NIEUWE
ii p vp
No. 784.
Donderdag 3 April !8è4
9e Jaargang.
De Rijkskanselier als
Historicus.
BUI! L ALAND.
0,06
Een beeld des tijds.
IEMSEHE
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maauden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzonderlijke Nummers
0,85
1,-
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
AGITE MA NOU AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÏIN
Van 1—6 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant
Ad verte ntiè'n worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS L A U R E Y.
Prins Von Bismarck heeft de hebbelijk
heid om in zijne redevoeringen allerlei his
torisch bijwerk in te lasschen om zulks
als betoog voor zichzelven en tegen zijne
vijanden te gelde te maken. Al naar het
noodig is, verdiept hij zich in de grijze
oudheid, als hij b. v. van de schimmen
van Kalebas en Agamemnon spreekt; dan
eens begeeft hij zich in de middeleeuwen,
als hij de woorden zwij gaan niet naar
Canossa« zegt, dan weder wendt hij
zijn blik naar de nieuwere geschiedenis,
zooals onlangs bij de debatten over de
socialisten, toen hij op de eigenaardige ver
schijning* opmerkzaam maakte, »dat juist
niet de Katholieken (in tegenstelling tot
de Protestanten) zich door hunne eenheid,
door onderlinge orde en vrede hebben on
derscheiden.
De Rijkskanselier heeft ook onlangs geen
oorspronkelijke gedachten, maar een zeer
gewone gemeenplaats van Protestantsche
staatslieden en geschiedschrijvers weder aan
de markt gebrachtdie maar steeds be
weren dat er in de Roomscli Katholieke
landen meer oproer en revolutie heeft plaats
gehaddan in die Staten waar de Protes
tantsche Godsdienst domineert.
Logisch geredeneerd, zou dus het Ka
tholicisme, volgens den Rijkskanselier, in
zekere mate, en meer dan het Protestan
tisme, de revolutie in de hand werken. Te
gen zulk eene vermetele gevolgtrekking
nu, moeten we met alle mogelijke kracht
en energie protesteeren.
Wij zouden, om te beginnen aan de
hand der geschiedenis den Rijkskanse
lier kunnen antwoorden, dat juist het Pro
testantsche Engeland meer en vreeselijker
revoluties heeft beleefd, dan wellicht het
een of ander Katholieke land. Wij zouden
kunnen wijzen op de meer ontwikkelde
hartstochten van het zuidelijk karakter in
de door Von Bismarck bedoelde landen. Wij
zouden nog op tal van andere zaken
en omstandigheden kunnen wijzen, doch
wij hebben zulke tegenbewijzen niet noo
dig. De verdachtmaking, die in de bewe
ring van Prins Von Bismarck tegen de
Katholieken ligt opgesloten, wordt door het
eenvoudige feit ontzenuwddat zij, die in
Katholieke lauden de revolutie voorbereid
den en ten uitvoer brachten, geen trouwe
zonen der heilige Kerk wareu, maar tot
FEUILLETON.
De oogen van insecten.
De gave van liet gezicht is in de dierenwereld
zeer ongelijk verdeeld. Eenige dieren hebben zeer
scherpe oogen, zooals, bij voorbeeld, de arend,
andere in 't geheel niet, zooals de aardworm.
In vele gevallen is het zintuig van het gezicht,
zoo het niet geheel ontbreekt, toch uiterst gebrek,
hig, zooals bij den mol. Insecten zijn veel rijker
van oogen voorzien dan vogels of viervoetige
dieren.
Het kleine diertje Gyrinis nalator genaamd»
dat boven de oppervlakte van stilstaand water
zweeft, heeft een dubbel gezichtsorgaan; het bo
venste, bestemd om in de lucht te zien, is in het
bovengedeelte van den kop, en het andere, be
stemd om in het water te zien, onder in den
kop; eene dunne afscheiding is er tusschen. De
spinnen hebben zes oogen, eenige soorten acht: de
duizendpooten twintig,terwijl de ooren van vele in.
secten, als bijen, vlinders, korenbouten, uit een aan
tal facetten bestaan, zoodat elk oog eene groep van
oogen vormt. Dr. Hook heeft 1000 zulke facetten
in het oog van een korenbout geteld, en Leeuwen-
bare vijandig gezinde elementen behoor
den en dus hare grootste tegenstanders
waren. Of hebben soms Mirabeau, Robes
pierre, Dautou en consorten, hebben wel
licht Riego, Mendizahal, Silva, Cavvalho,
hebben misschien Mazzini of Garibaldi en
hunne maats, de theorie en practijk hun
ner revoluties op Katholieke dogma's ge
baseerd? Of heeft Voltaire, een der voor
naamste apostelen der revolutie, de zegs
man van het vEcrasez V infamezijn af
schuwelijk programma uit den Katholieken
Katechismus geput?
Integendeel, al deze revolutie-helden
hadden gebroken met de Katholieke Kerk
en met den geordenden Staat. Hun eerste
kreet was: weg met het altaaren vervol
geus schreeuwden zijweg met den troon
Alzoo, mijnheer de Rijkskanselier, 't waren
niet voornamelijk de KathoPeken, die op
roer en revolutie in het land brachten.
Trouwe, edele, goede, standvastige Ka
tholieken waren het, die in de Vendée en
in Bretagne, in de Balkanlanden en aan
den Ebro met de wapens, met het woord
en met persoonlijke offers, de zaak der
rechtmatige overheid, nooit echter die der
revolutie verdedigd hebben. En waar vond
men in "het revolutie-jaar 1848, het ware
conservatisme, de echte vaderlandsche kracht,
de oprechte koningstrouw Waarlijk niet
bij de meeste Protestantsche demagogen en
vrijbuiters, niet in het Protestantsche Ber
lijn, maar zeer stellig bi] de Katholieke
Geestelijkheid en in de Katholieke gewes
ten. En juist in den tijd, waar in de aera
van den cultuurstrijd de haat tegen de
Katholieken zijn kookpunt had bereikt, in
het jaar 1873, moest Prins Von Bismarck
in de zitting van het Heerenhuis op den
lOden Maart getuigen: »In de nationale
vergadering van 1848 hebben alle gewes
ten, waarde Katholieke bevolking de meer
derheid had, vrienden der orde gekozen,
hetgeen in de Protestantsche gewesten geens
zins het geval is geweest.
Ziedaar Von Bismarck contra Von Bis
marck
Luther, de vader van het Protestantisme
en niet de Katholieke Kerk was het, die
de grondstelling decreteerdedat de ge
meenschap der geloovigen het middelpunt
van het gezag en de wetgevende macht
uitmaakte, 't Was Luther die, in zijn schrij
ven aan den Kardinaal Cajetan, uitdruk
kelijk zeide: »Het is eene grondstelling
van het natuurrecht, dat de wet door de
hoek heeft er 12,544 in een ander insect van
dezelfde soort gevonden. De laatstgenoemde heeft
het oog van een korenbout zoo aangebracht dat
hij in staat was, door middel van een micros
koop door het oog te onderscheiden, en toen
bleek het hem dat hij den toren van een kerk,
die 299 voet hoog was, op 750 voet afslands
van de plaats waar hij stond, kon zien; hij kon
ook onderscheiden of de denr van eer. huis open
of dicht was. Vlooienoogen verkleinen en ver-
vermenigvuldigen de voorwerpen, zooals Puget
ontdekte toen hij een dergelijke proef nam als
Leeuwenhoek. Een soldaat, die door dat oog
gezien werd, geleek een leger van dwergen; de
vlam van eene kaars zag er uit als eene ver
lichting met duizend lampen.
Een jorg koopman in New-York had door
gelukkige speculatiën in veertien dagen twee
millioen dollars gewonnen. Den vijftienden dag
vermaakte hij de geheele som aan zijn vrouw.
Den zestienden had hij zijn vrienden en beken
den een groot landelijk feest bereid.
Het gezelschap kwam 's morgeus te elf uur
voor het huis van den millionnair bijeen, en reed
in twaalf versierde rijtuigen naar buiten. Te één
uur werd in het bosch het luncheon gebruikt.
toestemming van hen, die zich aan haar
onderwerpen en aan haar gehoorzaam wil
len zijn, bare sanctie moet ontvangen.*
't Was de Protestantscli-orthodoxe Stahl
die in zijne Ges* lachte der Philosophie des
Rechts zich op nagenoeg dezelfde wijze uit
liet.
De Iudependeuten in Engeland, de Co
venants in Schotland baseerden hunne re
voluties overal op huune opvatting der
Protestantsche geloofs- en zedenleer; de
groote Engelsche revolutie van 1688 had
hoofdzakelijk de zegepraal van het Protes
tantisme ten doel. En speelden in den afval
der Nederlanden de Protestanten niet eene
voorname, eene hoofdrol? E11 hebben niet
de Munstersche wederdoopers en de revol-
teerende boeren, alsook de Ilongaarsche
malcontenten, de Poolsche dissidenten en
de Pransche Hugenoten, hebben zij niet
alien revolutie gepredikt en tot stand ge
bracht op grond van huune Protestantsche
leer en volgens hun Protestautsch geweten?
Wil men hiervan een bewijs, luisteren we
dan naar hetgeen een ander Protestant,
de historicus Leo, (Universalgeschichte, IV
BI. 153) gedwongen is te getuigen: »Men
kan met recht zeggen dat de ontwikkeling
van revolutionnaire staatstheorieën,het nood
zakelijke, het onvermijdelijk gevolg was
van de reformatie en naarmate de kerke
lijke beperking der wereldlijke macht ver-
verviel, wonnen de revolutionnaire denk
beelden meer en meer veld.«
Inderdaad men zal met ons moeten toe
stemmen, dat ook thans de Rijkskanselier
niet gelukkig is geweest in zijne opmer
kingen op historisch terrein.
In het huis van afgevaardigden heeft de
Minister van eeredieust geantwoord op de
vraag van den heer Jagdzewski: of de Re
geering voornemens is, evenals aan het
aartsbisdom van Keulenook aan dat van
Posen-Gueseu de ingehouden staatsgelden
weder te doen uitbetalen; zoo niet, welke
redenen alsdan daarvoor bestaan. Het ant
woord luidde: dat de Regeering niet voor
nemens is, ook ten opzichte vau Posen-
Gnesen zoo te handelen. Mededeeliug van
redeneu werd geweigerd.
Door deu heer Junghauus (lid der Katho
lieke partij) is in de Badeusche Tweede
Kamer een interpellatie tot de Regeering
aangekondigdten einde van haar te ver-
Te twee uur begonnen de optochten en op het
feest toepasselijke tooneelvoorstellingen om het
gezelschap te vermaken. Te vijf uur deed men
een zeiltochtje op het meer en had het genoe
gen op den oever eene nagebootste jacht te zien.
Te zes uur riep een zevenvoudig bezet man-
nen-quartet het gezelschap aan deu disch, die
in een prachtige tent op de weide, aan den oever
der z e, aangericht was. De tafels bogen onder
den last van de uitgezochtste spijzen, en de fijnste
wijnen van alle merken en gewassen stroomden
van alle kanten. Aan het dessert kreeg elk der
aanwezig,-n tot slot eene pistache, waarin eene
banknoot van duizend dollars stak. Om deze
scherts lachte men tot acht uur, toen er een
prachtig vuurwerk werd afgestoken, in welks
„bouquet" men den naam van den gastheer in
gekleurde lichtkogels hoog in de lucht zag ver
schijnen. Te negen uur keerde men naar New-
York terug om bij den gastheer te soupeeren.
Yoor het huis als een paleis aangekomen, was
men verbaasd alles donker en gesloten te vinden.
Ook was de naam van de firma weggenomen en
eene nieuwe, onbekende er voor in de plaats ge
zet. Een der vijftig kantoorbedienden stond aan
den ingang om opheldering te geven.
De firma was failliet gegaan. De gasten betuig
den hunne deelneming en maakten dadelijk dat
nemen, of zij het niet wenschelijk keurt
dat in Baden, eveuals in Beieren, een Rijks
instelling worde in het leven geroepen tot
verzekering tegen hagelschade, altijd echter
ouder beding van vrijwillige toetreding.
De begrafenis van den Hertog van
Albany zal geschieden in deu koninklijken
grai kelder van de kapel St. George, te
Windsor, en niet op Frogmore, zooals eerst
was vastgesteld. De plechtigheid zal plaats
hebben Zaterdag, des namiddags te half
twee uren.
In eene afzonderlijke editie geeft de Ob
server een telegram vau deu 30sten uit
Khartoem, volgens hetwelk Gordon e<n
uitval uit die stad heeft gedaan. Zijne Egyj -
tische soldaten gingen op de vlucht ten
gevolge eeuer paniek, en Gordon werd
doordoor gedwongen zich binnen Khartoem
terug te trekkeu.
Volgens andere berichten uit Khartoem heeft
Gordon deu 16den j.l. met 3000 mau in
fanterie, twee kauouuen eu eenige Bashi
O
Bazoeks te paard een uitval gedaan om de
ops audeliugen te verdrijven, die de stad
bedreigden. Men ontmoette hen nabij Hal-
fayah. Zestig vijandelijke ruiters tastten de
Bashi Bazoeks aan, die onmiddellijk op de
vlucht sloegen; de infanterie, door vrees
bevangen, nam eveneens de wijk, de ka
nonnen achterlatende en gevolgd door vij
andelijke ruiters. Ondauks dezen mislukten
tocht verklaart Gordon toch dat er voor
Khartoem geenerlei gevaar bestaat.
Te Napels is in 57-jarigen ouderdom
overleden Carlo Tocco Prins vau Monte-
miletto, Hertog van Popoli, laatste afstam
meling der Stuarts.
De Prins was een volmaakt edelman.
Vol eerbied voor zijn familie, hield hi) sedert
het overlijden zijns vaders de eerste ver
dieping van zijn paleis te Toledo gesloten.
Zijn liefdadigheid was spreekwoordelijk.
Stervende ontving hij '3 Pauseu zegeu per
telegraaf.
Uit Christiauia wordt geschreven:
Nadat de Koning naar aanleiding der uit
spraak van het Noorsche gerechtshof deu
minister Selmer had ontslagenwas het te
verwachten, dat hij ook den minister Kjerulf,
die bij de daarop gevolgde uitspraak ins
gelijks werd veroordeeld outslag zou geven.
Dit is nu ook geschied, en wel bij een
koninklijk besluit, waarin hem warmen dank
voor zijue verleende diensten wordt betuigd.
Men kan ook niet anders verwachten, dan
dat het evenzoo zal gaan met de ministers
zij wegkwamen. De kantoorbediende vertelde nu
dat het gezelschap nauwelijks was afgereden of
de firma was door den val van een huis in Phi
ladelphia in een wankelenden staat gebracht.
Te twaalf uur kon zij het niet langer houden.
Te een uur was er eene vergadering van cre
diteuren en te twee uur was er een accoord
van 23/s percent aangenomen.
Te drie uur werd het mobilair in het open
baar verkocht. Te vier uur kwam het huis ouder
den hamer, en te vijf werd de koop toegewezen.
Te zes uur werd het door deil nieuwen kooper
betrokken, die te zeven uur zijne nieuwe zaak
opende, te negen uur de werkzaamheden eindigde,
waarna hij het huis sloot en naar bed ging.
Daar stond nu de arme man met zijn gezin
op straat, zonder dak. Om ten minste voor den
nacht een onderkomen te vinden, ging hij met
de zijnen naar het spoorwegstation en nam een
slaapwaggon, waarmede het gezin naar ver af wo
nende familie reed.
Daar wonen zij nu. De vrouw, die reed9 moeite
genoeg heeft om met hare rente van twee millioen
rond te komen: heeft nu ook nog haar man te
haren laste, en zal hem zeker wel zeer koit
houden.
