NIEUWE
Nü. 760.
Donderdag 10 Januari 1884
9e Jaargang.
Europa in 1883.
B UIT E LAND.
0,8b
Een dwaze weddenschap.
HAARLEM
XBOKNEMENTSPB IJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzjuderljjke Nummers
1-
0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUBEAU: St. Jansstraat Haarlem.
RUT.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Adverteutiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPER8 k LAUREY.
Het jaar 1883 behoort tot de geschie
denis. Bij den aanvang eener nieuwe periode
kan het, dunkt ons, zijn nut hebben, in
korte trekken te resumeeren wat in het
buitenland gedurende het afgeloopen jaar
heeft plaats gehad. Wenden we daartoe
allereerst onze blikken naar Oostenrijk, dat
in 1883 de redding van Weeneu uit de
handen der Turken op feestelijke wijze
herdacht. Ook in 1883 kon Oostenrijk zich
toeleggen op de schooue werken des vredes;
het was bevrijd van buitenlaudsche krijgs-
verwikkelingeu. Den inwendigeu vrede heeft
dit land echter niet gevonden. De wrevel
die er zoowel tussehen de cis- als translei-
thaausche helft van het volk heerscht, kwam
ook in het afgeloopen jaar duidelijk te
voorschijn. In Transleithanië is het gelukt,
de Croaten, wier ontevredenheid door de
wapeu-quaestie was ontstaan, tenminste
schijnbaar met de Regeering in Pest te ver
zoenen ook gelukte het Graaf Taafe in
Cisleitkanië de Czechen tot kalmte en rust
te breugen tot spijt van de Duitsch- natio-
nalen. De verhandelingen van het proces
van Tisza-Eszlar gaven in Hongarije aan
leiding tot betreurenswaardige jodenvervol
gingen, die op rekening der Katholieken
werden geschreven, ofschoon het van al-
gemeene bekendheid is, dat de niet-Katho-
lieken ginds de eerste viool spelen. Niet
religieuze, doch maatschappelijke beweeg
redenen hebben in het land, welks bodem
voor het grootste gedeelte aan de Joden
is verpand, tot zulke jammerlijke toonee-
len aauleiding gegeven. De poging voor
Hongarije de huwelijken tussehen Christe
nen en Joden geldig te verklaren, is door
het krachtdadig en energiek optreden der
Katholieke leden van het Hoogerhuis mis
lukt, ofschoon de Calvinisten en Lutlier-
schen in zulke huwelijken niets ergerlijks,
niets aaustootelijks zagen. Cisleithauië had
behalve zijne nooit eindigende irrideutische
complotten, in de streken waar eene Ita-
liaansche bevolking gehuisvest is, ook nog
studenten-schandalen in de hoofdstad Wee-
nen, die der studeerende jongelingschap
tot oneer strekken, welke echter ook me-
nigen hoogleeraar, in hunne zucht naar
populariteit, niet in het gunstigste daglicht
doen verschijnen. Beter was het gesteld met
de hoogeschool te Praag, die niet ten ha-
FEU1LLETON.
Een oordeel over Nederland.
Een Parijsch weekblad bevatte onlangs een
schrijven van een zijuer abonnés, waaraan wij
het volgende ontleenen: daar is het Eldo
rado voor de vrouw, daar stelt men haar zede
lijk overwicht op den man op waren prijs; on
mondige, ouderlooze kinderen van het zwakke
geslacht temmen daar de wildste volkshartstochten;
waar wij hier de straatsteenen zien gebruiken
als vaste afscheidingen tussehen oproerige en
geregelde troepen, ontvolkt men daar voor een
oogenblik de weeshuizen en bouwt men met die
levende grondstof een barricade, die de mannen
van 't gezag moet behoeden voor een dreigende
socialisten-schaar; zelfs heb ik hooren beweren,
dat bij de aanhangig zijnde wetsontwerpen de
betrokken Ministers zich zullen bedienen van die
schijnbaar zwakke vrouwen om de spreektribune
ontoegankelijk te maken voor Kamerleden, die
de aanneming der voorgestelde wetten door ver
pletterende debatten zouden kunnen in gevaar
brengen: men zal haar opvullen met weeskinde
ren en zoo de Kamer voor een ministerie onscha
delijk maken. Geheel in tegenstelling met hel geen
bij ons te lande geschiedt, nemen de burgers een
onverschillige houding aan ten opzichte van alles
wat het openbaar leven aangaat en ieder jaar
ren nadeele in eene Duitsche en eene Cze-
chische hoogeschool veranderd werd. De
herziening der sociaal-politieke wetten ging
iu Cisleithauië goed vooruit. Met Duitsch-
land nauw verbonden, is Oostenrijk in het
afgeloopen jaar een steun voor deu Euro-
peeschen vrede geweest; laten we hopen dat
deze steun ook in 1884 sterk genoeg blijke.
Frankrijk biedt het zelfde troostelooze
schouwspel aan dat het ook bij deu aan
vang van 1883 heeft doen zien. Het blijft
zich gelijk iu zijne inwendige verdeeldheid
en de waanziunige haat der auarchisten
blijft nog steeds en onafgebroken tegen de
Katholieke Kerk voortwoeden. Het land is
iu dezelfde omstandigheden als ten tijde
der groote revolutie, de geschikte leiders
ontbreken echter. De republikeinen hadden
vau begin af groot gebrek aau scheppende
geesten; vau de weinigen, die de derde Re
publiek kou aanwijzen, heeft het jaar 1883
de voornaamste (Gambetta en Chanzy) weg
genomen. Het meest beklagenswaardige is,
dat ook die partijeD, welke hulp zoudeu kuu-
neu brengen, van eene goede eu zekere
leiding verstoken zijn, zoodat zijbuigende
voor de macht der phrase, tot een eenparig
haudeleu tot redding van het land zich
niet kunnen vereeuigen. Aldus is het van
hulpbronnen zoo rijk voorziene land de
speelbal van avonturiers, ougeloovige ide
alisten eu fanatieke vjjanden van het po
sitieve Christendom, 't Is waar Frankrijk
is rijk genoeg om zich net genoegen van
een langdurig politiek carneval te veroor-
loveu doch, wij willen het gevraagd heb
ben, zou het tegenwoordige carneval ten
langen leste de moreele en fiuanciëele kracht
van het ongelukkige land niet ondermijnen
en langzamerhand totaal verwoesten Naar
alle waarschijnlijkheid zal het woord ver
vuld worden: Gelijk de eerste Republiek
iu stroomen bloeds, de tweede in miasmen
van Cayenne eu Lambessa wegstierf, zoo
vergaat de derde in overmaat van arm
zaligheid. Wel is waar sluit het jaar
1883 met eenig suecès ten aanzien van de
oorlogen iu Oost-Azië en op Madagascar,
doch of het slotresultaat van de gausche
affaire wel deu inzet van het spel zal loo
nei), zal men nog moeten afwachten; het
is in elk geval nog eene zeer in de lucht
hangende veronderstelling. Zoo veel is zeker,
Fraukrijks Regeeriug, die een Koning van
Spanje niet tegen beleedigingen op de pu-
wordt er, om ze uit die rust niet wakker te
schudden, een wtdstrijd uitgeschreven tussehen
de K. geering en de Volksvertegenwoordiging:
wie van haar het best in staat is door veel-
lettergrepige woorden en met teel climax ein
digende zinnen, een stuk te weven, dat de
dreigende openingen in de slaapmuts van Jan
Salie zoo noemen zij daar zichzelf vol
doende voor een jaar kan toestoppen.
Het land is zeer rijk, zooals wij Franschen
altijd beweerd hebben. Een bewijs is dat men
steeds op nieuwe wetten zint om de burgers in
de gelegenheid te stellen hunne penningen op
het altaar des vaderlands te offeren.
En waar wij Franschen zoo gaarne mie spot
ten is, dat het 't land der windmolens is. Van
de noodzakelijkheid van die voor Holland on
misbare draaiartikelen is men zoo door en door
overtuigd, dat men alles wat draait als molenaar
„aanslaat". Zelfs gij, Mijnheer de Redacteur, of
liever uw uilgever, zoude zich daarginds onder
die gt lukkigen mogen rekenen.
De huishouding gaat daar vóór alle3: het is
een land waar men de kunst verstaat om met
f 1000 inkomen voor f 2000 te verteren en
waar dochters en moeders die doorgaans
„mevrouw" hteten, de zuur verdiende pen
ningen der vaders met artistieke aangeboren
heid in strikken en garnituren omzetten.
Bovendien het is een merkwaardig land: één
staaltje uit vele. Er heerscht een epidemie reed
bl eke straat wist te beschermen, die niet
belette, dat van Frankrijk uit in Spanje
de revolutie werd aangehitst, heeft bij de
monarchale Regeeringen al zeer weinig
sympathie verwekt. Verblijdend is het ge-
loovige bewustzijn in sommige kringen;
doch eene atdoende positie kan dit eerst
innemen, wanneer de leidende krachten
zich op den bodem der volvoerde politieke
feiten stellen.
In Engeland vloden de dagea van liet
jaar 1883 op kalme wijze voorbij; in dit op
zicht bleef het eiland zich gelijk. Grond tot
opgewondenheid gaven de noguietgeëindigde
agrarische misdaden in Ierland.De energieke
tusscheukomst van deu Paus en van de
Bisschoppen heeft de opgewonden geesten
tot kalmte gebracht, de samenzweringen
tegen de grondbezitters blijven echter nog
voortduren. Dat de theorie eener onver
biddelijke strengheid ontoereikend is om
aan dit euvel een einde te maken, bewijzen
de misdaden van den jongsten tijd. De
pogingen van Frankrijk om zijne koloniale
bezittingen, hoofdzakelijk iu Oost-Azië
uittebreiden, baarden der Engelsche Jte-
geering veel zorgen en hoofdbreken, zoo
mede de revolutionnaire bewegingen in
Egypte. Eene reis van den Eugelscheu
premier Gladstone naar de samenkomst
van Vorsten iu Kopenhagen, had iu angstige
gemoedereu het denkbeeld doen ontstaau
dat iu Engeland de tijden der heide Pitts
zouden terngkeeren; de angst was onge
motiveerd. Engelands tegenwoordige Re
geering zal bij alle verwikkelingen op het
vasteland wel handelend optreden, doch niet
met hare legers.
De kolussus van het Oosten, Rusland,
volhardde in den loop van het vorige jaar
in zijne eigenaardige conservatieve politiek;
het stookte, zelfs door een fiasko niet
ontmoedigd, op het Balkan-eiland, het in
trigeerde in de Slavische lauden van
Oostenrijk en het trachtte zjjue militaire
positie iu zijne westelijke eu zuidelijke
provinciën te versterken. Ten aanzien van
zijne verhouding tot de Frausche Republiek
en het verbond van Duitschland en Oos
tenrijk heeft Rusland de oude stelregel
betracht: voorzichtigheid is het beste deel
der dapperheid. Een groote stap voorwaarts
heeft Rusland iu zijne binnenlandsche po
litiek gedaaneen overeenkomst met den
Apostolischen Stoel, verschafte Z. H. deu
jaren geleden uitgebroken, waardoor het ras der
metselaars, en dat der timmerlieden, eu koper
slagers, ja bijna alle ambachten uitsterven
daar vooral zoons van ambachtslieden er door
besmet worden; integendeel groeit het L ger van
klerken, bureaucraten eu koffiehuisbezoekers
onrustbarend sterk aan, zoodat de buitenlandscke
aanvoer van manchetten, boorden, pince-nez,
wandelstokken en alle luxe-artikelen, waarmede
die heeren hun afkomst trachten te bedekken,
niet voldoende is en men de hulp van onzen
Bon Marche en onzen Printemps en onzen
Petit S. Thomas moet inroepen.
De vreemdeling wordt er trouwens hoog
geëerd, zoodat men zich met voorbijzien van
stad- en landgenooten bij voorkeur in deu
vreemde voorziet, zelfs wat niet uit den vreemde
komt, wordt onmogelijk voor goed gehouden.
Ja, zulk een land is een bezoek overwaard!
Het Journal des Debate deelde onlangs het
verhaal mede van eene dwaze weddenschap in
het jaar 1761.
Men zag toen op een goeden dag op deu Pont
Neuf, te midden van allerlei kooplieden en kwak
zalvers, een deftig gekleed heer bij een tafeltje
staan, waarop stapeltjes klinkende, nieuwe Louis
d'or. Een lakei stond er naast en blies op een
rooten jachthoorn, om de menigte te verzamelen.
Paus de mogelijkheid aau de Russische
diocezen wederom Bisschoppen te geven;
van volle vrijheid der Katholieken is echter
in het land van deu knoet nog iu de verste
verte geen sprake.
Van de overige Staten in Europa valt
uit het jaar 1883 weinig te berichten.
Gisting en ontevredenheid heerschte overal.
Iu België woeden nog steeds tot groot
onheil van het land de Christus hatende
logemannen; iu Spanje heerscht aan 't einde
vau het vorig jaar oneenigheid tussehen
Kamer ec Ministeriëu; iu Italië stagnatie
eu bederf der sociale toestanden; in Turkije
steeds vernieuwde doch niet vervulde be
loften tot heilzame hervormingen.
In Pruisen, ten slotte, zagen we de Re
geering een stap doen tot herstel van den
vrede tussehen Kerk en Staat. Het bezoek
van den Kroonprins bij deu heiligeu Vader,
geeft ons reden te mogen veronderstellen
dat het culminatiepunt van den strijd tegen
de Katholieke Kerk overschreden is. Geve
God, dat, zoo het ons aan het einde van
het thans begonnen jaar vergund is, een
overzicht te schrijven, wij in staat zullen
zijn, van een gunstige ontwikkeling der
verschillende toestanden met recht te kuu-
neu gewagen.
In een bijeenkomst van gedelegeerden
der centraal-vereenigiug van Duitsche fa
brikanten van wollen goedereu, te Leipzig
gehouden, werd instemming betuigd met
de Ziekenfoudsen-wet eu ook met hei
hoofdbeginsel der vroeger behandelde On-
gevalswet, welker weder-indieniug, na enkele
wijzingen te hebben ondergaan, waarbjj
met de bezwaren, bij parlementair on
derzoek geopperd, zooveel mogelijk rekeuing
zal wordeu gehouden, hoogst weuschelijk
wordt genoemd.
Eduard Lasker, die als een der leiders
van de liberale partij nog al een rol in
Pruisen en Duitschland vervulde, is in Ame
rika, waar hij vertoefde om zijn broeder
te bezoeken, overleden. Hij was eerst lid
der FortecAnWs-partij, later na 1866
van de natiouaal-liberale partij en in 1880
ging hij over tot de secessionisten.
De politie te Lyon heeft zekeren
Labile, gérant van het auarchistische blad
VEmeutein verzekerde bewariug genomen,
De heer riep: „Een goudstuk voor 24 stuivers,
eer. Louis d'or voor een stuk van 24 stuivers!"
Wel werden er begeerige olikkeu op het goud
geworpen; doch niemand vertrouwde den zonder
lingen handel. Eindelijk na lang wachten, wenkte
de heer een boertje, dien hij wist te overreden
een goudstuk te koopen voor 24 stuivers. De
man nam het geld eu lirp er mee naar een
goudsmid. De menigte hem achterna. De zon
derlinge koopman bleef alleen eu maakte vau
de gelegenheid gebruik, om gauw het goudgeld
te verwisselen voor koperen stukken.
De goudsmid had intusschen den Louis d'or
als echt bevonden en nu stormden allen terug
naar den Pout Neuf. In minder dan geen tijd
waren alle stukken verkocht eu de koopman
haastte zich, weg te komen.
Algemeen was de verontwaardiging der be
drogen menigie. Den volgenden dag zocht men
deu bedrieger. Hij was echter niet te zien
maar in zijue plaats stond een knecht, die elk
valsch goudstuk inruilde tegen de 24 stuiv ers
die er voor geofferd waren. Wat was het geval
Een edelman had met een ander gewed, dat
hij twee volle uren rijn gloednieuwe goudstukken
op deu Pont Neuf tegen een bagatel ten ver
koop zou aanbieden, zonder eeu enkel kwijt
te raken. Hij had de weddenschap glansrijk ge-
