N I E U W E
\o. 856.
Donderdag 11 December 1884,
9e Jaargang
Moderne beschaving.
B UIT h N L A N i).
f
Tegen Podagra.
Nicotine in sigarenrook.
ABOJOTEMEWTSFBIJS
Per 3 maaudeu voor Haarlem 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1.
Voor het Buitenland 1,50
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BÏÏKEAÏÏ: St. Jansstraat Haarlem.
'Sti "i
AGITE MA ItOH AGITATE.
PRIJS DER ADVEHTENTIEK
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers KÏÏPPEKS k LAUREY.
Vervolg en slot.)
Wanneer men de bedroevende teekenen
des tijds aanschouwt, moet men wel tot
zonderlinge gedachten komen teu opzichte
van de moderne beschaving. Voor de»ver
lichten* onzer dagen is de moraal van
den Catechismus een verouderde zaak ge
worden. Met moraal kan men geen zaken*
doen, zoo redeneeren de liberale capaci
teiten. Ja, men durft zelfs in vollen ernst
beweren, dat de Catechismus moet worden
afgeschaft en dat in zijne plaats het
strafwetboek op de school moet worden
ingevoerd. Men kon dan de kinderen leereu
welke straffen op de verschillende misdaden
waren gesteld; de kindereu zouden dan met
vrees vervuld worden en zich wel in acht
nemen misdaden te plegen of vergrijpen te
begaan. De verklaring der strafwetten zou
betere resultaten leveren, de menschen
beter maken,dan deCatechismus,de bijbelsche
geschiedenis en wat dies meer zij. Derge
lijke waanzinnige uitspraken zijn lang niet
zeldzaam. Maar waar blijft dan 't geweten
en de vreeze Gods? Wie uit vrees voor
het strafwetboek zich niet aan het plegen
van misdaden schuldig maakt, kan daarom
toch nog een zeer slecht meusch zijn, want
er zijn zoo'n aantal misdaden, die niet on
der 't bereik der strafwet vallen. De vrees
voor het strafwetboek beheerscht alleen
hen, die een zedeleer, welke alleen op het
bovennatuurlijk Geloof berust, niet meer
erkennen, die dus zelveu ongeloovig zjju
geworden. De materialisteu, de meeste Dar
winisten loochenen immers het bestaan van
een vrijen wil, »de meusch,zoo decreteeren
zjj, wordt onbewust door eene blinde nood
zakelijkheid tot zijn handelingen gedreven.*
Waar echter geen vrije wil if, daar is ook
geen verantwoordelijkheid, geen wezenlijk,
eeuwig geldend onderscheid tusschen het
goede en kwade, daar is ook geen beter
schap mogelijk, want de meusch kan zijn
boozen aanleg, die hem steeds naar het
kwade drjjft, niet overwinnen. Tot welke
ergerljjke afdwalingen de Darwinistische,
materialistische moraal, die gansch losge
maakt is van den Godsdienst, leidt, ziet
men het beste aan Darwins geschriften.
Herbert Spencer b. v. doet in zijne socio
logie op onbeschaamde wijze de barbaarsche
uitspraak, dat men zich niets moet laten
gelegen liggen aan personen, die aan eene
FEUILLETON.
Een oude puzzle*.
In den tempel te Benares, zoo verhaalt
een Duitsch blad, moet onder een prachtigen
koepel, die juist het middenpunt der aarde be
dekt, zich een kleine pyramide bevinden, die,
naar de overlevering wil, door Brama zelf daar
zou zijn geplaatst. Die pyramide is door de prie
sters afgebroken en moet nu door hen weder
worden opgebouwd. Reeds duizenden van jaren
zijn zij daarmee bezig en er zullen nog milliar-
deu van eeuwen moeten verloopen eer die arbeid
voltooid zal zijnis dit echter ten laatste het
geval, dan vergaat de wereld.
Als we die voorzegging als onfeilbaar zouden
rekenen, dan behoeven we dus vooreerst zoo ge
heel bezorgd nog niet te zijn. En waaruit bestaat
nu die wonder-pyramide Uit niets anders dan
een 64-tal kleine gouden schijven, op elkander
gestapeld, waarvan de eene steeds iets kleiner is
dan de vorige. Deze schijfjes zijn allen doorboord
om over een pin te kunnen schuiven. Nu zijn er
op een bord 3 dergelijke pinnen vertikaal beves
tigd en bij den aanvang waren alle 64 schijven
in volgorde op een dier pinnen geschoven, zoodat
de grootste schijf het onderste lag, daarop een die
iets kleiner was, hierop weer een kleinere en zoo
ongeneeslijke of besmettelijke ziekte lijden.
Zulke personen, zegt die moderne wereld
wijze, moet men aan hun lot overlaten.
Zieke ouders alzoo, mag men volgens
Spencer laten omkomeD, omdat zij hunne
kwalen anders op de nakomelingen doen
overgaan. Het leven van zulke ouders mag
door de kunst van den geneesheer niet
worden gerekt. Vreeselijke, barbaarsche
uitspraken voorwaar! Waar blijft hier de
ouderliefde, het vierde gebod? Inderdaad
zulk een zedenleer zou opzien baren ouder
de negers van Australië. In Europa echter,
het meest beschaafde werelddeel, laat men
zulke barbaarschheden door de pers ver
spreiden en een groot aantal beschaafde*
lieden versmaden het niet daarover te
philosopheereu. Maar niet alleen tegen de
zieken en lijdenden treedt de materialisti
sche zedenleer zoo onbarmhartig op, ook
tegen de overtollige* kinderen, namelijk
die kinderen, welke door gebreken of li
chaamszwakte der maatschappij niet van
dienst kunnen zijn, is de haat der materia
listeu gericht. Hellwald b. v. prijst (in het
tijdschrift Ausland, Jaarg. 1875 No. 34 en
in zijne Culturgeschichte pag. 276) de bar
baarsche gewoonte der heidensche Spar
tanen, die hunne gebrekkige kinderen te
vondeling legden of ze, om een afdoeuden
maatregel aan te wenden, boudweg om het
leven brachten. Hackel is (in zijne Natür-
liche Schöpfungsgeschichte, bladz. 152 en
155) der meening toegedaan, dat het volk
van Sparta dit gebruik te danken heeft
aan den zeldzamen graad van mannelijke
kracht en heldendeugd, waardoor het in
de oude geschiedenis schittert, daarbij drijft
hij den spot met onze zoogenaamde hu
mane beschaving,* die eene proeve tot
wederinvoering van zulk eene handelwijze
met een kreet van ontzetting zou veroor-
deelen. Ja zelfs de zonde, welke, zooals
de h. Paulus zegt, onder Christenen niet
eens genoemd mag worden, tracht menig
materialist, b. v. Louis Büchuer, te recht
vaardigen. Het hier aangevoerde zal wel
voldoende zijn om te bewijzen, dat elke
zedenleer, die van God, den hoogsteu rech
ter van ons geweten en van onze haude-
lingen, niets meer weten wil, tot niets
anders leidt, dan tot volkomen zedeloosheid.
Zulk eene beschaving ontzenuwt de vol
keren en verwoest de Staten; zulke eene
beschaving is niets anders, dan een schoon
klinkende naam voor de verwildering op
vervolgen:. Nu luidt de taak, die Brama aan de
priesters heeft gegeven, om deze schijven achter
eenvolgens op een der beide andere pinnen te
schuiven, in dier voege echter, dat zij slechts één
schijf tegelijk mogen verzetten en die schijf slechts
mogen steken op een leege pin of alleen op een
groote schijf, die reeds aan een der pinnen was
gestoken.
Niettegenstaande de Braminen daar reeds jaren
dag en nacht mede bezig zijn, zijn ze nog zoo
goed als niets gevorderd want eerst na
1 8,446,744,075,709,551,615 jaren zal die taak
zijn volbracht.
Dit is voor de oplossing van een puzile wel
wat lang. Maar men kan een dergelijkepyramide-
bouw ook beproeven op kleiner schaal, b. v. met
een acht of negental schijfjesook behoeven die
juist niet van goud te zijn, maar men slaagt even
goed met schijfjes, die men van bordpapier, hout
of kurk vervaardigt, 't Is voor kinderen eene niet
onaardige bezigheid, eene van die, welke oude
ren hun nog wel eens gaarne uit handen nemen.
De beroemde natuurkundige Linnaeus kreeg
op zijn 43ste jaar zulke hevige aanvallen van
podagra, dat hij dag en nacht niet slapen kon en
volstrekt geen eetlust had. In dien tijd at hij eens
tot verfïissching aardbeien, en daar sliep hij rus-
godsdienstig en zedelijk terrein.
De eigenlijke zetel van het kwaad wordt
niet algemeen gekend. Waarom het libe
ralisme loochent, wat wij beweren, namelijk
de toeneming der misdaden, zulks ligt,
dunkt ons, op de vlakke hand. Immers als
het liberalisme de droevige toestanden zou
willen erkennen, zou dit niets anders zijn
dan eene zelfbeschuldiging. Nu is het een
maal eene zekere waarheid, dat eene eerlijke
zelfbeschuldiging slechts van hem kan
worden verwacht, die een oprecht berouw
gevoelt. Van een oprecht berouw over zijne
vele zonden wordt het liberalisme echter
door twee eigenschappen van zijn wezen
afgehouden egoïsme en onoprechtheid.
Professor David Friedricli Strauss, de
groote* Protestantsche theoloog geeft in
zijn boek Alten und Neuen Glaube aan het
volk den raad, om de Kerk, den positie
ven Godsdienst en alles wat daarmede sa
menhangt, links te laten liggen* en zich
te stichten door het lezen van Goethe's
werken en in het hooren van Beethovens
sytnphonieën. Dit recept heeft echter de
gewenschte uitwerking nog niet gehadde
menschen, die men geleerd heeft den Gods
dienst als een verouderde zaak te beschou
wen en God uit het hart te verbannen,
zijn er niet toe te bewegen uit Goethe
bevrediging en ideale verheffing te schep
pen. De Godsdienstlooze proletariërs worden
wel moordenaars, dieven of roovers, maar
geen vereerders van klassieke schrijvers, die
overigens veel zinnelijkheid blijken te be
zitten en niet zelden als apostelen van het
ongeloof optreden.
Heeft nu onze eeuw werkelijk het recht,
zich op hare beschaving, op de verfijning
harer zeden en op haar liberalisme prat te
zijn? De ontwikkeling beheerscht de krach
ten der natuur als in geen enkele periode
werd waargenomen, maar hoe dikwijls wordt
deze heerschappij misbruikt! De natuur
wetenschap leert ons, den stoom en den
electrischen stroom aan ons dienstbaar te
maken, maar zij leert ook den moordenaar
mijnen graven, waardoor men spoortreinen
kan laten derailleerenzij geeft ook, het
dynamiet iu de hand, waarmede de misda
diger zijn slachtoffer op verren afstand
zeker bereiken kan. Inderdaad Robespierre,
Marat en consorten ziju met hun frater-
niteits- en vrijheids-zweudelarij bijna als
onschuldige menschen te beschouwen, in
vergelijking met de internationale moor-
tig op. Den volgenden dag gebruikte hij nog
eeltige porties, en daarop kon hij den tweeden
dag geheel hersteld het bed verlaten. Des zomers
van het tweede jaar verdreef hij weder eenige
aanvallen van die kwaal door het gebruik van
versche aardbeien. Het derde jaar had hij wel
weer aanvallen van podagra, maar lang zoo hevig
niet als iu vroegere jaren. Nu verzuimde Linnaeus
niet eiken zomer aardbeien te eten; zijn bloed
scheen daardoor gezuiverd te worden, hij begon
er vroolijker uit te zien, zijne kleur werd blozen
der, en liij bleef geheel van podagra bevrijd, of
schoon hij den ouderdom van 70 jaar bereikte.
De Duitsche geleerde Dr. Kissling heeft onlangs
dienaangaande eenige belangwekkende proeven
genomen, door sigaren te rooken met een aspi
rator en den rook door eene afkoelbuis en vijf
flesschen te trekken. Van de laatsten waren de
eersten en de derden ledig, de tweede was met
alcohol gevuld de vierde met verdund zwavel
zuur, en de vijfde met bijtende soda. Bij de vier
proeven werden respectievelijk 50, 42, 132 en
100 sigaren gerookt, en was er 3.75,3,75,0.295
0.19 percent nicotine. Bij eene vijfde proefneming
werden de puntjes en eindjes van de sigaren
genomen die bij de eerste proefneming gebruikt
waren, en bij eene zesde werd onderzocht hoevee
denaarsmaatschappij vau ouze hooggeroem
de en veel geprezene, verlichte periode.
Op de plaats van liet convent treedt in
ouze dageu het moordgericht in de gestalte
van geheime comité's van executie, op de
plaats der guillotine komt het dyuamiet-
De barbaren van het dynamiet nu, zijn vree-
selijker dan de vandalen der oudheid.
Niet de cultuurstrijd alleen, die in schier
alle beschaafdelandeu heerscht, heeft tot
zulke toestanden geleid. De cultuurstrijd
zelf is slechts eene consequentie, en een symp
toom waardoor men de oorzaak kan on
derkennen. Het is de vervreemding der
maatschappij van God, welke door de hoo-
vaardij der wetenschap in 't aanzijn is
geroepen, door de zucht naar genot der
machtigen gevoed wordt en verpleegd
die ten slotte zooveel ontzettende ver
woestingen heeft aangericht. Maar ook
de cultuurstrijd is een machtige factor. De
ratnpeu, die hij veroorzaakt heeft, worden
door alle partijen betreurd, behalve door
die der sociaal-democraten, die er hun
voordeel bij hebben. Toch blijft de cul
tuurstrijd in Frankrijk, in Duitschland,
in Rusland en waar al niet voortduren,
allerwege ellende en verderf verspreidende.
Helaas! waar gaan wij heen, als die
toestanden blijven voortduren, als de mo
raal weggecijferd wordt en niets meer hei
lig is op dezs wereld. Wat zal er worden
van het huisgezin en van de maatschappij,
wat van den Staat?
Inderdaad het is de plicht van iederen
Christen om deze ontzenuwing, deze ver
zwakking, deze rampen van ons volksleven
met alle kraiht en energie te bestrijden.
Het eenige en ware heilmiddel nu, tegen die
kwalen van onzen bedorven tijd is de Ka
tholieke Kerk.
Hopen wij alzoo dat Zij, onder Gods
bijstand, de wereld spoedig verlosse van
die vreeselijke kwalen, waarmede de vol
keren en Staten zijn behept, kwalen die
hen ontegenzeggelijk naar den afgrond van
het verderf zullen leiden, zoo de Algoede
niet spoedig zijne machtige hulpe biedt.
Door de sociaal-democraten zal in den
Rijksdag het voorstel worden gedaan, dat
de Regeeriug een onderzoek zal iustelleu
naar den nachtdienst op uijverheidsgebied,
ten einde te weten te komen in welke
nicotine er was in de eindjes sigaar, die een
rooker had overgelaten. Het bleek dat zij 2.50
percent bevatten, de sigaar zelve had 2.24 percent
gehad, zoodat het betrekkelijk weinig meer was.
De algemeene uitkomsten vau Dr. Kissling's
onderzoek zijn voor alle sigarenrookers belangrijk.
Hij bevond dat de vergittige bestanddeelen va n
tabaksrook zijn koolzuur, zwavelluchtzuur, Prui
sisch zuur en nicotiue. De drie eerstgenoemde
zijn iu tabaksrook in te geringe hoeveelheid aan
wezig en te vluchtig om in aanmerking te komen
bij het beoordeelen welke uitwerking het tabaks-
rooken op het gestel heeft. De picoline is in
den rook ook in betrekkelijk geringe hoeveel
heid aanwezig, zoodat de vergiftige eigenschappen
bijna uitsluitend aan de nicotiue toegeschreven
moeten worden. Hoeveel nicotine er in rook is,
hangt hoofdzakelijk af van de hoeveelheid nico
tine iu de tabak. De hoeveelheid nicotiue door
de verbranding van eene sigaar vernietigd, is
betrekkelijk weinig.
De belangrijkste uitkomst van de proefnemingen
is, dat er uit blijkt dat, daar nicotine in alcohol
oplosbaar is, het gebruik van alcoholische dran
ken de plaatselijke ophooping van nicotine belet
en hare verwijdering uit het lichaam bespoedigt.
Met andere woorden, bij het rooken van eene
pijp of sigaar is het drinken van een glas bier
of wijn aan te bevelen.
