NIEUWE
No. 836.
Donderdag 2 October 1884
9e Jaargang
Uit Noord-Amerika.
BUITENLAND.
«HP®
HA Mil MS CHE
ABONNEMENTSPBIJ8
Per 3 maanden voor Haarlem T
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p.
Voor het Buitenland
Afzonderlijke Nummers
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraa t Haarlem.
0.85
1,-
1,50
0,06
AlNTJEN'Ci;':
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIÉN
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer 5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÜPPES8 LAUREY.
Vervolg en slot.)
De liefdevolle zorg der Kerk strekt zich
met alleen uit over de lagere scholen, ook
de hoog ere wetenschappelijke vorming wordt
door haar gesteund en verpleegd. Wie be
weert dat de Katholieke Kerk het volk
dom wil houden, is een nabouwer van
laffe phrasen, of er zijn kolossale leemten
in zijne kennis van de Kerk, al voert hij
ook den titel van professor, of hij maakt
zich aan eeu groote leugen en aan laster
schuldig. Al hebben ook de vooroor-
deelen en ophitsingen der sectepredikers
nog dikwijls het gewensehte gevolg, zoo
belet dit echter niet, dat verstandige Pro
testanten hunne zonen en dochters aau de
bloeiende Katholieke academiën en colleges
toevertrouwen. Zij ziju er van overtuigd
dat er in deze inrichtingen geen proselie
tenmakerij bedreven wordt, maar dat de
leerlingen met een schat van degelijke
kundigheden en met religieuzen zin naar
hun huis wederkeeren. En er zijn inderdaad
onder de kweekelingen der hoogere scholen
vele Protestanten. Deze inrichtingen zijn
meestal naar het voorbeeld onzer pensio
naten ingericht en staan gedeeltelijk on
der geestelijk en gedeeltelijk onder wereld
lijk toezicht. De mannelijke orden besturen
65, de vrouwelijke 161 hoogere onderwijs
inrichtingen.
Zooals wij reeds hebben opgemerkt,
moeten de Katholieken even goed school-
beiasting betalen als de overige burgers,
ofschoon zij volgens hun geweten onmo
gelijk hunne kinderen naar de openbare
school kunnen zenden. Zij verlangen dus
met recht dat er van de opbrengst der be
lasting een gedeelte voor hunne scholen
wordt gerestitueerd. Tot dusver zijn echter
al hunne pogingen daartoe aangewend,
zonder gevolg gebleven. De vrees voor den
toeuemenden invloed der Katholieken en
de ophitsingen der dweepzieke sectepredi
kers, geven voorloopig weinig hoop, dat den
Katholieken datgene ten deel zal vallen,
wat hun als een heilig recht toekomt.
Deze dubbele last drukt zwaar, en het zou
niet mogelijk zijn, zulke grootsche inrich
tingen in 't leven te roepen, als er geen
welgestelde Katholieken waren, die dikwijls
groote sommen ter beschikking stellen.
Slechts een voorbeeld van bewonderens
waardige weldadigheid willen we hier aan
halen. Voor den bouw van het Seminarie
Mount St. Mary's of the West bij Cincin
nati, gaven Patrick Oonfidine een groot
terrein met tuin en landerijen, S. Boyle
FEUILL E TON.
Ontsnapt.
(Vervolg.)
Wij hadden stilgehouden voor een klein een
zaam landstation, midden in een dicht begroeid
dennenbosch.
„Is dat Exmouth?" vroeg het meisje aan mijne
overzijde.
„Neenik weet niet welke plaats het is, een
klein station geloof ik."
„Houdt deze trein bij al zulke stations stil?"
„In den regel niet; men moet hier expres
geseind hebben om stil te houden. Maar gij zijt
koud, mijn kind; uwe stem beeft."
„De kou is van nacht dan ook heel erg," zeide
zij nauw hoorbaar, terwijl zij zich dichter in haar
shawl wikkelde. „Ach, ik wou dat we weer voort
gingen."
„Daar gaan we weder," zeide ik, toen de trein
weêr in beweging kwam.
„Waarom moesten we bij dat kleine station
stilhouden?" vroeg ik den conducteur, die juist
weder ons rijtuig binnentrad.
19,000, Patrick Rogers 10,000, Mevrouw
Anna Corr 6000 en Mevrouw Potter
5000 dollars. Bof en dank aan zulke wel
doeners
Het is onmogelijk de groote verdienste
der religieuze orden naar hare werkelijke
waarde te beschrijven. De Franciscanen
waren de eersten, die in 1528 den Ame-
rikaanschen bodem betraden. Zij vielen als
offers van den honger en van de wreedheid
der Indianen. Anderen volgden en in ver-
eeuiging met de Dominicanen drongen zy
spoedig van Florida in Nieuw-Mexico,
Texas en Califoruië door. Engelsche Je
zuïeten kozen sinds 1570 Maryland als het
terrein voor hun werkkring. De Frausche
Jezuïeten verspreidden zich sinds 1609 over
de tegenwoordige Staten Maine, New-York,
Vermout, Wisconsin, Michigan, en het
Mississippi-dal. De overige thans nog in
de (Jnie bloeiende orden zijn eerst in deze
eeuw daar iugevoerd. Hun werkkring is
voornamelijk de zielzorg, de Missiën, de
school, de opvoeding der jeugd en de zie
kenverpleging. Welken vruchtbaren bodem
de Priesters in de Unie gevonden hebben,
zulks bewijzen de groote gemeenten, die
door Jezuïeten, Franciscanen, Benedictijnen
Redemptoristen enz. in New-York, Balti
more, Cincinnati Chicago, St. Louis,
Buffalo en vele andere plaatsen van
herderlijke diensten worden voorzien. Zoo
telt de parochie der heilige Familie te
Chicago 24,000 Katholieken, voor wier
religieuze behoeften 11 Priesters van de
Sociëteit van Jezus zorg dragen. Deze pa
rochie is uitsluitend eene Engelsche. De
grootste Duitsche gemeente van den Al
lerheiligsten Verlosser te New-York staat
onder de leiding van Paters Redemporisten
en telt ongeveer 20,000 zielen. Hierbij
moeten wij nog vermelden, dat niet alle
gemeenten uitsluitend uit Engelschen, Ame
rikanen, Franschen, Dnitschers of Polen
bestaan, maar dat de meeste gemengd
zijn, zoodat de Priesters dikwerf genood
zaakt worden in 't Fransch, Engelsch en
Duitsch te prediken. Dit maakt de zielzorg
niet gemakkelijker, vooral omdat er ook
voortdurend wrijvingen plaats vinden tus-
schen de verschillende nationaliteiten.
Onder de 27 verschillende mannelijke orden
zijn de Jezuïeten het talrijkst vertegenwoor
digd; de Sociëteit van Jezus telt ongeveer
800 leden- Verschrikkelijk! zal menige li
bertijn uitroepen. En toch bloeit de Unie
niettegenstaande zij 800 Jezuïeten-Priesters
huisvest. Een heerlijk voorbeeld van het
geen Katholieke Priesters kunnen tot staud
brengen, leveren ons de Benedictijnen.
„Om water in te nemen," gaf hij haastig ten
antwoord.
Nu wist ik zeer goed, dat dit antwoord niet
de ware oplossing van de zaak was. Ons opont
houd had nauwelijks eene minuut geduurd, in
elk geval te kort om water in te nemen; en
waar ter wereld moest het water van daan komen
in dat afgelegen district van niets dan denne-
bosschen
Yijf minuten later trad de conducteur op nieuw
binnen. Ik maakte plaats voor hem naast mij,
„Ga hier zitten, conducteur" zeide ik; „voor
't oogenblik hebt ge toch niets anders te doen."
Hij deed zooals ik verlangde.
„Wat was toch uwe bedoeling van zoo even
om mij zulk een blijkbare leugen te zeggen?"
vroeg ik op gedempten toon.
„Aangaande wat?" vroeg hij op denzelfden
toon.
„Wel, aangaande de reden waarom de trein
zoo even stilhield."
Hij glimlachte veelbeteekenend.
„Om u de waarheid te zeggen," zeide hij, „ik
liet stil houden om een enkelen passagier in te
nemen: een heer die van Bryswater kwam."
Bonifatius Wimtner is de beroemde naam
van den stichter der Benedictijuen-orde in
de Unie: in 1846 kwam hij met 5 studen
ten en 19 ieekebroeders te Pittsburg aan.
De toenmalige Bisschop van Pittsburg wees
hem St. Vincentius aan als een geschikte
plaats voor den bouw van een klooster.
Als woning voor zich en zijne begeleiders
ontving hij een huisje, dat slechts twee
kamers en een zolder bevatte. Het eene
vertrek werd als keuken, eetzaal, hospitaal
en verblijfplaats voor de broeders gebruikt,
het andere werd door Pater Wimmer be
woond, doch moest ook tevens als gehoor
zaal en studeervertrek voor de studenten
dienen. Langs een ladder moest men den
zolder bereiken, waar de studenten en broe
ders op stroozakken sliepen. Dat was het
begin vau de tegenwoordige abdij St. Vin
centius in Pennsylvania, die nu 59 Priesters,
16 novicen, 75 Ieekebroeders en ongeveer
100 studenten telt. Het aan 't klooster
verbonden college wordt door 200 leerlin
gen bezocht. Tot dusver heeft het klooster
meer dan 500 Priesters gevormd.
Ook op verschillende andere plaatsen
stichtte de Abt Bonifatius nieuwe kloosters,
die zich alleugs tot abdijen ontwikkelden
en tegenwoordig meer dan 300 leden telleu.
Het zou te ver leiden alle in de Unie wer
kende orden op te noemenvermelding ver
dienen echter bovenal nog de Christelijke
broeders en de Trappisten. De eersten tellen
700 leden en besturen 23 hoogere en 63
lagere scholen. De Trappisten ziju wel is
waar niet talrijk, zij bezitten slechts 2 ab
dijen maar des te bewonderenswaardiger
is hun stillen arbeid en bedrijf. Zoo be-
hooren bij de abdij La Trappe in den Staat
Kentucky 1900 acres onvruchtbaar land,
dat door den vlijt der Trappisten grooten-
deels in vruchtbare velden is veranderd. In
het ruime schooue klooster viuden Priester
en leeken, die eenigen tijd in afzondering
willen doorbrengen, tegen eene niet noemens
waardige vergoeding, geestelijke en licha
melijke verpleging.
Het eerste nonnenklooster werd in 1727
door de Ursulinen in New-Orleans gesticht.
In het jaar 1790 volgden de Carmelitessen
en in den loop dezer eeuw klom het aantal
dezer vrouwelijke orden tot 44. De meeste
leden telt de orde van de barmhartige
Zusters*, die 2000, dan volgen de Zusters
van den H. Jozef, die 1500, de Sisters of
mercydoor den beroemden Amerikaanschen
dichter Longfellow zoo heerlijk bezongen,
die 1400, de Schoolzusters van Aótre Dame
die 1000 leden tellende overige zijn
minder talrijk. En het werk dezer Zusters
„Voor het plezier om nog eens denzelfden weg
te reizen
„Juist; voor het pleizier om in zeker gezel
schap te reizen. Maak u maar niet ongerust voor
uw eigen veiligheid: het is iemand van de po
litie."
„Iemand van de...
Ik was op weg, die woorden, vol verbazing,
te herhalen, toen hij mij met een wenk het stil
zwijgen oplegde.
„En wie is de beschuldigde.?"
Dat weet ik zelf nog niet. Hij wil geen op
schudding maken voor dat het oogenblik om de
arrestatie te doen gekomen is; we zijn veilig
genoeg totdat we te Bayswater zijn."
"Waar is hij?"
„De politie-agent Hij zit ginds bij de deur
met een oude pet over zijne oogen getrokken.
Hebt ge wel ooit een mooier staaltje gezien van
een verarmden boerenkinkel?"
Onwillekeurig moest ik glimlachen. "Wat is
het feit?" vroeg ik verder.
„Moordeen man met zijne vrouw en twee
kleine kinderen de keel afgesneden, verleden nacht
en daarna het huis in brand gestoken.
Geen peu is in staat, dit waardig te be
schrijven. Welk eeu contrast tusschen de
nieuwe en de oude wereldGinds bloeien
scholen, hospitalentoevluchtsoorden en
inrichtingen van liefdadigheid, in de oude
wereld echter zijn er lauden, waar deze En
gelen dei-Christelijke liefde verdreven worden.
Ginds medewerking en ondersteuning ook
van den kant der Regeering; in Duitsch-
land, Frankrijk en andere Staten alle moge
lijke moeilijkheden voor de weinigen, die
er nog geduld worden. Als de klooster
vijanden zich de moeite eens zouden willen
geven om den arbeid en den invloed op de
openbare zedelijkheid en het algemeene
welzijn in de Unie met hunne handelwijze
te vergelijken, wellicht zou dan hun haat
voor 't minst in verdraagzaamheid ver
anderen.
Wij hebben ons in deze verhandeling
tot het noodzakelijkste moeten bepalen, om
eeu zeer bekuopt overzicht te geven van
de ontwikkeling der Katholieke Kerk in de
Yereeuigde Staten in de laatste honderd
jaren. De toestand is bloeiend en verblijdend.
De vrijheid, die de Kerk in de Unie geniet,
laat slechts weinig te wenschen over. En
toch heeft de Kerk in de nieuwe wereld
het culminatie-punt barer ontwikkeling
nog niet bereikt. Veel nog is voor de toe
komst weggelegd, en de vooruitzichten zijn,
naar het zich laat aanzien, uitmuntend. Zoo
lang ginds nog de beginselen van vrijheid
van Godsdienst in praktijk worden gebracht,
is er voor de Katholieken niets te vreezen.
Eu deze toestand zal blijven, zoo lang de
Amerikaansche Unie vasthoudt aan de be
paling in hare grondwet welke aan een
ieder vrijheid geeft in de uitoefening van
zijn Godsdienst. En voor eene verandering
der Amerikaansche constitutie is inderdaad
voorloopig nog niet te vreezeu.
De Reichsanzeiger bevat het Keizerlijk
besluit, waarbij de kleine staat van beleg
wordt afgekondigd voor Berlijn en omgeving,
alsmede voor enkele andere plaatsen, ook
voor Altona.
De Pruisische gezant bij het Yaticaan,
de heer Von Schlözer, is, zeer spoedig na
zijn aankomst te Rome,door Z.H.den Paus in
een bizondere audiëntie ontvangen. Naar
men verzekertzou de gezant van nieuwe
instructiën voorzien zijn.
Aan de Norddeutsche wordt uit Hamburg
gemeld, dat, ingevolge eene uituoodiging
van den Rijks-kanselier, de voornaamste
vertegenwoordigers van die Hamburgsche
„Goede God welk eeu monster
Na dit gesprek, dat wij fluisterend gevoerd
hadden, stond de conducteur op en ik had ge
legenheid om de aangezichten mijner mederei
zigers te bestudeeren, hetgeen vergezeld ging van
een onwillekeurige gewaarwording van vrees en
afschrik
Hoe meer ik de zaak overdacht, hoe meer mijn
argwaan zich vestigde op een grooten ruwen kerel
met een gemeen uitzicht, die aan de overzijde
zathij had een stoppeligen baard en hij droeg
een mantel van ruwe wollen stof, waarvan hij de
kraag tot over zijne ooren had opgeslagen. Ik
gevoelde mij er van overtuigd, dat die man met
zijne onbeschaamde oogen en breede dikke kin
nebakken de misdadiger was, en toen ik als ter
sluiks mijn blikken op hem vestigde, lette ik
tevens op het meisje dat dicht bij hem zat.
Aan een oogenblikkelijke aandrang gehoor ge
vende, stond ik op en trad naar haar toe.
„Hebt gij gehoord wat we daar met elkander
spraken, mijn kind?" vroeg ik.
„Ja; een moord ach hoe verschnk-
kelljk:' Wordt vervolgd.)