N I E U W E
No. 793.
Zondag 4 Mei 1884,
9e Jaargang.
De eenige redding.
BUITENLAND.
Een zonderling voorval.
Een geestig gezegde van Bacon.
■AARLIRSrni
min
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem
Buiten Haarlem franco per post.
Afzjnderljjke Nummers
1 0,85
1
0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUEEA0: St. Jansstraat Haarlem.
3 SjMAISi TLEaB 114 TT
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
AGITE MA NON AGITATE.
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant,
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag-
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KUPPERS LAUREY.
Het is meermalen gezegd, maar het blijkt
telkens duidelijker de volkomen waarheid
uit te drukken, dat de mensch, die van God
is afgevallen, die Hem verloochent en be
spot, van kwaad tot erger vervalt. De ge
schiedenis doet ons dit verschijnsel op on
loochenbare wijze waarnemen. Levert geheel
de wereldhistorie de treurigste bewijzen
voor de stelling, welke wij formuleerden,
vooral de feiten van den dag stellen hare
juistheid in een droevig helder licht.
Wij beleven helaasde uiterste ont
wikkeling in de verderfelijke begrippen
die in 't laatst der vorige eeuw als de denk
beelden (men bazelde nog wel van de ge
zegende ideeën) der revolutie werden ver
heerlijkt. 't Is waar, reeds weinige jaren
na 1783 kwam het schrikbewind, dat zijn
tegenstanders eenvoudig weg deed sterven
op het schavot. Dat was reeds een gewichtige
stap vooruit* op den weg des verderfs.
Maar het waren slechts individuenwel
duizenden, doch het trof niet allen. De
guillotine vormde als moord bijl, een som
bere profetie welker vervulling wij thans
beleven. Zij kondigde namelijk aan, waarin
de omwenteling haar kracht zou zoeken en
wel in verderven, dooden, teniet-doen.
Welnu het was voor den naderenden
avond der negentiende eeuw bewaard, om
die kracht der revolutie te zien aangewend.
De anarchisten spreken het laatste woord
der omwenteling zoo ontzettend mogelijk
uit. Woordenwaarin voor hun streven
wordt getuigd kunnen aan deze moderne
barbaren niet meer voldoen. Daden be
hoeven zij, en die daden zijn misdaden.
Overal spreekt de anarchie haar vreeselijke
taaldie taal doet zich hooreu in dyna
miet, zij is mitsdien de taal der verwoesting.
Naar luid van de Gewijde Bladen, stichtte
de eerste poging van de menschheid om
af te wijken van Gods bedoeling, het zich
verspreiden der menschen over de geheele
aarde (een opstand in den bouw van Babels
toren openbaar) verwarring; de zonde, ook
de socialeontwikkelde zich en vernieling
is haar doodende vrucht.
Zoo loopt er een draad des bloeds door
het geheele weefsel der wereldgeschiedenis,
welke' de eerste tijden met de laatste dagen,
die des gerichts verbindt. Dat alles is
vreeselijk, doet den mensch en de mensch
heid beven, maar het is toch niets anders
dan een uitvloeisel der eeuwige wet van
oorzaak en gevolg. De mensch buiten God
moet stap voor stap tot het punt komen,
waartoe wij hem thans zien genaderd. Mis
bruik makende van de zedelijke vrijheid,
welke de Schepper hem verleende, hebben
FEUILLETON.
Toen de Graaf de Flamarens, op weg naar
Parijs, waarheen hij zich begaf ter zake vaneen
procts dat, hij te voeren had, door het woud van
Pontainebleau, reed, zag hij verscheidene heeren
te paard, die eenigen tijd zeer bedaard voor htm
uitgereden hadden, eensklaps een zijlaan inslaan.
Avontuurlijk en nieuwsgierig van aard, kon de
Graaf de verzoeking niet weerstaan om hel ge
zelschap te volgen, ten einde te weten te komen
waarheen het zich begaf. Aan een kruisweg ge
komen, zag hij dat de ruiters zich voegden bij
een talrijk gezelschap dat zich daar verzameld
had. Toen hij daar, even als de anderen, van het
paard steeg, waren terstond aller blikken op hem
gevestigd, en in die blikken was niet veel goeds
voor hem te lezen. De Flamarens verbeeldde zich
dat hij te midden van een bende booswichten
velen Satan gekozen boven God, deze zicht
bare wereld boven onzichtbare dingen.
Die verdwaasden willen maaien zonder
te zaaien, genieten zonder inspanning, brood
zonder arbeid. En daar nu dat alles niet
bereikbaar is in de maatschappij, gelijk die
zich, ouder Gods bestuur, vormde en ont
wikkelde, moet zij worden verwoest, wil
men haar doen uiteenspringen.
Het revolutie-wapen is dus veranderd;
de moordbijl heeft plaats gemaakt voor het
dynamiet, een bom is thans het teeken,
waarin de anarchist wil zegevieren.
Tegen de dynamiet-maunen vaardigt de
overheid in de onderscheiden landen haar
wetten uit. Dat is goedhet zou onver
antwoordelijk zijn het na te laten. Toch
blijkt het dat die wetten niet verhinderen
kunnen, dat de anarchisten steeds in aantal
en driestheid toenemen. Reeds werd zelfs
een congres van die misdadigers gehouden.
Het woord der Heilige Schrift wordt
huiveringwekkend vervuld, dat de mensch
der zonde zich in al zijn kracht zal open
baren tegen den tijd, waarin de worsteling
tusschen Christus en de wereld haar hoogte
punt zal bereikt hebben. Onverwacht is
dus die dyuamiet-periode niet gekomen
zij moest verschijnen, alleen de vorm, waar
in zij zich zou voordoen, was nog een
verborgenheid. De sluier is in onze dagen
gevallen, wij weten nu naar welken af
grond de godloochening op sociaal gebied
ons voert. Het is echter niet Christelijk
om in bepaald heillooze toestanden, ook
al zijn ze het noodzakelijk product der
ontwikkeling van de zonde, lijdelijk te be
rusten dat doet alleen de Muzelman en
de consequente Calvinist. De ware geloo-
vige is zich bewust van zijn taak en roe
ping om te trachten wat in de duisternis
was, weder te brengen tot het licht.
Leidt godverzaking tot anarchie op maat
schappelijk gebied, het Godsgeloof biedt de
eenige redding uit de ellende, welke de
auarchisten reeds over de maatschappij
hebben gebracht en van nog outzettender
mate zullen brengen.
Yan die waarheid moesten de Regee
ringen der onderscheiden landen doordron
gen zijn, dan zouden velen van haar, die
nu de Kerk Gods vervolgen, Haar inte
gendeel als de eenige macht, die uitkomst
gebieden kan, waardeeren en beschermen.
Niet enkel echter de beslist kerkhatende
en kerkvervolgeude Gouvernementen moe
ten meer dan tot heden geschiedde, reke
ning houden met den gezegenden invloed,
die van de Kerk, van het Christendom
uitgaat. Tot ons leedwezen hebben wij
daarbij ook te denken aan ons eigen va
derland.
gevallen was en werd in dit denkbeeld versterkt,
toen een van de onbekenden op hem toetrad
en hem vroeg, met welk doel hij zich daar ter
plaalse bevond. „Hoogstwaarschijnlijk met het
zelfde dat u hierheen gevoerd heeft," was het
antwoord. Zoodra de afgevaardigde deze woorden,
die op een vrij hoogen toon gesproken wtriieu,
vernomen had, keerde hij in den kring zijner
vrienden terug, die fluisterend en blijkbaar ernstig
met elkander beraadslaagden. „Ik len een kind
des doods," zei de Graaf bij zich zelf en hij
maakte zich gereed tot een wauhopigen tegen
stand. Hoe verwonderd zag hij dus op, toeneen
paar van de ledm der vergadering op hem toe
traden, niet om hem, gelijk hij verwachtte, zijn
beurs af te vragen maar integendeel om hem een
welgevulde beurs aan te bieden. „Hier zijn twee
honderd louis-d'or voor u", zeiden zij, wanneer
ge u verwijderen wilt." De Graaf die nu volstrekt
niet meer wist wat hij van dit alles te denken
had, antwoordde op goed geluk af, op een vast
beraden toon: „Dat is te weinig." De afgevaar
digden lieten hem nogmaals alleen en gingen
Dankbaar erkennen wij de vele voor
rechten, welke door alle staatsburgers in
Nederland worden genoten. Van eene ver
drukking, zooals die elders valt te betreu
ren, is hier, gelukkig, geen sprake. Maar
toch schiet de Staat nog te kort in hetgeen
hij, volgens onze overtuiging, tegenover
de Godsdienstige richtingen in den lande
verplicht is te doen.
Hier hebben wij speciaal het oog op het
gebied van het ouderwijs. De Staat heeft
zich het monopolie aangematigd met be
trekking tot het geven van onderwijs. Wel
is in de Grondwet het beginsel van het
vrije onderwijs gehuldigd, maar het genot
van die vrijheid wordt niet weinig be
moeilijkt door de schier onhoudbare con
currentie, welke door de overheid aan de
vrije scholen wordt aangedaan.
Daarenboven put de Staat voor zijn
scholen uit aller beurs, terwijl aan de bi-
zondere scholen waarin men aan de eischen
eeuer godsdienstige vorming van de jeugd
tracht te voldoen, eiken geldelijken steun
van Staatswege wordt onthouden, ondanks
men veilig kan aannemen, dat de meerder
heid dier belastingbetalende burgers niet
sympathiek voor de Staatsschool gezind is.
Eu nu beweert men wel, dat die Staats
school ook door de kinderen van geloovige
Christen-ouders kan worden bezocht, zonder
aau de geestelijke ontwikkeling der jeugd
schade te berokkenendoch wij hebben
reeds meermalen het onhoudbare van dat
gevoelen aangetoond. Met wijlen Groen ge-
looven ook wijdat een Christendom waaraan
de Jood zich niet ergertvoor den Christen
niet voldoende is.
Tot onze verbazing en smart werd dezer
dagen door een Katholiek, den heer Alber-
dingk Thijm, een lans voor de neutrale
school gebroken. Wij kunnen niet nalaten
ten ernstigste tegen de zienswijze vau ge
noemden beer te protesteeren. Geen geloovig
Katholiek kan haar trouwens naar het oor
deel, hetwelk door de Herders der kudde
over de neutrale school werd geveld, als
vereenigbaar met het zuiver Katholiek besef
toestemmen.
Uitgaande van het beginsel, dat de neu
trale school, welke naar de uitspraak van
den liberalen geleerde, Dr. Allard Pierson,
in een moderne secteschool is ontaard, niet
geschikt is voor de kinderen van geloovige
Christenen, behoort de Staat aan de scholen,
door de geloovige richtingen gesticht, een
billijke ondersteuning te verzekeren. Ook
het bouwen van kerken en het vormen van
nieuwe kerkelijke gemeenten behoorde door
een Regeering, welke hare roeping in vollen
omvang begrijpt, te worden aangemoedigd.
Als de Godsdienst de eenige redding kan
weder met liuu vrienden op een afstand beraad
slagen. Een kefiige woordenwisseling had plaats,
waarna de afgevaardigden opnieuw tot den Graaf
kwamen, en hem vijfhonderd louisd'or aanboden,
die zij hem toonden. „Top, vijfhonderd louis d'or,"
antwoordde de Flamarens, wiens verbazing voort
durend grooter werd, maar die zich wel wachtte
er iels van te laten blijken. Het geld werd uit
geteld, de Graaf stak het bij zich, groette het
gezelschap en steeg weder te paard. Toen hij
wegreed, maakten de heeren een allerbeleefdste en
diepe buiging voor hem en hun gelaat droeg de
onmiskenbare sporen var, eeu innige zelfvol
doening. Te Melun werd de Flamarens het
raadsel opgelost. Het gezelschap, dat hij ontmoet
had, bestond niet uit roovers of moordenaars,
maar uit eerzame burgers, die zich vereenigd
hadden om voor gemeenschappelijke rekening
een gedeelte van het woud te koopen, dat dien
dag zou worden in veiling gebracht. Zij hadden
den Graaf gehouden voor een gevaarlijken mede
dinger, zij vreesden dus dat hij hen overbieden
zou, en zij waren daarom zeer blijde geweest
bieden tegen de ontaarding der maatschappij,
dan moet de Staat, wil hij gerust de ont
wikkeling der gebeurtenissen kunnen af
wachten, alles doen wat binnen de grenzen
zijner bevoegdheid ligt, om het aaukweeken
van den Godsdienst te bevorderen.
Alleen de Rots der Eeuiven, Gods Kerk,
is tegen het dynamiet bestand.
De Duitscke scheepswerven te VVilhelms-
haveu, Kiel en Dantzig zullen in de eerst
volgende drie jaren aanmerkelijk vergroot
en van electrisch licht voorzien worden.
Zeventig torpedo-booten en onderzeesche
mijnen worden gemaakt. Stralsund is aan
gewezen als het station voor torpedo
booten.
Het huwelijk van Prinses Victoria van
Hessen, Koningin Victoria's kleindochter,
met Prins Lodewijk van Battenberg, een
broeder van den Vorst van Bulgarije is te
Darmstadt voltrokken.
Volgens bericht uit Berlijn is Li-Fong-
Pao, Chineesch gezant aldaar en vertrouwd
vriend van Li-Hang-Chuug, eergisteren
avond met twee gezantschaps-secretarissen
naar Parijs vertrokken. Naar verzekerd
wordt, heeft de Chiueesche regeering uit
eigen beweging een einde gemaakt aan de
zending van Tseng en Li-Gong-Pao in zijne
plaats benoemd, om onderhandelingen met
Frankrijk te openen ter definitieve regeling
van de quaestie betreffende Tougkiu.
De commissie uit den Rijksdag voor de
socialistenwet heeft het voorstel verworpen
met 10 tegen 10 stemmen.
De leden der vrijzinnige partij bij de
Commissie van rapporteurs over de socia
listen-wet hebben thans een wetsontwerp
gereed gemaakt op het strafbaar gebruik
van dynamiet en andere ontplofbare stoffen.
In het Lagerhuis deelde Fitzmaurice
mede, dat de zending van Maxwell naar
Tenom zonder resultaat bleef. Uit een brief
van den eersten stuurman der Niseroge-
dagteekend 10 Maart, blijkt dat de kleeren
en levensmiddelen door de bemanning
werden ontvangen, en dat de gevangenen
wel zijn, ofschoon de stuurman zelf onge
steld was. Volgens latere berichten, nl. van
31 Maart, is een Italiaan overleden, en
zijn drie anderen ziek, terwijl de bemanning
groot gebrek aan levensmiddelen heeft. Aan
den gouverneur van Singapore en den com
mandant der vloot aldaar werd terstond
gelast, al het mogelijke te doen om aan
de bemanning levensmiddelen te zenden.
De Pegasus vertrekt heden van Singapore
naar Tenom met levensmiddelen voor drie
maanden. De Engelsche Regeering onder-
hem voor vijfhonderd louis d'or te kunnen uit-
koopen.
Een Fransch ambassadeur aan het hof van Ko
ning Jakobus I van Engeland had, ter gelegen
heid van de eerste audiëntie die de Vorst hem
verleende, zich meer levendig en luchthartig, dan
verstandig en doordenkend getoond. Toen de
audiëntie afgeloopen was vroeg Jabobus aan zijn
Rijkskanselier Bacon, wat hij wel dacht van dezen
ambassadeur. Bacon antwoordde dat hij hem een
forsch en welgebouwd man vond. „Maar zou hij
een man wezen, die naar belmoren de betrekking
zou kunnen vervullen, die hem werd opgedra
gen?" „Sire," antwoordde Bacon, „de buiten
gewoon lange menschen gelijken somtijds op de
huizen met verscheiden verdiepingen, waarvan de
hoogste vertrekken het slechtste gemeubeld zijn."
