N I E U W E
ji
j
No. 803.
Zondag 8 Juni 1884
9e Jaargang.
Het Program der Belgische
Katholieken.
LHSCB
IHtiïT
ABONNEMENTSPBIJS
Per 3 maanden voor Haarlem0,85
Buiten Haarlem franco per post. 1,
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verscliijut
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
MNTIEMIK I
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
Van 16 regels30 Cents
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
Vervolg en slot.)
»De verkiezingsstrijd zal dus voor België
van liet grootste gewicht zijn. Om dezen met
succes te voerenis het noodzakelijk, de
politiek, welke voor het nationaal herstel
noodzakelijk is, in losse trekken te schetsen.
Het gansche land moet het recht onzer
eischen kunnen beoordeeleuonze manda
tarissen moeten weteuwat wij van hen
verlangen en zij moeten in de natie de
noodige kracht vinden, om hunne misse
te vervullen. Het hoogste gezag, dat uit
onze mandatarissen zijne raadslieden kiest
(de Koning), moet weten onder welke voor
waarden deze de zaken van het land ter
hand nemen. De taak onzer vrienden zal
moeilijk zijn, maar zij zullen in het Belgische
volk, dat vast besloten heeftzijne rechten
weder te veroveren en met alle wettige
middelen het herstel zijner grieveu te ver
krijgen een vasten en zekeren steun vinden.
Wi) willen den gelukkigen tijd terugzien
waarin België, zonder andere zorgen, in
eendracht, vrijheid en vrede uit de weldaden
voordeel trok, welke door de Voorzienig
heid aan het land werden geschonken. Wij
willen terugkeeren tot de loyale toepassing
der Belgische constitutie.
Wij willen dat de gemeentelijke en ge
westelijke autonomie geacht en gegarandeerd,
dat de ingrijpende werkdadigheid der Cen
trale maeht beperkt worde; dat onze ver
kiezingen eindelijk weder de ware uitdruk
king zijn van den wil der burgerij.
Wij willen dat de gelijkheid der Belgen
ophoude een zinledig woord te zijn en dat
de ambten aan de waardigste mannen niet
aan kruipers en vleiers worden opgedragen.
Wij willen dat diegenen onzer mede
burgers welke voldoende zielskracht in zich
voelen om zich voor het welzijn huuuer
broeders aan den Priesterstand te wijden
hun edel beroep vrij kunnen uitoefenen;
dat, nadat wij ons gedurende ons leven in
de vrijheid verheugd hebben wij in vrede
naast onze broeders in het Geloof kunnen
rusten; dat de diplomatieke betrekkingen
van België met den H. Stoel weder worden
aangeknoopt; dat de wil der stervenden
FEUILLETON.
Een avontuur in Virginië.
John Lewis was een welgezeten pachter en
leefde met zijne vrouw en vier krachtige zoons
rustig en tevreden op zijne sclioone hoeve iu
West-Virginië, waar liet hem naar wensch ging,
en waar liij als een der eerste grondleggers dier
kolonie bekend is. Voornamelijk zijn zoon Charles
muntte uit door ondernemingsgeest en scherpzin
nigheid en den kloeken moed waarmede bij de
nederzetting verdedigde tegen de herbaalde aan
vallen der vijandelijke Indianen, die de wouden
onveilig maakten en onophoudelijk op rooftocht
uitgingen. Eens had bij zelfs het ongeluk iu
hunne handen te vallen. Terwijl hij aan het
hout hakken was, werd hij ouverhoeds door eene
bende roodhuiden omringd, die slechts door zijn
geweer iu bedwang gehouden werden. Snel
overlegde hij wat hem te doen stond. Aan ont
vluchten viel niet te denken; schoot hij al een
der aanvallers neder, dan zou diens bloed on
middellijk gewroken worden en hij onder vele
martelingen aan den folterpaal sterven; gaf hij
zich vrijwillig over, dan had hij nog kans door
een oude Indiaansche vrouw als kind aangenomen
te worden en er zoo ten minste het leven af te
brengen. Zijn besluit was spoedig genomen; hij
wierp zijn buks weg en trad zijne vijanden met
uitgespreide armen te gemoet. Onder luid ge
juich overvielen hem nu de wilden, verheugd
zulk eene kostbare prooi in bunne macht te
worde gerespecteerd en de Staat niet meer
de goederen zich toeëigentdie hem niet
toebehooren dat de ongelukswet (de school
wet die God uit de scholen verdreef) ver-
dwijne en vervangen worde door eene wet,
welke ten opzichte vau het lager onderwijs
de vrijheid der gemeenten en de rechten der
huisvaders eerbiedigt; dat in plaats van een
departement van onderwijs, eene afdeeliug
kome voor de belangen van den handel en
landbouw; dat in verhouding met de nood
zakelijke vermindering van de uitgaven, die
voor het onderwijs- en oorlogsbudget gedaan
wordeneene vermindering van belasting
plaats hebbe.
Dat is niet het werk van één dag! Wij
zullen het aan de wijsheid onzer manda
tarissen overlatende verlangde hervor
mingen voor te bereiden. Eene is er echter
die geen uitstel lijden kanen dat is de
schoolwet-hervorming. Hier is geen tijd te
verliezen, hier zou elk uitstel lafheid zijn.
Terwijl wij deze oproeping aan de Katho
lieken des lands richten, willen wij hun
een Centrum bieden dat hen in de moge
lijkheid stelt, zich te verklaren, of zij al
dan niet eene werkdadige en verzoenende
politiek willen die zich noch door geheime
kuiperijen noch door straatschandaleu angst
laat aanjagen.
Vergeten wij het niet, als wij triumfeereu,
dan zal de Regeering den dag na de ver
kiezingen de Regeering zijn welke wij aan
den vooravond der verkiezingen gewenscht
hebben.
Welke houding nam nu de rechterzijde
en hare organen in deze hoogstgewichtige
vraag In den aanvang behandelde men
de zaak met de grootste minachting, men
lachte er zelfs omen hooptedat zij zeer
spoedig van het tooneel zou verdwijueu. De
uitvinders en bevorderaars van hetdeukbeeld
noemde men snoevers* en men zeide,
dat zij niet den minsten politieken blik be
zaten. Toen het echter ernst met de zaak
werd bestreed men haar met alle mogelijke
beslistheidmen beschouwde het program
als een kluister, die men de rechterzijde
wilde aanleggen. Het Journal de Bruxelles en
L'Escaut van Antwerpen wezen het program
van de hand. Toen echter de Constitutionél
zijn program openbaar maakte ontstak het
hebben. Barrevoets, half van zijne kleederen
beroofd en met de handen op den rug gebonden,
werd hij door dik en dun voortgesleept naar het
dorp der Indianen, op ongeveer 200 Engelsclie
mijlen afstands gelegen, eu zoo hem de afmatting
wat langzamer deed loopen, werd hij door stooteii
en slagen gedwongen zijn vorigen pas te hervatten
en weder sneller voort te gaan, terwijl zijne
beulen hem hoonden en bespotten, en met den
folterpaal dreigden die hem wachtte. Toch ver
loor Charles den moed niet; was hij schijnbaar
al geduldig en lijdzaam, en volgde hij gewillig
zijne vijanden, onophoudelijk toch peinsde hij op
middelen om aan zijn gevangenschap te ontkomen
en bespiedde hij eene gunstige gelegenheid om
zijne vervolgers te ontsnappen. Hoe meer zij
zich van de nederzetting der blanken verwij
derden, des te zekerder gevoelden de roodhuiden
zich van hunne prooi, en des te minder streng
werd ook hunne waakzaamheid. Aan Charles was
dit niet ontgaan, en terwijl zij langs een diepen
afgrond gingen, gelukte het hem zijne armen
los te krijgen en door een gewaagden sprong
zich van zijne vervolgers te scheiden. Doch de
Indianen gaven hunne prooi zoo gemakkelijk
niet op, en nu begon eeu ware menschenjacht,
des te vreeselijker daar de roodhuiden hun ge
vangene niet wilden dooden, maar hom weder
levend in handen zochten te krijgen. Charles
rende intusschen onverpoosd voort; nu eens
voedde hij eenige hoop van zijne belagers te
ontkomen, dan weder voelde hij zich der wan
hoop nabij. Vooral was dit het geval toen hij
door eene opene plek van het woud moest, en
Journal de J3r 'uxcl lesdat het orgaan der
rechterzijde is, in woede eu sprak van dom
heid eu aanmatiging. Nadat dit blad ver
nomen had dat de maker van het program
een Geestelijke wasbracht het tegen dezen
Priester in zeker opzicht eene aanklacht
iu bij den beruchten BaraMinister van
Justitie, door te schrijven: »Er schijnen
Geestelijken te zijn, die Bara absoluut be
wijzen willen, dat er overtollige Kapelanen
zijn.« Tegen deze lage manier van strijd-
voereu verhief zich iu alle Katholieke
bladen een storm van verontwaardiging
waarna het Journal een verontschuldiging
trachtte in te brengen. Door een liberaal
blad iu de hoofdstad geïnterpelleerd wat de
Katholieken doen zouden, als zij bij de
stembus zouden zegevieren antwoordde het
Journal, dat het niet zoo naief zal zijn aan
de vijanden zijne plauuen te verraden.
Wij echter vinden dit antwoord zeer naïef.
Toen de Belgische bladen er op wezen dat men
de Duitsche Katholieken als model moest
kiezen dat het Duitsche Centrum zoo sterk
is, omdat het een program heeft, ant
woordde men dat het program van het
Centrum bestaat in de afschaffing der Mei-
wetten. Ook de Revue génerale herhaalt deze
bewering, welke op totale onkunde der
Duitsche toestanden rust; want het Centrum
heelt herhaalde malen verklaarddat het
niet geheel en al eene religieuze partij is
eu het heeft iu de gewichtigste politieke
en sociale vragen steeds eene bepaalde hou
ding aangenomen.
De tegenstanders van het pogram zochten
eindelijk de gansche beweging als eeu vo
tum van wantrouwen tegen de rechterzijde
voor te stelleu eu verlangden vóór alles
vertrouwen in hare politiek. De leden der
rechterzijde hadden tot nu toe nog niet in
het openbaar hunne opinie omtrent de
question brülante geuit. Men was echter
zeer nieuwsgierig hun oordeel te vernemen.
De gelegenheid daartoe bood zich aan bij
den heer Jakobs, namelijk op een ban
ket der conservatieve vereenigitig van
Antwerpen. Door den redacteur van het
Handelsblad van Antiverpen over de program-
quaestie geïnterpelleerd, zeide hij het vol
gende:
»Een kiesprogram kan geen lijst van alle
bemerkte hoe dicht zijne vijanden hem op de
hielen zaten. Hij gaf echter den moed niet
op, en met inspanning van alle krachten gelukte
het hem voor lie,r. het dichte kreupelhout biunen
te dringen en zich voor een oogenblik aan het
gezicht der Indianen te onttrekken. Snel maakte
hij zich de gelegenheid ten nutte en deed een
Hinken sprong ter zijde ten einde de wilden
aldus van het rechte spoor te brengen, doch het
dichte struikgewas belemmerde hem in zijn
vaart; hij struikelde en viel zoo onzacht op den
grond, dat hij voor een oogenblik alR bezinning
verloor. Toen hij weder tot zijn bewfretzijn kwam,
ontwaarde hij een schouwspel, dat hem het
bloed iu de aderen deed verstijven. Hij was
achter een dikken boomstam gevallen, en vlak
voor hem bespeurde hij een ratelslang, die
ineengerold lag voor den doodelijken sprong,
en zoo dicht bij hem was dat de kop van het
ondier slechts eenige duimen van zijn aangezicht
was verwijderd. De minste beweging, een zenuw
trekking, ja, zelfs het verdraaien zijner oogen
kon een aanval van de slang ten gevolge heb
ben; hij hoorde hoe de wilden overal naar hem
zochten, hoe twee Indianen zelfs in snelle vaart
voorbij de plek stormden waar hij lag; ieder
oogenblik kon hij ontdekt worden en hij was dan
aan een zekeren dood overgeleverd, en toch moest
hij onbewegelijk blijven liggen, wilde hij niet
door het giftige monster gebeten worden en
onder de vreeselijkste pijnen sterven. Al zijne
wilskracht had hij noodig om in dien outzet-
tenden toestand rustig te blijven en geen enkel
teeken van leven te geven.
klachten eeuer partij' zijn. De juiste ver
melding van alle den Katholieken op gods
dienstig gebied toegevoegde beleedigingen,
zou niet eeus een compleet program wezen.
Men moet er de Vlaamsche, de economische,
de militaire quaestie en andere er bij voe
gen, als men niet eeu aantal Katholieken
krenken wil, die aaii deze vragen groot
gewicht hechten.
Een kiesprogram moet kort wezen, het
moet ouder den invloel van den tecen-
O
woordigeu toestand geschreven zijn; het moet
voor het volk het middel wezen, dat men on
middellijk tegen het drukkendste euvel kan
aanwenden.
Men verwaarloost daarom niet hetgeen
niet in het program staat. Ik heb geen
mandaat eeu program te ontwerpen, doch
als men mij die taak zou willen opdragen,
dan zou ik, om voor allen duidelijk te
zijn, slechts de drie volgende punten erin
opnemen
School-hervorming; dat wil zeggen, af
schaffing eeuer wet, die voor scholen, van
welke meer dau de helft der bevolking niets
weteu wil, het dubbele van datgene uit
geeft, wat die scholen kostten, met welke
iedereen tevreden was.
Kies-hervorming; welke het kiesrecht
binnen de door de constitutie getrokken
grenzen zoo mogelijk uitbreidt, en de sinds
vijf jaren plaats vindende bedriegerijen on
mogelijk maakt.
Bestuurs-hervorming; welke de zelfstan
digheid van gewesten eu gemeenten uit
breidt.
Deze verklaringen werden met den groot
sten bijval aangenomen. Zoo als de heer
Jakobs, sprak ook de advocaat Iteué Collaert
iu zijne redevoering te Ypres onlangs ge
houden
»Ik heb noch de noodzakelijke onder
vinding noch de vereischte autoriteit, om
te zeggen welke hervormingen er moeten
plaats hebben. Doch er zijn toch eenige
hervormingen, die zich op het oogenblik
van den triumf als van zelve aan ons op
dringen, zonder wier verwezenlijking onze
zegepraal zonder beteekenis zoude ziju. Deze
hervormingen zijn onlangs door den heer
Jakobs, den uitmuntenden vertegenwoor
diger van Antwerpen, reeds genoemd.*
Eindelijk, na verschrideue minuten, die hem
als zoovele uren toeschenen, werd de slang rus
tig en scheen overtuigd dat hij dood was. Hare
stijve kronkels ontspanden zich, zij ontrolde zich
langzaam, gleed over zijn lichaam heen en ver
dween in het dichte loof.
Thans vorderde de natuur na die geweldige
overspanning hare rechten. Charles, de sterke,
moedige man, die zich in alle gevaren even
bedaard en koelbloedig getoond had, weende nu
als een kind en terwijl tranen vau dankbaarheid
hem langs de wangen biggelden, viel hij op
de knieën en dankte in eeu innig gebed zijnen
hemelschen Vader, die hem uit dit dreigend
gevaar gered had.
„Ik had sinds eeu paar dagen niet gegeten;
verhaalde hij later aan zijne vrienden; en zonder
vuurwapenen liep ik groot gevaar van gebrek
om te komen, éér ik de nederzetting der blanken
zou kunnen bereiken; toch ik was liever van
honger gestorven dan het dier te dooden dat
mij zoo edelmoedig gespaard had."
Het gelukte hem intusscheu de waakzaamheid
zijner vervolgers te verschalken; na verscheidene
dagen zwervens, gedurende welke hij meermalen
op het punt s'ond weder in de handen zijner
vijanden te vallen, gelukte het hem, schoou uit
geput van ellende en ontberingen, weder heel
huids de kolonie te ber.iken, waar hij als een
van den dood verrezene werd ontvangen en
verwelkomd.
