NIEUWE
No. 775.
Zondag '2 Maart 1884,
9e Jaargang.
De Pauselijke Encycliek aan
de Fransche Bisschoppen.
BUITENLAND.
Een broze troon.
De wieg des Konings van Rome.
QUKLEM
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem0,85
Buiten Haarlem franco per post. 1,
Afz anderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUKET.
Een der karakteristieke ideeën van het
Pontificaat van Leo XIII, is de gewoonte
van den Paus om, behalve de Encyclieken,
welke hij aan de gansche wereld richt en
die de groote sociale vragen behandelen,
zich naar de rij tot elke afzonderlijke natie
te wenden, om haar raadgevingen en on
derrichtingen te geven, betrekking heb
bende op hare speciale behoeften en op
den toestand waarin zij verkeert. Dit mid
del heeft Leo XIII aangewend tegenover
de Slavische landen, Italië, Spanje en
Ierland, onlangs maakte hij er ook ge
bruik van tegenover Frankrijk. De Ency
cliek aan de Fransche Bisschoppen zal een
waardige plaats innemen in de bewonderens
waardige serie van brieven en documenten
van het tegenwoordige Pontificaat. Men
zal wellicht de vraag stellen op welken
grond, naar welke aanleiding Leo XIII zich
juist nu op zoo plechtige wijze tot Frankrijk
wendt, vermits geen bizondere gebeurtenis
hem noodzaakte, het zwijgen te breken. Naar
ons oordeel, heeft de Paus met voorbedacht
een tijdperk van rust en kalmte zich ten
nutte gemaakt, om aan ziju leeringen een
verhevener karakter en eene groot-ere uit
werking te geven. Dusdoende kan niemand
den Paus beschuldigen, dat hij zich door
den toorn van 't ocgenblik heeft laten leiden
of op eene uitdaging heeft geantwoord.
Als Leo XIII thans zijne stem verheft,
dan geschiedt zulks niet, om beschuldigingen
te doen, waarvoor hij trouwens het recht
had, maar om allen, zoowel de Bisschoppen
als de geloovigen, zoowel de Regeeriug als
de Katholieken, fundamenteele en heilzame
waarheden opnieuw voor oogen te houden.
De Encycliek behandelt geenszins de details
der religieuze quaestie, zij bepaalt zich tot
principiëele punten, tot breede trekken
toch valt het gemakkelijk, daaruit denoodige
gevolgen te trekken. Het Pontificaat, laat
volgens zijne traditie in betrekking tot de
Regeeringen geen enkele daad welke zijne
rechten schendt, voorbijgaan, zonder er ken
nis van te nemen en onmiddellijk protest
aan te teekenen langs aiplomatieken weg.
Slechts in uiterste gevallen en, als zijn ge
duld ten einde is, gaat de Paus over tot
openbare en plechtige publicatiën. Dit deed
ook Pius YII in de lange en moeilijke
twisten met Napoleon I; telkens wanneer
FEUILLETON.
Franklin's nederigheid.
Algemeen bekend is, zoowel in Europa als in
Amerika, do spreuk, die Turgot, de Minister van
Lodewijk XY1, onder hei borstbeeld van Frank-
hn liet plaatsen.
iiEripuit coelo Julmen sceptrumque tyrannis."
(Hij ontrukte den hemel den bliksem, den dwin
gelanden den schopter.)
Wel heeft Grimm (die toen in 1778 te Parijs
woonde) aangetoond, dat Turgot het gronddenk
beeld van zijne spreuk ontleend heeft aan een
versregel van de Pollignac, aldus luidende:
i/Eripuit qui Jovi fulmtn, Phoeboque sagittas.'1
(Hij ontrukte Jupiter den bliksem, den zonnegod
gijne pijlen.)
Maar niettemin werd Turgot's spreuk als nieuw,
phtig en geestig geprezen.
Alleen de man, wien die lof gold, had er aan
merking op te maken. Franklin was te verstan
dig dan dat de wierook, die hem toegezwaaid
werd, hem kon bedwelmen, en onderzocht zelfs
°f de lof, waarmede men hem overlaadde; wel
steek hield. De brief, welken hij aan een Eransch
dichter van dien tijd, Felix Rogarit, schreef,
verdient nog meer tot ziju lof in herrinnering te
blijven, dan de Latijnsche spreuk van Turgot.
deze veroveraar gereed stond een of ander
punt van het Concordaat te overtreden,
verhief Pius VII zijne stem en teekende
hij protest aan, door tusschenkomst van
den Nuntius. Leo XIII heeft tegenover de
Republikeinsche Regeering dezelfde houding
aangenomen. Hij herinnert in zijne Ency
cliek nogmaals aan alle protesten, welke
hij door den Apostolischen Nuntius in Parijs
alsmede door den Franschen Gezant bij den
Heiligen Stoel, heeft aangeteekend.
Sinds ongeveer een jaar, om niet te ver
terug te gaan, heeft de Roomsche Stoel on
ophoudelijk bij de Fransche Regeering be
zwaren ingebracht, tegen al de aanslagen
op de rechten en vrijheden der Kerk.
't Zij voldoende te wijzen op de quaestie van
de inhouding der traktementen, de school-
boeken-quaestie, do wetsontwerpen tegen
de godsdienstige genootschappen en alle
maatregelen, die genomen zijn, om het
Concordaat te schenden, enz. De Heilige
Stoel heeft over al deze punten bij de
Republikeinsche Regeering langs diploma-
tieken weg zijne bezwaren ingebracht, be
zwaren, die zooals Leo XIII zich uitdrukt,
»met den geest van welwillendheid en toe
genegenheid werden opgenomen.Doch ten
gevolge van de aanhoudende verdrukkingen
heeft de Paus, zonder in details te treden,
de openbare aandacht op de hoofd-quaes-
tiën willen vestigen, welke de belangen en
plichten van allen betreffen. Dat is het
doel en de beweegreden vau de jongste
Encycliek. Leo XIII brengt aan het volk
en aan de Regeeriug in herinnering, dat
de Godsdienst een allernoodzakelijkst fun
dament is voor het gebouw van den Staat,
de veiligste schuts voor de sociale orde.
Deze waarheid heeft voor de democra
tische Staten eene nog grootere beteekeuis
dan voor de overigen, 't Is eene waarheid,
meermalen ten duidelijkste bewezen, dat
daar, waar het politieke en sociale ver
band meer verbroken is dan elders, de
moreele en religieuze teugels ook sterker
moeten zijn. Eene democratie nu, zonder
Godsdienst, moet noodzakelijkerwijs tot
anarchie vervallen.
De Paus beveelt den Bisschoppen aan
hunne aandacht op alle groote quaestiëu
te wijden den Clerus zich aan de Bis
schoppen te onderwerpenden leeken ver
maant hij tot onderlinge eensgezindheid
en achting voor de hiërarchie. Leo XIII
komt met recht weder terug op de ge-
Rogarit had hem als commentaar op die spreuk
nog drie bladzijden vol hoogdravende vleierijen
geschreven.
Franklin schreef hem daarop lot antwoord:
„Mijnheer!
„Ik heb uw brief ontvangen, waarin gij na
een vloed van loftuitingen over mij uitgestort te
hebben die mijn gevoel pijnlijk aandoen, om
dat ik niet hopen kan ze ooit te verdienen
mijn oordeel over een Latijnsch devies wenscht
te vernemen. Ik ben te weinig met de fijnheden
van die taal bekend, dan dat ik het zou dur
ven wagen mij als beoordeelaar op te werpen van
de poëtische waarde, die in dezen versregel ligt.
„Ik zal u slechts op twee onnauwkeurigheden
opmerkzaam maken, die daarin voorkomen.
„In weerwil mijner ontdekkingen en proef
nemingen op het gebied der electriciteit, slaat
de bliksem nog altijd voor onzen neus in, en
wat den dwingeland betreft, zijn er meer dan
een millioen anderen met mij bezig geweest om
hem zijn schepter te ontrukken."
Franklin."
hoorzaamheid aan het Kerkelijk gezag. In
derdaad wanneer de Katholieken ten hui-
digen dage iets willen tot stand brengen,
kunnen zij dit slechts doen door eendrach
tige samenwerking met de Geestelijke Over
heid. In onze aera van sociale verdeeldheid
en van teugelloos individualisme berust de
grootheid en de macht der Kerk op de
instandhouding en op de hoogachting van
het Kerkelijk Gezag.
Over Frankrijk sprekende is Leo XIII,
we willen er ter loops de aandacht op
vestigen, niet optimistisch gezind, doch
geeft hij ook den moed niet verloren. Hij geeft
de hoop niet op, dat de toestand beter
worden zal, en de Katholieke Kerk weder
de haar toekomende plaats zal innemen
in een land, dat aan de Kerk zooveel heeft
te danken. Ook wij geven den moed niet
op. Zonder twijfel zijn de mannen, welke
op dit oogenblik de teugels van het bewind
in handen hebben, niet gezind de Kerk te
begunstigen, maar er zijn onder hen po
litieke koppen, die begrijpen moeten, dat
het Katholicisme diepe wortelen in de Fran
sche maatschappij heeft geschoten, en dat
het eene macht is waarmede ongetwijfeld
rekening moet gehouden worden. Hande
len zij anders, laten zij aan het antireli
gieuze radicalisme den vrijen loop, dan
zullen zij ongetwijfeld met de grootste
moeielijkheden te strijden hebben en zij
zullen de oorzaak zijn dat bet land vroeg
of laat onvermijdelijk door de vreeselijkste
rampen zal geteisterd worden.
Te Parijs is Marcère gekozen tot onaf-
zetbaar senator.
De Kamer heeft, na eene vrij levendige
beraadslaging over artikel 4, dat het slacht
vee betreft, aangenomen het ontwerp der
overeenkomst met Oosteurijk-Hongarije.
Uit Haiphong wordt gemeld, dat 6000
Franschen op den 8sten Maart tegen Bacuinh
zullen oprukken, terwijl 6000 andere reeds
vroeger Haidzuong verlaten, om den Chi-
neezen den terugtocht af te snijden.
De Franschen hebben zonder strijd bezet
eene pagode, gelegen aan de samenstroo-
ming van Songkan en het kanaal.
In het Lagerhuis heeft Gladstone met
eene redevoering, welke één uur en 50
miuuten duurde, ingediend een wetsontwerp
tot hervorming van het kiesrecht en in-
glasblazers in de Birminghamsche fabriek van
genoemden heer zijn er verscheidene maanden
aan bezig geweest. Boven den zei el verheft zich
een door vier kolommen gedragen glazen troon
hemel. Alles is in Moorschen stijl en kunstig
bewerkt.
De armen van den zetel loopen in ananasvor-
mige knoppen uit, die elk 324 met mathema
tische juistheid gesneden facetten dragen. In de
kolommen zijn evenals in den zetel teekeningen
gegraveerd. Deze breekbare troon is voor een
Indisch en vorst bestemd, en de prijs er van kan
men eenigszius berekenen, als men hoort dat de
insgelijks van glas gemankte voetbank 800 guin-
jes kost.
Een troon van geslepen kristal is tegenwoor
dig in het verkooplokaal van den heer Oster in
Oxfordstreet, te Londen, tentoongesteld, 't Is een
waar meesterstuk, en kunstenaars, glasslijpcrs en
In eene kunstverzameling te Parijs wordt de
wieg bewaard, welke Frankrijks hoofdstad aan
Keizerin Maria Louise ten geschenke heeft aan
geboden, bij de geboorte des Konings van Rome.
De wieg is van verguld zilver met parelmoer in
gelegd. Van binnen is zij bekleed met fluweel.
De gordijnen met Brusselsche kant zijn met gouden
honingbijen bezaaid en met wit atlas gevoerd.
Haar vorm is een langwerpig, afgerond vierkant,
rustende wederzijds op twee hoornen van over-
overvloed, die elkander kruisen en gedragen wor
den door twee geniën, waarvan de eene het recht.
voering van gelijk stemrecht in de steden
en graafschappen van Engeland, Schot
land en Ierland. Volgens dit ontwerp zal
het aantal kiezers vermeerderd wordenin
Engeland met ruim 1,300,000, in Schot
land met ruim 200,000, in Ierland met
ruim 400,000.
Woensdag-middag werd aan het Minis
terie van Buiteulandsche Zaken te Londen
de nieuwe overeenkomst onderteekend tus-
schen de Transvalere en de Engelschen.
Be naam der Transvaal zal voortaan
luiden: »Zuid-Afrikaansche Republiek.» De
grenzen worden veranderd (overeenkomstig
hetgeen reeds vroeger gemeld is). Het ge
bied daarbuiten komt, met wederzijdsch
goedvinden, onder Britsch protectoraat. De
Staatsschuld wordt teruggebracht tot een
kwart millioen pd. sterling. Aan de Re
publiek wordt, evenals aan den Oranje-
Vrijstaat, volkomen onafhankelijkheid ge
waarborgd wat hare binnenlaudsche aan
gelegenheden betreft. Ze mag in recht-
streeksch diplomatiek verkeer treden met
vreemde Mogendheden, maar geen verdra
gen sluiten. Binnen zes maanden moet de
Volksraad de overeenkomst goedkeuren,
anders is ze vervallen.
De Engelscke Peace Society heeft een
belangwekkende kaart uitgegeven, waarop
met een oogopslag de oorlogskosten te zien
zijn, die Engeland heeft te dragen gehad
gedurende de laatste 50 jaren. Daaruit
blijkt o. a., dat de gezamenlijke kosten
van oorlogen gevoerd, schadevergoeding
betaald, de slaven-emancipatie en alles
wat in den regel met den oorlog in ver
band staat, voor Engeland zijn geweest
2,135,654,246 pond sterling. De kosten
van het burgerlijk bestuur gedurende dien
zelfden tijd bedroegen 712,986,835 pond.
Van elk pond ging bijna tien Nederlandsche
guldens zoek aan oorlogskosten en oor
logsschulden.
Lord Derby heeft de Transvaal conven
tie bij het huis der Lords overgelegd en
ook binnen 8 dagen de overlegging der
gevoerde correspondentie toegezegd.
Volgens de Central News heeft de politie
een Feniansch komplot ontdekt om het
Charing-Cross-spoorwegstation met dyna
miet te vernielen. De politie zou eene ver
dachte kist, vermoedelijk ontplofbare stof
fen inhoudend, eergisteren-morgen in het
stations-gebouw hebben gevonden. Deze
kist zou onder bewaking naar Woolwich
de andere de kracht verbeeldt. De zijden ver-
toonen twee nimfen: de Seine, die hare armen
naar den godentelg uitstrekt en de Tiber, die
zich in de aanschouwing van het nieuwe gestarnte
verheugt. Boven de wieg aan het hoofdeinde
prijkt de godin van den roem, in hare handen
eene kroon lieffeude, boven welke eene ster
zweeft, beeld van het genie des mans, die
over Frankrijk heersckte. Van liet voeteneinde
blikt een jonge adelaar naar die ster omhoog, en
schijnt met uitgespreide vleugels eene poging te
doen om haar nabij te komen.
Het gezicht van dat kostbaar en kunstig offer
van bewondering en vleierij boezemt medelijden
in, als men bedenkt, wat er geworden is van dat
vergood gezin, waaraan het is opgedragen. Die
ster verdween, die jonge adelaar verging. De
vader stierf vergeten, als balling op eene rots;
de zoon en de moeder stierven vergeten, in het
midden der groote wereld. Allen beschaamden
zij hunne vleiers en overleefden hunr.e groot
heid, en wat er van hen overblijft is een hand
vol stof, «n de holle naklank hunner ge
schiedenis, die van eeuw tot eeuw, als een
echo van rots tot rots, voortgnlmt: alles is
ijdelheid.
