NIEUWE
_isijf
No. 778.
Donderdag 13 Maart 1884
9e Jaargang.
Eene wclsqnacstic in
Noorwegen.
B UIT E L A i\' D.
Cents.
Nieuwe gerechten.
Engelsche zangproeven.
ABOITOEMENTSPBIJS
Per 3 maanden voor Haarlem t 0,85
Buiten Haarlem franco per post. 1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUEEAÏÏ: St. Jansstraat Haarlem.
PBIJS DEK ADVERTENTIiËlï
AGITE MA NOU AGITATE.
Van 16 regels30
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentie n worden uiterlijk Dinsdag- en V r ij d a g-
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAURET.
Een eigenaardige wetsquaestie in het
koninkrijk Noorwegen trekt in den laatsten
tijd in hooge mate de algemeene aandacht.
Zooals wij reeds in 't kort gemeld hebben,
is de Zweedsch-Noordsche Minister Selmer
den 20steu Februari 11. in het tegen hem
en tegen het gansche ministerie gevoerde
procesdoor het Rijksgerechtshof te Christi-
ania veroordeeld tot ontslag uit zijn ambt
en tot betaling eener boete van 18,225
kronenwaarvan er 15,000 voor den aan
klager bestemd zijn. Deze uitspraak van liet
opperste Gerechtshof in Staats- en Minister-
quaestiën is karakteristiek voor de in Noor
wegen en Zweden bestaande toestanden der
coastitutie in 't algemeen. Alvorens wij
het vonnis in zijn aanleiding, in zijne be-
teekenis en in zijne mogelijke gevolgen be
schouwen, zullen wijvoor zooverre zulks
noodig is, de constitutie van Noorwegen
in 't kort beschrijven. Noorwegen is een
constitutioneel erf koninkrijk, heeft eene
zelfstandige grondwet, is echter sinds den
vierden November 1814 met Zweden ouder
één Koning (sinds 1872 Oscar II, de be
kende dichter-koning) vereeuigd. De wet
gevende macht is in handen der Rijks- ot
Stenden-vergadering der Storthing, welke
weder verdeeld wordt in de Lagthing en
de Odelsthing, de eerste en tweede Kamer.
Tegenover deze wetgevende vergadering
heeft de Koning in 't algemeen slechts een
opschortend vetodat wil zeggen, hij kan
de uitvoering van een besluit der Storthing
zoo lang verhinderen, tot dit driemaalin
drie op elkander volgende lezingen, (le
meerderheid gekregen heeft. Alsdan heeft
een besluit der Storthing ook zonder de
koninklijke sanctie, kracht van wet. Eerst
sinds het jaar 1869 is het houden van jaar-
lijksche Storthings ingevoerd en bijna sinds
denzelfden tijdnamelijk sinds de troons
bestijging van Oscar II (1872), is de Storthing
in een onafgebroken strijd met de Regeering
en wel hoofdzakelijk wegens de deelneming
der Staatsraden (Ministers) aan de beraad
slagingen der Storthing. Een besluit be
treffende de deelneming der Ministers aan
do verhandelingen der Storthing, is door
dit lichaam in drie verschillende lezingen
aangenomen en dus volgens het gevoelen
der groote meerderheid van het volk en
der volksvertegenwoordiging, ondanks het
FEUILLETON.
De proviandmeester van de club der Ichthyo-
pkageu of vischeters in New-York, Murray, geeft
eenige belangrijke wenken betreffende „veron
achtzaamde voedingsmiddelen." Bijna alles wat in
soet of zout water, iu de lucht of op de aarde
leeft, is volgens zijne meeuiug goed om te eten,
en het komt maar op de wijze van toebereiding
en op den moed aan om elk gerecht te proeven.
Niet ten onrechte beveelt Murray het zeewier
aan, waarvan de gewone soorten, op gepaste wijze
gekookt, even voedzaam en eetbaar zijn als de
öieeste landplanten. De leden van de Ichthyopha-
genclub stellen zooveel vertrouwen in hun provi
andmeester dat zij van de gerechten, die door
hem toebereid worden, bijna zonder verder on
derzoek eten.
Maar het had toch grooter bezwaren de regen
wormen den leden van de club als een gerecht
*oor te zetten dan bij vroegere gelegenheden. Toch
verklaarden zij dat de regenwormen een zeer
smakelijk gerecht waren als zij op de volgende
wijze toebereid werden:
Men legt de wormen op een fijne zeef, zet
koninklijke veto, wet geworden. Evenwel
zijn de Ministers van oordeel dat het veto
des Konings in werkelijke wetsquaestiën
waaronder zij ook de deelneming der Mi
nisters aan de beraadslagingen der Storthing
rekenen, een absoluut veto is, hetwelk niet,
zooals bij gewone besluiten der Storthing,
door eene tot driemaal toe herhaalde aan
neming van een wetsontwerp illusoir kan
worden gemaakt. De beschuldiging tegen
den Staatsraad is derhalve hoofdzakelijk
daarop gebaseerd, dat de Ministers (Selmer
is als de hoofdschuldige het eer t voor de
Rechtbank verschenen) den Koning genoopt
hebben zijne sanctie te weigeren aan het
besluitder Storthing, terzake van deelneming
der Ministers aan de verhandeling in laatst
genoemd lichaam. Behalve deze gewicht-ge
aanklacht bestaan er nog twee andere be
schuldigingen namelijk dat de Ministers
de uitbetaling der door de Storthing in
gewilligde 30.000 kronen voor de schutters-
vereeuigingen hebben geweigerden dat
de Ministers zich verzet hebben tegen de
toelating van twee door de Storthing ge
kozen leden in de centrale spoorweg-
administratie.
De ware beschuldigde, die echter niet
voor de Rechtbank verschenen is en ook
niet behoefde te verschijnen, is Koning Oscar
II zelfdie door de party der meerderheid
beschuldigd wordt, dat hij, even als zijn
voorganger Karei XIV, de koninklijke macht
tracht uit te breiden. De juiste kennis der
Noorweegsche wetten en hare interpretatie
hebben wij niet in die mate om er een
oordeel over te kunnen vellen, wie van
beide partijen gelijk of ongelijk heeft. Toch
meeuen we te mogen zeggen dat het voor
de Raadslieden der Kroon bij de buiten
gewoon vrijzinnige, bijna republikeiusche
staatsinrichting geraden was hun ontslag
te nemenomdat zij geen steun vonden
bij de meerderheid der Storthing en neder
laag op nederlaag ondergingen. Hadden de
Ministers zich niet zoo publiek tegen de
allereerste eischen van het parlement verzet
en hunne waggelende zetels niet zoo hard
nekkig verdedigddan zou de strijd
wellicht niet zulk een bedenkelijken om
vang hebben aangenomen, een strijd die
ten slotte tot eene beschuldiging der Mi
nisters heeft aanleiding gegeven. Nu, be
schuldigingen tegen de Raadslieden derKroon
zijnwel is waar, in Noorwegen niets nieuws
of ongehoords. In het tijdperk van 1814
die iu een met melk gevuldeu pot en laat ze daar
eenige dagen in staan. Dan worden zij niet alleen
van zand een aarddeelen gezuiverd, maar ook op
verbazende wijze zoo vet, dat zij zich dikker dan
een gewoon potlood en met eene sckoone witte
kleur vertooi en. Als zij uit de melk genomen
zijn, worden zij in zuiver water afgespoeld, iu
meel gewenteld en in een pan met kokend vet
gebraden. Hun dood volgt onmiddellijk en dan
is hunne kleur lielderbruin. Met boter- en
citroensaus en wat soja, vinden de Ichthyophagen
ze uitmuntend.
Onlangs lazen wij in in een staathuishoud
kundig blad eene opsomming van het aantal
regenwormen, die niet ver van eene beetwortel
suikerfabriek in de provincie Hannover, door
aanvloeiing van het afvalwater op de opp rvlakte
van een akker gedreven waren. Zij waren in
zulk een groot aantal, dat de grond eene menigte
van dit nieuwe voedingsmiddel kon leveren; maar
wij betwijfelen of Murray huiten New-York wel
veel liefhebbers voor ziju nieuw gerecht, vermi
celli in den waren zin des woords, zal vinden.
Engeland heeft gelijk bekend is, weinig goede
zangers voortgebracht. Den oorsprong van het
gebrek aan muzikale ontwikkeling bij de Britten
tot 1845 heeft het Rijksgerechtshof zes be
schuldigingen tegen Ministers behandeld,
van welke er vier met vrijspraak eindigden.
Sinds 1845 is echter de tegenwoordige aan
klacht weder de eerste en van anderen
onderscheiden omdat zij niet tegen een
enkelen Minister, maar tegen het gansche
Ministerie is gericht.
De eerste vraag nu is: wat zal de Ko-
uiug tegenover het vonnis van het Rijks
gerechtshof doen? Zal hij zich aan de
uitspraak van den rechter onderwerpen of
aau het Ministerie ontslag verleeueu of
zal hij, zonder vrees voor ergere conflicten,
den veroordeelden Minister en zijue eveneens
beschuldigde collega's iu hun ambt hand-
O O
haven? De radicale bladen van Noorwegen
houden zich reeds met de vraag bezig wat
er moet gebeuren. De miuisteriëele, de
conservatieve partij schijnt den Koning te
willen bewegen zich niet aan de uitspraak
van het opperste Gerechtshof te storen.
Volgens de laatste berichten hebben de
31 conservatieve leden der Odelsthing bij
dit lichaam eene schriftelijke verklaring
ingediend waarin zij proclaineeren dat de
macht des Konings, door de Grondwet be
paald, door eene uitspraak van het Rijks
gerechtshof niet kan worden verkort, ont
zegd of geloochend. Als nu de Koning dezen
raad volgt eu zich niet stoort aan de uit
spraak van het opperste Gerechtshof en het
Ministerie iu zijne positie handhaaft, dan
kunnen hieruit voor hem eu voor het be
staan der unie met Zweden bedenkelijke
gevolgen ontstaan. De Nooren zullen zich
ten slotte dergelijke handelingen van den
dichter-koning niet meer laten welgevallen,
en of de Zweden lust gevoelen, met wapen
geweld voor hun Koning de Noordsche
Kroon te behouden, is zeer twijfelachtig,
't Beste zou ongetwijfeld zijn, als door eene
herziening der unie-akte de voorrechten
de3 Konings nauwkeuriger omschreven wer
den en de wetsquaestiën langs vreedzamen
en vriendschappelijken weg werden ver
effend.
Uit de omstandigheid dat twee voor
standers van het verhoogen der graanrech
ten graaf Lerchenfeld en hoogleeraar May,
twee invloedrijke economen uit Beieren,
nadat zij de zittingen van den Landbouw
raad ta Berlijn hadden bijgewoond eenige
uit te vorscken, komt slechts weinigen in den
zin. Naar Karl Schneider in de Köln. Zeilung
bericht, is de stemvormiug-quaestie thans een
modevraag in Engeland. „Wanneer wij den che
micus gelooven zullen schrijft hij kost
het bezit van een schoone en omvangrijke stem
thans niet meer dan 1 guinje. Daartoe toch be
hoeft men zich slechts de „Ammoniafoon" met
gebruiksaanwijzing van dr. Carter Moffat aau te
schaffen en spoedig daarna zal men een ware
Tannhauser zijn, gelijk hij in het prospectus wordt
voorg-steld met korte broek, gitaar en geveder
den hoed a la Rubens.
Ter aanbeveling verklaart de ontdekker op
zijne aanprijzing, dat hij een bloedverwant van
de Afrikaansche reizigers Dr. T. Moffat en Dr.
Livingstone is eu dus tot een beroemde out-
dekkersfamilie behoort. Het heerlijke idee der
Ammoniafoon kwam niet in hem op in het
duistere rijk, maar in het land van ammoniak
en waterstofhy peroxyde, d. w. z. Italië.
Hij merkte op, dat Italië overvloeit van goede
zangers en ontdekte tevens, dat de lucht aldaar
bezwangerd is met ammoniak en waterstofhyper-
oxyde, waaruit hij het gevolg trok, dat hij, die
deze beide stoffen inademt een schoone stem
deelachtig wordt. Negen jaren dacht hij er over
na, dus juist evenlang als Horatius zegt, dat
de dichter over ziju werk zal denken. Eerst in
dagen bij prins Von Bismarck vertoefden,
leidt men afdat de Rijkskanselier er we
der ernstig aan denkt, om zijn lieveliugs-
gedaebte (de bewuste verkoogiug) tocb we
der in wetsvorm te gieten.
De spoorwegkoorts heeft in den jongsten
tijd hevig gewoed in de Beierscbe Tweede
Kamer. Bij de behandeling der wet, waarbij
de uitbreiding van het spoorwegnet wordt
geregeld, vroeg bijna iedere Afgevaardigde
om een lijn of lijntje. Zoo werd o. a. een
amendement aangenomen, strekkende tot
invoering eener nieuwe liju (van Zwiefel
naar Gratenau) welke een som van niet
minder dan 2]/j millioen Mark kosten zal.
De uitbreidiugswet werd ten slotte met 110
tegen 29 stemmen aangenomen.
Zaterdag heeft de Fransche Kamer
met 320 tegen 134 stemmen het artikel
der Lager-Onderwijs-wet aangenomen, waar
bij aan de prefecten de benoeming der
onderwijzers wordt opgedragen. De Regee
ring heeft dus iu deze gezegevierd.
Te Parijs werd eene vergadering van
anarchisten gehouden waar besloten i3 in
het striktst geheim toebereidselen te maken
voor eene groote meeting op een der pleinen
der hoofdstad. Naar men verzekert, zal die
op 18 Maart, den verjaardag der commune,
geschieden.
De dagbladen van Zondag bevatten tele
grammen uit Lyou, meldende dat Zaterdag
op het bureau der Messageries een pak werd
gebracht, dat aan den Graaf van Parijs
was geadresseerd. De beambten vatten arg
waan op. Het pak werd naar het arsenaal
gebracht en daar bleek, dat het een ont
plofbare bom bevatte, die bij het openen
zou zijn gesprongen.
Er zijn uit Parijs verscheidene defectieven
naar Bordeaux vertrokken, om na te gaan
of er in die haven ook maunen van de
dyuamiet-partij uit hetbuitenlaud aankomen.
Aau de Times wordt nit Durhau ge
seind dat Stelialandsche Boereu kampeeren
op drie mijlen afstand van Maukoroaue's
hoofdstad. Mankoroane heeft daarheen al
zijne strijdbare mannen opgeroepen. Massouw
en andere met de Boeren bevriende hoofden
vielen op 21 Februari in Mankoroane's
gebied, en roofden 2000 stuks vee.
Osman Digna heeft geantwoord op de
proclamatie van Graham. Hij weigert zich
over te geven en is besloten een slag te
leveren. Osman is iu het bezit van twee
groote kanouuen en duizend geweren.
het- tiende jaar maakte hij zijn ammoniafoon
publiek. Dit instrument bestaat uit een spons
gevuld met do twee bovengenoemde stoffen,
welke inhoud men door twee buizen inademt.
De uitwerking wordt als waarlijk tooverachtig
geschilderd. De stem van Moffat zelf, die vroeger
zwak en schel was, kreeg opeens een omvang
van de diepe tot de hooge c, terwijl hij tevens
een aangename verruiming in ziju borstkas
waarnam.
Hetzelfde geschiedde te Slow en Glasgow met
ongeveer 60 heeren, die allen opeens engelen-
stemmen kregen. Dat de Schotten nog geen
standbeeld voor hun landsman hebben opgericht,
is bevreemdend genoeg; in ieder geval mag
Schotland gelijk de gebruiksaanwijzing ver
zekert trotsch wezen op ziju zoon. Aldus zal
tfa verbreiding der ammoniafoon de geheele aarde
een zingend woud zijn! Maar wat zal nu het lot
zijn van den armen zangonderwijzer; hoe zal het
hem gaan? Gelukkig de meester, die bijtijds zijn
schaapjes op het droge heeft gebracht; gelukkig
Manuel Garcia, die juist op zijn sterfbed ligt!
Hij zal den dag niet zien, dat zijne met moeite
opgerichte zangschool in de nieuwe dynamiet -
periode der zangkunst ineenstort.