waarschijnlijk is het velen onbekend, dat de
geleerde geneesheer Boerhave zonder de schran
derheid en trouw van zijn hond een geweldda-
digen dood in een moordhol zou zijn gestorven.
Deze grootste geneeskundige van zijn tijd, be
gaf zich, tijdens hij hoogleeraar in Leiden was,
menigmaal op reis, daar zijn hulp in alle oorden
der wereld werd gevraagd. Eenmaal op zijne
veelvuldige reizen zich te Milaan bevindende,
zag hij voor het raam van zijn kamer, hoe een
groote, zwarte hond overreden en deerlijk ge
kwetst werd. Boerhave, de man met zijn edel,
menschlievend hart, beval zijn knecht den hond
in huis te halen. Nadat het arme dier gewas-
sclien en gereinigd was, verbond Boerhave den ge-
kneusden poot en do veelvuldige wondt n, die
het arme dier bekomen had. Na eenige weken van
fust, goede verpleging en verzorging, was de hond
geheel hersteld en ontwaarde Boerhave dat de hond
geschiedenis is het aanzien van den Room-
schen Stoel grooter geweest, dan in de tegen
woordige.» De Paus gebiedt in Ierland,
en de golven der revolutie verdwijnen
hij zendt een ernstig waarschuwend woord
aau den President der Fransche Republiek
hetwelk zijn uitwerking voorzeker niet zal
missen; tussehen Rusland en het Vaticaan
is het verschil bijgelegden de Czaar zal
binnenkort een afgezant als officieel ver
tegenwoordiger naar den Heiligen Stoel
zendenPruisen zit verlegen met den cul
tuurstrijd en begint water in zijn wijn te
doen doch onwaar is hetals het libe
ralisme roept: «de leiders van den Prui-
sischen Staat loopen achter den zegewa
gen van den Roomschen Paus Von Bis
marck staat in den voorhof van Canossa.»
Zulke overdrijvingen moet men op reke
ning schrijven van de wanhoop der libe
ralen. Toch bevatten deze wanhoopskreten
voor ons Katholieken eene zekere voldoe
ning want zij bevestigendat het den
liberalen niet gelukt isde Kerk ouder de
Staatsmacht te doen buigen en dat de vele
bemoeiingen dergenen die zoo klagen en
jammeren, zonder gevolg gebleven zijn.
Tien jaren geledentoen de eerste Mei-
wetten het licht der wereld aanschouwd
haddentoen de cultuurkampers in eene
overwinnings-extase verkeerden, schreef men
in Juni 1873 in de beruchte Deutsche
Ver eins-Correspondent«De kopderRoom-
sche hydra zal worden verpletterd; in
Duitschland is de macht van het Paus
dom gebroken; het Vaticanaille (sic) is
machteloos. De Staat verzet zich krachtig
tegen den verregaanden overmoed der Gees
telijkheid; de Priesters en Monniken ver
laten hel land en de paapsche duisternis
verdwijnt voor het licht van den Duitscheu
geest. De gansche zwarte bende, van de
dragers van den bisschopsstaf af tot den
laatsten dorpskapelaan, zullen verdreven
wordenen de Duitsch-nationale kerk zal
zich uit den onfeilbaarheidspoel als een
nieuwe phenix verheffen.» En thans! Van
cultuurstrijd willen de meesten niet meer
weten; de Regeering zelve heeft den strijd
voor onhoudbaar verklaard; het Centrum
is niet uiteengegaan maar het verheft zich
grootsch en machtigde Duitsch-nationale
kerk is een vrome wensch gebleven; het
oud-katholicisme zal weldra tot de geschie
denis belmorende Deutscher Verein voert
een zeer kwijnend bestaande Deutsche
Vereins-Correspondent is aan de tering over
leden de nationaal-liberalen hebben hunne
rol afgespeeldde heeren Falk von Sijbel
Jung, Von Bennigsen eu tutti quanti zijn
geëclipseerdmaar de Priesters zijn nog
aanwezig
een werkelijk schoon, doch verarmd en verwaarloosd
dier was, dat hij niet bij zich kon houden.
De hotelhouder was bereid den hond voor zich
te houden, doch toen er aanstalten tot vertrek ge
maakt, koffers gepakt en opgeladen werden, werd
de arme hond onrustig; hij liep heen en weer,
zag zijn redder en weldoener verlegen en smeekend
aan en liep zelfs om hem heen als smeekte hij:
„Verlaat mij niet!" Boerhave, die eene gevoelige
ziel bezat, begreep den hond en gaf last hem in
den reiswagen te plaatsen. Het leed was voor het
dier geleden en de blijdschap daarvoor werd door
den hond op luidruchtige wijze betoond, zijn
vreugde scheen" grenzenloos! Zoo verliepen er zes
jaar. De hond gevoed en onderhouden, was een
prachtig dier geworden. Zijn meester verliet hij
geen oogenblik en eiken nacht sliep hij voor de
rustplaats zijns meester, zoo trouw en zoo waak
zaam, dat 't minste geritsel hem wakker maakte.
ltuim zes jaar later begaf Boerhave zich naar
het Zwabische gebergte, om kruiden te lezen. De
hond, zooals nu een vaste gewoonte was gewor
den, maakte de reis mede. De slechte vervoer-
Wie ia Juni 1883 de klaagtonen van
het liberalisme met zijne jubelzangen van
Juni 1873 vergelijktzal inzien dat de
bemoeiingen van velen »pro nihilo« zijn
geweest. «Trapsgewijze,» zeggen de natio-
naal-liberale bladen «is de Pruisische Re
geering tot Rome afgedaald de benoeming
van vijf nieuwe Pruisische Bisschoppen; de
nieuwe kerkwet die de eerste bres in de
Meiwetten gemaakt heeften nu nog bo
vendien het bezoek van den Minister van
Eeredienst bij den Bisschop van Fulda
een en ander is meer dan genoeg om eene
liberale «mannenziel» te knakken. De Re
geering wandele van de eene boetedoening
naar de anderezoo klagen zijtotdat er
niets te doen meer overblijft. De Minister
van Eeredienst, de heer von Gossler, be
trede zelfs de onderste trapals de heer
Windthorst deze vernedering verlangtwant
hij heeft immers in het huis van afge
vaardigden verklaard«als eene samen
werking tussehen Kerk en Staat op den
thans gevolgden weg niet te bereiken is
en in weerwil van artikel 18 van de wet
van 11 Mei 1873, de benoeming der Pas
toors binnen de tijd van een jaar nitt
volgtdan acht hij het noodzakelijk de
geheele Anzeigepflicht over boord te werpen.»
Deze verklaring heeft de liberalen tot
in 't diepst der ziel getroffen en in hunne
droefheid en smart zijn zij tot de volgende
interessante uitspraak gekomen«De keer
Von Gossler kent van de Katholieke toe
standen en van de Katholieke strevingen
in Pruisen evenveel als de meeste Pruisi
sche Ministers. Dat is een oud gebrek.»
Ja, ongetwijfeld, deze uitspraak is zeer
juist en als de Pruisische Ministers zich
niet bemoeid hadden met zaken die zij niet
kennen, dan was het land voor veel ellende
behouden gebleven.
Trapsgewijze moet er door Pruisen ge
daald worden; niet naar Canossa, maar
zoover, tot het ware vrijheidsbeginsel ook
ten opzichte der Katholieke Kerk gehand
haafd wordt. Dit is niet alleen noodzake
lijk tegenover den Staat maar ook tegen
over de revolteerende elementen. De eerste
stap tegenover den vrede wordt door Prui-
sens Katholieken met dankbaarheid gezien
zij zullen niet rusten alvorens men hun
het goed recht heeft teruggegeven en de
grondwets-artikelen wederom zijn hersteld.
Zij kunnen de seminariën niet missen,
vooral thans niet, nu er alom gebrek aau
Priesters heerscht. Zij zullen de ordens-
geestelijkeu terug eischen, wier werkzaam
heden tegenover de hachelijke sociale toe
standen zoo dringend noodzakelijk zijn. Zij
zullen er op aandringen dat de thans ver
bannen Kerkvorsten naar hunne diocezen
middelen destijds en totaal gemis aan logementen,
waren oorzaak dat Boerhave, door een ongeval aan
zijn reiswagen, zekeren nacht in een zeer armoe
dig dorp op de grenzen, in een zeer verdachte
herberg moest verblijf nemen. Men wees hem
een bovenkamer aan, die bij gemis van elk ge
mak den vermoeiden hoogleeraar een onaange-
namen nacht voorspelde. Boerhave, die zeer ver
moeid was, wilde op het vuile bed toch eenige
rust zoeken, en begon zich te ontkleedeu; maar
wie het hem zou willen gunnen, de hond die bij
hem was, scheen het niet te willen. Met gespitste
ooren en fonkelende oogen, al naar de bedstede
ziende, scheen hij door zijn liefkozingen endoor
het trekken aan mantel en kleed, zijn meester
te willen beduiden, dat hij zich niet ontkleeden
moest, en toen hij zag dat ondanks alle pogin
gen zijn meester toch naar bed zou gaan, begon
hij te grommen en scheen hem nu met geweld
te willen dwingen op te blijven. Boerhave, wien
het gedrag van den hond vreemd voorkwam, en
eenigszins verontrust door de dieven-tronie van
den waard, besloot op te blijven en den afloop
terugkeeren en dat het Sperrgesetz nimmer
meer als een maatregel van dwang wordt
toegepast.
En deze eischen doen de Katholieken
niet uit overmoed, neen, zij zijn hun recht!
De eerste stap is gedaan, er zullen er nog
meer volgen en Prins Von Bismarck zal
wel zoo verstandig zijn, na zooveel onder
vinding, met het oog op de algemeene
welvaart van het land, zich niet te storen
aan het huichelachtig Canossa-geschreeuw
van het woedende liberalisme.
In de Belgische Kamer heeft de Minister
Frère Orban zich verklaard tegen het in
overweging nemen van het bekende voor
stel Janson en diens mederadicalen tot her
ziening der Grondwet.
De Minister gaf zijn overtuiging te ken
nen, dat de Kamer het voorstel zou ver
werpen.
Duitsche Reichs-Anzeiger meldt, dat
in eene te Berlijn gehouden bijeenkomst
van overheids-personen, onder voorzitter
schap van een der Ministers besloten is
om, met het oog op het dreigend cholera-
gevaar, regelmatig alle cholera-berichten
openbaar te maken en alle verdachte per
sonen, uit Egypte komende, te weren.
Door de Duitsche Zee-oever-Staten zal
worden zorg gedragen, dat alle schepen
uit besmette streken nauwkeurig worden
onderzocht.
Tegen hen, die op de, na de ver
oordeeling van Louise Miehei, gehouden
vergaderingen op rechters en leden der
jury hebben geschimpt, zoowel als tegen het
blad Bataille, dat die scheldwoorden over
nam, zal een gerechtelijke vervolging wor
den ingesteld.
Dezer dagen is het in de volksvergade
ringen te Parijs weer zeer rumoerig toe
gegaan. De anarchisten hebben besloten,
den 14den Juli ieder voor zich de inwij
ding van het beeld der Republiek te gaan
bijwonen en op het oogenblik dat het om
hulsel zal vallen zwarte vaantjes uit den
zak te halen om er mee te zwaaien. Als
staaltje van de soort van welsprekendheid
in die vergaderiugen, volsta het volgende:
»Het zwijn, dat zich in het Elysée vetmest
en zijn vlegels van Ministers dienen het
eens goed te weten, dat wij willen leven
en niet van honger willen sterven. Cames-
casse moge al zijn karnuiteu bijeenroepen,
wij zullen geen schrede teruggaan, en wee
hem wanneer er bloed vergoten wordt.
Men heeft de berekening gemaakt,
dat de conversie der 5 pet. rente den
Staat aan papier, aan extra-loon voor over-
af te wachten. Hij kleedde zich weer aan en nam
plaats op den eenigen stoel, die zich in de kamer
bevond. Toeu scheen de hond weer vroolijk te
ziju, ofschoon men kon bemerken, dat hij uiterst
waakzaam was.
Toen alles doodstil was in en om het huis,
ontwaarde Boerhave, dat het bed zeer langzaam
zakte, hetgeen door den hond met een woest ge
baar werd nagegaan.
In den pijnlijksten angst zat Boerhave af te wach
ten wat volgen zou; niet lang behoefde hij te wach
ten, hij hoorde iemand naar boven komen, de deur
werd geopend en de waard kwam, met een dolk ge
wapend, binnen, en wilde zich op den armen dokter
werpen, maar op hetzelfde oogenblik sprong de hond
toe, greep den moordenaar bij de keel en hield hem
zóó vast geklemd, dat aan ontkomen geen denken
viel. De hond had én het dievenhol én den moorde
naar berkend, bij wien hij voor tal van jaren had ge
woond en getuige was geweest van onderscheidene
moorden, gepleegd op weerlooze reizigers. Boerhave
ontkwam en bleef, zoolang hij leefdede dank
bare weldoener vau den redder zijns levens.
