NIEUWE
No. 868.
Donderdag 22 Januari 1885.
10de Jaargang.
BERICHT.
Hetsocialismein Duitscliland.
BUITENLAND.
Een misverstand.
Weldoen.
HAIRLMSC
ABONNEMElfïSPBIJS
Per 3 maanden voor Haarlem r 0,85
Voor de overige plaatsen in Nederland fr. p. p. 1,
Voor bet Buitenland 1,50
AfzJnderljjke Nummers0,06
Dit blad verschijnt
Eiken WOENSDAG en ZATERDAG.
BUREAU: St. Jansstraat Haarlem.
-i
AGITE MA NON AGITATE.
PRIJS DER ADYERTENTIÉN
Van 16 regelsc 30 Cents.
Elke regel meer5
Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Dienstaanbiedingen 25 Cents per advertentie a Contant.
Advertentiën worden uiterlijk Dinsdag- en Vrijdag
avond voor 6 uur ingewacht.
Uit gevers K UP PE E S L A U E E T.
De SCHEURKALENDER van de Katho
lieke Illustratie 1885, waarvan de prijs
0,50 is, stellen wij voor onze abonnés
EN VOOR HEN, DIE ZICH NOG
ALS ABONNÉS OP DE NIEUWE
HAARLEMSCHE COURANT AAN
MELDEN, tegen betaling van slechts
20 Cents, verkrijgbaar. Onze geachte abon -
nés buiten Haarlem, die van deze aan
bieding wensehen gebruik te maken,
worden beleefd verzocht, het bedrag in
postzegels (plus 10 cents voor frankeer-
kosten) bij hunne aanvrage te voegen.
Vervolg en Slot.)
Wie zijne oogeu niet opzettelijk sluit
heeft immers de oplossing van het raadsel
onmiddellijk gevonden. Het Katholi
cisme met zijne Apostolische waarheid, heelt
de kracht, het volk geloovig te maken en
geloovig te houden; het Protestantisme, dat
de waarheid eu hare consequentiëu niet be
zit, heeft die kracht niet. Velen gelooven
niet aan God en Zijne openbaring, wat is
dus natuurlijker, dan dat de rijke ongeloo-
vige liberaal, de arme ougeloovige sociaal-
demoeraat wordt.
In de groote Protestautsche steden van
Duitschland is de religieuze idee bij de ar
beidersklasse zoodanig verdwenen, dat er
van een terugkeer op den bodem van het
Christendom geen sprake kan zijn. Te vreem
der is het derhalve, dat de verzoenende
werkdadigheid der Katholieke Kerk zoo aan
banden wordt gelegd. Het woord van den
Afgevaardigde Wiudthorst wordt, naar het
zich laat aanzien, bevestigd, namelijk, dat
juist de sociaal-democraten zullen zorgen
voor het terugkeeren der Jezuïeten. De
Katholieke Kerk is de rots tegen welke de
socialistische golven uiteenspatten. Aan
de scheidpalen der Katholieke gewesten heb
ben ook de socialistische woelingen hare
grenzen. Slechts de cultuurstrijd dreigt ook
daar een weg te banen waar de organen
der Katholieke Kerk worden weggenomen.
Al de moeilijkheden, welke men de Kerk
in hare missie oplegt, komen ten goede van
de sociaal-democraten. De cultuurstrijd heeft
den socialisten belangrijke diensten bewezen
omdat hij de Christelijke gezindheid af
breekt en daardoor een hinderpaal wegneemt,
die tot dusver voor het socialisme onover
komelijk was. Zoo laug dus de cultuurstrijd
F EU ILL ET 0 N.
Ik bevond mij onlangs in een koffiehuis en
beluisterde het volgende gesprek, dat door twee
personen, die bij mij gezeten waren, gevoerd
werd.
„Wat zijn dat toch zonderlinge dingen, zulke
schaduwen langs den wand begon de eene. „Het
heeft mij al lang verwonderd, dat uit de zon
derlinge posturen, die de schaduwen somtijds
's avonds aannemen, al niet reeds lang een ro
man is geschreven, of zoo iets dergelijks. Het
heugt mij nog zeer goed, hoe ik er eens bij
gesidderd heb. Wil ik u dat eens verhalen?"
De andere gaf een toestemmend antwoord,
waarop de eerste aldus volgde
„Toen ik nog ongetrouwd was, woonde ik in
eene eenzame straat op gestoffeerde kamers. Over
mij bevond zich het hui3 van een barbier, die
eveneens kamers verhuurde, weike toen ter tijd
alle bewoond werden. Somtijds als mijne lamp,
bij gebrek aan olie, niet meer verkoos te bran
den, amuseerde ik mij, door de bewegingen gade
te slaan, die achter de venstergordijnen van mijn
overbuur plaats vonden.
„Deze kamer wis altijd verlicht gedurende den
duurt, zoo lang heeft de socialistische be
weging een gemakkelijken arbeid en geniet
zij een rijken oogst.
In het vorenstaande is reeds gezegd, op
welke wijze men de sociaal-democratie kan
en moet tegenwerken. Allereerst door den
Godsdienst weder te breupren onder de on
tevredenen in den lande. De socialistische
vergaderingen loochenen openlijk het be-
staau van een persoonlijkeu God en de on
sterfelijkheid der ziel. Zelfs vrouwen schamen
zich niet op zulke vergaderingen haar ver-
weuscliingen tegen den Godsdienst en de
Priesters uit te braken eu anderen aan te spo
ren uit deKerk te treden.Waarheen zal zulks
leiden Het kan niet missen, als dergelijke
dingen zich verder ontwikkelen,dat het socia
lisme zeer spoedig de maatschappelijke orde
zal verwoesten eu het land zal brengen aan
den afgrond van het verderf. Als den werk
man het geloof aan God en aan de onster
felijkheid zijner ziel is ontnomen, zal het
vergeefsche moeite zijn hem te bewegeni
met zijn stand en lot tevreden te zijn. Slechts
het geloof aan een vergeldende gerechtig
heid aan gene zijde van het graf, kan hem
matiging in zijne aanspraken en tevreden
heid in zijn lot aanbrengen.
Een intellectueel kwaad kan slechts door
intellectueele wapenen overwonnen worden.
Daar, waar het volk door den geest van
het socialisme besmet is, moet het door
leering eu vlugschriften, door de oprichting
van christelijke vereeuigingen eu dergelijke
middelen van het naderend verderf worden
gered. Merkwaardig is de getuigenis, die
Petersou in de Preussischen Jalirbüclier heeft
gegeven: »Hoe zeer eene levendige agitatie
naar omstandigheden werkenvkan en hoe
gaarne de werklieden geneigd zijn andere
ideeën, andere beschouwingen aan te ne
men, als deze hun slechts op eene geschikte
wijze worden bijgebracht, zulks kan men
zien aan de resultaten, welke de christelijk-
sociale propaganda eu de arbeid van ultra-
montaausche Kapelaans in dit opzicht op
leveren. Men moge nu over de leiders dezer
beweging verschillend oordeelen, men moge
over zekere vormen van hunne taktiek het
hoofd schudden, maar men mag liet niet
ontkennen, dat zij de eersten zijn geweest,
die het waagden in den krater van den
socialistischen vulkaan af te dalen en niet
vreesden persoonlijk voor liuune meeniug
op te treden. De leiders dezer beweging
begrepen terecht, dat de zoogenaamde ont-
avond, en ik kon aldus de schaduwen zeer dui
delijk zien. Daar zag ik een manshoofd, zoo
groot als een colossus. Ilet was een mannen-
hoofd, dat bleek mij duidelijk aan zijn mousta
che a 1' empercur en gekroesden baard. Naar
gissing kou hij vijf-en-dertig jaren tellen. Dezen
persoon gadeslaande, verloor ik hem weldra uit
het oog, en maakte een ander figuur hare ver
schijning. Het was zijne vrouw. Ik rekende dat
zij drie-en twintig kon wezen.
„Plotseling hoorde ik eene basstem, vervol
gens een kreet van ontsteltenis en een gil. De
schaduwen verdwenen, eu er ontstond een ru
moer in de kamer van belang.
„Daar is bepaald iels gaande," dacht ik. „Mis
schien wel een moord 1 Ik wiesch mijne oogeu
eens goed uit, en keek met onafgewende blik
ken, terwijl miju hart hoorbaar klopte, naar de
vensters van den overkant.
„Bij alle heiligenIs dat een dolk, die ik
daar zie? Het moet er een wezen. Daar hebt
gij den man weder met zijn gekroesden baard.
Zijne bewegingen zijn als die van een waan
zinnige. Hij heeft zijne hand met den dolk om
hoog, buigt het hoofd eu maakt eene gruwelijke
beweging.
„Nog een oogenblik Nu verschijnt de scha
duw weder van de dame, beur haar hangt I03
over hare schouders, zonder twijfel door den
voorafgeganen strijd veroorzaakt. Hij grijpt haa r-
wikkelde rersoneu zich te voornaam, te def
tig beschouwden, om tegen de socialistische
woordvoerders op te treden, dat echter zon
der zoodanig een optreden een toenadering
voor immer onmogelijk zou blijven.
De nieuwe macht is sterk aan het toe
nemen. De partij van het Centrum ver
tegenwoordigt de Christelijke wereldbe
schouwing, de sociaal-democratie de mo
derne naturalistisch-materialistische in hare
uiterste consequentiëu. Het wil ons toe
schijnen, alsof de eindbeslissing tusscheu
beide zal uitgestreden worden. Wat tusscheu
deze beide krachten ligt, zal zich vroeg of
laat ter rechter of linker zijde aausluiteu.
De middelpartijen hebben uitgediend. Het
liberalisme,zegt het Wiener Tageblatt, »is
in Duitscliland overwonnen; het heeft eene
nederlaag ondergaan, die niet meer hersteld
kan worden. De atmosfeer van het libe
ralisme is in Duitschland niet meer voor
handen; het liberalisme is er dood eu hij
de verkiezingen voor den Rijksdag heeft
men het lijk begraven.
Wij staan inderdaad aan den vooravond
eener nieuws wereldperiode. Het liberale
tijdperk spoedt ten einde. Beschouwt men
do bourgeoisie met haar zedelijk bederf
en de fanatieke woede van het proletariaat,
dan zal men de vrees niet van zich af
kunnen weien, dat er omwentelingen in de
maatschappij zullen plaats grijpen, om den
socialistischen Staat, het ideaal der sociaal
democraten, te verwezenlijken.
De sociaal-democratie werd, twintig jaren
geleden, als een onschuldige zaak be
schouwd. Proletariërs, door onverstandige,
O I
dolle hoofden geleid, speelden eene meer
vermakelijke dan eene gevreesde rol. Het
socialisme is eerst eene macht geworden,
sinds Karl Marx als zaakgelastigde is op
getreden. Marx heett het socialisme als
wetenschappelijk systeem gegrondvest, bij is
dus voor het socialisme datgene geworden
O O
wat Rousseau voor het liberalisme was.
De denkbeelden, welke Marx heeft uit^e-
O
sproken, werden door Lassalle gepopulari
seerd. Sinds dien tijd zijn de rijen der so
cialisten aangegroeid eu vermeerderen zij
nog dag aan dag. Go (vergeten leiders bren -
gen voortdurend de onzalige denkbeelden
onder het volk. De sociaal-democratie heeft
hare talrijke dweepers, die vau de onfeil
baarheid van hun stelsel overtuigd, met
O I
een enthusiasme zonder weerga voor hunne
Haden dolk laat hij nederdalen, en ik ik
spring de trappen af, die tot mijne kamer
leiden, en ben binnen eene minuut op de straat.
Daar zie ik een politie-agent aankomen
Ademloos vertel ik hem in een paar woorden
de geheele toedracht der zaak. Hij kijkt mij kalm
en twijfelachtig aan. Wij schellen bij den barbier
aan. De deur wordt geopend, en alles is in de
grootste verwarring, om reden het Zaterdag
avond is en er eene groote massa werklieden
moet geschoren worden, waarbij de noodige
stoelen ontbreken. Ik ren echter de trappen ojr
naar boven, vindt de deur geopend, en met den
politie-agent op de hielen, duikelen wij in de
kamer.
„Wat? Geen moord of bloed! Daar ginds zit
man en daar zijne vrouw beiden aan het
souper. Ik kijk eens rond, en weet niet beter mij
uit mijne verlegenheid te redden, dan door de
geheele zaak te vertellen. Een uitbundig gelach
van alle tegenwoordigen volgde op mijne ver
klaring.
„Een paar woorden helderden alles op. Mijne
nieuwe kennissen waren toon eels pelers, eu had
den hunne rol voor een nieuw drama gerepe
teerd.
„Zonder verder een woord te zeggen, ging ik
naar huis.
„Een paar dagen naderhand was ik met de
schaduwen volkomen bevriend, en kon men mij
denkbeelden propaganda maken. De afval
van de zedelijke wereldorde neemt in de
lagere klassen op ontzettende wijze toe en
breidt zich in alle landen en onder alle
natiën epedimisch uit. Het liberalisme heeft
de wegen effen gemaakt voor de sociale
revolutie, die vroeg of laat zal uitbarsten.
Het liberalisme heeft wind gezaaid, storm
zal het ongetwijfeld oogsten.
De Koniug-Grootbertog van Luxemburg
beeft het door 't Kabinet Blochausen aan
geboden ontslag niet willen aannemen.
Maandag, gaf de Duitsche Rijkskanselier
een groot diner aan de leden der Berljjusche
Congo-Oouferentie.
Men maakt hieruit op, dat de taak der
Conferentie ten einde spoedt.
In den Rijksdag is langdurig beraad
slaagd over het verjilicht kerkgaan der
militairen, eu zulks naar aanleiding eener
creiliet-aauvraag voor het stichten eener
nieuwe garnizoenskerk. De geavanceerden
en sociaal-democraten bleven ten slotte in
hunne bestrijding van die verplichting alleen
staan. Ook het Centrum stemde in den geest
der Regeeriug.
De sociaal-democratische party uit den
Rijksdag heeft besloten alle budget-posten,
welke met ke koloniale politiek in verband
staan, af te stemmen en daarentegen het
crechet voor een wetenschappelijk onderzoek
in Afrika goed te keureu.
Berlijn wordt door een geavanceerd Be
stuur geregeerd. Een der zegeningen van
dat Bewind is de jaarlijksche verhooging
van de gemeentelasten. Voor 1885 wordt
de gemeente-inkomstenbelasting weder op
gevoerd.
Men verzekert, dat de Rijks-Regeering
weder zou denkeu aau de iuvoerincr van
o
het tabaksmoiiopolie. Dat leidt men af uit
een uitdrukking, welke door den Stadhou
der van Elzas-Lotharingen werd gebezigd,
eu waarin hij van het tabaksmonopolie als
van een heilzame instelling gewaagd. Bij
den Rijkskanselier zouden van zijnentwege
pogiugeti worden beproefd om het tabaks
monopolie weder te doen voordragen. Men
gelooft wel, dat Generaal Vou Manteuffel
op een wenk uit Berlijn sprak gelijk hij
deed.
In zijne jongste bijeenkomst besloot
de Fransehe Ministerraad als grondslag
daar eiken dag onder een glas Beiersch vinden."
Een reiziger, zoo schrijft Funke in zijn "Rei-
sebilder," die in don wiuter een der hoogste
Alpenpassen trok, werd door een sneeuwstorm
overvallen. Hem beving die onoverkomelijke moe
heid, hot gevolg der schrale, koude, merg en
been doordringende lucht. Wel wist hij, dat zoo
hij er maar een oogenblik aan toegaf en de
oogen sloot, dit zijn zekere dood zou zijn. Toch
kon hij geen weerstand bieden. Reeds had hij
een geschikt plekje gevonden, reeds wierp hij
zijn pakje neêr, teen hij niet ver van die plaats,
al bijna geheel met sneeuw overdekt, iets op
den weg zag zitten, wat hem van verre toe
scheen een mensch te zijn. Hij ontstelt I Een
die bezig is te bevriezen! Misschien is hij nog
te redden 1 Wat de liefde tot zijn eigen leven
niet had vermocht, dat Werkte de liefde tot den
naaste uit. Hij grijpt moed, wrijft zich de slaap
uit de oogen, en begint den reeds verstijfde
met sneeuw te wrijven. Het gelukte. Eog is het
leven niet uitgebluscht. Ouder het wrijven w°r(
hij ook zelf weer warm. Zoo behield lnj zijn
eigen leven, terwijl hij dat van zijn naaste redde.
