N I E IJ W E Zondag 3 Februari 1884 9e Jaargang. School en Wetenschap BUITfi N L ASM 1). No. 767. tall#* Het veelzijdig nut van den azijn. Perzische eerlijkheid. IURLEME CO (MIL ABONNEMENTSPRIJS Per 3 maanden voor Haarlem Buiten Haarlem franco per post. Afzonderlijke Nummers 0,85 1- 0,06 Dit blad verschijnt Eiken WOENSDAG en ZATERDAG. BUREAU: St. Jansstraat Haarlem. AGITE MA NON AGITATE. PRIJS DER ADVERTENTIÉN Van 16 regels30 Cents. Elke regel meer5 Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant. Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag avond voor 6 uur ingewacht. Uitgevers KÜPPERS LAUREY. Toen, jaren geleden het denkbeeld eener centralisatie van het schoolwezen in de han den van den Staat, meer en meer wortel vatte, zeide op zekeren dag de beroemde geleerde Alexander Von Humboldt: sals ik mijne opvoeding volgens de hedendaag- sche school had ontvangen, dan zou ik lichamelijk en geestelijk te gronde zijn ge gaan.* Eu van een hem bevriend gymna siast zeide hij»de arme knaap wordt volgens den treurigen geest des tijds met zooveel werk overladen dat ik mij zeer bevreesd maak voor het succes zijner ontwikkeling. Ik heb reeds meerma len mijne bezorgdheid dienaangaande geuit, men zegt mij echter dat ik geen ouderwij zer ben en bijgevolg niet genoeg op de hoogte vau zaken kau zijn.*. Door onze tegenwoordige ouderwijs-me- thode wordt de geestelijke zelfstandigheid en eene degelijke vorming van het karak ter bijna onmogelijk gemaakt. Wat zoude geleerde natuuronderzoeker wel gezegd heb ben, als hij de verdere ontwikkeling van het ouderwijs had mogen aanschouwen) eene ontwikkeling, waarbij men China en Japan als model schijnt genomen te hebben. In beide landen immers worden alle weten schappen en kundigheden welke men voor de ontwikkeling der onderdanen noodig oordeelt den volke reglementair ingestampt. Zoo kunuen de Japanezen, bij voorbeeld, allen, zonder uitzondering, lezen, schrijven en rekenen. Op de hoogere scholen worden wis-, natuur- en sterrenkunde onderwezen zij zijn dus »op de hoogte van den tijd. En toch wat leert ons de geschiedenis van dit volk? Zij zijn stationnair gebleven, 'tziju afgerichte slaven, met vernis bedekte barbaren. Doen zich in Europa niet dezelfde ver schijnselen voor, sinds het staatsschool-mo nopolie als een nachtmerrie de volkereu verontrust? Kan men het loochenen wij laten natuurlijk de ware beschaving en ka raktervorming buiten spel dat de we tenschappen op onze scholen reeds meer en meer iu verval geraken en daarentegen veelweterij en snoeverij schrikbarend toe nemen? Al sluit het liberalisme, door zijn trots en waanwijsheid daartoe aangezet, de FEUILLETON. Duimen. De duim is zoowel in den ouden als in den nieuwen tijd, steeds van groot historisch en maatschappelijk gewicht geweest. In een der laatste nummers van het tijdschrift the Antiquary vindt men al de legenden, die op den duim betrekking hebben. Wij vernemen daaruit, dat in de verste oudheid, onder de Gotten, de Iberiërs en de Mooren, het likken van den duim als eene plechtige belofte be schouwd werd. Een ander gebruik bestond in Schotlandna melijk dat ouder de lage klasse een koop gesloten werd door het likken en ineensluiten van de duimen. Maar hetzelfde gebruik was niet altijd en overal een teeken van overeenkomst of een vorm van zaken doen; den duim likken of er op bijten was dikwijls eene uitdaging, zooals iu „Romio en Julia," of, zooals in Decker's „Dead Tern," eene twisuoekiug. Sir Walter Scott zinspeelt er ook op in dien zin, en menige geschiedenis wordt ver haald, waarbij het bijten op den duim of zelfs op den handschoen de oorzaak was van dood en verderf. Den duim kussen werd beschouwd als een teeken van onderdanigheid, en dat deden winke liers tegenover klanten van hoogen rang. De gewichtige rol, welke de duimen van de keizers in de dagen der gladiatoren speelden, oogeu voor deze waarheid, men zal haar toch nimmer kunnen ontkennen, integen deel zij zal steeds overal doordringen eu zich meer eu meer doen gelden. Wij willen thans niet spreken wat er onder de heer schappij der staats-scholen van de Chris telijke waarheid gewordeu is, laien we ech ter eens met een enkel woord nagaau hoe het mot de profane wetenschap geschapen staat. In Italië klagen alle partijen over de lusteloosheid der leerlingen eu over het slechte resultaat, hetwelk de examens op leveren. In Frankrijk en België zenden vele liberalen en vrijdenkers hunne kinderen liever naar de kloosterscholen dan naar de inrichtingen van onderwijs, de staatsscho len, welke zij zeiven hebben tot stand ge bracht. Iu ons eigen vaderland vernemen we dagelijks jeremiades over den toestand vau het middelbaar en liooger onderwijs en blijven de resultaten beneden het middel matige. Tn Oostenrijk nam, korten tijd ge leden, de ultra-liberale Douau-club eene re solutie, waarin de gemeenteraad vau Wee- nen uitgenoodigd werd, zijne bizondere aan dacht en zorgen te wijden aan de school, aangezien de resultaten der volksscholen in geen verhouding staau tot de offers die men er voor brengt. De oorzaak van dit verschijn sel vindt de meergemelde vereeniging daar in, dat de onderwijzers zich meer met de politiek bezig houden dan met hun beroep. Wie ten slotte met oubevooroordeelden blik de Duitsche toestanden beschouwt, zal dezelfde waarnemingen doen. Wij herinneren slechts aan een reeds acht jaren geleden uitgesproken oordeel van den door zijne apeutheorie bekenden en iu liberale kringen hoog geëerden hoogleeraar, Karl Vogt, 't welk luidt als volgt: »Een geestig Franschman, maakte eens, ten tijde dat Napoleons keizerschap nog iu vollen bloei was eu slechts weinig meuschen in Europa deu worm keuden, die inwendig knaagt en het bederf verspreidt, de vol gende opmerking: ïhet peil der intelligen tie*, zeide hij, daalt dagelijks in ons land; wij leven ten opzichte van onze geestelijke productie van onze geërfde overblijfselen; onze uitstekende mannen hebben geen we tenschappelijk maar een gansch ander doel.* De man had een profetischen blik eerst is welbekend, minder bekend is misschien het Chinecsche gebruik dat nog bestaat, van een indruk der duimen van misdadigers te bewaren, waardoor die misdadigers altijd weder te herken nen zijn omdat de vonn van den duim nooit ver andert. De Latijnsclie naam pollex wordt door oud heidkundigen aangewezen als de worttl van het woord polliceri dat „beloven of zich verbinden beteekent eu het Eransche poltron, lafaard, (police truncus, iemand- die zijn duim verminkt om zich aan den krijgsdienst te onttrekken) staat daar mede in verband. Azijn is een vloeistof, waarvan het voornaam ste bestanddeel azijnzuur is, namelijk 4 a 5 pet. Bevat zij 10 a 15 pet. azijnzuur dan wordt zij azijngeest genaamd. Spiritus- of brandewijuazijn is de zuiverste soort; hij wordt licht „karnig;" dan ontstaat er namelijk een dun, wit vlies aan de oppervlakte eu in het troebel wordende vocht ontwikkelen zich infusie-diertjes. Wel veelzijdig is het nut van den azijn! Met koud water doet hij haast de diensten van een halve huis-apotheek. Behalve dat hij in het huishouden dagelijks gebruikt wordt, geven een paar lepels in water een verfrisschenden drank; een teug azijn, des winters op een lange wandeling genomen, doet de koude heter verdragen en heeft, naar men wil, menigeu voetreiziger in Noord-Amerika voor den dood door bevriezen gevrijwaard. Bij later zouden de gevolgen zichtbaar worden. Iu Duitschland gaat alles op dezelfde wijs. Op welk gebied der wetenschap men het oog richt, overal ziet men teekeneu van een naderend verval. Zelfvergoding eu cultuur strijd bonden daar den geest bezig. Toen ik in vroegere jaren bij mijn boekver- kooper kwam, vond ik altijd iets goeds- Thans echter gebeurt het mij meerma len, dat men mij reeds bij het binnenkomen zegt: niets bizonders.Men meent iets uitstekends geleverd te hebbenals men middelmatige producten, voorzien van eenige tirades over Duitschlands wereldbeschaving en de bewondering voor de voortbrengse len van den Duitscheu geest, der Duitsche kracht, der Duitsche wetenschap en der Duitsche kunst, er met de haren heeft bij gesleept. Ik wil nu juist niet beweren, dat er niets goeds, niets degelijks meer aan 't daglicht komt. Het is mijn idee niet slechts het verleden te prijzen en geen oog te hebben voor het tegenwoordige. Ik be weer slechts, dat de producten die Buitsch- land na deu oorlog levert, deu toets der vergelijking niet kunnen doorstaan, met die welke het voor deu oorlog aan de markt bracht. Eu als het zoo voortgaat, dan zal men over eenige jaren verwonderd staan over deu achteruitgang die in wetenschap eu kunst bij ons heeft plaats gehad.* De luide klachten, die van tijd tot tijd uit de liberale kringen van schier alle Europeesche lauden vernomen worden over de vermindering van wetenscbappelijken zin en aspiraties, bewijzen daghelder, dat professor Yogt geen valsche profeet is ge weest. De prefect der Seine heeft de maires in de twintig arrondissementen van Parijs eu die iu de andere gemeenten van het depar tement verzocht, eene statistiek op te maken van de arbeiders, die tegenwoordig te werk gesteld worden in fabrieken, iu werkplaat sen, iu het bouwvak, bij handelaren, enz. Door deze opgaven wil de prefect tot het cijfer der arbeiders komen, die thans zon der werk zijn. De heer Languellier, advocaat bij het hof van appèl te Parijsheeft bij den typhus is de azijn een krachtdadig middel; de azijn is een goed zweetmiddel en tevens een tegengif bij onderscheidene vergiftigingen. Warm in den mond genomen, is hij soms een middel tegen kies- eu tandpijn. Bij kwetsuren en brand wonden is de azijn eeii geschikt geneesmiddel; men houdt de wond in azijn of windt er een daarin nalgemaakten doek om heen; alsdan stelpt hij het bloed en de genezing volgt spoedig, zonder dat de wond ontsteekt. Iu heete koortsen of bij bloedverlies doet azijn, onder den neus, aan de polsen of aan de slapen van het hoofd gehouden, goede uitwerkingen. Hij doet mede goede diensten bij beroerte, en verzacht de hoofdpijnen. Ook heeft de azijn het vermogen, om besmette lucht te zuiveren, men berookt er de zickekamtrs mee; en nog voor vele andere doeleinden wordt hij aangewend; jammer; dat de tegenwoordige vervalschingen daarvan veel van de waarde dier eigenschappen wegnemen. Nashr Eddin, de Schah van I'crzië, schijnt op zijne reis door Europa juist niet veel geleerd te hebben. In Iran is alles bij het oude gebleven; liegen, stelen en bedriegen is er nog aan de orde van deu dag; getuige hiervan een voorval, dat onlangs aan het hof van Teheran plaats had. Do Schah is, zooals men weet, een groot lief hebber van jagen, ook een goed schutter, en gaat soms geheele dagen op do jacht. Als hij vau zulk eeu tocht terugkomt, zendt hij gewoon lijk den Europeeschen gezanten ook iets van het Raad van State eene vervolging ingesteld tegen deu prefect der Seine, ter zake dei- bekende verordening aangaande het vuil nis, waardoor de prefect, naar hij beweert, zich schuldig heeft gemaakt aan misbruik van macht, weshalve hij deu Raad van State verzoekt die verordening te vernie tigen. Door Pru seu zal het Staatsspoorweg- net belangrijk worden uitgebreid. Het Huis vau Afgevaardigden nam een wet aan, waarbij voor die uitzetting der lijnen eeu crediet van 127 millioeu mark wordt toe gestaan. Omtrent de werkzaamheden der com missie van onderzoek naar de nieuwe Prui sische belasting-ontwerpen, verneemt men, dat het resultaat tot nu toe van tamelijk negatieven aard is. Reeds werd verworpen de door de Regeeriug voorgestelde belas ting van de naamlooze vennootschappen eu het schijnt zoo goed als zeker te zijn, dat de bankiersbelastiug eu de ontheffing van de derde en vierde klasse der Klassen- Steuer evenmin genade zullen vinden. Er bestaat dus weinig kans, dat de ont werpen tot wet zullen worden verheven en op de medewerking van het Centrum kan de Regeeriug in de tegenwoordige omstan digheden ook niet rekenen. De Volkshuishoudkundige Raad heeft het ontwerp betreffende de werkliedeuverzeke- riug met eenige wijzigingen aangenomen. Eergisteren hield de Markies van Sa lisbury, de leider der oppositie iu het Britsche Lagerhuis, te Hertford eene redevoering ter veroordeeliug van de Transvaalsehe Staat kunde van het gouvernement. Hij veroor deelde vooral het denkbeeld, dat Engeland zijne suzereiue rechten zou opgeveu en de belangen van een half millioen inboorlin gen prijs geven aan eene blanke aristocratie van 40,000 personen, die nog ouder den kwaden invloed verkeeren van de practijk en de tradititiëu der slavernij. Derby over weegt inmiddels het laatste schrijven der Transvalers over de grensquaestie, in hoofd zaak overeenstemmende met hetgeen hem dienaangaande reeds mondeling door Du Toit werd medegedeeld. Cetawayo, eerst door de Eugelschen ge vangen genomen, toen losgelaten, en toen weer onder zeker soort van curateele ge wild, dat bij geschoten heeft, ten geschenke, en dit wordt als een blijk van bizondere genegen heid beschouwd. Maar voor die koninklijke geschenken moeten de gezanten den brenger een goeJe fooi geven. Aanvankelijk liet men zich dien last welgevallen, maar in den laatsten tijd liep het met die vorstelijke gunstbewijzen zoo druk, dat de Britsche gezant, Thompson, tot de overtuiging kwam dat de dienaren van den Schah, alleen om de ruime fooi, zonder door hun ge bieder gezonden te zijn, hem het wild recht streeks van de markt brachten. Thomson ver zocht nu den Minister van Buitenlaudsche zaken, Mirza Taid Chan, deze koninklijke geschenken, ten bewijze van de echtheid er van, in 't vervolg van eenige regelen vergezeld te doen gaau. Dat baatte wel eenigen tijd maar het duurde niet lang of de geschenken kwamen weder veelvul- diger. Thomson deed verder onderzoek, en nu bleek het dat Zijue Excellentie met de dienaren van den Schah het bedrog pleegde, bij het op de markt gekochte wild de regelen schreef en de winst met hen deelde. Dit werd als eene aardige grap beschonwd, waarmede de domme Frengis (vreemdelingen) beet genomen werden. De Schah zelf lachte er hartelijk om, toen hij bet vernam. Tegenwoordig neemt Thomson geen wild meer aan. De diplomatieke betrekkingen zijn er echter niet door gestoord.

Krantenviewer Noord-Hollands Archief

Nieuwe Haarlemsche Courant | 1884 | | pagina 1