NIEUWE
No. 792.
Donderdag 1 Mei 1884
9e Jaargang.
Dc Katholieke Kerk in de
Vereenigde Staten van
Noord-Amerika.
iaarhimh (oiniiT.
ABONNEMENTSPHIJ8
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiteu Haarlem franco per post.
Afz jnderljjke Nummers
1 0,85
1,—
0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
jf
AGITE MA NOK AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIES
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrij dag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÏJPPERS LAUREÏ.
Bij de verdrukking eu vervolging, waar
aan de Katholieke Kerk in schier alle
landen bloot staat, bij de pogingen, die
aangewend wordëu om haren invloed te
ontzenuwen, is het ongetwijfeld hoogst
verrassend eu verblijdend voor het geloo-
vige hart, als men de kolossale uitbreiding
ziet, die de Kerk heinde eu verre geeft te
aanschouwen.
Wij stellen ons voor in de volgende
regelen de ontwikkeling der Katholieke Kerk
in de Vereenigde Staten van Noord-Ame
rika te behandelenten einde onze lezers
met het kerkeljjke leven in de nieuwe we
reld eenigszius nader bekend te maken.
In het jaar 1776, het geboortejaar der
Unie, werd het aantal Katholieken op
25.000 geschat, alzoo één Katholiek op
120 zielen der bevolking, in 1800 op
100.000 of 1 53; in 1820 op 300.000
of 1 32; in 1840 op 1.500.000 of 1 11;
in 1860 op 4.500.000 op de gezamenlijke
bevolking van 31.500.000; in 1878 telden
de Katholieken 7.000.000 of 1:9. Eu
thans kan men aannemen dat de Katho
lieke bevolking ruim negen millioen zielen
bedraagt.
De beschouwing der afzonderlijke Staten
en grondgebieden illustreert nog beter de
wonderbare uitbreiding der Katholieke Kerk.
Tot duidelijkere vergelijking zullen wij steeds
naast het aantal Katholieken, dat der meest
vertegenwoordigde Protestantscbe secte stel
len. In Maine waren er tot het jaar 1855
slechts weinig Katholieken thans zijn er
50.500 en (volgens den cencus van 1880)
25.880 Methodisten. Volgens de constitutie
van New-Hampshire waren vroeger de Katho
lieken van alle Staats-ambten uitgesloten en
de belemmerende bepalingen tegen vreemde
lingen waren een beletsel voorde vestiging
van landverhuizers in dien Staat; noch
tans is het aantal Katholieken daar groo-
ter dan dat van een of andere Protes-
tantsche secte, namelijk 29.500 Katho
lieken tegen 20.500 Cougregationalisten.
Ouder de heerschappij van het Puritanisme
mocht geen Katholiek zich in Massachusetts
vestigende eerste Katholieken, die er
FE U1LLE T ON.
Een misverstand.
In een land, zegt de Graaf de Segur in
zijn gedenkschriften, waar een lijdelijke ge
hoorzaamheid gevorderd wordt en alle tegenspraak
verboden is, moet de rechtvaardigste en verstaa
rt gste Vorst, of meester, schrikken voor de ge
volgen van een ondoordachte wilsuiting of van
«en met overhaasting gegeven bevel. Het volgende
voorval geeft hiervan een bewijs. Dwaas moge
het schijnen, maar het heeft inderdaad plaats
gehad onder de regeering van Katharina II.
Een zeer rijk vreemdeling, Sutherland genaamd,
was bankier van het hof en als Russisch onder
daan genaturaliseerd; hij stond bij de Keizerin
in vrij hooge gunst. Op zekeren ochtend komt
men hem berichten dat zijn woning door politie
agenten is omringd, en dat hun opperhoofd hem
verlangt te spreken. Deze officier, Reliew genaamd,
treedt binnen. De ontsteltenis is op zijn gelaat
te lezen. „Mijnheer Sutherland," zegt hij, ik ben
tot mijn innig leedwezen door mijn zeer genadige
Vorstin belast met de uitvoering van een bevel,
waarvan de gestrengheid mij schrik aanjaagt, eu
zeer door mij betreurd wordt. Ook kan ik mij
niet begrijpen wat ge misdreven hebt, om der
mate de verbolgenheid van hare Majesteit tegen
u op te wekken." „Ik mijnheer, het is mij even,
ja nog meer onbekend dan U; mijn verbazing
is dus nog grooter dan de uwe. Maar hoe dit
aankwamen, waren Ieren, welke als slaven
verkocht werden. Eerst iu het jaar 1803
kon het eerste Katholieke kerkje in Bos
ton wordeu gebouwd en voor dezen bouw
gaven slechts ongeveer 200 personen hunne
liefde ffersthans telt de Katholieke Kerk
in dien Staat meer dan een half millioen
leden, daarentegen de voornaamste secte,
de Cougregationalisten, slechts 91.000. In
Rhode-Island werd de eerste Katholieke
kerk (in Newport) in het jaar 1828 ge
bouwd; thans zijn er 96.100 Katholieken
terwijl de Baptisten slechts 10.800 leden
tellen. De onderstelling is zeker niet on
gerijmd, dat de Puriteinen van Connecti
cut, die iu de zeventiende eeuw de beruchte
blauwe wetten* maakten, nooit hebben
kunnen deuken dat de door hen zoo gehate
Papisten* in dien Staat zulk een vasten voet
zouden verkrijgen. Hoe zou een Puritein
ongeloovig het hoofd geschud hebben, als
iemand hem had geprofeteerd dat eenmaal
175.000 Katholieken den bodem vau Con
necticut zouden bewonen. Iu den Staat
New-York tn wel in de stad New-York,
werd de eerste Katholieke kerk iu het jaar
1786 gebouwd, 't Was een klein gebouw,
maar toch groot genoeg voor de weinige
Katholieken. Sinds dien tijd zijn er hon
derden kerken gebouwd, in de stad New-
York alleen meer dan 60, want bet aau-
tal Katholieken bedraagt ruim 1.212 000
zielen. De Methodisten tellen 214.800 aan
hangers. New-Jersey had van ouds eeue
liberale constitutie, derhalve konden de
Katholieken zich ook bij tijds in dien Staat
vestigen. Zij tellen thans 200.000 zielen
tegen 74.900 Methodisten. De Katholieken,
die door Engelscke wetten werden onder
drukt, vonden een veilig toevluchtsoord in
Maryland, waar ook Protestanten liefderijke
bescherming ondervonden tegen Protes-
o o
tantsche onverdraagzaamheid. Maryland was
de eerste kolonie, welke de gewetensvrijheid
voor alle burgers verkondigdezonder te
letten op afkomst eu kleur. In Virginia
bedraagt bet aantal Katholieken minder
dan dat der secten men telt daar slechts
36.400 Katkoliekeu tegen 205.000 Baptis
ten. Dit komt hoofdzakelijk daardoor, dat
in den eersten tijd van de ontwikkeling
des lands, slechts weinig Priesters in deze
streken kwamenterwijl in den nieuweren
ok zij, welk bevel hebt ge ontvangen?"
„Mijnheer," hernam de offiicier, „ik heb waarlijk
niet den moed het u mede te deelen.,, Wat,
zou ik het vertrouwen van de Keizerin verloren
hebben?" „Als het anders niet ware, zoudt
ge mij niet zoo bedroefd zien. Het vertrouwen
kan terugkomen, een verloren bediening kan
men weder krijgen." „Maai- ik word toch
niet het rijk uitgebannen? „Dat zou u niet
gelegen komen, maar als men uw schatten bezit
dan kan men het zich overal naar der. zin ma
ken." „Mijn hemel", riep Sutherland bevende
uit, „er is toch geen spraak van mij naar Siberië
in ballingschap te zenden?" „Helaas! van
daar kan men terugkomen." „Mij in de ge
vangenis te werpen?" „Ware het dat slechts,
zijn vrijheid kan men terugbekomen," „He-
melsche goedheid! zou men mij tot knoeislagen
veroordeeld hebben? - „Die straf is afgrijselijk,
maar zij doodt niet." Hoe nu!" zegt de
bankier snikkende, „is mijn leven in ge
vaar? zou de Keizerin, die altijd zoo welwil
lend, zoo goedertieren voor mij was, die niet
langer dan twee dagen geleden nog met zoo
veel goedheid met mij sprak, verlangen
maar dat kan ik niet gelooven. Zeg mij alles,
wat ik u bidden mag. De dood zou minder
wreed zijn dan deze folterende onzekerheid."
„Weet dan, mijn waardste heer," zei eindelijk
de hoofdambtonnar der policie, met een meê-
waardige stem, „dat mijn genadige Souvereine
mij bevel gegeven heeft u te doen opzetten."
"Opzetten!" riep Sutherland, den officier strak
tijd de Missiën in de Atlantische eu Wes
telijke Staten zoo talrijk werden, dat er
voor liet Zuiden geen Priesters overbleven.
Dit geldt ook voor Delaware, Noord-Ca-
rolina, Zuid-Caroliua en Tennessee. In bet
Zuiden gaan thans een groot aantal kleur
lingen tot de Katholieke Kerk over, zoodat
de hoop gegrond is, dat de Kerk aldaar
binnen een niet al te groot tijdperk
even snelle vorderingen zal maken als in
het Noordeu. De eerste kolonisten van
Pennsylvania' gedoogden in kunne klein
geestigheid geen gewetensvrijheid voor de
Katholieken. Tkaus heeft de Katholieke
Kerk de secteu iu ledeutal verre over
troffen, want in dieu Staat leven 515.000
Katholieken. De voornaamste secte, die
der Episcopaten, telt slechts 169.000 aan
hangers. Het groote aantal Ierscke en
Duitsche Katholieken, dat zich iu het be
gin van den immigratie-stroom in Ohio
kwam vestigen, droeg krachtig bjj tot de
uitbreiding der Kerk in dit gebied en dien
tengevolge hebben de Katholieken ook ver
reweg de meerderheid boven de sectende
eersten tellen namelijk 370.000 gelcovigeu
eu de voornaamste secte slechts 183.000.
Indiana is eerst siuds 67 jaren voor de
nederzetting geopend. Thans wonen er
170.000 Katholieken, de Episcopaleu tellen
er 143.000 aanhangers.
Nog geen 40 jaren is het geleden dat
de eerste Bisschop voor Illinois werd gewijd;
intusscheu wies de Katholieke Kerk met zulke
reuzenschreden, dat die Staat sinds in een
Aartsbisdom en twee Bisdommen verdeeld
is. Volgens den census van 1880 wo
nen er ruim 485.000 Katholieken, terwijl
de voornaamste secte 128,000 leden telt.
Tot het jaar 1834 behoorde het gebied
van den tegenwoordigen Staat Wisconsin
nog aan de Indianen; in 1839 werd het
eerste kerkje voor de nog geen 100 zielen
tellende gemeente in Milwaukee gebouwd
en thans? Van de bevolking in Wisconsin
bekennen er 316,000 het Katholieke Geloof;
de Lutherscheu, als de grootste secte, tellen
10,000 aanhangers. Michigan kreeg in 1832
zijn eersten Bisschop; thans is dit gewest in
drie diocezeu gedeeld eu heeft eeneKatholieke
bevolking van 215,000 zielen, terwijl de
Episcopalen slechts 61,700 aanhangers
hebben. In Minnesota waren voor 50 jaren
in het gelaat ziende; maar ge hebt het verstand
verloren, of de Keizerin moet niet recht bij haar
zinnen zijn. Iu alle gevallen hebt ge zulk een
bevel toch niet ontvangen zonder barer Majes
teit de barbaarschheid en de buitensporigheid
daarvan onder het oog gebracht te hebben."
„Helaas! arme vriend, ik heb gedaan, wat wij in
den regel niet durven te wagen, ik heb mijn
verbazing en mijn smart doen blijken: ik was op
het punt eenige onderdanige tegenbedenkingen
zelfs te maken; maar mijn doorluchtige gebiedster
verweet mij met een toornige stem mijn aarzeling,
en beval mij te vertrekken eu oogenblikkelijk
het bevel dat zij mij gegeven had ten uitvoer
te leggen, waarbij zij de woorden voegde, die
mij nog altijd in de ooreu klinken: „Ga, en ver
geet niet dat het uw plicht is zonder morren
de bevelen te volvoeren, die het mij behaagt u
op te dragen."
Het is onmogelijk de verwondering, den toorn,
den schrik, de wanhoop van den armen bankier
te beschrijven. Na eenigen tijd aan zijn droef
heid den vrijen teugel te hebben gelaten, deelt
de directeur der politie hem mede dat hij hem
een kwartier uurs verleent om zijn zaken in orde
te brengen. Daarop bidt eu smeekt Sutherland
hem, te veroorloven dat hij een brief aan de
Keizerin richte, om haar mededoogen in te
roepen. Eindelijk, door zijn smeekiugen verwon
nen, willigt de ambtenaar zijn verzoek in, en
belooft hij hoewel schoorvoetende zich met den
brief te belas'en. Hij verlaat ook werkelijk de
woning ran den bankier, maar op de straat ge-
bijna gern blanken te vinden; in 1850 werd
St. Paul een Bisschopszetel eu thans zijn
er 158,500 geloovigeu. De Lutherschen
hebben er 55.000 aanhangers. Jowa besta at
als afzonderlijk gebied nauwelijks 40 jaren
eu toch leven er nu reeds 120.000 Katho
lieken, terwijl de voornaanitte secte op een
aanhang van slechts 77.000 zieien wijzen
kan. Missouri kreeg in het jaar 1843 zijn
eersten Bisschop, die slechts een zeer kleine
kudde had; thans leven er 186.000 Katho
lieken tegen 88.000 Baptisten. Iu Texas
maakt de Katholieke Kerk suelle vorde
ringen en overvleugelt de verschillende
secten; er wonen 100.000 Katholieken en
89.000 Episcopalen. In Louisiana vestigden
zich hoofdzakelijk Spanjaards eu Franschen,
de Katholieken zijn er dan ook talrijker
dan alle secten te zamen. De volkstelling
van 1880 wijst de volgende cijfers:
280.000 Katholieken eu 56.000 Baptisten.
Californië telde tot 1850 niet veel Katho
lieken, thans heeft dit land 216.000 geloo
vigeu; de voornaamste secte bezit niet meer
dan 11.200 zielen. In Dakota bloeit de
Katholieke kerk op wonderbare wijze. Van
de 150.000 zielen bebooren er 25.000
tot den Katholieken Godsdienst.
Iu den aauvang dezer eeuw was er slechts
een enkele Katholieke Bisschop iu de Ver
eenigde Staten, thans zijn er 72. Tot het
jaar 1840 telde men slechts een Aartsbis
schop en 16 Bisschoppen in de Unie, thans
13 Aartsbisschoppen en 59 Bisschoppen. Iu
het jaar 1840 waren er slechts 482 Priesters
op het uitgestrekte gebied waarover de ster-
reuvlag wappert, iu den tegenwoordigen
tijd 6550. Iu het jaar 1850 telde men er
1100 Katholieke kerken, nu 6250, de
Kapellen eu Missie-staties niet meegerekend.
Iu liet jaar 1860 bestonden er 34 Katho
lieke Colleges, nu 81. In het jaar 1854
waren er slechts 91 Katholieke opvoedings
gestichten voor meisjes, in onze dagen telt
men er 579. 25 Jaren geleden bestonden
er slechts eeu paar honderd Katholieke
parochiale scholen, thans bloeieu er ruim
2500.
Waarlijk, uit het mostertzaadje is een
machtige boom gewassen
komen, ontzinkt hem de moed, eu begeeft hij
zich ijlings naar den graaf Bruce. Deze ver
beeldt zich d«t de directeur van politie krank
zinnig geworden is, hij verzotkt hem naar het
paleis te gaan en daar te wachten. Hij zelf
begeeft zich onmiddellijk naar de Keizerin, in
wier tegenwoordigheid hij terstond wordt toege-
gelateu. Nauwelijks heelt hij zijn verslag uitge
bracht van hetgeen de directeur hem heeft mede
gedeeld, of Katharina roept iu de grootste ont
steltenis uit: „Gerechte hemel! maar dat is af
schuwelijk! Ge hebt gelijk! Reliew heeft ziju
verstand verloren. Haast u, Graaf, den dwaas op
te zoeken, en hem te gelasten oogenblikkelijk
mijn armen bankier zijn zotten angst te benemen
en hem in vrijheid te stellen." De Graaf verwij
dert zich, volvoert den last die hem opgedragen
werd, en vindt bij ziju terugkomst tot zijn ver
bazing Katharina schaterend lachende: „Nu be
grijp ik," zeide zij, „wat aanleiding heeft ge
geven tot zulk een kluchtig en zonderling
voorval. Ik bezat eenige jaren lang een fraaien
hond, waarvan ik zeer veel hield, en wien ik den
naam van Sutherland had gegeven, ter herin
nering aan den Engelschman, van wien ik hem
ten geschenke had ontvangen. De hond is ge
storven, ik heb Reliew bevel gegeven hem te
doen opzetten, eu toen hij weifelde, ben ik boos
op hem geworden, wijl ik veronderst elde dat
een dwaze ijdelbeid hem deze opdracht als
beneden ziju waardigheid deed beschouwen.
Ziedaar de oplossing van dit belachelijke raadsel."
