NIEUWE
No. 744.
Donderdag 15 November 1883.
8e Jaargang.
Beschaving.
BUITENLAND.
SP£-Jl ti
De Nederlandsche Bedevaart
naar Lourdes.
HAARLEM
ABONNEMENTSPBIJS
Per 3 maanden yoor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afz snderlijke Nummers
1 0,85
1,-
0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DEB ADVERTENTIËÏÏ
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Adverteutiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPEBS k LAUREY.
In de laatste tien jaren heelt men van
geen woord zooveel misbruik gemaaktdan
van het woord »beschaving«en als men
het hoort of leestdenkt men onwillekeu
rig aan het schoone gezegde van Paus Pius
IX z. g.»Men late aan elk woord zijne
beteekenis.
Onder beschaving verstaat het huisbak
keu menschenverstand de hoogere ontwik
keling van den natuurlijken aanleg, de
vorming van geest en hart, in 't algemeen
den vooruitgang. Wie nu zou tegen de
beschaving zijn, wie zou haar misprijzenwie
zou haar haten wie zou haar tegenwer
ken? Is zij niet het begeerlijkstehet edelste
waarnaar de meusch kan streven? Want
immers het woord beschaving* beteekeut
zedigheid, gemanierdheid, vorming, ont
wikkeling in een woord alles wat den
mensch van het dier onderscheidt. De
mensch in onbeschaafden toestandis ruw
gewelddadig wreed de beschaafde meusch
stelt zijne individueele behoeften en be
geerten ondergeschikt aan het welzijn van
het algemeen; hjj neemt zelf geen wraak,
doch laat het aan de bevoegde macht over
voor hem op te komen als zijne belangen
zjjn benadeeld, als zijne eer is gekreukt;
hjj gedraagt zich ordelijk, neemt de be
leefdheidsvormen en andere goede maniereu
in achtontziet het eigendom en het leven
van den naastekortom voor hem zijn
wetten rechtzedelijke beginselen enz. het
richtsnoer, naar hetwelk hij zijne hande
lingen richt. De strjjd voor zulk eene be
schaving is dus de rechtvaardigste strijd
dien de mensch op dit onderaardsche tra
nendal strjjdeu kan.
Maar
Sinds tien jaren heeft het naburige Duitsch-
land een door de wet gesauctioneerden be-
schavingsstrijd (Culturkampf). Deze strijd
staat in zulk eene kwaden reuk dat nie
mand er het vaderschap van wil overne
men en de Pruisische Regeering ziet zich
allengs genoodzaakt stappen te doen om
van dezen strijd op een fatsoenlijke manier
af te komen. Zonder twijfel is dus de ware
beschaving geenszins het doel en de vrucht
van dien onheiligen strijd.
De zoogenaamde moderne beschaving is
uitwendig klatergoud zonder waarde of
innerljjk gehalteschijn zonder wezen
vernis, en niets meer. Iemand kan zeer
beschaafd, schijnbaar rechtschapen, braaf
FEUILLETON.
Vervolg.)
Vervolgens bereikten wij langs een breeden
weg, die met een brug over de Gave eindigde,
in de onmiddellijke nabijheid der bedevaartskerk,
den voet van een berg. Ziet gij de opgaande reeks
van kapellen, uit witten steen gebouwd, die, als
eene rij van blanke duiven op het groene berg
hout rust Het is de schoone Kruisweg van O.
L. V. van Bétharram. Deze. heeft zijn ontstaan
te danken aan de volgende gebeurtenis: In de
maand September van het jaar 1616 zagen vijf
dorpsbewoners het groote kruis, dat eenigeu tijd
te voren door den Aartsbisschop van Aueh met
veel plechtigheid op den kruin van den berg
geplaatst was, vallen, weder opstaan, schitteren
en bekroond worden met een verblindend licht.
Vijf jaren later gaf de toepassing der gestrenge
regels, welke de H. Kerk voorschrijft, om de
ware mirakelen te bevestigen, aan dit wonder de
meest onbetwistbare zekerheid. Tengevolge daar
van lieten de Missie-priesters, die zich daar had-
eu welvoegelijk in het maatschappelijk leven
optreden, en toch in zijn hart een karak-
terlooze, ellendige booswicht zijn. Want
beschaving zonder vorming en veredeling
des harten is niets, en zonder zedelijke
diepte is de beschaving slechts eene ge
zellin der huichelarij, en der met groote
sluwheid bedreven onzedelijke handelingen.
De moordenaars Thomas, Peltzer e. a.
waren, zooals de wereld het noemt, zeer
beschaafde lui, de fabrikanten van dyua-
miet-bommen niet minder. De Hemel beware
ons echter voor zulk eene beschaving
Toen nu ruim tien jaren geleden onder
het frenetiek gejubel van alle liberalen,
verlichten en beschavings-apostelen de
strijd voor de beschaving* in Duitschland
een aanvang nam maakten eenige ver
standige mannen de Pruisische Regeering
opmerkzaam, dat het geen strijd voor maar
tegen de beschaving was, omdat die on
heilige strijd juist het fondament der ware
beschavingden Godsdienst en met hem
de zedelijkheid en de gerechtig heid bjj het volk
ondermijnt. Het begrip beschavinghad
reeds toen dezelf de beteekenis als ongeloof en
verwaandheid en hij die het meest over de
Kerk en het Katholieke Geloof kon schel
den di. in handel en wandel het met de
eerlijkheid en in het zedelijk leven het met
de Christelijke moraal niet al te nauw
namdie had het toppunt van den be-
schavings-Chimborasso bereikt en kon met
verachting en medelijden op de domme
menigte nederzieu.
De in een tiental jaren geoogste vruch
ten verschaffen ons thans een oordeel over de
waarde van het zaad. Voor de beschaving
werd op de volgende wijze gestredenmen
legde de Kerk de boeien aanmen hief de
kloosters opmen stelde de kansels en de
Liefdezusters ouder toezicht der politie
men daagde Bisschoppen en Priesters voor
't gerecht, men sleepte dezen in de ge
vangenis of men joeg hen uit het land,
men ontvolkte de Seminariën en men ont
nam het honorarium aan de Geestelijken,
terwjjl men aan den anderen kant aan de
oplichters, moordenaars en andere vage
bonden vrjj spel liet. De gevolgen dezer
valsche beschavingsmaatregelen lieten zich
niet wachten: het volk werd onverschillig,
ongeloovig en zedeloos, het verwilderde,
verarmde en liep bjj massa's in de armen
der sociaal-democratiede misdaden namen
toe, de tuchthuizen werden bevolkt en de
Regeering werd ten slotte genoodzaakt door
den nedergezet, den berg in den vorm van den
Calvarie-berg afhouwen en met een Kruisweg
bezetten, maar deze werd door de Eevolutie op
het einde der vorige eeuw verwoest. In den
laatsten tijd werd de Kruisweg in zijn tegen-
woordigen toestand gebracht. Bij de eerste statie
baden wij vijf maal het „Wees gegroetdan ge
zamenlijk opklimmend langs het soms steile berg
pad, herhaalden wij die oefening bij elke vol
gende kapel; deze geven ieder eene voorstelling,
met bewonderenswaardige kunst, uit steen ge
beiteld, van het 11. Lijden des Heeren, achter
ijzeren traliewerk te aanschouwen; de afgebeelde
feiten echter verschilden vaak van die der gewone
kruisweg-staties, maar Bius IX heeft er dezelfde
aflaten aan gehecht. De laatste statie bracht ons
op den kruin van den borg. Daar staat een hoog
kruis-beeld met de beide andere kruisen ter zijde,
en de kapel der Verrijzenis, die door den blauwen
hemel omgeven, dezen kruisweg op waardige wijze
voltooit, scheen ons, vermoeide pelgrims, toe te
roepen: sursum corda! heft uwe harten omhoog!
Na den inderdaad vermoeiendeu weg bood deze be
lommerde vlakte eene aangename verpoozing aan.
Op de banken onder de schaduw van het ge
boomte uitrustend, kan men het overschoone land
schap, dat beneden ons lag niet genoeg bewon
deren. De nog altijd onstuimige Gave, hare brui-
het uitvaardigen eener nieuwe wet, te er
kennen, dat zij met de Meiwetten te ver
gegaan was.
Van de vruchten van dezen valschen
bescbaviugsboom zullen we er eenige noe
men. In Berlijn, de stad der »tucht en
goede zeden* hebben maandelijks ongeveer
vijftig zelfmoorden plaats; in Berlijn, de
stad der »Intelligenz,« waar bijgeloof en
ongeloof hand aan hand gaan, staan de
kerken leeg, tachtig percent der kinderen
zijn niet gedoopt, vijf en dertig percent der
huwelijken zijn niet kerkelijk ingezegend;
de kaartlegsters maken er echter zeer goede
zaken; men gaat er voorts met den gorilla in
den dierentuin wandelen en de beschaafde*
dames staan met verbazing naar haren
voorvader te kijken. Heerlijke vooruitgang
der beschaving!
De vereeniging tegen den Vagabunden-
nothe in Rijn-Pruisen opgericht, consta
teerde onlangs het schrikwekkende toene
men der landlooperij en bewees dat alleen
het aantal vagebonden die in de huizen
van detentie (een klein gedeelte van het
werkelijk aantal) in de tijdruimte van
18711881 (dus in de jaren waarin voor
de beschaving gestreden* werd) van 6000
tot 15000 is gestegen. Verreweg de meeste
leegloopers en landloopers hebben op de scho
len van Falk hunne opvoeding ontvangen.
De klachten over de onbeschaamdheid en
zedelijke verwildering der scholieren zijn
algemeen; aan den Rijn, in Baden en in
Oost-Pruisen heeft men vereenigingen van
schoolknapen ontdekt, die er een sociëteits
lokaal op na hielden, waar men soirées dan-
santes organiseerde met medewerking van
jongedames uit een naburig pensiounaat.
Kan men wel hoogere beschaving verlangen?
De naam Jezuïet* is in Duitschland veracht,
ofschoon een te Metz verschijnend liberaal
blad onlangs aan de opvoedingsmethode
der Jezuïeten den hoogsten lof toezwaaide.
De vorsten, die langen tijd zich tegen de
uitvoering der doodstraf verzet hebben, zijn
genoodzaakt door het toenemen van moor
den en doodslagen, aan de gerechtigheid
vrijen loop te laten en zoo zien we in de
Rijnlanden de guillotine en in het overige
Duitschland de bijl van den beul wederom
werkzaam. De meineeden zijn met het on
geloof op schrikwekkende wijze toegenomen,
voor de nietigste zaken worden er valsche
eeden gezworen en de rechters zijn niet in
staat dit kwaad te voorkomen of uitteroeien.
Wie echter draagt de schuld van al die
sende wateren over eene bedding vau rotsblok
ken in watervallen neerstortend, wringt zich daar
schuimend door de bergen hêen, om vervolgens
in wilde vaart de stad Bau voorbij te snellen
naar de Adour, met wier golven zij zich in den
Grooten Oceaan werpt. „De Béarn" heet de
schoone streek en „Béarnais" de volkstaal, die
daar gesproken wordt. Wij daalden het bergpad
weder af naar het plein vóór de bedevaartskerk.
Daar gingen wij de fontein voorbij, door welke
op Maria's voorbede in den loop der tijden aan
vele blinden het gezicht werd teruggegeven. De
kerk zelve is gebouwd ia het begin der 17e eeuw.
Op ten reeds ver verwijderd tijdstip, zoo meldt
de oude kronijk van Bétharram, vonden drie
jeugdige herders in een brandend struikgewas
een wonderschoon beeld der Moeder Gods, zon
der dat het van de vlammen had geleden.
Het werd met eerbied door den pastoor dei-
parochie nedergezet aan de overzijde van de Gave
in eene nis, waarvan men de overblijtselen nog
ziet. Maar deze was de plaats niet, waar het ver
eerd moest worden, want den volgenden dag vond
men het weder op de plek, waar de herders het
ontdekt hadden. Daarna plaatste men het beeld
in de parochie-kerk, maar ofschoon deze goed
gesloten en des nachts bewaakt werd, had toch
hetzelfde verschijnsel plaats. Zoo bleef het op de
meineeden? De valsche beschaving en ver
lichting, want als deze God ontkent, lioe
kan dan voor God gezworen worden?
De Staat moet eeD rechtsstaat zijn; wel
zeker, maar als hij geen Christelijke Staat
is, dan moet hij noodzakelijkerwijze een
anti-Christelijken Staat zijn. De ware be
schaving wordt ons echter alleen door het
Christendom geschonken. Willen we dus
werkelijk het verloren beschavingsterrein
heroveren, dan moeten we in alle opzichten
ook weder tot de Christelijke grondbegin
selen terugkeeren.
IJdele klanken en vernis doen niets ter
zake.
Volgens eene mededeeliug in nagenoeg alle
Belgische bladen,bedraagt het totale cijfer der
Belgische burgers, die aanvrage hebben
gedaan om tot het kiezers-examen te worden
toegelaten, naar de officiëele opgaven, om
streeks 77.000.
-» De Chiueesclie gezant Tseng heeft
in een gesprek met een medewerker van
de Standard verklaard, dat de onderhande
lingen met Frankrijk rusten totdat Frank
rijk geantwoord zal hebben op zijne nota
van 5 dezer. De oorlog zou uitbarsten,
indien de Fransche troepen voortrukten
op Bac-Ninb, en dan zou de veiligheid der
vreemdelingen in gevaar komen.
Met 440 tegen 66 stemmen heeft
Zaterdag de Fransche Kamer de gemeente
wet aangenomen, nadat met 281 tegen
206 stemmen op aandringen der Regeering
een voorstel was verworpen, om verande
ringen te brengen in de gemeentelijke in
richting van de hoofdstad.
De heer Gordon Bennet, eigenaar van
de Neiv-York Heraldzal, te beginnen met
1 December te Parijs een Fransch blad
uitgeven. Het zal geredigeerd worden op
de wijze als het New-Yorksche blad. Ben
net heeft een kapitaal van drie millioen
er beschikbaar voor gesteld.
Donderdag a. s. 's morgens vroeg,
vertrekt de Duitsche Kroonprins over
Munchen naar Genua waar hij zich den
volgenden Zaterdag naar Barcelona zal
inschepen.
Voor Barcelona zal de Prins, die ver
gezeld zal wezen van Generaal Blumenthal,
den hofmaarschulk Von Norman, de adju
danten Von Semmerveld en Von Nyvenheim
en Generaal-Majoor Mischke, opgewacht
uitverkoren plaats, dezelfde waar nu de kerk is
opgetrokken. Wel lieeft dit heiligdom op het einde
der vorige eeuw van de Revolutie geleden, maar
toch zijn er schoone schilderstukken gespaard ge
bleven en de sacristie bevat, onder anderen, ook
gedachtenissen door Paus Pius IX en Koningin
Maria Antoinette nagelaten.
Het lof was ten einde en wij hernamen onzen
weg. Even gingen wij de trap af, die door de
Gave wordt besproeid. Bloemen plukkend viel
daar weleer een meisje in den stroom, maar, zoo
verhaalt men, de 11. Maagd trad op hare smeek
bede nader cn reikte haar een tak toe, waarmede
zij den oever koude bereiken. De geredde boodt
aan hare Redster een tak met gouden bladen aan.
Vandaar de benaming:. „O. L. V. van den schooueu
tak" of van Beth-Arram, zooals men in de volks
taal zegt. Schilderachtig is het gezicht op de
brug, vooral om de hangende planten, waarmede
zij begroeid is en die, van den eenigen boog af
dalende, zich in de Gave baden. Doch wijl ons
hart te Lourdes was, konden wij gemakkelijk
het natuurschoon van deze landstreek verlaten,
om naar ons geliefkoosd verblijf terug te keeren.
Wtrdt vervtlgd.)
