NIEUWE
No. 807.
Zondag 22 Juni 1884
9e Jaargang.
Vrijmetselarij.
B UIT R N L A i\ i).
HURIMMHE (MUIT.
ABONNEMENTSFBIJS
Per 3 maauden voor Haarlem
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het Buitenland
Afzonderlijke Nummers
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. JansstraatHaarlem.
0,85
1
1,50
0,06
JUillENDJiJi
AGITE MA NON AGITATE.
PBIJS DEB ADVEBTENTIÉN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant,
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAU1EÏ.
Vervolg en slot).
In de zestiende en zeventiende eeuw
werden ook werklieden van andere vakken
tot de loge (zoo noemde men de vereeuiging
der metselaars bij een bouwwerk) toege
laten. Tot vervaardiging namelijk van de
gebouwen in Italiaanschen stijl moest men
werklieden vormen en op dien grond lieten
zich veel voorname, rijke en geleerde bouw-
liefhebbers in de broederschap opnemen.
De groote politieke omwentelingen, die
Engeland op zijn grondvesten deden wan
kelen brachten ook eindelijk in de vrij
metselaars-broederschappen oneen'gkeid en
partijschap. Te vergeefs ijverde Wreu er
voor de gezamenlijke genootschappen onder
het beginsel te vereenigeu den politieken
haat op zij te stellen, door het verschil in
Godsdienst twist noch tweedracht te doen
ontstaan en door het verschil in kennis en
nationaliteiten geen scheuring teweeg te
brengen.* Te vergeefs; de metselaars ge
raakten verdeeld en de eene partij ging over
tot de Schotsck-gezinden (Katholieken) de
andere tot de Engelsch-gezinden (Protes
tanten). De loges der vrijmetselaars ver
dwenen later voor het grootst gedeelte en de
gansche broederschap zou waarschijnlijk voor
goed opgeheven zijn zoo in 1716 de vier nog
in Londen bestaande loges niet besloten had
den de broederschap te reorganiseeren.De op
richting der groot-loge van Eugelaud had
plaats op den 24Juui van het jaar 1717en als
eerste groot-meester werd Anton Sayer be
noemd. Aan James Anderson werd door de
groot-loge de taak opgedragen, »de oude
gothische constituties tot eene nieuwe en
betere methode te hervormen.Door 20
loges werd Andersons werk aangenomen
en in 1723 onder den titel van The con
stitutions of the freemasons*, te Londen uit
gegeven. Tot 1766 waren door de groot-
loge ongeveer 500 loges geconstitueerd, zoo
wel in Engeland als in Duitschland, Spanje,
Noorwegen, Afrika, Amerika en West-
Indië. In 1739 waren er echter opnieuw
scheuringen ontstaan, doordien vele loges
in Londen zich van het nieuw-Engelsche
groot-meesterschap losmaakten, omdat dit
in de metselaars-symboliek en in de ge
bruiken veranderingen had gebracht. Zij
namen den titel aan van »oude metselaars*
en zij maakten de bepaling, voor hun sys
teem zeer karakteristiek, dat hunne groot-
loge lodge of antiquity) evenals de Sckotsche,
FEUILLETON.
Speelwoede in New-York.
Vervolg en slot.)
Den volgenden morgen vroeg, als het oosten
grauwt en de melkwagens door de stad rijden
en een geur van het land meebrengen, gaat
Reginald droefgeestig naar huis. Hij' tracht zich
te vergeefs te herinneren wat de bedragen zijn
der kassiersbriefjes die hij aan den eigenaar van
het speelhol gegeven heeft, maar bij elke poging
om het op te sommen, vindt hij dat het bedrag
grooter en grooter wordt en hij begint zich te
verwonderen of misschien niet de oude boerderij
er aan zal moeten, en hoe hij ooit zijn trouw
hartige moeder onder de oogen zal durven komen.
En als de boerderij dezen keer niet te loor gaat,
dan doet zij het zeker bij eene volgende gele
genheid, want Reginald is geïnviteerd om den
volgenden dag met den eigenaar te dineeren,
vooral om eenige aangename vrienden te ont
moeten en, het spreekt van zelf, in den avond
speelt men een weinig, en zes maanden later
zien wij Reginald met het oog van een wolf en
een opgezwollen gezicht, spelende om een dollar,
want de boerderij is weg en hij kan niet langer
zijne honderden opzetten.
slechts Christenen aannam. De scheuring
duurde tot 1813; in dit jaar gelukte het
den groot-meester, den Hertog van Sussex,
eene hereenigiug tot stand te brengen. Een
nieuw wetboek werd in 1815 ontworpen,
dat thans nog in werking is.
De vrijmetselarij ontwikkelde zich in
Duitschland zeer spoedig, vooral nadat in
1738 Kroonprins Frederik van Pruisen (later
Frederik de Groote) zich in het genootschap
had laten opnemen en door zijn toedoen
in 1740 te Berlijn de loge aux trois
globes werd opgericht. Juist in Duitschland
kwamen elementen in het genootschap die
er den slag van hadden aan het mysterieuze
der vrijmetselarij nog meer geheimzinnigs
toe te voegen.
Vasten voet kreeg de vrijmetselarij in
1725 in Frankrijk; sinds 1730 in Ierland,
in welk jaar de afzonderlijke loges door
lord George vereenigd werdeu. In Oosten
rijk deed zij haren intocht onder Jozef II,
zelfs in Madrid, Florence en in Rome
(1735) werd eene loge opgericht. Er zijn
thans weinig lauden, waar de vrijmetselarij
geen vasten voet verkregen heeft. In Groot-
Britaunië, de bakermat der vrijmetselarij
bestaan 4 groot-loges. De hoogste groot-
loge is te Londen, aan haar zijn 1000 ge
wone loges ondergeschikt, die over alle
deelen der aarde verspreid zijn. De groot-
loge van Amerika is gevestigd te New-York,
die van Schotland te Edinburg, met on
geveer 340 ondergeschikte loges; de groot-
loge te Dublin met ongeveer 700 onder
geschikte loges. Iu Frankrijk staat de
groot-loge le grand Orient aan de spitse
der vrijmetselarij. Na den staatsgreep
van den 2den December 1851 werd op
keizerlijk bevel de geheele Fransche
vrijmetselarij hervormd* en meer in
overeenstemming met de instituties van
het nieuwe keizerrijk gebracht. In Italië
waren tot in 1859 de loges afhankelijk
van buiteulandsche groot-loges; in genoemd
jaar werd te Turin de eerste zelfstandige
loge opgericht, die spoedig door andere
van gelijken aard werd gevolgd. Tengevolge
eeuer scheuring (de »broeders« hebben,
zoo men ziet, nog al eens verschil van
opinie) zijn thans de Italiaausche loges
ouder de groot-loges van Palermo en Turin
en den grooteu raad van Milaan verdeeld,
terwijl nog vele andere loges onderworpen
zijn aan buiteulandsche groot-loges. In
België heeft le grand Orient de Belgique
te Brussel, de opperste leiding in handen;
Elke avond kan men de een of andere dezer
p'aatsen vol spelers vinden.
Nu en dan komt de politie en overvalt om
zoo te zeggen, het verfoeilijk speelhuis; maar zij
weet het zoo heerlijk te doen, dat het gebouw,
dat eiken anderen avond vol is, totaal verlaten
wordt bevonden, en ofschoon de eigenaar gear
resteerd wordt, is dat het einde van het lied.
Een paar dagen later vangt dezelfde geschiede
nis weder aan.
Professioneele spelers zijn in al de fashionabele
hotels te vinden en verblinden den aanschouwer
door de pracht hunner equipages. Maar wie kan
de zwelgerijen van het moderne leven aanzien,
zonder met huivering te denken dat elke dollarj
die verspild wordt, nat is van het bloed van een
vertrapt leven.
Eu dat is zekerlijk niets nieuws, zult gij zeg
gen, o lezer! Niet lang gelede», lazen wij het
bericht hoe een Russisch edelman in een zekere
club in Engeland 80.000 in eene zitting
verloor. Maar te New-York zijn er zelfs speel
huizen, die door vrouwen bestuurd en gepatro
niseerd worden. Nog geen twee straten van het
aristokralische hotel, het Brevoort House, waar
vreemde ministers en hooge potentaten gewoon
ziju hun intrek te nemen, vindt men een gebouw,
naar alle uiterlijk aanzieu even elegant en aristo-
iu 1854 werd het artikel iu het vrijmet
selaarswetboek geschrapt, dat de deelneming
aan politieke en kerkelijke quaesties ver
biedt. Aan de spitse der vrijmetselaars
staan: in Zwitserland de groot-loge Alpiua
te Lausanne; in Denemarken de groot-loge
te Kopenhagen; ia Zweden de groot-loge
te Stockholm; in Pruisen de nationale
moeder-loge, alsmede de groote landsloge
der vrijmetselaars van Duitschland en de
groote loge van Pruisen Royal York zur
Freundschaft). Iu Frankfort a/M. bestaat
de groote loge van den eclectischen bond,
die met hare ondergeschikte loges (in Hes
sen, Beieren, Koburg, Wiesbaden, Hamburg
enz.) afgescheiden is vau de Dnitsche vrij
metselarij. Zij behoort tot de meest vrij
denkende onder de broederschappen. Onder
de groot-loge te Hamburg werken 20 loges-
Zij is een der meest ijverige voorstandsters
van de toelating der Joden tot de vrijmet
selarij. Onder de grootelauds-loge vauSakseu
in Dresden staan 17 loges. Zoo men weet is
het iu dit land aan actieve officieren van
het leger verboden lid der loge te zijn.
Onder de groote landsloge iu Bayreuth
staau 10 loges in Beiereu en al de loges
in Baden. De groot-loge te Hannover heeft
11 loges onder hare directie. In Portugal
bestaan 4 groot-loges met circa 30 gewone
loges en zelfs iu Spanje zijn iu de laatste
jaren vele loges door le grand Orient vau
Parijs opgericht. Buiten Europa vindt men:
Fransche loges iu Algiers, Engelsche in
Oost- en West-Indië, in Canada, in China.
In Ned. Oost-Indië zijn ook een groot aantal
loges opgericht, het juiste cijfer is ons
echter niet bekend. Iu Oceauië bestaan
meer dan 200 loges en ook in Perzië heeft
de vrijmetselarij toegang verkregen. In
Amerika bestaan 36 groot-loges met ruim
3700 ondergeschikte loges. Iu Brazilië
werken* onder één groot-loge, 90 gewone
loges. In Nederland bestaan (volgens den
Manuel da Franc-Magon) 79 loges welke
aan de ten jare 1756 gestichte groot-loge
in den Haag onderworpen zijn. Zij tellen
tegader 2185 leden.
Deze enorme uitbreiding van het vrij-
metselaarsbond geschiedde niet zonder he-
vigen tegenstand van eenige regeeriugs-
machten. De bulle van Paus Clemens had
ten gevolge, dat de vrijmetselarij door Karei
VI in de Nederlanden en in den Kerkelijken
Staat door Kardinaal Firrao op straffe des
doods en verbeurdverklaring van goederen,
verboden werdeveneens in Spanje. De
cratisck als de andere in de buurt. Al de ven
siers zijn met dikke gordijnen bedekt en zelden
ziet men er een gezicht aan het raam. Zelf des
avonds schijnt er zelden een licht. Zoo stil en
ingetogen wordt het établissement bestuurd, dat
zijn waar karakter niet verdacht wordt. De
eigenares was vroeger iu dienst bij den eigenaar
van een der befaamdste speelholen ia de stad. Zij
kregen twist met elkander en zij verliet haren
dienst. Genoodzaakt om op hare eigene wieken
te drijven en in het bezit zijnde van eene kost
bare verzameling juweelen, maakte zij van hare
ondervinding gebruik. Zij huurde een gemeube-
leerd huis en na twee of drie harer beste be
kenden in de geheimen van kaartgeven te hebben
ingewijd begon zij haar werk.
Het huis werd uitvoerig geadverteerd als een
Damesclub-Huis, eu het werd spoedig populair.
Roulette en faro, zoowel als rouge-et-noir wer
den aanvankelijk gespeeld, doch later werd het
enkel faro. Er werd zwaar gespeeld in dit huis.
Eene dame won over de 5000 dollars in een
enkelen dag, en een andere won in drie dagen
4800 dollars. De bank was op zekeren dag zoo
laag, dat de eigenares cr aan dacht om te slui
ten, en zij zou dat zekerlijk gedaan hebben, ware
het niet voor de aankomst eener Creole van
New-Orleans, die op een dag 8000 dollars in
werking der bulle van 1814 strekte zich
hoofdzakelijk uit behalve op Italië, op
Spanje, waar de vrijmetselarij op straffe
des doods werd verboden. In Portugal werd
zij iu 1792, 1800 en 1820 verboden; in
1737, 1744 en 1745 in Frankrijkin 1737
te Florence; in 1775 eu 1821 te Napels;
in 1785 te Venetië. Iu Zweden verbood
Frederik I iu het jaar 1738 de vrijmetse
laar op straffe des doods; ook in Rusland
en Poleu werd het verderfelijk genootschap
in 1801 en 1821 verboden, evenzoo in de
jaren 1784, 1799 eu 1807 in Beieren, in
1813 in Baden, iu 1784 in Wurtemberg,
in de jaren 1764 en 1790 iu Oostenrijk.
Ook het congres te Verona verklaarde zich
iu 1822 voor de afschaffing van het bond
genootschap. In onzen tijd genieten de vrij
metselaars, helaas, volle vrijheid in de
Staten, ja, zij worden zelfs formeel be
schermd. Dit is of was namelijk het geval
waar de gekroonde hoofden zelven tot de
»broeders« behooren, zooals in Engeland
onder Willem van Oranje, in Pruisen ouder
Frederik den Groote. In laatstgenoemd land
zijn tbaus alle Prinsen van het koninklijk
Huis iu de orde opgenomen de Koning
zelf is haar opperste beschermer. Evenzoo
zijn de Koningen van Denemarken en Zweden
en de Kroonprins der Nederlanden leden
en grootwaardigheidsbekleeders der vrij
metselarij.
Uit ons beknopt opstel over de geschie
denis der vrijmetselarij, is ten eerste duidelijk
op te maken, dat het onheilige genootschap
een ïjdel meuschenwerk iswaarbij her
haaldelijk scheuringen en verdeeldheden
plaats hebben gehad; ten tweede, dat het
de grootste tegenstrijdigheid in zich bevat
en ten derde dat het niet bogen kan op eene
ouverdelgbare zekerheid van bestaau.
Zooals elk meuschenwerk ligt ook het
voortbestaan van het genootschap in de
hand vau den Almachtigen God. Moge het
den Algoede behagen de vrijmetselarij spoe
dig geheel en al te doen verdwijnen. Veel
kwaads, veel leeds zoude der menschheid
worden gespaard.
Het Journal de Bruxélles brengt in her
innering, hoe het thans voor de derde
maal is, dat de heer Malou als hoofd van
het departemeut van Financiën optreedt
en dat hij, schoon 74 jaren oud, nog altijd
jong van lichaam is en krachtig van geest,
geld en edelgesteenten verloor en de leege koffers
weder vulde. Gedurende de laatste maanden lieeft
deze „bank", naar men zegt, een buitengewoon
geluk geliad.
Om klaarblijkelijke redenen wordt al dit sp len
bij dag gedaan. Men kan geen toegang verkrij
gen zonder schriftelijke introductie, hetzij van de
eigenares of van eene der bezoeksters. Geregelde
„klanten" hebben een sleutel van de tussclien-
deur in de gang. De binnendeur wordt bewaakt
door een meisje, die geen vreemden doorlaat
zonder introductie-biljet. Geen man wordt toe
gelaten, behalve in het ouderhuis, waar kruide
nierswaren, wijnen, enz. worden afgeleverd. I)e
bedienden zijn allen van het vrouwelijk geslacht.
Het gebouw behoorde aau een rijken trans-
Atlantische stoomboot-man er. is sedert van hem
gekocht. Het is op de weelderigste wijze gemeube-
leerd. Een elegante lunch en kostbare wijnen
zijn altijd op tafel te vinden. De eigenares is
eene vrouw, den middelbaren leeftijd naderende.
Zij kleedt zich in deftig zwart en is bekend we
gens hare voorliefde voor paarlen, waarvan zij de
kostbaarste verzameling in den lande bezit. Een
stel behoorde vroeger aan de keizerin Eugenie,
en ds juweelen die eenmaal heerschappij voerden
iu het vertrek eener keizerin, zitten thans door
het wisselen der fortuin aan een faro-tafel.
