NIEUWE NO. 716. Dorderdag 9 Augustus 1883. 8e Jaargang. Lceswoedc. BUITENLAND. 0,85 Het huisraad in vroegere tijden. 4RLEHSCHE EOCEAH rr ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlem Buiten Haarlem franco per post. Afzanderljjke Nummers 1.— 0,06 Dit blad verschijnt Eiken WOENSDAG en ZATERDAG BUREAU: St. Jansstraat Haarlem. PRIJS DER ADVERTENTIÊN AGITE MA NON AGITATE. Van 16 regels30 Cents. Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag- avond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers K P P E R S LAUREY. Onder de oorzaken die het meest bij dragen tot de verwildering, tot het bederf der hedeudaagsche jeugd, bekleedt onge twijfeld de schier algemeen heerscheude leeswoede eene eerste plaats. Wat. leest onze moderne jeugd? Goede geschriften van zuivere moraal en gods dienstige strekking, werken van kunsten en wetenschappen die hunne harten tot den Almachtige verheffen van Wien alle kunst en wetenschap uitgaat Geenszins De jeugd leest bij voorkeur: romans, ridder en rooverromans, liefdesgeschiedenissen, boeken vol van de meest avontuurlijke ver halen en meer van zulke phantastische, de zinnen prikkelende werken, die men zich voor weinig geld in eigendom kan ver schaffen, of die men voor enkele centen uit de leesbibliotheken ter leen kan verkrijgen. En hoe werkt deze lectuur op den jeug digen geest? Zij vervult het brein van den knaap met eeu chaos van phantastische voorstellingen en verleidelijke indrukken, zij maakt hem onbekwaam tot denken en leeren en het dommelig voorkomen van het meisje, de starre blik van den knaap ver raadt aau 't scherpziend oog onmiddèllijk dat hun geest in 't land der sprookjes bij »verwenschte« prinsesseu en schoone prin sen toeft of met den plaatsten Mohikaan in de prairieën van Amerika buffels jaagt of paden door het oer-woud zoekt. Avon turen te ondervinden als een Robinson, door eigen kracht en wijsheid groote schat ten te vergaren en eenmaal als een mil- lionair huiswaarts te stevenen, dat zijn de wenschen en droomen die de opgewonden phantasie van den knaap bezig houden. Welke verwoestingen moet deze verderfe lijke lectuur in de ziel van een kind ver richten De phantasie is eene edele gave Gods, maar zij moet gebreideld, gematigd, ge leid worden. En aan wien laten ouders en voogden, die het oog niet houden op de lectuur hunner kinderendeze leiding over Aan den eersten besten vuilen schrij ver, die zijne door zonden eu misdaden afgestompte hersens afslooft, om combi naties uit te vinden en toestanden te schil deren die de zinnen prikkelen en de harts tochten opwekken. Een goed boek nu werkt als een braaf, welopgevoed vriendeen slecht boek is daarentegen erger dan de omgang met slechte vriendenwant op zulk een verkeer houden ouders en meesters een waakzaam oog, terwijl de knaap of het meisje een slecht boek wie weet hoe lang verborgen houdt en het zwaarste vergift in zich opneemt. Menige plotseling opko mende slechte gewoonte van het kind kan men gerust toeschrijven aan bet lezen van slechte boekende lusteloosheid en onte vredenheid, het zinnelijk leven, het ver zinken in zonde en schande op jeugdigen FE U1LLETON. Haargroei en kaalhoofdigheid. Voor kaalkoofdigen en wie het niet willen worden geeft het Duitsche tijdschrift Gesundheit eene reeks behartigenswaardige mededeelingen. De oorzaak van het uitvallen van het haar wordt daarin grootendeels toegeschreven aan den in vloed van den bloedaandrang naar de hoofdhuid eu het daardoor ontstane transpireereu, gepaard met gebrek aan zorgvuldige verpleging en rei niging van het hoofd. Vooral ontstaat dit door het dragen van verhittende hoofddeksels, zooals de schako van den soldaat, de ledereu pet van den postiljon, d£ gewatteerde muts van den ouden bonvivant. 't Is dus raadzaam het hoofd zooveel mogelijk voor zulk opwekken van overmatige warmte te bewaren. Bovendien is het zeer aan te bevelen het haar behoorlijk te korten, het hoofd 's morgens en 's avonds met het hieronder vermelde te wasschen, het daarna zorgvuldig droog te wrijven en het geregeld met een fijnen kam te kammen. De tweede oorzaak is in eene soort van mi croscopische schimmel te vinden, die zich in het haar en den haarwortel zet en het haar vlak aan den schedel doet afknappen. Als dit op een groot gedeelte van den schedel het geval is, dan voelt de oppervlakte niet glad aan, maar ruw als een korte fijne schuier, of als grof geschoren leeftijd, alles en nog veel erger zaken zijn de gevolgen van de algemeen heersehende leeswoede, die duizenden slachtoffers maakt. Ieder verstandig opvoeder zal de waar heid van hetgeen wij in onze beschouwing verkoudigden zeker gaarne erkennen, het doel dezer regelen is dan ook de aandacht op dit punt te vestigen van allen die met de zorg eu leiding der jeugd zijn belast. Elke lichamelijke eu meer nog elke gees telijke arbeid eiseht een helderen geest. Wie met de handen werkt en niet tegelijkertijd met het hoofdwerkt slechts ten halve. Zakenwelke bij voorkeur de phantasie opwekken, zijn bij de opvoeding en het onderwijs, wat specerijen en lekkernijen bij de voeding zijn: een opwekkend middel, om de gezonde dagelijksche kost smakelijker te maken een soort dessertom met het noodzakelijke en nuttige het aangename te verbinden. Geen verstandige moeder zal ge- looven een kind met banket of andere lek kernijen te kunnen voedeu, toch zijn er moeders, die de kinderen in de prille jeugd met phantastische vertellingen overladen, zich wegens de opgewektheid en levendig heid der kinderen laten bewonderen en dan later oir de school de bedroevende onder vinding opdoen, dat hunne lievelingen niets begrijpen en onthouden kunnen en dus to taal dom blijven. Wat voor de scholieren geldt, is ook van toepassing op de jongelieden, die de school verlaten hebben eu de maatschappij zijn ingetreden. Een verzuimde les op school kan men door vlijt inhalen, doch een be dorven werk laat zich zoo gemakkelijk niet herstellen. Een jongeling, die in den geest met Indianen iu gevecht is of zich in een roovershol bevindt, droomt met open oogen, ziet en hoort niet, leert niets, verliest de lust tot werken eu wordt totaal onver schillig in de betrekkiug waarin hij ge plaatst is, omdat hij hersenschimmen na jaagt. Niemand kan twee heeren dienen en elk werk eischt, althans voor eerstbe- ginueuden, oplettendheid en lust tot leeren. Een meisje dat door het aanhoudende lezen van romans, muizenissen in haar hoofd heeft, zweeft in den geest iu een paradijs van geluk, terwijl zij de dingen iu hare omgeving niet opmerkt en ongeschikt blijft voor den haar door God aangewezen werk kring. Andere gedachten in het hoofd der ondergeschikten veroorzaken meesters en werkgevers niet alleen moeite eu zorgen, maar kosten hen ook geld. 't Ware dus te wenschen dat ouders en meesters en voorts allen die in overheid gesteld zijn, nauwkeurig acht gaven- op de lectuur hunner kinderen eu ondergeschikten. Inderdaad zij zullen een heilzaam werk verrichten door al die slechte boeken en zedelooze geschriften te vernietigen die aan de leeswoede bevorderlijk zijn en die zoo veel moreele schade veroorzaken. Men doorzoeke aanhoudend de schooltasschen der fluweel. Hier komen dezelfde hulpmiddelen te pas, maar ondersteund door een drie percents oplossing van karbolzuur in water of olie, of een karbolzuur houdende pommade. Salicylzuur kan ook van veel nut zijn, en moet, evenals de vo rige middelen, op de huid ingewreven worden. Deze soort van kaalhoofdigheid heeft gewoonlijk geen grooten omvang, maar geeft kleine kale plekken, waardoor het hoofd een zonderling ge- tijgerd aanzien verkrijgt. Zij komt ook niet eèrst op gevorderden leeftijd voor, maar is reeds meer malen bij jongens en meisjes van 7 tot 12 jaar opge merkt. Dan is er nog een derde soort van kaal hoofdigheid, die hare oorzaak in kleine zweert jes vindt. In dit geval is aan te bevelen het hoofd met teerzeep te wasschen en er herhaal delijk compressen van zuiver water op te leg gen, en om het lastige jeuken tegen te gaan, de aangedane plekken van tijd tot tijd met een mengsel van gelijke deelen water en alcohol te bevochtigen. Wat inzonderheid ook een nadee- ligeu invloed op den haargroei heeft is het dra gen van lang haar, zooals bij de vrouwen ge bruik is. In allen gevalle is kort knippen van het haar en het hoofd dagelijks zuiveren door het met water te wasschen het eerste hulpmid del om de hoofdhuid gezond te houden, en is deze gezond, dan is het haar het ook. Is ech ter het haar eenmaal uitgevallen en zijn de wor tels dood, dan baten geen geheime middelen meer, hoe ook aangeprezen. leerlingen, de verschillende tafelladeu, en kasten op kinderkamers en studeervertrek ken (de jeugd is in 't wegmoffelen van verboden waar bizonder ingenieus) eu ver- nietige oogeublikkelijk de gevonden contra bande; waarde heeft zij in den regel niet, trouwens, hij die de leeswoede der jonge lieden door het leeueu van twijfelachtige lectuur bevordert, verdient niet beter; en al zouden de boeken ook werkelijk waarde hebben, dan zal het nut, dat men door de vernietiging sticht, oneindig grooter zijn. Het Duitsch-Katholiek congres zal dit jaar toch plaats hebben. Men meldt thans, dat het te Dusseldorf zal bijeenkomen. Iu genoemde stad zou reeds een commissie zijn gevormd, welke de noodige voorberei dende maatregelen zal nemen. Bij beschikking van den Pruisischen Mi nister van Eeredienst is een reglement vast gesteld betrekkelijk de verplichte inrichting vau kerkgebouwen van de Unie-Kerk. In de bedoelde verordening wordt aangewezen hoeveel ruimte elke zitplaats moet innemen, hoever de banken van elkander moeten staan enz. De vaderlijke zorg der overheid strekt zich, zoo men ziet, in Pruisen zeer ver uit. 41 bladen te Parijs, van allerlei rich ting, hebben zich laten vertegenwoordigen in eene vergadering, waarin gehandeld zou worden over de middelen om de ongeluk- kigen op het eiland Ischia te hulp te komen. Er is besloten eene inschrijving in de dag bladen te openen en een weldadigheidsfeest te organiseeren. De vertegenwoordigde dag bladen hebben zich tot een comité gevormd. Omtrent de maatregelen tegen be smetting van cholera wordt nader gemeld, dat er bevel is gegeven om alle rijst, die uit Indië door het Kanaal van Suez naar Fiume wordt aangevoerd, uit de zakken te nemen en aan wal te brengen, terwijl de zak ken aanboord moeten worden ontsmet. Dit is zoo bepaald omdat de zakken goede geleiders der smetstof zijn en haar langen tijd be houden. De Britsche consul te Fiume heeft tegen den maatregel geprotesteerd waarop de Hongaarsche minister van Koophandel hem door tussehenkomst van den minister van buiteulandsche zaken heeft doen ant woorden, dat de maatregel nu eenmaal noodzakelijk was. Het Lagerhuis heeft bij tweede lezing de wet aangenomen, waarbij maatregelen worden vastgesteld tot het tegengaan van de cholera, en bij derde lezing de wet op het uitviudingspatent. Naar de Standard uit Hongkong ver neemt, heeft de Fransche commandant in Tonkin eene proclamatie tot het volk ge richt, verklarende dat Frankrijk niet vau plan is het land in te lijven, doch slechts de orde er weuscht te herstellen. Verder wordt hier eene vermindering van belas- Aarden vaatwerk vinden wij reeds tot in de hooge oudheid in de keuken en op de tafel van eiken burgerman, doch tot in de 13e eeuw kende men alleen potten, schotels en borden van roode gebakken aarde, zonder eenig glazuur. In het jaar 1283 vond een pottenbakker te Schlettstadt in den Elzas, wiens naam in den loop der tij den verloren is gegaan, de kunst uit om gebak keu aardewerk te verglazen. fU spoedig werden fabrieken, ter vervaardiging van deze nieuwe soort „steengoed," opgericht in Straatsburg, Ha- genau, Weiszenburg, Keuleu en Coblenz. Zij, die ruim bedeeld waren met aardsche goederen, lieten kun kostbaar fayence en majolikapor- seleiu uit Italië komen en later uit Frankrijk, waar Hendrik IV te Nevers eene fabriek voor dergelijke kunstig bewerkt porselein had laten oprichten. Huisraad van porselein werd nog in de vorige eeuw als een artikel van hooge weelde beschouwd, en de voortbrengselen van de fabrie ken in Saksen en later in Saint-Cloud, Vincen- nes, Sèvres en Limousin prijkten alleen op den disch vau aanzienlijken en vorsten. Gewone gla zen voor dagelijksch gebruik werden in Lotha ringen gemaakt, terwijl het fijne Venetiaansch glaswerk tot zeer nooge prijzen uit Venetië en Murano werd ontboden. Schotels, borden, soep- terrinen, lepels en zoutvaatjes bestonden bij de burgers meestal uit tin. Veel zorg werd besteed ting voorgespiegel l, eu eene strafoefening over de knevelen ie mandarijnen. Aan den andereu kant wordt gedreigd dat de hoofd- O O stad, zoo noodig, verwoest zal worden. Bij eene verkenning in de richting van Sontay vonden de Franschen eene zeer versterkte stelling met talrijk geschut, dat de rivier bestrijkt. Men verwacht hier een wanho- pigen tegenstand. Eeuige van de te Mandiah veroverde kanonnen dragen het merk der Eugelsche marine. De vijandige gezindheid jegens vreemdelingen neemt iu de grens districten tusschen China eu Tonkin hand over hand toe. Goederen van eene Engelsche firma werden te Pakos aangehouden en de agent der firma werd gevangen gezet. De Chiueezeu beschuldigen deze firma van het leveren van voedsel en oorlogstuig aan de Franschen. Iu het Lagerhuis heeft Gladstone ver klaard, dat er niets veranderd is in de her haaldelijk uitgesproken bedoelingen der Re- geering omtrent Egypte. Er is aan de mo- gendhedeu geen bepaalde termijn van de terugroeping der troepen medegedeeld, maar zij zijn met de algemeene zienswijze der Regeering bekend. Ons doel is niet enkel o o voor 't oogeublik de openbare rust in Egypte te verzekeren, maar ook het gevaar voor toekomstige storing af te wenden. Het werk der reorganisatie is tengevolge der cholera vertraagd. Eene zeer spoedige terugkomst der troepen is daardoor verhinderd. Wij hopen, dat wanneer onze troepen Egypte moeten verlaten, wij er een hechteren grond slag zullen hebben gelegd, dan die van het door Arabi gesloopte werk is geweest. Er is volstrekt geen onbillijke, onvriendschap pelijke, onverstandige oppositie van vreemde mogendheden tegen onze stappen ter rege ling iu Egypte te verwachten. De Spaausche dagbladen melden dat 1100 soldaten en civiele personen te Ba- dajoz de republiek hebben geproclameerd. Men gelooft dat zij duizend geweren uit de vesting namen en de tolbeambten zoch ten over te halen zich bij hen aan te slui ten, doch te vergeefs. Er werden 2000 sol daten uitgezonden om hen te vervolgen. De Imparcial zegt dat de opstandelingen de gendarmerie en de tolbeambten ontwa penden. Men weet niet of de overheidsper sonen door hen gevangen zijn genomen. Zij hieven de kreten aan: Leve de Repu bliek met de constitutie van 1879! Leve Zorilla! De minister-president Sagasta werd uit Madrid verwacht. In het overige deel van Spanje is het rustig. Generaal Blanco is benoemd tot commandant van het leger in de provincie Estramadura, die in de staat van beleg is gesteld. De opstand is echter spoedig gedempt. De opstandelingen zijn deels gearresteerd, deels naar Portugal gevlucht. De troepen ontvingen bevel om naar Madrid terug te komen. Er is in Rusland sprake van het in- aan het schuren en onderhouden van deze soort van huisraad; iu menig huisgezin blonk het tinwerk den bezoeker uit de glazen kasten tegen. Doch niet al leen bij burgers, ook in vorstelijke huishoudin gen, zooals b. v. de Wurtemburgsche in de 16e eeuw, vond men alleen tinnen huisraad. Zilveren tafelgereedschap vond men in vroegere tijden al leen bij vorsten eu rijke edellieden. Sedert de 1 Be eeuw mochten in aanzienlijke huizen eenige zilveren voorwerpen niet ontbreken. In de 15e en 16e eeuw gebruikte men dikwijls houten le pels met zilveren stelen. In het, bij de belege ring van Straatsburg verbrandde Hortus delicia- rum van Herrad von Landsperg, werd reeds uit de 12e eeuw melding gemaakt van voorsnijmes sen en vorken met twee tanden, voorzien van ebbenhouten steelen. Iu hetzelfde werk is ook reeds sprake vau witte of gestreepte en ook wel geel geruite tafellakens, die hoofdzakelijk in den Elzas gefabriceerd worden. Servetten zijn van veel lateren datum. Een oud Duitsch tijdschrift der Götterbote" van liet jaar 1674 meldt nog als iets geheel bi- zouders, dat meu in de hotels te Bazel uit Frankrijk afkomstige servetten vond. Aan de hoven van Hendrik III en Hendrik IV vouwde men reeds tafellakens en servetten in alle mogelijke vor men tot vruchten, vogels en andere voorwerpen.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1883 | | pagina 1