NIEUWE
No. 867.
Zondag: 18 Januari 18*? 5.
lödo Jaargang.
1®^ BEIUCHT. ~ms
Ilct socialisme in Diiitscliland.
flUITft L A i
i
feuilleton.
Een grafschrift.
Een Duitseher te Parijs.
fl
f
ABONNEMENTSPRIJS
Per 3 maanden voor Haarlem r 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor het Buitenland 1,50
Afzonderlijke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG
BUREAU: St. Janastraat Haarlem.
AGITE MA HOW AGITATE.
PRIJS DER ADVERTENTIE»
Van 16 regels30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uitgevers K P P E R S LAUEET.
De SCHEURKALENDER van de Katho
lieke Illustratie 1885, waarvan de prijs
0.50 is, stellen wij voor onze abonnós
EN VOOR HEN, DIE ZICH NOG
ALS ABONNÉ3 OP DE NIEUWE
HAARLEMSCHE COURANT AAN
MELDEN, tegen betaling van slechts
20 Cents, verkrijgbaar. Onze geachte abon
nós buiten Haarlem, die van deze aan
bieding wenschen gebruik te maken,
worden beleefd verzocht, het bedrag in
postzegels (plus 10 cents voor frankeer-
kosten) bij hunne aanvrage te voegen.
De sociaal-democratie in Duitsclilaud
heeft bij gelegenheid van de jongste ver
kiezingen voor den Rijksdag, in weerwil
van de socialisten-wet, een hoogst veront
rustende acte de presence gegeven en al
datgene bevestigd, wat pessimistische ge
moedereu sinds jaar en dag hebben gepro
feteerd. In 't geheel zijn ruim 600,000 so
cialistische stemmen uitgebracht, waaraan
de grootste steden van het Rijk, met name
Berliju, Hamburg, Altona, Breslau, Kö-
nigsberg, Maagdeburg, Hannover, Dresden,
Kassei, Frankfort a/d Main, Brunswijk, Kiel,
Elberfeld-Barme» en Muucben, met aan
zienlijke cijfers hebben deelgenomen. Van
Berlijn kan men zeggen, dat het zich fei
telijk in handen van de sociaal-democra
ten bevindt.
Men had, nog niet lang geleden, de on
voorzichtigheid te spreken van een achter
uitgang der sociaal-democratie. De verras
sing, liever gezegd de ondervonden teleui-
stelling, is des te bitterder. De beteekenis
en het toenemen der sociaal-democratie be
hoeft men niet te overdrijven, maar men
mag ze ook niet gering achten; de onza
lige secte vormt thans in den Rijksdag eene
partij, die toouen zal hetgeen zij kan en
wat zij wil.
Toen de sociaal-democraten in 1881 bij
de verkiezingen voor den Rijksdag 13 man
daten verkregen, ging er een panische schrik
door het gansche Rijk. Eerst langzamer
hand gewende men er zich aan, het snelle
toenemen der socialistische partij in Duitscli
laud als eén feit te beschouwen, waarmede
men rekening dient te houden. In het jaar
1877, toen de golven der socialistische be
weging bizonder hoog stegen, werden er
493,447 sociaal-democratische stemmen uit
gebracht, in 1878: 437,158, in 1881:
311,961 en in het vorige jaar ruim 600,000.
Nog niet zeer lang geleden werd er op den
Appisclien weg bij Rome een grafsteen gevon
den, waarvan het Latijnsche opschrift vertaald
aldus luidde:
Hier ligt het gebeente van Similis begraven,
die maar teven jaar leejde, hoewel hij een hoo-
gen ouderdom bereikte.
Die Similis was veldheer van den Romeinschen
Keizer Trajanus en Hadrianus geweest, en had
werkelijk den eerwaardigen ouderdom van 87 jaar
bereikt. Tot zijn tachtigste jaar had hij zijne
krachten aan den Staat gewijd, maar toen had
hij zijn ontslag gevraagd, en na dien tijd woonde
hij nog zeven jaar op zijn eenzaam landgoed.
In de philosopliische rust van het landleven, ver
van het gewoel der eerzuchtige wereld, had hij
ingezien dat de vroegere tijd van zijn leven, dien
hij op het oorlogsveld of aan het hof had door
gebracht, den naam van leven niet verdiende.
Op zijn sterfbed had hij zijn getrouwsteu vrij
gelaten slaaf verzocht, deze waarheid, welke hij
eerst op zijn tachügste jaar erkend had, op zijn
grafsteen te laten zetten, opdat de voorbijgang er
Sinds 1881 is dus het aantal sociaal-der.
mocratisehe stemmen bijna verdubbeld. En
dit gesch:edt alles onder de heerschappij
van de socialisten-wet en in het tijdperk
der sociale hervorming. Als eene partij,
die sinds jaren onder eene uitzonderingswet
staat, 24 mandaten verovert, als het aantal
barer aanhangers onophoudelijk toeneemt,
dau is zulks een opmerkenswaardig ver
schijnsel. In bijna alle groote steden van
het Noorden en het Oosten zegepraalt de
sociaal-democratie, of zij speelt toch eene
toongevende rol; gunstiger staan de zaken
in liet Katholieke Zuiden, nog gunstiger
in het Westen van het Duitsche Rijk,
speciaal in de Rijnprovinciën en West-
falen.
De werklieden-bataljons waarmede in
dertijd gedreigd werd, zijn thans geen
spookgestalten meer, maar een werkelijk
gevaar voor den Staat en voor het Rijk.
Feitelijk beheerschen zij niet alleen de groote
steden, maar ook uitgebreide streken van
het platteland waar de industrie den land
bouw heeft verdrongen. En hiermede is het
bewijs geleverd, dat het inderdaad eene
zinnelooze politiek is geweest, de sociaal
democratie door eene uitzonderingswet, te
willen ontzenuwen. De kleine staat van
beleg met al zijne chicanes heeft er slechts
toe geleid de socialistische partij te ver
sterken en aan de geheime agitatie voed
sel te geven. Met dit scherpe wapen is het
der politie gelukt de in het openbaar op
tredende organisatie der gevaarlijke partij
te onderdrukken. De tot klassenhaat ophit
sende dagbladen waren biuneu korten tjjd
verdweuen, de hartstochtelijke vlugschriften
geconfisceerd, 'de vereeuigingen ontbonden
en hare leiders uit de residentie verjaagd.
Dat alles was niet moeilijk, daartoe had
men slechts eenige kennis noodig van de
sociaal-democratische organisatie en van
eenige verordeningen en publicaties. Maar
wat is daarmee gewouneu voor de onder
drukking der socialistische dwalingen en
voor de verlamming der geweldige macht,
welke de onzalige partij uitoefent? Sinds
1867 is zij in den Rijksdag gestadig toe
genomen; zij heeft thans eene parlemen
taire vertegenwoordiging, welke zij bij eene
vrije organisatie moeilijk zou hebben be
reikt. De geheime organisatie blijft voort
bestaan, want zonder deze, zouden de glans
rijke stembusresultaten ondenkbaar zijn.
Zij bestaat en zij zal blijven bestaan zoo
lang er nog eene werkplaats, eene fabriek
aanwezig is, zoolang nog sclioorsteenen
daaruit kon leeren eerzucht te verzaken en te
leven.
Het kan soms een geluk zijn, in Parijs te
wezen en geen woord Franscli te verstaan. Een
fijn gekleed vreemdeling begeeft zich in het
Grand Hotel en ziet in een zaal naast de ves
tibule nieuwsgierig om zich heen. Een bediende
in liverei komt op hem aansnellen en vraagt:
„Mijnheer is ook lid van de club?"
Oui, oui.
Mijnheer komt vandaag laat.
Oui, oui.
Hij wordt in een versierde eetzaal geleid, waar
men reeds aan de champagne is, (le meesten
van tafel zijn opgestaan en zitten in groepjes te
rookea, in kleine aangrenzende salons. Niemand
let op den nieuw binnen gekomen gast, behalve
een oud, mager heer, die zelf pas lid van de
Club is geworden en wegens eene maagkwaal
niet veel aan het diner heeft gehad en ook niet
rooken mag.
De vreemdeling gaat zitten hij meent aan de
table cl'höte te zijn.
Verlangt mijnheer dat alles nog nagediend
worde
Oui, oui
rooken. Hare onverdelgbaarheid ligt in het
gemeenschappelijk werken en in den ge-
meenschappelijkeu strijd tegen de lasten en
den nood des levens.
Officiëel wordt thans erkend, dat alle
.middelen tot beteugeling tot dusver te
vergeefs waren. Voor politici, die meer dan
het oppervlakkige der politieke eu sociale
beweging bij het volk kennen, was het
fiasco niet twijfelachtig. Het Centrum heeft
het zelfs uitdrukkelijk voorspeld. De uit
zonderingswet is drukkend; haar doel wordt
echter niet bereikt. Zij verbittert eu wekt
den haat op van de werklieden tegen de
gegoede klassen. Door maatregelen van
geweld te gebruiken kan men nimmer eene
partij onderdrukken. Pruisen rekent op zijn
krachtig en goed gedisciplineerd leger, maai
de talmachtige Staat< die souverein meent
te zijn en die alle tegenwerking slechts
door draconische wetten wil te niet doen,
heeft den 28sten October met glans eu
glorie een ongehoord fiasco gemaakt.
Nu meent men in Pruisen nog steeds,
dat het leger de ijzeren muur zal zijn tegen
welke de sociaal-iemocraten zich den kop
zullen te pletter loopen. Maar ook deze
hoep, de sociaal-democratie door het leger
in toom te houden, is ijdel. Ouwederlegbare
getuigenissen bewijzen, dat de revolution-
ïiaire geest ook in het leger dringt. Het
Duitsche leger is een volksleger, en hoe
meer de volkskringeu door socialistische
ideeën besmet worden, hoe meer gevaar er
bestaat, dat vele socialistische elementen
voor het leger zullen geworven worden.
Eu dat deze door den wapendieust en de
militaire tucht tot betere gedachten zullen
komeu is niet aan te nemen. De socialisten
wenden al hun ijver eu invloed aan op de
jeugd en vele jongelieden zijn reeds totaal
bekend met het socialistische program. Als
volleerde en in de wol geverfde socialisten
zullen zij later als werktuigen der bewe
ging worden gebruikt.
't Is een algemeeu bekend feit, dat slechts
daar, waar de invloed der Kerk ongehin
derd is, het socialisme geen propaganda
maken kan. De kiesdistricten, in welke
de sociaal-democraten ernstig om het man
daat streden,-zijn die, welke hoofdzakelijk door
uiet-Katholieken bevolkt zijn. Tegen den
sociaal-democratischeu stortvloed staan de
Katholieken als een rots in zee, tegen welke
de woedende golven machteloos terug
stuiten.
Een stem van Protestantsche zijde, sprak
kort geleden nog het volgende oordeel uit.
„Soep", ordonneert de ober-kelluor.
De vreemdeling gebruikt de soep en de ver
dere gerechten, met een verbazondeu appetijt, die
de afgunst van dsn ouden, mageren lieer gaande
maakt.
De etende gast is alleen er over verwonderd,
dat er zoo verschillende soorten van wildbraad
en zulke uitgezochte wijnen hem worden voor
gezet. Hij laat zich alles goed smaken.
Eindelijk is het geduld van den ouden, aan
maagpijn lijdenden heer ten einde hij staat van
tafel op en gaat op een der rookende groepen
af, met de vraag: "Kent gij dat lid? Dat is
een geweldige schranser."
Ik herneemt de aai.gesprokene, ik heb hem
van mijn leven nog niet gezien.
Die is geen lid, dat is een vreemde; het
lijkt niet eens een Franschman, roepen nu ver
schillende stemmen.
De maitre d' hotel wordt geïnterpelleerd. Hij
weet geen uitsluitsel te geven hij weet alleen
dat die mijnheer pertinent verklaard heeft lid
van de Club te zijn.
„Dan wenscli ik zijn naam te weten, zegt de
president der Jachtclub, die nu naderbij is ge
treden.
De maitre d' hotel vervoegt zich bij den nog
altoos etenden en drinkenden vreemdeling en
»De veroveringstocht, die de sociaal-de
mocratie bij de verkiezingen van den Rijks
dag heeft gehouden, is gevoerd geworden
op Protestantsch gebied. In de muren van
het Centrum is het der sociaal-democratie
slechts op enkele plaatsen gelukt, een kleine
bres te schieteu. Dit verschijnsel is geens
zins nieuw, maar het is nog nimmer tot
zulk een graad geklommen, dau nu. 500,000
Protestantsche kiezers hebben thans het
sociaal-democratische program gehuldigd.
Wie zegt ons of dit aantal bij eene vol
gende verkiezing niet 600,000 zal bedra
gen? Waar is hier de grens?
De liberalen ontkennen dat het Katho
licisme alleen, slechts de sterke dam is tegen
de sociaal-democratie, ofschoon de cijfers
bewijzen, dat de sociaal-democratie aan de
grenzeu van Katholieke kiesdistricten wordt
gestuit. Nu heeft men wel gezegd, dat de
ontevreden elementen in de Katholieke dis
tricten in het Centrum zulk eene uitmun
tende partij der radicale oppositie bezitten,
dat zij geen behoefte gevoelen aan eene
sociaal-democratische, maar die uitspraak
getuigt van zeer groote oppervlakkig
heid en domheid tevensdaar de feiten
hebben bewezen, dat het Centrum geenszins
eene partij is der principiëele, uegeerende
oppositie. Het Centrum heeft sinds 1877,
onderzeer moeilijke omstandigheden, meer
malen zijn goeden wil en zijne bekwaam
heid voor de positieve medewerking aan
de wetgeving feitelijk bewezen.
(Slot volgt.)
De officieuze Jndépendance Luxembourgeoise
bevestigt thans liet bericht, dat de beer
Blochausen zijn ontslag heelt gevraagd.
Het blad voegt er bij, dat hij dit heeft
gedaan in overeenstemming met al de leden
van het Kabinet, en dat de aanvraag den
O
5den dezer naar Den Haag is opgezonden.
De Pruisische Begrootiug ovei' 1885/86
is vastgesteld. Zij zal nu onmiddellijk
na de opening van den Landdag, worden
rondgedeeld. liet tekort wordt geraamd op
22,000,000 Mark.
Men verzekert, dat de Pruisische Re-
geering een voorstel tot verhooging van
de graanrechten bij den Bondsraad heeft
ingediend, zoodat het initiatief voor dien
maatregel niet door leden van den Rijksdag
zal behoeven genomen te worden.
Bij het Pruisische Huis van afgevaar
digden zal een petitie worden ingediend,
vraagt: „Mijnheer, neem me niet kwalijk; er
kan hier toch geen erreur zijnmijnheer is im
mers lid van de Club
Oui, oui.
Mag ik dan uw naam inschrijven
Oui, oui.
Neem me niet kwalijk, mijnheer, maar
hoe heet u
Oui, oui.
Er ontslaat eene pauze van nieuwsgierige
spanning. Eindelijk komt de oberkellner, die een
Duitseher in hem meent te ouderscheiden, op
het denkbeeld om in het Duitsch te vragen
Mijnheer spreekt misschien liever Duitsch?
Ja, moet ik niet? Ik versta geen woord
Franscli.
Maar dau is mijnheer waarschijnlijk ook
geen lid van de jachtclub, die hier in dit sei
zoen om de week een apart diner heeft
't Lijkt er niet op.
Dan moogt gij in (leze zaal niet komen,
mijnheer.
Welnu, dan zal ik er uitgaan.
De table tl' bote is ginder, mijnheer, groote
zaal, aan de overzij der vestibule.
Dank u voor de informatie, maar ik heb
genoeg gegeten eu smakelijk ook. Zeer ver
plicht