NIEUWE
buitenland]
No. 770.
Donderdag 14 Februari 18?4
9e Jaargang.
De bcrooving van de
Propaganda.
Mozarts zwanenzang.
li IKlEHSCfll Cl II li ST.
ABONNEMENTSPB IJS
Per 3 maanden voor Haarlem0,85
Buiten Haarlem franco per post. 1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
PRIJS DER ADVERTENTIÊIÏ
regels
meer
30 Cents.
AG-ITE MA ÏÏOÏT AGITATE.
Van 16
Elke regel meer
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Yrgdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS k LAUREY.
Ofschoon het oordeel van het Hof van
Cassatie te Rome in zake de Propaganda
nog niet officieel is verkondigd, zoo weten
we toen uit de officieuze berichten, dat het
ten nadeele dezer kerkelijke inrichting is uit
gesproken. Zoo zal dus een der heerlijkste
en zegenrijkste inrichtingen voor de be
schaving der mensekheid, »in naam der be
schaving* en »van rechtswege« op de snood
ste en onrechtvaardigste wijze benadeeld
worden; de bezittingen, zoo luidt het vonnis
vallen onder de »wet tot conversie der
kerkelijke goederen*, dat wil met andere
woorden zeggen, de eigendommen der Pro
paganda worden aan die eerbiedwaardige
instelling ontstolen door en ten voordeele
van den Staat.
Het groote nut, het gewicht, de enorme
belangrijkheid, welke het instituut der Pro
paganda niet slechts voor Rome, maar ook
voor de gansche Katholieke, ja voor de
geheele beschaafde wereld bezit, geeft ons
aanleiding het volgende in herinnering te
brengen.
Kort na de bezetting der eeuwige stad
lag de PiëmonteescLe Regeering hare hand
op de goederen van kerken en kloosters,
nadat zjj zich door bovenvermelde wet de
bevoegdheid had laten geven deze goede
ren als nationaal eigendom te beschouwen.
De goederen werden voor het grootste ge
deelte tegen spotprijzen publiek verkocht en
de opbrengst, na aftrek eener kleine som
voor de bewoners der kloosters, aan den
fiscus toegewezen. De eigenlijke oorzaak voor
dezen onrechtvaardigen maatregel was te
zoeken in de eb, die in de staatskas sinds
langen tijd was ontstaan.
Maar al te gaarne zou de Regeering
reeds toenmaals ook de goederen der Pro
paganda in het Danaïden-vat harer finan
ciën geworpen hebben, doch er kwamen
nog te veel moeilijkheden voor den dag
om dien wensch vervuld te zien. De Gon-
gregatio de Propagcinde fide, kortweg Pro-
pagauda genoemd, is, zooals men weet, de
grootste inrichting tot verbreiding van bet
Geloof ouder de heidensche volkeren. Door
Paus Gregorius XV in het jaar 1622 ge
sticht, werd zij door latere Pausen en Vorsten
met rijke giften bedacht, zoodat zij tlaaus
het moederhuis voor de vorming en op-
FEU1LLETON.
(Vervolg.)
Reeds den volgendtn dag wilde Mozart met
de compositie beginnen met gebogen hoofd
trad hij door het vertrek. Gelijk het bruisen der
zee, zoo woedde het om hem heen, hij hoorde
de halleluja-liederen, welke de hemelsche heir-
scharen om den troon des Scheppers van 't
heelal zingen; hij verbeeldde zich, zelf een
doode te zijn, staande voor de poorten der
eeuwigheid, doch aarzelend om binnen de he
melsche sferen te dringen; dat was de zaak,
waarin zijn geest zich verdiepte. Doch eensklaps
hoor! levendige nachtegaals-gezargen treffen zijn
oor, de zoete bloemengeur verspreidt zich;
een goudkleurige kapel fladdert voor zijne
oogen; de maestro ontwaakt. Ja, daar
aan den muur slaat de lieveling-nachtigaal
jubelend uit den kleinen gorgel zijne hoogbe-
tooverende gezangen door het bloemige zomer
landschap buiten schiet de zon hare uit
gestrekte zilversteden uit het diepe azuur
blauwe hemelgewelf over de groenende vlakte
neerzoodat alle bloemen zich ontsluiten en
in zoeten wellust baden; zelfs de goudkleurige
vlinder is binnen het raam gevlogen en heeft
zich al fladderend op een der toetsen van 't
klavier nedergezet.
leiding van Missionarissen is geworden.
De Propaganda bestaat uit een bestuur en
vier en twintig Kardinalen als leden,
beueveus een groot aantal raadsheeren (cou-
sultatoreu). Zij oefenen bet bestuur uit
over de Missiëü, dat wil zeggen, over alle
gedeelten der Katholieke Kerk, die niet in
een bepaald Bisdom zijn ingedeeld. Boven
dien bezit de Propaganda een der grootste
boekdrukkerijen van de wereld.
De Pausen Gregorius XVI en Pius IX
hebben al hun zorgen aan haar gewijd.
Gedurende het Concilie zag bij haar het
»Ouze Vader* in 250 talen het licht. Waar
lijk grootsch zijn ook hare bibliotheek en
haar Museum. De bibliotheek bevat ruim
45,000 deelen, waaronder de kostbaarste
manuscripten, hoofdzakelijk op het gebied
der philologie. De belangrijkste afdeeliug
der iurichtiug is het Seminarie, waar ruim
honderd jonge mannen uit alle werelddee-
len hunne opleiding ontvangen voor de
missie onder de heidensche volken. De ge
zamenlijke waarde der goederen van de Pro
paganda wordt ongeveer op tien millioen
franks geschat.
Geen wonder dat de Italiaausche Regee-
riug begeerige blikken op dien schat wierp.
De diefstal der goederen werd lang ver
traagd, omdat men de Propaganda niet als
eeue nationale iurichtiug beschouwde, maar
in den eigenlijken zin van het woord, als
eene internationale. Bestemd, de beschaving
in alle landen te verspreiden, hebben ook
bijna alle beschaafde volkeren tot haar be
zittingen bijgedragen. De treurige toestand
der Italiaausche schatkist drong echter al
deze bedenkingen op zij. Eenige jaren ge
leden begon de Regeering een proces tegen
de Propaganda. Tweemaal werd haar eisch
afgewezen; doch zij rustte niet al viel het
vonnis van het Hof van Cassatie te Au-
cona ten voordeele der Propaganda uit. Ten
slotte moe3t nu het oppergerechtshof te
Rome zijn oordeel uitspreken. Of de zaak
met dit vonnis definitief uitgemaakt is,
valt nog te bezien. Reeds bij den aanvang
van het proces hebben eenige Katholieke
Vorsten, met name de Keizer van Oosten
rijk en de Koning van Portugal en zelfs
Protestantsche Staten protest aaugeteekeud
tegen de willekeurige, onrechtvaardige daad
der Italiaausche Regeering en men mag
dus met recht verwachten, dat deze Vor
sten en Staten zich thans tegen de uitvoe-
De gekruide adem der frissche natuur ver
kwikte de kranke borst des meesters.
„Hoe schoon is het leven!" ademde het van
zijne lippendie zich tot een lach plooiden.
„Hoe schoon is het leven!" straalde het thans
ook uit zijne groote oogen en duizendvoudig
weerklonk dat woord uit de stralen der zon
de kelken der bloemen en het suizen des zephyrs,
uit het fladderen en de kleurenpracht des vlinders,
ja, uit de gansche, groote, oneindige, schooue
natuur.
W eder ging eene ijskoude rilling door alle
ledematen des meesters hij dacht aan de
compositie der zielemis.
„Neen" fluisterde hij, „bij dat frissche, vroo-
lijke leven is het mij niet mogelijk een Requiem
te scheppen."
De herfst was vroegtijdig ingevallenreeds
deed September de boomen verkleuren, en rit
selend viel het dorre blad in de paden der
tuinen en des Praters. October echter scheen
den zomer te willen terugroepen, want in zijue
eerste dagen ontbrak het niet aan warmte en
zonneschijn.
Het was in den morgen van den 5den October.
Heden zal mijn lastgever komenzeide Mozart
tot zijne vrouw en ik kan mijn woord niet ge
stand doenik heb nog geen noot geschreven.
Uwe herhaalde onpasselijkheid zal u veront
schuldigen, lieve Wolfgang! Hiermede stelde
de bezorgde echtgenoote haren man, die elke
ring van het vonnis zullen verzetten. Wel
hebben de vreemde machten toegestaan dat
het Quirinaal klooster- en kerkgoederen
roofde, Priesters en Nonnen verjoeg en den
heiligen Vader beleedigde; maar de diefstal
die men nu voornemens is te plegen, ge
schiedt niet ten nadeele van den Italiaan-
schen Clerus, of van den heiligen Vader
alleen, hij geschiedt ten nadeele van de
gansche Christenheid, van de armen hei
denen, die het licht des Evangelies en
de beschaving door de Propaganda ont
vangen. En de Katholieke vorsten, die de
Propaganda met rijke geschenken en wel
daden hebben overladen, zullen zij het stil
zwijgend aanzien, dat hun geld en goede
ren besteed worden tot dekking der schul
den van het zoogenaamd Italiaansche ko
ninkrijk?
Het onrecht der Propaganda aangedaan
is tevens een wraakroepende schending der
waarborg-wet, een herhaalde aanslag op
het Opperhoofd der Kerk, dat in zijne
geestelijke macht, in zijne geestelijke sou-
vereiuiteit gekrenkt is en in de uitoefening
van zijne gewichtige taak verhinderd wordt.
De Propaganda is als 't ware het Minis
terie vau den Paus voor het bestuur der
Kerk in de Missie-landen. Wie hare werk
zaamheden belet, die houdt de uitbreiding
van het Geloof tegen en stoort de regel
matige leiding der Kerk.
De Katholieke volken van den gausehen
aardbodem hebben dus recht te eischen,
dat vooral de Katholieke Vorsten dezen
herhaalden roof niet kalm en rustig zullen
aanschouwen.
Een gerucht wil, dat inderdaad de Rijks
kanselier het niet eens is met den Stad
houder Von Manteuffel over het bestuur
in de toekomst van Elzas-Lotharingen.
Prins Von Bismarck zou Lotharingen bij
Pruisen willen inlijven en den Elzas een
afzonderlijken Staat, onder 't bestuur van
een Stadhouder, doen blijven. In de officieuze
Elzass-Lotharingsclie Zeitung wordt bedoeld
gerucht wel tegengesproken, doch het blijft
niettemin geloof vinden.
De Tweede Kamer in het groothertogdom
Hessen heeft besloten, aan de Regeering
in overweging te geven, het zoogenaamde
ééu-kamerstelsel iu te voeren.
aandoening vermijden moest, gerust, als gij het
goedvind;zal ik in uwe plaats met den vriend
wel spreken.
„Indien gij dat doen wildetliefste!" meende
Mozart, terwijl hij ademhaalde, en wien niets
smartelijker wasdan een gegeven woord te
moeten terugtrekken.
„Uwe geheimzinnige zal zeker weder tegen
den avond komen!" zeide de vrouw, „nu
ik zal hem opwachten. Heden toch maken wij
een rijtoerije in het prater?" voegde zij er bij.
„Zoo als gij verkiest!" sprak Mozart.
Tegen den middag van dieuzelfden dag reed
langzaam een logge wagenzoo als zij destijds
mode waren, naar 't Prater. Een der raampjes
was dicht geschovenin het rijtuig zaten de
kranke Mozart en zijue echtgenoote.
Midden in het Prater, op een zonnige plek,
hield het rijtuig stil, en leunend op den arm
zijner vrouwsukkelde de meester een eindje
voort.
Het weer was loom en mat, als in den zomer.
Het plein wemelde van wandelaarsruiters
en rijtuigen. Ieder maakte gebruik van de laatste
schoone dagen van den herfst.
Mozart beval den koetsier stil te houden en
juist wilde hij zijne vrouw in het rijtuig volgen
toeü hij plotseling eene hand op zijn schouder
voelde leggen.
Dezelfde ijzige rilling, die hem vroeger, toen
de man in den mantel hem een bezoek bracht
De Franscbe Kamer maakte Zaterdag
een begin met het debat over de wet tegen
manifestaties op de openbare straat,waartoe,
gelijk men zich misschien nog herinneren
zal, indertijd het manifest van Prins Na
poleon heeft aanleiding gegeven. Baudry
d'Assou werd tijdens de behandeling tot twee
maal toe tot dc orde geroepen, de eerste
maal omdat hij de Republikeinsche in
stellingen voorloopig* noemde en de tweede
omdat hij verklaarde niets te geven om
den maatregel van den President. Het
is niet de eerste maal, dat voorvallen in
de Kamer of het gedrag harer leden
heriuneringon aan de jongensschool wakker
maken.
Onderscheidene Republikeinen bestreden
de wet als reactiounair en gevaarlijk voor
de Republiek zelve.
In het Lagerhuis heeft Gladstone
verklaard, dat er geen onderhandelingen
met Frankrijk over eene tusschenkomst in
Egypte hebben plaats gehad. Hij weigerde
inlichting te geven omtrent de voornemens
of bedoelingen der Regeering ten opzichte
der troepen iu Soedan.
Nadat Bradlaugh den eed had afgelegd,
stelde sir Stafford Northcote voor, te ver
klaren dat hij daartoe niet had mogen wor
den toegelaten. Deze motie, door het Gou
vernement bestreden, werd met 280 tegen
167 stemmen aangenomen, waarbij Brad
laugh met de minderheid stemde. Sir Staf
ford Northcote deed daarna een voorstel,
om Bradlaugh van de vergadering uit te
sluiten, totdat hij zich zou hebben verbon
den om in de beraadslagingen geen stoor
nis meer te weeg te brengen. Dit voo:-
stel werd aangenomen met 228 tegen 120
stemmen.
Omtrent den toestand der garnizoenen
van Siukat en Tokar luiden de berichten
verschillend. Van eerstgenoemde plaats werd
eenige dagen geleden bericht, dat de nood
het toppunt had bereikt, dat alle kameelen
en houden verteerd waren en men nog
slechts van boombladeren leefde. De bevel
hebber der stad had dan ook doen weten,
dat hij geen uitredding meer zag en dat een
uitval zou gelijk staan met zich bloot te
stellen aan eeue algemeene slachting. La
tere berichten evenwel uit Caïro, hoe men
er aan komt wordt niet gemeld, bevatten
de eenigszins vage mededeeliug: »Meu
meent, dat de toestand in Sinkat en Tokar
doorliep, beving Mozart ook thans weder en zich
omkeerende, stond dezelfde gestalte daar, in een
mantel van twijfelachtige kleur gestoken, en dezelf
de toonlooze stem vroeg: „Nu, heer Mozart; is de
compositie gereed?"
Mozart was zóó verschrikt en verbijsterd, dat
hij slechts antwoordde:
„Mijnheer 1 gij moest mij nog een maand uit
stel verbenen."
„Ik geef u nog twee maanden, maar dan toch
verlang ik de muziek," antwoordde de vreemde
terwijl hij tusschen de menigte verdween. Zelfs
had de meester, in zijne onrust, de gelaatstrekken
van deu onbekende niet kunnen onderscheiden.
Alles had zich als in eene vlucht toegedragen.
„Wat deert U, Wolfgang?" sprak zijne vrouw.
Mozart steeg binnen. Bleek en afgemat viel
hij op het kussen neder.
„De vreemddeling herinnerde mij aan het Re
quiem!" Met moeite kon hij deze woorden uiten.
„Hoe, de onbekende ontmoette u hier, was
die zoo even bij u vroeg Mozarts echtgenoote
ontsteld „en een Requiem zoudet gij
toonzetten
„Wees bedaard 1 liefste 1" sprak de kranke
meester, terwijl hij diep ademhaalde, hij heeft
mij tot den Bden December tijd gegeveu, maar
dan ook moet ik hem de Compositie voor de
zielmis overhandigen."
Slot volgt).
