N I E U W E
No. 831,
Zondag 14 September 1884.
9e Jaargang
Twee stemmen uit liet liberale
kamp over het Katholicisme.
B UIT K N L A N li.
Slimme ratten.
Nooit verlegen.
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem t 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
Afz mderljjke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
AGHTB MA NON AGHTATE.
Van 16 regels30 Cents,
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrij dag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPERS LAUREY.
Het behoort in ouze dagen tot de zeld
zame gebeurtenissen, als men van liberale
zijde, gehoorzamende aan de macht der
feiten, aau het Katholicisme recht laat
wedervaren. Als de tegenstanders der Kerk
aan hun hart lucht geven, dan vergeten
zij niet licht het devies van hun meester,
Voltaire, die eenmaal zeide: «lieg er maar
dapper op los, er blijft altijd iets van han
gen.® Tegen hun wil en zin leveren zij
echter in onbewaakte oogenblikken merk
waardige bijdragen tot de geschiedenis der
beschaving van den tegen woordigen tijd.
Voor ous ligt het Engelsche tijdschrift
getiteld Contemporary Review (Augustus).
De bekende E. De Laveleye, hoogleeraar in
de staathuishoudkunde aan de hoogeschool
te Luik, ex-Katholiek, thans modern Pro
testant en lid der Belgische loge, publiceert
daarin eeue studie over «de zegepraal der
clericale partij in België en hare oorzaken.
Laten we eerst eens zien, wat de liberale
professor zegt aangaande de schoolquaestle.
»Om de bevolking aan den invloed van den
Roomscken Clerus te onttrekken, hebben
de liberalen openbare scholen moeten stich
ten. Maar de Clerus verdoemt deze scho
len De strijd tegen de Kerk is
algemeen, geen dorpje is er dat er niet
aau deelneemt. Er wordt strijd gevoerd
tegen het Geloof.daar is geen twijfel aan.
In Frankrijk gaat men zelfs tot de vervol
ging van den naam GodsEene
school zonder Godsdienst, zooals die door
het liberale Ministerie in België is inge
voerd, mag succes hebben in een Pro-
testautsch 'and, maar in een Katholieken
Staat, zooals België, biedt de absolute te
genstand van den Clerus onoverkomelijke
bezwaren. Ous klein aantal vrijdenkers zal
nooit in staat zijn, deze te overwinnen.®
De professor ziet verder zeer goed in,dat zijne
vrienden,in wier rijen hij tegen den»gemeen-
schappelijken vijand «optreedt, noch oprecht,
noch vrijheidlievend zijn. Hij weet zeer
goed, dat zij onder het voorwendsel, de
vrijheid te verdedigen, den Godsdienst aan
randen en dat zij geene andere vrijheid
erkennen, dan de hunne. De hooggeleerde
heer De Laveleye zou de vrijheid wel willen
liefhebbeu en den Godsdienst willen verde-
FEUILLETON.
De scherpzinnigheid en de loosheid der ratten
zijn spreekwoordelijk geworden een looze rat,
zoo slim als een rat en verdienen ook wezenlijk
aller bewondering.Een gebeurtenis, voor wier waar
heid de mededeeler borg staat, zal die nog hel
derder in het licht stellen.
In een provisiekamer stond een open kist met
onderscheidene flesschen fijne boomoliedie alle
recht overeind stonden. Toen men op een mid
dag eene daarvan wilde halen, vond men, dat
het stuk blaas, het katoen en de kurk, waar
mede alle gesloten waren, bij eene ontbrak en
dat daaruit ook een goed deel van den inhoud
verdwenen was. Men vulde de flesch opnieuw,
kurkte en sloot ze op de beschreven wijze en
zette ze op de oude plaats. Den volgenden mor
gen echter was de kurk tot groote verbazing van
den eigenaar opnieuw uitgehaald en dc flesch
andermaal bijna half geledigd. Men herhaalde
dezelfde proef, maar zocht ditmaal op te sporen,
hoe dat onbegrijpelijk verdwijnen van de olie wel
in zijn werk ging, en zette daartoe iemand in
de gang voor een klein raam, dat in de provi
siekamer uitkwam, als spion uit. Na een poosje,
toen alles weer stil was, gaf deze een wenk en
zag men, hoe drie of vier ratten, uit verschil
lende hoeken voor den dag gekomen, in de kist
digen, maar zijn haat tegen de Katholieke
Kerk laat zulks niet toe. «Wanneer ik de
vrijheid voor allen verlang«, zegt de pro
fessor, »en den onder een valsch voorwend
sel aangevallen Godsdienst wilde verdedigen,
dan zou het Katholicisme daarvan profiteeren
en ik wensch het integendeel t« verzwakken
kan het zijnte vernietigen.
Als eene andere en permanente oorzaak
van de zegepraal der Katholieken wijst De
Laveleye op den vooruitgang der Katho
lieke Kerk op sociaal gebied. «HetKatho
licisme,® zegt hij, «maakt van het socialisme
een zaak der Christelijke broederliefdehet
noopt den rijken, den armen te hulp te
komen door werken der Christelijke liefde,
door het stichten van scholen en inrich
tingen van liefdadigheid enz., terwijl zijne
tegenstanders uit de sociale vraag kapitaal
slaan voor politieke bewegingen en aldus
handelende, althans in België, onvermijde
lijke nederlagen voorbereiden.*
Overgaande tot de quaestie van het al
gemeen stemrecht, bekent de schrijver in
beginsel een aanhanger daarvan te ziju,
»want«, zegt hij, «het is zonder twijfel
wenschelijk, dat, daar allen belang hebben
aan de goede leiding van den Staaf, ook
allen deel moeten kunnen nemen aan de
verkiezingen.Maar toch zou hij niet gaarne
zien, dat het algemeene stemrecht tot wet
werd verheven, want. «de kiezer zou
een buit der Roomsche Geestelijkheid zijn.
Ja, als alle kiezers hun licht zouden willen
ontsteken bij het eerste het beste libertijusche
blad, dan zou de liberale professor niets
meer tegen het algemeene stemrecht hebben
in te brengen. «Wij constateeren,® aldus
schrijft ZHG., «dat de uitbreiding van het
stemrecht in alle landen, waar het Katho
lieke Geloof domineert, aau de Roomsche
Kerk eene onbegrensde macht zou geven.
Zelfs in de groote steden van Frankrijk is
de invloed der vrijdenkers onbeduidend. Bel
gië is geheel en al Katholiek, ja zelfs ul-
tramontaansch. Daar, waar het volk des
Zondags naar de Mis gaat, en in 't algemeen
zijne kerkelijke plichten vervult, heeft de
Friester een machtigen en uitgebreiden
invloed. Schenk aan deze geloovige be-
valkingen het algemeene stemrecht, en zij
zullen naar den wil van den Clerus stem
men, zoodra deze zich van den Biechtstoel
en van de Sacramenten bedient, om de ge-
zaten, de kurk zonder veel moeite uitwroetten,
toen hare staarten in den hals van de flesch
staken, en bij het uittrekken heel genoegelijk
de olie aflekten, die daaraan was blijven hangen.
Een schatrijk heer, die zich beroemde steeds
tot eiken prijs slechts snuggere bedienden in dienst
te willen hebben, moest in eene vacature voorzien
en informeerde dus bij zijne kennissen of iemand
een goed exemplaar voor hem wist. Op zekeren
dag meldde er zich een aan, met een aanbevelings
briefje van den volgenden inhoud„Amice
als gij dezen niet huurt, zijt ge een ezel, want
leeper vent bestaat er niet." Het domme en on
beholpen uiterlijk van den sollicitant, was echter
zoozeer met deze aanbeveling in tegenspraak, dat
hij werd afgewezen, daar de meester dacht, dat
zijn vriend hem een poets wilde spelen.
Een paar dagen later kreeg hij echter den man
terug, met het volgende bericht: „Amice! Als
gij Janus niet neemt, blijven wij geen goede
vrienden hoor! 't Is een prachtexemplaar, dat
zijne weerga niet heeft." Nu gaf de heer hem
verlof te blijven, op voorwaarde dat hij hem op
de proef wil stellen, waarvan hij zijne vaste be
trekking afhankelijk stelde. Janus nam heel leuk
de voorwaarde aan.
Des anderen daags, het was winter en de sneeuw
lag over het ijs, zond de heer tal van in vitaties
rond voor een diner, dat hij zijne vrienden wilde
moederen in beweging te brengen.Men
ziet het, voor leugens deinst de schrijver
niet terug; als ex-Katholiek weet hij wel
beter. Zeker, zoo lang de liberale partijen
niet nalaten eene politiek te voeren, die ge
kant is tegen de Kerk en den Godsdienst,
zullen zij niet alleen de Priesters, maar ook
alle eerlijk denkende Katholieken tot hunne
tegenstanders blijven behouden.
(Slot volgt.)
Dinsdag 11. is te Breslau de achtste al
gemeene vergadering van Silezische Katho
lieken geopend. Evenals in de groote ver
gadering te Amberg heeft plaats gehad,
zijn ook voor die te Breslau in de agenda
voorstellen opgenomentot protest tegen
de handelingeu der Italiaansclie Regeeriug
in zake de goederen der Propagande; tot
bevordering van het herstel der wereldlijke
macht van den Paus; tot bestrijding der
vrijmetselarij, enz.
De Duitsehe annexatiën in Z.-Afrika
gaven den bekenden Afrika-vorscher, kapt.
V. Lovett Cameron, aanleiding tot een
schrijven aan The limes. Hij zegt:
»Ik lees heden vau verdere Duitsehe
annexatiën in Z.-Afrika. Het gebied van
kaap Frio zuidelijk tot aau de Oranje
rivier, met uitzondering van de Walvisch-
baai, is thans feitelijk in handen der Duit-
schers. De vestiging in Waivischbaai be
staat uit Boeren of Hollanders, wien de
Kaap-Regeering rechters en politie ter be
scherming te zenden heeft. Die Boeren
zullen echter wat blij zijn, door het teuto-
nisch element geabsordeerd te worden.
»Een der grootste elementen in de toe
komstige ontwikkeling onzer bezittingen
in Z.-Afrika vormt de uitbreiding van onzen
handel noordelijk naar de Zambese toe, en
nu staan wij de Duitschers in 't westen
en den Boeren en Portugeezen in 't oosten
toe, den voortgang van onze wegbanende
kooplieden te belemmeren. Ik schrijf dit
niet uit ijverzucht tegen het Duitsehe op
treden, daar de Duitschers, als zij er kans
toe zien, het volle recht hebben uit onze
nalatigheid en «fainéance® voordeel te trek
ken; maar wanneer wij niet op ous tellen
passen, zullen wij ras bemerken dat onze
kooplieden aan de Kaap van de verbinding
aanbieden, en waarbij Janus dan zijn proefstuk
in het tafeldienen moest afleggen. Ter bestemder
tijd waren de gasten aanwezig en de schotels
werden opgedragen, waarbij het als vaste regel
der etiquette gold, dat alles wat op tafel kwam,
geheel in ongeschonden staat moest wezen. Janus
had een gebraden eendvogel opgebrachtwaarvan
de heerlijke geur hem zoodanig den neus ge
kitteld had, dat hij niet kon nalaten aan een
poot te strijken en de vingers dan af te likken.
Daar de gang van de keuken naar de zaal nog
al lang was, werd dat strijken allengs in trekken
veranderd, zoodat hij eens in gedachten zoo hard
trok, dat hij een ganschen poot in de hand
hield. Eerst verlegen, bedacht hij zich echter
fluks, stak den poot in zijn zak en legde den
eendvogel met de geschonden kant op den schotel,
zoodat de gave kant boven en in het gezicht kwam,
en bracht hem vervolgens op tafel. Toen nu tot do
ontleding zou worden overgegaan, kwam natuur
lijk de zaak aan het licht. De heer ontstak in
toorn, trok hevig aan de schel en snauwde Janus,
die binnentrad, woedend toe „kerelhoe durf
jij een eenvogel zóó op te brengen?" „Dat
is mijn schuld niet, mijnheer!" antwoordde de
snaak dood bedaard, want het is een winter-eend!"
„Wat, wiuter-eend|?" schreeuwde zijn meester, „die
ken ik niet, lummel I" „Ik wel, zei Janus,
die hebben altijd maar één poot, mijnheer!"
„Zoo? nu het is goed, scheer je weg, ik zal jou
die leugen wel waar maken hoor Nog tril
lende van drift sprak de gastheer: „mijaeheeren!
met de Kaap volkomen afgesneden zijn.®
In de jongste dagen zijn weder verschil
lende sociaal-democratische geschriften ge-
confiskeerd. Te Berlijn worden telkens
bijeenkomsten van de sociaal-democraten
verboden of ontbonden.
Met 40 stemmen tegen 25 en eeue
onthouding, heeft de Belgische Senaat de
Schoolwet goedgekeurd, gelijk die reeds
door de Kamer was aangenomen. Eene
groote volksmenigte had voor het gebouw
post gevat, maar hield zich rustig.
Het Journal de Bruxelles bevat eeue
vergelijkende opgaaf van het aantal kaartjes,
dat den 31en Aug. en den 7en Sept. aan
de verschillende spoorwegstations te Brussel
in ontvangst is genomen. Het geheele aanta 1
is voor den eersten dag 83,095 en voor
den tweeden 94,495. Elke commentaar is
hierbij overbodig; de vergelijking der cijfers
is voldoende ter beoordeeling van de be-
teekenis der twee mauifestaties.
Reuter's Of fee meldt uit Tamatave
van 30 Augustus, dat de Frausche scheeps
macht in de wateren van Madagascar de
stad Mahanovo den 22eu Augustus gebom
bardeerd heeft.
Volgens berichten uit Chineesche bron
heeft de Regeeriug van Peking een circulaire
aan de onderkoningen gezonden, waarin
zij de gronden opgeeft, waarom China
weigert aan de eischeu van Frankrijk te
voldoen, en verklaard wordt, dat de Opperste
Raad thans besloten heeft, de eer des Rijks
met de wapenen te verdedigen.
De Engelsche bladen melden officieus de
benoeming vnu Lord Dufferin tot Onder
koning van Iudië. Deze benoeming wekt
algemeene voldoening.
Uit Caïro wordt bericht, dat Northbrook
reeds bij den Khedive ter audiëntie was en
hem een schrijven van Granville overhan
digde. Daarin wordt de medewerking der
Egyptische Regeering ingeroepen voor de
oplossing der bestaande moeilijkheden
vooral van die op financieel gebied. De
Khedive was zeer vriendelijk en bizonder
tevreden over hetgeen door den Britschen
gemachtigde hem werd medegedeeld.
Een dépêche van den Mudir van Dongola
meldt, dat een groote strijdmacht der Sou-
dansche opstandelingen, aangevoerd door
twee onderbevelhebbers van den Madhi
nabij Anikibol ten eeneumale is verslagen.
die ezel heeft den poot weggenomen en denkt mij
nu zoo voor den gek te houden, ik zal hem dat
echter wel afleeren. Ik verzoek u morgen allen
een rijtoer met mij te maken, dan zal ik den
knaap wel eens netjes ontmaskeren."
Dit voorstel aangenomen zijnde, kreeg Janus des
anderen daags bevel om hij den koetsier op den bok
te gaan zitten en de heeren te waarschuwen als hij
weder een winter-eend zag. Niet lang duurde het,
of men reed een bevroren kolk voorbij, waar tal van
eenden, aan den kant zaten iu elkaar gedoken
en rustende op één poot. Janus tikte nu aan
het glas en zeide triumfeerend„Ziet, heeren
daar zitten zeze hebben maar één poot."
„Ho! koetsier!" riep de heer nu en met
de armen uit het portier zwaaiende schreeuwde
hij: „poeh! pah!" zóó luid dat alle eenden den
in de veeren gedoken tweeden poot óók uit
staken en wegvlogen," waarop de heer zijn knecht,
op barscken toon toevoegde „Zie je nu wel,
dat je een aartsleugenaar bent, ik wil je niet
hebben, je rukt morgen weer uit, hoor je?"'t Is
best meneer," antwoordde de snaak, maar het
is nog niet uitgemaakt, wie onzer gelijk heeft,
want als u gisteren ook eens zóó „poeh! pah!"
geschreeuwd had, wie weet wat er dan gebeurd
was.« „Goed geantwoord," riepen eenparig
de vrienden van den heer en Jaruswerd weder
in genade aangenomen.
