N I E U W E
No. 751.
Zondag 9 December 1883»
8e Jaargang.
Sociaal-democratie.
BUITEN LAND.
De Nederlandsehe Eedevaart
naar Lourdes.
HAARllMSfM (01 RAVI.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzonderlijke Nummers
1 0,85
1,—
0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE KA HOU AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÊN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KUPPERS LAUREY.
Eenige weken geleden lazen wij in de
dagbladen dat het jongst verschenen werk
van den Pruisischen afgevaardigde Bebel:
»de vrouw in 't verleden, in 't heden en
in de toekomst* op grond van de socia
listen-wet in Pruisen was verboden. Het
boek zal echter toch onder de partijgenooten,
aanhangers en vereerders van den auteur
talrijke lezers vinden. Immers de verboden
vrucht bezit steeds eene bizondere aantrek
kelijkheid. De officieuze pers in Pruisen
heeft reeds vele uittreksels uit het sociaal
democratische werk gepubliceerd en voor
den verdelgenden invloed der sociaal- de
mocratie herhaaldelijk gewaarschuwd.
Zooals de titel zegt, tracht Bebel de
vrouwen voor zijne socialistische ideeën te
bezielen. Het gansche vrouwelijk geslacht
bevindt zich, volgens hem, in een toestand
van slavernij tegenover de mannen en moet
derhalve in bondgenootschap met de ver
drukte mannenklasse der proletariërsden
strijd tegen de thans bestaande burger
lijke orde aanvaarden. De vrouw moet,
volgens Bebel, tot een volmaakt vrij we
zen verhoven worden, zij moet dezelfde
rechten genieten als de man, zoowel in
het publieke als in het burgerlijke leven.
Dit doel, zegt de socialistische schrijver,
kunnen we echter onder de tegenwoordige
omstandigheden niet bereiken en daarom
moeten deze totaal veranderd worden. Zoo
doende is Bebel aau het punt gekomen,
waarom het hem eigenlijk te doen is en
waartoe hem de gansche verhandeling over
de taak der vrouwen slechts als middel
tot zijn doel diende. Hij wil de tegen
woordige toestanden der burgerlijke maat
schappij, die uit verschillende standen be
staat en op de vreedzame verstandhoudin
gen der standen onderling gebaseerd is,
als ouwaardig, onhoudbaar voorstellen. Alle
pogingen en proeven tot verbetering, ook
die, waarvan de vroegere sociaal-democra
tische leiders Marx en Lasalle nog redding
hadden verwacht, zijn zonder uitwerking,
zonder gevolg gebleven. Er is slechts een
redmiddel: de gansche orde der hedendaag-
sche burgerlijke maatschappij moet ver
nietigd, en op de puinhoopen de nieuwe
socialistische orde worden opgebouwd. Het
middel daarvoor is de algemeeue revolutie.
Deze behoeft niet op touw gezet te wor
den, zij zal van zelf komen, want bij den
tegenwoordigen toestand der dingen zal het
euvel, dat het verschil in stand met zich
medesleept, spoedig zijn culminatiepunt
FEUILLETON.
Vervolg.)
Nadat wij vervolgens in den ochtendstond
onze gewone oefeningen van godsvrucht hadden
volbracht, mochten wij ons te 8 uur des morgens
in een oponthoud van anderhalf uur verheugen;
eene schoone gelegenheid om nu ook eens een
Fransch dorp in oogenschouw te nemen. Het heet
„Montmoreau", heeft 785 bewoners en is met
zijn kasteel niet zoo ver van het station ver
wijderd of velen onzer gingen den breeden straat
weg op, tot waar de dorpskerk staat. Deze ruime
kruiskerk van romaanschen stijl uit de twaalfde
eeuw, verrast den bezoeker die liet voorportaal
is binnengegaan, met een tien- of twaalftal
steener. treden over de geheele breedte der kerk,
welke hij eerst moet afdalen, alvorens den vloer
te bereiken. Evenals in de andere kerken, die
wij bezochten, wa9 ook hier een orgel op het
priesterkoor en wel aan de epistelzijde geplaatst.
bereikt hebben, het zal voor de meerder
heid der bevolking onverdraaglijk worden
en een algemeen onweerstaanbaar verlan
gen naar grondige verandering zal de
gansche maatschappij bezielen en de spoe
digste hulp zal als de doelmatigste worden
beschouwd. Als eerst maar de »heerschende
standendie volgens Bebel de schuld
dragen van al het ongeluk in de wereld
en als de bron van alle laagheid en ge
meenheid moeten beschouwd worden, ver
dwenen zijn en de socialistische maatschappij
tot haar recht zal zijn gekomen, dan zal
ook elk verschil van stand verdwijnen.
Dan zal er geen privaat bezit meer bestaan,
doch slechts maatschappelijk eigendom.
Iedereen moet dan werken 't zij als indus
trieel, 't zij als landbouwer. Hij behoeft
echter slechts een klein gedeelte van den
dag aan den lichamelijken arbeid te be
steden. De overige tijd kan worden ge
bruikt tot beoefening van kunsten en we
tenschappen, ieder naar zijn smaak. Instel
lingen van productie worden alom in vol
doende mate opgericht. Er worden echter
geen waren of zaken van luxe geprodu
ceerd, slechts voorwerpen van werkelijke
behoefte en noodzakelijkheid. In de nieuwe
maatschappij is ook geen geld noodig; de
goederen die men onder elkander verruilt,
worden getaxeerd naar den tijd die tot
hunne vervaardiging is besteed. »Certifi-
O O
eaten met tijdsbepaling treden in de plaats
van het geld. Yan heerschappijis inde
nieuwe maatschappij geen sprake. Er
heerscht gelijkheid, en allen leven welge
moed en vreedzaam naast elkander; dief
stal, meineed en andere misdaden behooreu
tot de ongekende zaken. Ment kent er dus
ook geen straf, geen onderscheid tusschen
vlijtigen en luiaards, geen verschil tusschen
intelligente en domme individu's, want dit
alles zijn slechts kwalen welke hun aanzijn
danken aan de heerschende standen, die
hunne positie en macht misbruiken om de
lagere klassen te onderdrukken. Ook de
handel houdt op te bestaan; men zal geen
winkels meer noodig hebben, doch slechts
algemeene depots en voorraadsmagazijnen.
Geen haat zal meer tweedracht veroorza
ken en ook de Godsdienst zal van zelf ver
dwijnen. Dan is het tijdperk van den eeuwi
gen vrede verschenen en kunsten en we
tenschappen zullen tieren en bloeien als
nooit te voren
Men zal het ons zeker niet euvel duiden
als we over de toekomst-plannen der soci
aal-democraten lachen en deze dwaze phau-
tasieën als bewijzen beschouwen van de waau-
In den linker kruisarm bracht ons een uitgang
zonder trappen weder op den weg, dien velen
insloegen, om, daar men in het dorp op onze
komst scheen voorbereid te zijn, een déjeuner
dinatoire niet af te wijzen.
Waren wij langs den oever van /,1a Tude"
het dorp genaderd, met een brug over de rivier
was onze trein het nauwelijks weder ontsneld
of wij bevonden ons in een der ontelbare tunnels,
die wij op reis ontmoetten; deze echter kan wel
de langste van alle zijn geweest, want zij bracht
ons bijna 1500 meters verder. Eeuigen tijd
daarna werden wij op eens herinnerd aan alle
brieven die wij ooit geschreven hebben op papier,
dat bestempeld was met den naam van „Angou-
lême," want zoo heet do stad waar het vervaar
digd werd en wier 30.000 inwoners hunne wit
bepleisterde huizen rondom de rijzige Kathedraal,
die met meerdere torens prijkt, hebben uitgebreid
tegen het schilderachtig voorgebergte, hetwelk nu
voor ons ligt. Wij hadden dit even gezien en de
stad verdween weder plotseling voor ons oog,
terwijl een tunnel ons onder hare grondvesten
door, aan hare andere zijde bracht. Heerlijk was
het uitzicht over de geheele omgeving en over de
vriendelijke landschappen, die nu volgden op onze n
zinnigheid der leiders en voorvechters van
't socialisme. Inderdaad men begrijpt nau
welijks hoe een ernstig en denkend mensch
zulke dingen kan schrijven en zulke dwaas
heden aan zijne aanhangers al3 toekom
stige gebeurtenissen durft voor te spiegelen.
Reeds een blik in de geschiedenis had hem
moeten leeren, dat de vele meuschelijke
w ereldverbeteraars, met al hun redevoerin
gen en stelsels, de menschelijke hartstoch-
teu en de daaruit voortkomende kwaleD en
euvelen niet uit den weg hebben geruimd.
Doch de zaak heeft ook nog eene ernstige
zijde. Zulke ideeën, aanhoudend onder het
volk verspreid, moeten op den duur groote
verwarring en onzalige agitatie teweeg
brengen. Als de heerschende en bezittende
standen door de leiders der sociaal-demo
cratie voor alle nood en ellende in de we
reld verantwoordelijk worden gesteld, dan
vindt zulks langzamerhand meer en meer
geloof, vooral wanneer de meer gegoede
standen door hun weelderig en wellustig
vertoon, door hun afstootend gedrag tegen
de lagere standen en door openbare on
verschilligheid omtrent den Godsdienst eu
zijne voorschriften, dikwijls zelf de socia
listische klachten schijnen te rechtvaardi
gen. De hoop op de zoo heerlijk en glans-
vol geschilderde aardsche toekomst, werkt
dan bedwelmend op het volk, dat over de
mogelijkheid en onmogelijkheid niet lang
nadenkt, en het gevaar dat het volk dc
poging zal wagen, »de snelste hulp als
de doelmatigste* te kiezen, zooals Bebel,
de revolutie eupkemistisch beschrijft, is
zeer nabij, 't Is dus hoogst geraden, tegen
zulke ideeën te ageeren, en dat kan niet
de politie alleen, daartoe is niet de uit
voering der sociaal-politieke wet in staat.
Daarvoor zal het ontegenzeggelijk noodig
zijn dat de Christelijke waarheden, de Chris
telijke ideeën aan liet volk ongestoord ge
predikt kunnen worden. Een werkman die
doordrongen en overtuigd is van de Christe
lijke waarheid, zal nooit een sociaal-de
mocraat woruen. Men verwijdere de boeien
die der Kerk zoo vaak hinderlijk zijn, krach
tens hare Goddelijke zending, deze Chris
telijk ideeën en waarheden overal te ver
breiden, dat zal tot een betere uitwerking
leiden dan alle socialisten-wetten te
zameti.
Iemand die zich veel met de sociale quaestie
bezig houdt, die ook door de niet-Katko-
lieke sociaal-politici als een man van gezag
wordt beschouwd, schreef eeuigen tijd ge
leden in een open brief aan den bekenden
Duitschen socialist, professor Wagener, de
weg naar „Poitiers," doch de valleien en bos-
sclien, gebergte en stroomen verkregen hunne
grootste aantrekkelijkheid, toen wij, steeds aan
Lourdes gedachtig, op den middag het uur van
de bedeklok vierden met de herhaling van ons
Aiigelus-lied, want bij Ruffec eu Civrai paarden
zich de omstreken geheel aan de strophe:
Door dalen en wouden,
Langs bergen en vliet,
Klinkt de eer van Maria
In 't hemelsche lied:
Ave, ave, ave Maria!
Vier bruggen over de „Clain" voerden ons
naar een tunnel, die uitliep op het dal, het
welk door den berg beheerscht wordt, waarop
de stad Poeiers zich vertoont. Nochtans, hoe
schoon ook alle3 ons toescheen langs de wegen,
waarop de trein maar altijd voortsnelde, toch
begon menigeen uit te zien, of de stad Tours
nog niet in het g. zicht zoude zijn. Eu werkelijk
die blijde tijding werd ons laat in den namid
dag g. geven. Tusschen 5 en 6 uur had ieder
onzer een der twintig hotels gevonden, die ons
in deze laatste verblijfplaats op onzen pelgrims
tocht waren aangewezen.
Te Tours een stad met ruim 48,000 inwoners,
volgende behartigenswaardige woorden;» Ge-
looft gij iuderdaad met uwe socialis tische
instellingen de wouden, waarmede on®
maatschappelijk lichaam bedekt is, te kun
nen genezen? Dwaasheid! ze zijn er immer®
niet toe in staat. Zedeloosheid en genot
zucht ontzenuwen, verzwakken ons volk.
De oude eenvoud van zeden, de liefde voor
den arbeid en den kuiselijken haard, het
ware gevoel voor het gezag, de eerlijkheid
en de trouw, het innig geloof aan eene
Voorzienigheid, die alles bestuurt en ten
goede leidt, het vooruitzicht op eene eeuwige
vergelding en een beter, heerlijker leven
hiernamaals, deze ideale goederen worden
meer en meer aan ons volk ontnomen. De
ondergang der Christelijke zeden en we
reldbeschouwing is de ware oorzaak der
ziekte, de doodelijke wonde in ons maat
schappelijk organisme. Het huisgezin is
krank; hier dreigt de oplossing; het ouder
lijk gezag is verdwenen, de huiselijke vrede
eu liefde bestaan niet meer; dat is de ware
wortel van de maatschappelijke kwaal en
ontevredenheid. Geef wederom steun aan
het gezag van den Geestelijke, laat hem
den toegang tot de familie en tot de kin
deren in de scholen vrij, belet hém den
weg niet tot biechtstoel en kansel, en geloof
mÜi Dij zal het volk ten goede leiden, hij
zal ouder het volk sociale deugden planten
waarop het algemeen welzijn alleen kan
rusten. En als het volk weet dan zijne
Geestelijken onafhankelijk zijn, dan is het
aau hen gehoorzaam wanneer zij eerbied
voor de wet, liefde voor Vorst en vader-
laud prediken. Dan bezit de Clerus op een
gegeven oogenbhk meer macht, dan een
gansch leger, zooals het jaar 1848 zulks
heeft bewezen.
Inderdaad behartigenswaardige woorden
voor schier alle leiders der meeste Staten
van 't beschaafde Europa en daar buiten.
De Pruisische Kamer van afgevaardig
den heeft het voorstel van dr. Stern, strek
kende tot invoering der geheime stemming
bij de verkiezingen voor den Pruisischen
Landdag en voor de gemeenteraden, ver
worpen met 202 tegen 163 stemmen.
Zeven onderteekenaars van plakkaten
waarin wordt opgeruid tot het deelnemen
aau eene publieke manifestatie op de Place
de la Bourse te Parijs, zijn gevangen ge
nomen.
De Télégraphe verzekert dat Tseng aau
Ferry heeft overhandigd een nota, waarin
bevonden wij ons in het beroemle oord, waar
heen sinds veertien eeuwen de pelgrims van
Frankrijk, der Nederlanden, van Engeland, van
Dui'.schland en van zuidelijk Europa ons waren
voorgegaan; want nauwelijks was daar omstreeks
het jaar 400 het graf gesloten van Marlinus den
grooten Wonderdoener van Gallië, den Heilige,
dien de Ktrk in hare gebeden begroet met den
naam van, onuitsprekelijke» „man" en „even
beeld der Apostelen," of het nederig bedehuis,
wat de H. Briccius boven de grafstede van zijn
onsterfelijken voorganger oprichtte, werd een
even druk bezochte bedevaartplaats als Jerusalem,
Rome en Compostella. Van de kostbare Basiliek,
welke de II. Perpetuus, een andere opvolger van
den alom vereerden Heilige, boven zijn gebeente
opbouwde, bestaan nog slechts de beide deerlijk
geschonden torens; het overige gedeelte heeft
plaats moeten makeu voor een gewone straat.
Zelfs het lichaam des Heiligen werd in het jaar
1562 door de toen alles verwosstende opstande
lingen verbrand. Zijn verbroken graf in 1581
weder hersteld, werd ten tweede male in
1790 door de revolutionnairen van die dagen met
den grond gelijk gemaakt.
Wordt vervolgd.)
