NIEUWE
No. 730.
Donderdag 27 September 1883.
8e Jaargang.
Het Centrum en zijne vijanden.
BUITENLAND.
tn
Zonderlinge vreugdebetuiging.
Eenzijdige opmerkingsgave.
Dineer-diplomatie.
H4IMME rOHRAIT.
ABONNEMENTSPR IJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzonderlijke Nummers
t 0,85
1.—
0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
UHDSiï
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÊN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUBET.
De dertigste algemeeue vergadering door
Duitschlauds Katholieken in Dusseldorf ge
houden, heeft opnieuw het schitterendst be
wijs geleverd van de eenheid en eendracht
der Centrumspartijjubelend en vroolijk
schaarden zich de .zwarte» mannen omhun
hooggeachteu leider, den heer Windthorst
de grijsaard met jeugdige frischheidjeug
digen geest en jeugdige bezieling eu met
recht kon de afgevaardigde uit Meppen
uitroepen: Ziet, mijneheeren van deNord-
deutsche Zeitung, wij zijn eensgezind eu
uw wensck om ons te vernietigen wordt
nog geenszins vervuldEvenzoo schreef
onlangs de Berliner Volkszeitunghet orgaan
der Fortschrittspartij:>Voorloopig eu wel
licht nog langen tijd is de clericale partij,
welke men wilde vernietigen de machtigste
in den Rijksdagzij heeft in Duitschland,
niettegenstaande de bevolking voor het
meerendeel protestausch is, meer invloed
dan in Katholieke landen.
Naast deze eenheid der Centrumspartij
ziet men, op bijna medelijden opwekkende
wijze de tweedracht in het liberale kamp.
Zou zulk eene algemeene vergadering als
die der Katholieken in Dusseldorf, waar
alle mogelijke politieke staathuishoudkun
dige sociale en religieuze vragen behan
deld werden, bij de liberalen denkbaar en
mogelijk zijn? Deze vraag zal geen enkel
liberaal met »ja« durven beantwoorden.
De eenmaal zoo machtige nationaal-Iiberale
partij met hare 170 leden is tot op een
klein gedeelte na verdwenen en haar leider,
Von Bennigsen heeft haar sinds lang ver
laten.
Het Deutsche Vereindat tien jaren ge
leden zijne 20,000 leden telde, is eveneens
nagenoeg verdwenen, t bestaat nog
slechts in naam. De legers van Lasker,
Jung, Wehrenpfenuig, Von Sijbel en an
deren, hebben opgehouden te bestaan. De
verschillende liberale partijendie eenmaal
in de dagen van den bloeitijd des Cultuur-
strijds vereenigd tegenover het Centrum
stonden bevechten elkander op de hevigste
wijze. De leden van den Fortschritt en de
secessionisten bestrijden het kranke natio-
naal-liberalisme en de vrije conservatieven.
Te Liebenwerda-Torgau hebben de seces
sionisten de Regeeringscandidaten glansrijk
uit het veld geslagen en zelfs in het leger
van Von Bennigsen vindt de Fortschritt
een goed onthaal. Het beste beeld van ver
deeldheid echter biedt thans Berlijn. De
hoofdstad van het Duitsche Rijk is, in den
FEUILLETON.
Goedkoop vuurwerk.
Toen Elliston pachter van den schouwburg te
Worcester was meldt het Engelsche blad the
Theatre" kondigde hij bij gelegenheid van
zijn benefiet aan, dat de voorstelling besloten zou
worden met een prachtig vuurwerk. Na afloop
van het tooneelspel eu het nastukje, was het tal
rijk publiek dan ook in gespannen verwachting,
en gaf luidruchtige blijken van ongeduld; maai
de ongelukkige tooneel-directeur John Crisp was
niet bij machte dat ongeduld te bevredigen, want
het vuurwerk bestond alleen in de verbeelding
van zijn chef. Eindelijk, toen het rumoer zoo ver
schrikkelijk werd alsof er niets minder van te
verwachten was dan dat alles kort en klein ge
slagen zou worden, kwam de beneficiant met een
vriendelijk gezicht voor het gordijn, en na door
een wuivend gebaar met de hand stilte verzocht
te hebben, zeide hij:
„Dames en heeren, ik heb tot uw vermaak een
allerprachtigst vuurwerk gereed het prachtigste,
dat ooit in deze stad of waar ook in het Rijk ge
zien is." (Daverende toejuichingen. De benefi-
gewonen zin van het woord, eeue aarts-
liberale stadwaar de Katholieken een bit
ter beetje te vertellen hebben en waar zij
evenals in zoovele steden van ons land,
nooit in aanmerking komen bij de ver
kiezingen van leden voor den Ge
meenteraad. 't Is echter in die stad der
Bildung und Intelligem vermakelijk te aan
schouwen hoe de gezworen vijanden der
Katholieken zich in het haar vliegen.
Sociaal-democraten leden vau den Fort
schritt secessionisten nationaal-liberalen
vrije en niet-vrije conservatievenJoden
en anti-Se mi ten, voeren onderling strijd;
er heerscht onder hen eene baby Ionische
spraakverwarring en te midden van dien
chaos vau vijandschaphaat en verbitte
ring staat het Centrumeensgezind en
sterk, vast als een rots in zee. In weer
wil van alle vijandschap, waarbij het ge
zamenlijke liberalisme en de Regeeriug
elkaar de hand reiktenin weerwil van
alle kunstgrepenlaster en verdachtmaking,
is het Centrum gegroeidhet is een garde,
een keurkorps van honderd uitstekende
soldaten geworden en zelfs de machtige
Rijkskanselier, Jupiter Yon Bismarck, heeft
de onoverwinnelijke vesting niet kunnen doen
springen hijdie de nationaal-liberalen
met luttele moeite vermorselde.
Waar is de sleutel van dit raadsel? Wie
verklaart dit geheim? Zeer zeker deze dis
cipline is de uitwerking van oorzaken.
Welke zijn deze oorzaken Zeker orgaan
van de Fortschritspartij is van meening
dat de verontwaardiging over de verdruk
king, die door een tal van ambtenaren
wordt uitgeoefend, aan het Centrum voort
durend aanhangers verschaft; het volksbe
wustzijn, zoo redeneert dit blad, heeft de
oppositie sterk gemaakt; het systeem der
maatregelen van geweld door de politie,
de gerechtshoven en de gendarmen uitge
oefend, hebben het tegendeel bewerkt van
hetgeen men verwachtte. Deze redeueering
van het orgaan der »Fortschrittler« is op
zich zelve juist, want de inbreuk der poli
tiemacht op het gewetensgebied, op het
heerlijkste heiligdom van den mensch, de
gevangennneming en het kerkeren van on
schuldige Bisschoppen en Priesters, de ver
jaging van brave Nonnen en Monnikken
de beperking van het recht van vereeni-
gingen en de behandeling der Katholieken
als Pruisen vau geringer allooi, voorts
de smaactvolle belastering, die de Paus en
de gausche Kerk iu de liberale pers heb
ben ondergaanmoesten noodzakelijker
wijze ook den lauwsten Katholiek wakker
ciant boog, als in het trotscb. bewustzijn dat hij
die toejuichingen verdiend had). „Maar," ging
hij voort, „maar, dames en heeren, ik ben
verplicht u te verwittigen, dat mijn machinist
van meening is dat, wanneer het vuurwerk wordt
afgestoken, de zoldering van den schouwburg zal
springen, zooveel kracht zit er iu. (Onrustige
beweging onder het publiek). „Evenwel, dames
en heeren, gij zult het hebben!" (Algemeene op
stand, en een geroep van: „Neen, neen, mijnheer
Elliston!") „Ik heb u nog nooit bedrogen, ge
ëerde begunstigers," ging de beneficiant voort,
„en het vuurwerk zult gij hebben. Mijn tooneel-
directeur, mijnheer Crisp daar zit hij iu mijne
loge zal ten volle bevestigen wat ik zeg. Het
vuurwerk zal de zoldering van den schouwburg
doen springen, maar hebben zult gij het!
Intusscheu was er eene merkbare algemeene
beweging naar de deur ontstaan, en nog slechts
eene herhaling van Elliston's bedreigingen, dat
zij het vuurwerk zouden hebben, was er toe
uoodig, om zijne verschrikte begunstigers geheel
op de vlucht te jagen, als uit een mond roe
pende: „Neen, neen, mijnher Elliston, geen vuur
werk?"
„Dames en heeren," sprak hij slotte, „tot mijn
genoegen kan ik u zeggen, dat ik er iets op
schudden en hem het bloed aan 't koken
brengen zoodat hij zich door verbittering
eu rechtvaardigheids-gevoel gedreven, onder
de banier van het Centrum ging scharen.
Maar dit is toch nog geenszins de ware
oorzaak, welke de Ceutruinspartij tot de
machtigste in den Rijksdag maakt. Het
is de overtuiging, die steeds meer en meer
in de volkskringen doordringt, dat het
Centrum de bestemeest energieke en con
sequente verdediger der volksrechten en
der zedelijke eu stoffelijke belangen van
het volk isdat het niet ineenkrimpt als
Pruisens Jupiter het voorhoofd fronst en
dat tusschen alle Katholieken, hetzij zij
tot de hooge standen beliooren hetzij zij
zich iu bescheiden kringen bewegende
schoonste harmonie heerscht en ouderlin
gen strijd tot de ongekende zaken behoort.
Wie de grondoorzaak van den voortdu-
renden bloei en groei van het Centrum had
willen leeren kennenhij had zich naar
Dusseldorf moeten begevendaar zou hij
het geheim opgelost hebben gevondendaar
stond de arbeider naast den geleerde en
den aristocraat, allen door dezelfde belan
gen solidair verbonden. Zeker zoolang de
vijanden der Katholieken aan de overheer-
sching» van den Clerus gelooven zoolang
zij zich niet laten overtuigen, dat de ge
hoorzaamheid der Katholieken eene vrij
willige acte is, zoolang zij believen te ge-
gelooven dat het volk met opzet dom ge
houden wordt, zoolang kennen zij het ge
heim onzer duurzame kracht eu sterkte
niet. Juist in de politieke rijpheid van het
Katholieke volk iu Pruisen, die den arbeid
van het Centrum doet waardeeren, is de
kracht van die partij gelegen; het is geen
kunstmatige kracht, maar eene oorspron
kelijke en daarom eeue duurzame en echte.
»Het volk gelooft niet meer wat de Re
geering zegt,« sprak eenmaal de beruchte
Dr. Falk. Eu waarom niet? Omdat het
Katholieke volk denkt eu oordeelt en zich
geen knollen voor citroenen laat verkoopen.
Het Centrum echter geniet het volste ver
trouwen van het volk en dit vertrouwen
is nimmer beschaamd of teleurgesteld ge
worden.
De tegenstanders hadden gehoopt dat
door de sociale quaestie het Centrum zou
ontbonden worden. Zij hebben zich echter
deerlijk vergist. Windthorst verklaarde, dat
hij naar Dusseldorf was gekomen, om zich
te overtuigen of de oude eendracht, de oude
eensgezindheid nog bestond; en hij had er
zich van overtuigd. Overeenstemming in
alle denkbare vragen was niet noodig, als
gevonden heb om u in zekere mate voor uwe
teleurstelling schadeloos te stellen. Het orkest"
dat uit drie slechte violen bestond „zal God
save the King spelen."
De dichter Matthias Claudius, de Wandsbec-
ker Bote, bezocht eens, tijdens zijn verblijf te
Berlijn, den dichter Burmann, die als een zon
derling bekend was. Deze was zoo blijde, toen
Claudius zich aan hem had voorgesteld, dat hij
zich op den grond wierp en juichend om de tafel
rolde. Claudius meende deze uitbarsting van ge
voel niet koel te mogen beantwoorden, liet zich
dus ook dadelijk op den vloer vallen en rolde
Burmann achterna. Eerst nadat beiden een paar
malen de ronde om de tafel gedaan hadden,
stonden zij weer op en vielen elkaar in de ar
men.
„Welnu, mevrouw," zeide een advocaat tot
eene dame, die als getuige voor de rechtbank
was verschenen, „gij hebt ons gezegd dat gij
dien dag te twaalf uur eene vrouw te paard iu
vliegenden galop uw huis zaagt voorbij rennen,
er maar eenheid en harmonie in de hoofd
zaak heerschte. Waar een verschil aan opinie
ontstaat, wordt het trouwens spoedig bijge
legd door wederzijdsche tegemoetkoming.
Zij die dus eene ontbinding van het Centrum
verwacht hadden, tengevolge van de be
handeling der sociale quaestie, hebben zich
deerlijk vergist. Zelfs de werklieden, van
wie men een krassen aanval had kunnen
verwachten, hebben kalm eu rustig aan de
debatten deelgenomen. Waar is de leider
eeuer liberale partij die dit van zijne partij
kan getuigen?
Inderdaad het Centrum is machtig, groot,
eensgezind eu eendrachtig; het staat vaster
dan ooit.
Bij de jongste manoeuvres van het Fran-
sche leger is terwijl de troep in het vuur
was, een poging gedaan om een der hoofd
officieren dood te schieten. Het parket heeft
een onderzoek ingesteld.
Figaro verhaalt dat generaal Wolff
te Dyon, ter gelegenheid van de aldaar
gehouden militaire manoeuvres, eenige ge
neraals te ontbijten had gevraagd. Onder
dezen was de Russische generaal Dargo-
miroff. Deze stelde een toost in op Frank
rijk en verbrijzelde vervolgens zijn glas,
zeggende: »Ik wil niet dat dit glas na mij
voor een anderen toost zal dienen.Deze
woorden en de gebaren waarmede zij ge
paard gingen, voegt Figaro er bij, maak
ten op de aanwezige generaals (er was
geen enkele buitenlander dan de Russische
generaal) een levendigen indruk.
Volgens den Événement heeft Dragomi-
roff ook nog de volgende woorden gespro-
keu. »Ik hoop het Fransche leger spoedig
aan den rechtervleugel van het Russische
leger te zien.«
Er loopt een gerucht, dat het En
gelsche Gouvernement voornemens is, door
de aanhangers van Parnell beraamde mee
tings door geheel Ierland te verbieden. De
orangistische partij van Tyron zou beslo
ten hebben, zich desnoods met geweld tegen
elke Parnellistische manifestatie in ge
noemd graafschap te verzetten.
Uit Konstantinopel wordt aan the Daily
News gemeld
Het paleis is door de ontdekking van
een beweerd komplot tegen den Sultan in
rep en roer. Ditmaal is de verdenking ge
vallen op den Troonopvolger Prins
Reschid Effendi en diens intieme omgeving,
en zijn voornaamste vertrouweling, een
eu gij hebt ons eene omstandige beschrijving van
hare kleeding gegeven. Wees nu zoo goed ons
te zeggen wat de kleur van haar paard was."
„Dat kan ik mij niet herinneren," antwoordde
de dame.
„Was het wit of zwart?" vroeg de advocaat.
„Dat heb ik niet opgemerkt," hernam de dame,
„zij reed zoo snel dat ik alleen maar tijd had om
te zien hoe zij gekleed was."
De Engelsche minister Sir Robert W alpole
had eene eigenaardige manier en anderen
zijn hem daarin met succes gevolgd om in de
Kamer zijne voorstellen er door te krijgen. In
zulk een geval noodigde hij namelijk de leden,
van wier stemmen hij onzeker was,bij zich aan tafel,
waar hij hun niet alleen smakelijke gerechten
opdischte, maar hun ook een goed glas wijn
schonk.
Toen een vriend hem eens vroeg waarom hij
zijne gasten zoo heerlijk onthaalde, antwoordde
de slimme minister: „Daarin volg ik den man
denmaker na, die de teenen, welke hij gebruikt,
nat maakt, omdat zij dan buigzamer zijn."
