NIEU W E
IbBBé#
No. 753.
Zondag 16 December 1883,
8e Jaargang.
Geen vervolging.
BUITEN LAN lh
WÊ$mSiJr
ummrnm-m
De Nederlandsehe Bedevaart
naar Lourdes.
li y him
ABONNEMENTSJPB IJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afz rnderljjke Nummers
0,85
1
0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BÜEEAÏÏ: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTENTIÉB
Van 1—6 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentie n worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS 8c LAUREY.
Wauneer de berichten uit Duitschland
waarheid spreken, dan staat in de kerke
lijke politiek van Pruisen een geheele om
mekeer te wachten. Niet alleen werd de
Bisschop van Limburg, de eerbiedwaar
dige Dr. Blumweder hersteld in zijne
functie (door den Staat hem, in strijd met
het recht der Kerk, ontnomen) maar de
Kroonprins van Pruisen en Duitschland
zal, Rome bezoekende, ook zijn opwach
ting maken bij den H. Vader.
Men wil, dat de Kroonprins tot dien
stap overgaat op last van den Keizer en in
overleg met den Rijkskanselier. Het ligt
in den aard der zaak, dat zijn tocht naar
Rome daardoor een zeer bizouaere betee-
kenis erlangt.
Wij zullen ons niet in een onderzoek
begeven der vraag: of tot hetgeen thans
geschiedt, men niet veel vroeger had be
lmoren over te gaan. Ons doel is niet in
recriminatiën te treden, maar eenvoudig te
wijzen om de feitelijke positie, den toestand
van het oogenblik. En nu kunnen wij uit
de verte moeilijk oordeelen over hetgeen in
Pruisen plaats grijpt, daar er ook in deze
zaak zal wezen wat men ziet en wat men
niet ziet; doch het schijnt dat de kerkelijke
vrede nu dan toch eindelijk op til is.
Aangenomen nu dat dit werkelijk het
geval zal wezen (als onze verwachting niet
wordt vervuld, houden onze opmerkingen
toch haar kracht) dan is thans het tijdstip
gekomen, om het, voor Pruisen jammerlijk
karakter, van den Culturkampf te doen uit
komen.
Van de kerkelijke of godsdienstige zijde
van den strijd spreken wij in dit verband
niet; wij willen heden enkel het kerkelijk-
politiek conflict van het standpunt beschou
wen, waarop een vaderlandslievend Pruis
zich behoort te stellen. En dan gelooven
wij voor geen tegenspraak bedacht behoe
ven te zijn, als wij beweren, dat het Prui
sisch Gouvernement een droevig figuur
maakt. Hiermee willen wij volstrekt niet
zeggen, dat wij het vrede sluiten niet als
een edele daad opvatten, maar wel, dat het
oorlog verklaren, afgescheiden van de zede
lijke ongerechtigheid, waartoe dit voerde,
een groote politieke fout moet worden ge
noemd. Von Bismarck heeft door het aan
binden van den Culturkampf een onuit-
wischbare vlek op zijn openbaar leven ge
worpen. Trouwens wij meenen niet ver van
de waarheid te zijn, als wij aannemen dat
FEUILLETON.
Vervolg.)
Ons vertrouwen, bij den aanvang der reis ge
koesterd en te Lourdes zoo dikwijls verhoogd,
dat de Onbevlekte Maagd den zegen Gods over
onzen pelgrimstocht verworven had, was dan nu
bevestigd door de verleende gunst der zegening,
welke de Doorluchtige Opperherder onzer kerke
lijke Provincie zich gewaardigde over ons af te
zenden. Met deze blijde ervaring gingen wij na
de Hoogmis een bidplaats bezoeken, wier oor
sprong vooraf eene verklaring vereischt. Er leefde
namelijk te Tours gedurende vijf-en-veertig jaren
een man, van wien Monsr. Colet, Aartsbisschop
van Tours, verklaarde, dat hij in geur van hei
ligheid gestorven is. Zijn naam is Léon Papiu-
Dupont. Na den dood zijner echtgenoote vestigde
hij zijne woonplaats in de straat St. Etienne no. 8,
waar hij in den ouderdom van 72 jaren op Zaterdag
den 18den Maart 1876 overleed. Behalve de goede
werken, tot wier uitvoering een vermogen van
de vader van deu cultuurstrijd ziju eigen
kind reeds dikwerf heeft vervloekt.
Het dwaze van deu Culturkampf ligt
vooral in het onhoudbare van de worste
ling. Von Bismarck wist (moest in elk ge
val geweten hebben) dat hij een strijd be
gon, die niet was vol te houden. Niet al
leen leert de geschiedenis, dat elke oorlog
aan de Kerk verklaard, eindigde met een
triumf' der Kerk, alzoo met de volslagen
nederlaag van den aanvaller of de aanval
lers, doch het wanhopige van den cultuur
strijd moet inzonderheid hierin gezocht
worden, dat hij volstrekt niet meer te voegen
is in de lijst van onzen tijd.
De vervolging der Katholieken was een
daad van ontzettende reactie; de vrijheid
van Godsdienst was een veroverd goed; de
constitutie door Pruisens toenmaligen Ko
ning in 1850, krachtens zijn souverein
recht, uitgevaardigd, had haar ten volle ge
waarborgd. Prins Yon Bismarck, deu Kei
zer aanradende mede te werken aan het
terugkomen op hetgeen door diens Broeder
eenmaal plechtig aan zijn onderdanen was
verleend, beging evenzeer een politiek mis
drijf als een groote staatsmaus-dwaling. Hij
had behooren vooruit te zien, dat hij na
eeuige jaren zou moeten terugkomen wat
hij zoo vermetel tot stand bracht. De Cul
turkampf was een gedrocht, dat de doods-
kiem van den aanvang in zich droeg. Het
was slechts de vraag, hoe lang zal de wor
steling aanhouden? De Centrumpartij werd
gevormd, niet omdat men het voortduren
van de vervolging vreesde, maar wijl men
haar zoo kort mogelijk wilde doen duren.
Het succès der Centrumpartij (in Pruisen
onmisbaar, omdat daar de Katholieken bui
ten het gewone staatsrecht werden gesloten
of gestooten) was groot, doch kwam niet
onverwacht. De verdrukking der Katholie
ken moest ten slotte wel weerzin wekken,
vooral bij de geloovige Protestanten, die
zich natuurljjk liever bij de geloovige Ka
tholieken dan bij de ongeloovigen, de mo
derne heidenen, zeer verre beneden het peil
der antieke gedaald, moesten voegen.
Keizer Wilhelm ('t is bekend) was geen
Meiwet-man; hij werd zedelijk gedwongen
ze te teekenen; en de Keizerin bleef zich
altijd hoogst welwillend jegens de Katho
lieken gedragen.
In het licht van al die feiten beschouwd,
kan de ommekeer als hij komt) geen ver
wondering baren. Eindelijk moesten de ge
wetens wel wakker wordeu; men vervolgt
niet straffeloos ook voor zijn eigen gees-
800.000 franks hem iu staat stelde beoefende
hij ook strenge boetpbgLngen op zich zeiven en
bij al zijne godvruchtige oefeningen voegde hij
eene bizondere vereering van het H. Aanschijn
des Heeren. Daartoe werd hij opgewekt door eene
afbeelding, die hem gezonden was van den doek,
waarop het lijdend Gelaat des Zaligmakers is
ingedrukt en die te Rome als de doek van
Veronica wordt vereerd. Voor deze afbeelding
liet de godvreezende man in zijn woonvertrek
dag en nacht eene lamp branden, wier olie in
zijne hand vaak het middel was, om afgebeden
genezingen te verkrijgen. Ook nu nog wordt
dezelfde oefening van godsvrucht met dezelfde
heilrijke gevolgen voortgezet. D..ze stichtende
bizonderheden waren het onderwerp der toespraak,
die voor ons gehouden werd in de kamer van
den dienaar Gods, welk vertrek nu veranderd is
iu een oratorium of bidplaats en door aanbouw
van twee zijkapellen eene sierlijke vergrootiug
heeft verkregen. Het afbeeldsel van het H.
Aanschijn hangt op dezelfde plaats, met eene
dergelijke lamp als weleer, aan de Evaugelie-
zijde van het altaar, waarnaast stokken en kruk
ken staan, die de herstelden hebben achtergelaten.
Bovendien maken de gedachtenissen aan den
vromen Christen, wiens leven daar zulk een hooge
telijk levenben die staau in de macht
van hun Geloof. Vau eene wezenlijke ge
loofsovertuiging gaat eene kracht uit, welke
ook gevoeld wordt, tegen hun weusch en
streven in, door dezulken, die het weer
staan. Bileam wilde Israël vloeken: hij werd
genoodzaakt het te zegenen. Zijn ervaring
is dikwerf ook die der vloekprofeten, die
Gods Kerk hoonen willen en lasteren.
Wanneer wij op dat alles wezen, dach
ten wij vooral ook aan Nederlaud.
Gelukkig leven wij hier in een gezegend
land der vrijheid; onze instellingen ademen
een zeer vrijheidslievenden geest; doch
door de liberalen werd bij haar toepassing
dikwerf van haar bedoeling afgeweken.
Dit verschijnsel valt vooral te betreureu
op het gebied van het ouderwijs, van het
lager onderwijs allermeest. Hoewel de libe
ralen wisten dat de meerderheid van ons
Volk, innig aan den Godsdienst gehecht,
niet van de godsdienstlooze school wil we
ten, werd de schoolwetgeving zoo inge
richt, dat de Staatsschool, op welke de
Godsdienst contrabande is, als het ware der
Natie bleef opgedrongen. De vrijheid van
het onderwijs, door de Grondwet gewild en
gewaarborgd, werd een ijdel woord. De li
beralen maakten, in dit opzicht, de gun
stige beperking der Constitutie krachteloos
door hunne inzettingen.
Die houding der liberalen verwekte aller-
wege weerzin in den lande; bij de stem
bus werd, steeds luider, tegen den zedelij
ken schooldwang van het liberalisme ge
protesteerd. De Nederlandsehe liberalen ver
vielen in de fout van Von Bismarck; zij
waanden iets tegen de vrijheid te vermoge n
met hun kinderhand wilden zij den stroom
der vrijheid tegenhouden.
In 1878 werd door het school-liberalisme
de grootste triumf behaald, maar toen was
ook het keerpunt gekomen. De schoolvrij
heid scheen als slavin naar 't Egypte van
het liberalismo verkocht; doch, onder hoo-
ger bestel, zou zij juist door die schijnbare
vernedering tot eerherstel worden gevoerd.
De financiëele schoolwet-ellende werd on
dragelijk; zelfs de liberale bourgeoisie be
gon te pruttelen.
Zoo was de weg voor beterschap gebaand.
Telkens werd verlichting van druk aange
bracht; een nieuwe wet in dien geest werd
niet alleen door het parlementair initiatief
aan de orde gesteld, maar ook door de Re
geering zelve beloofd.
Daarover verheugen we ons hartelijk. In
ons dierbaar land heersche en bloeie voort-
volmaaktheid bereikte, dat hij „de heilige man
vau Tours" werd genaamd, in dit bidvertrek op
den bezoeker een indruk, die tot meer dan ge
wone godsvrucht sleint. Zij, die verdere inlich
tingen weuschteu omtrent het leven van den
bewonderenswaardigen man, alsook over de Con-
gregratie van priesters, die nu het huis van
Léon Dupont bewonen, alsmede over de Broeder
schap van het II. Aanschijn, welke daar is
opgericht, konden zich van dit alles vergewissen
door de geschriften, boekwerken en platen welke
verkrijgbaar en ook te ontbieden zijn aan het
bureau, waarlangs wij moesten gaan, om dit eer
biedwaardig huis te verlaten.
Alvorens nu weder in de Kathedraal bijeen
te komen, hadden wij den tijd, om de groote
kerk van den li. Julianus te bezichtigen, alsmede
„Nötre Dame la Riche" dat een minder groot
maar toch schoon kerkgebouw is. In de stad wordt
evenals te Reims het oog vaak getrokken naar
de schilderachtige vormen van huizen uit vroegere
eeuwen.
Na deze omwandeling stonden wij te 2 uur
voor de Kathedraal. Twee torens bevleugelen den
voorgevel, die als een kunststuk van beeldhouw
werk in hun midden staat. Den ruimen tempel,
wiens bouw van 1170 tot 1547 dagteekent,
dureud de gezegende vrijheid eu blijve het
aller leus: »Geeu vervolging
O O
Te Berlijn ziju de ratificaties gewisseld
van eene tusschen Duitschlaud eu België
gesloten overeenkomst tot be3chermiug van
deu letterkundigen eigendom en geteekende
voorbeelden eu patronen.
Toen de Prins van Wales onlangs het
Hof te Berlijn had bezocht, meldde de
Röln. Ztgdat de Keizer hem tot Pruisisch
generaal-veldmaarschalk had benoemd. Dit
bericht vond toen levendige bestrijding.
Thans echter wordt het bijna officiëel be
vestigd, daar de Gothasche Ilofkalender on
der de predicateu van den Prins van Wales
ook noemt dat van Koninklijk Pruisisch
generaal-veldmaarschalk.
Iu de Frausche Kamer veroorzaakte
het amendement tot schrapping vau hoofd
stuk 20, geheime uitgaven voor de openbare
veiligheid, een levendig incident. Waldeck
Rousseau stelde het behoud voor van deu
post als nuttig voor de verdediging der re
publiek tegen kwaadwilligen. Een afge
vaardigde sommeert de Regeering te ver
klaren of zij dagbladen en kiezers omkoopt.
De Ministers blijven, te midden van groot
geraas en luide kreten van verzet, het stil
zwijgen bewaren. Clemenceau doet eene in
terpellatie en het amendement wordt ver
worpen met 324 tegen 182 stemmen.
Waldeck Rousseau geeft op eene vraag
van Révillou ten antwoord dat hij ten aan
zien der geheime fondsen alleen rekenschap
verschuldigd is aan het hoofd van deu
Staat.
De Minister van Oorlog heeft aan de
officieren verboden, zonder hun naam of
ouder een pseudonym eeuig werk in het
licht te geven. Teveu3 is hun verboden,
aan dagbladen en tijdschriften mede te
werken, alles op straffe van op uou-acti-
viteitsstelliug.
Met 1 Januari a. s. worden de Geeste
lijke Zusters ook uit de krankzinnigen
gestichten verdreven en door leeken ver-
vangeu.
Frarifois Vitre, anarchist eu gérant van
le Drapeau noiris door het HofvanLyou,
wegens aansporing tot moord en roof,
tot 2 jaren gevangenisstraf en 3000 fr,
boete veroordeeld,
Cyvoct, die voor het hof van assises te
Lyon terecht heeft gestaan wegens het
werpen van een dynamietbom iu het Café
konden wij door drie ingangen binnengegaan.
In tegenwoordigheid van het Hoogeerwaardig
Kapittel van deze Metropolitaan-kerk, sprak de
HoogE. Kanunnik B. Th. Pouan eene lofrede
uit op den H. Martinus. Na de Benedictie
mochten wij weder eene reliquie van den grooten
Heilige vereeren. De gewijde redenaar, een
godgeleerde en oudheidkundige van naam, die
ons de hooge heiligheid vau den Apostel der
Galliërs uit de liturgische gebeden der Kerk
bewezen had, zal ons buitendien straks de eer
bewijzen ons tot gids te ziju bij de bouwvallen
der aloude abdij van Marmoutier. Om dit pel
grimsoord te bereiken moesten wij per as of te
voet over een lange brug van 16 bogen de Loire
overschrijden. Slaat men voorts langs den rech
teroever van de rivier den breedeu rijweg in,
dan zal het doel wel eerder gevonden ziju, maar
gaat men een anderen weg, de kerk van het
dorp St Symphorieu voorbij, dan bewandelt men
het pad, dat de II. Martinus met zijne leerlin
gen en zoovele pelgrims van andere tijden be
treden hebben, namelijk "den weg van deu H
Martinus," zooals het volk dien nog notiut en die
eindigt bij de romaansche kerk van de H. Ra-
degundis.
Wordt vervolgd.)
